مقاله مرور و مقایسه برخی کاربردهای نقشـه راه فناوری

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله مرور و مقایسه برخی کاربردهای نقشـه راه فناوری دارای ۸ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله مرور و مقایسه برخی کاربردهای نقشـه راه فناوری  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مرور و مقایسه برخی کاربردهای نقشـه راه فناوری،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله مرور و مقایسه برخی کاربردهای نقشـه راه فناوری :

-۱ مقدمه

یکی از شیوههای رایج برنامهریزی بلندمدت، استفاده از روش تهیه نقشه راه برای حوزه موردنظر است. در یـک تعریـف سـاده، میتوان گفت نقشه راه، روش کشف و توصـیف آینـده مطلـوب و تبیین راه رسیدن به آن به زبانی ساده و قابل فهم بـرای سـازمان است.[۱] حوزه ها و زمینه هایی که امکان تهیه نقشه راه برای آنها وجود دارد، بسیار متنوع هستند. از این میان میتـوان بـه عنـوان مثال، به حوزه های فناوری، علم و دانش و بازار اشاره نمود. یکـی از پرکاربردترین نقشه های راه، نقشه راه فناوری۳ است که به طور گسـتردهای در صـنایع مختلـف بـرای برنامـهریـزی راهبـردی و درازمدت بکار میرود.

تدوین نقشه راه فنـاوری، یـک فراینـد برنامـهریـزی فنـاوری نیـازمحور۴ بـه منظـور کمـک بـه شناسـایی، انتخـاب و توسـعه گزینــههــای فناورانــه جهــت بــرآورده ســاختن مجموعــه ای از نیازمندیهاست. در این فرایند تیمی از خبرگان گرد هم آمده تـا چارچوبی را برای سازماندهی و برنامه ریزی فناوری(های) حیـاتی به نحوی ارائه نمایند تا اتخاذ تصمیمات مناسب سـرمایه گـذاری آسان گردد. با مجموعهای از نیازهای معین، فرایند تـدوین نقشـه راه فنــاوری، راهکــاری را جهــت تهیــه، ســازماندهی و نمــایش اطلاعـات پیرامـون نیازمنـدی هـای حیـاتی سیسـتم۵ و اهـداف عملکردی که میبایست در چـارچوب زمـانی مشخصـی بـرآورده شود، فراهم میآورد. همچنین فناوریهایی را که جهت دستیابی به آن اهداف نیاز به توسعه دارند، شناسایی مـیکنـد. در نهایـت، اطلاعاتی را که برای ارزیابی گزینههای مختلف فناوری موردنیـاز است، ارائه میکند.[۲]

نقشه های راه را می توان از منظر سطح تصمیم گیـری در سـه سطح بنگاه، صنعت و ملی طبقـه بنـدی نمـود.[۳] گـاهی اوقـات ممکن است یک سازمان یا بنگاه به صورت داخلی اقدام بـه تهیـه نقشه راه کند (نقشه راه بنگاه). در سطح صـنعت تهیـه نقشـه راه فناوری دربرگیرنده چندین سازمان خواه به صورت کنسرسیوم یا کل صنعت اسـت. نقشـههـای راهـی کـه در ابعـاد ملـی ترسـیم میشـوند،عمومـاً بـا هـدف آینـده نگـری و نیـز تسـهیل در امـر تصمیمگیری هستند. در سطح ملی با حوزهای از دانش سر و کار داریم که به تعیین و اجـرای سیاسـتهـای مربـوط بـه توسـعه و بکارگیری فناوری و نیز سیاستهای مربوط به تاثیرات فناوری بر

۳ Technology roadmap 4 Needs-driven technology planning 5 Critical system requirements

فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی شماره شانزده، زمستان ۱۳۸۹ ۳۲

جامعه، سازمانها، افراد و محیط طبیعی میپردازد.

امـروزه اسـتفاده از روش نقشـه راه مـورد توجـه بسـیاری از مدیران و برنامهریزان در حوزههـای مختلـف قـرار گرفتـه اسـت.

فال[۴] در سال ۲۰۰۵ مروری را بـر نقشـه هـای راه منتشرشـده انجام داده و در این خصوص بیش از ۳۰۰ نقشه راه را شناسایی و معرفی نموده است. ایـن نقشـه هـای راه، حـوزه هـای مختلفـی را شامل میگردد. از این جمله می توان بـه حـوزههـای علـوم پایـه، علـوم زیسـتی، فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات، صـنعت و حتـی سیاست اشاره نمود. حدود نیمی از این نقشه هـای راه مـرتبط بـا حوزه صنعت است و لـذا نقشـه راه فنـاوری مـورد اسـتفاده قـرار گرفته است. موضوعاتی که در حوزه صنعت بـرای آنهـا نقشـه راه فنـاوری تهیـه گردیـده اسـت، نیـز متعـدد اسـت. فـال[۴] ایـن موضوعات را در بخش های انرژی، وسـایل نقلیـه و حمـل و نقـل، الکترونیک، تولید، عمران، دفاعی (نظامی) و سـایر دسـته بنـدی نموده است. با مروری بر بررسی انجام شده توسط فـال، مشـاهده می شود اغلب نقشه های راه منتشرشـده مربـوط بـه سـال ۲۰۰۰

میلادی و سال های پـس از آن اسـت و بـا نزدیـکتـر شـدن بـه سال های اخیر، تعداد نقشه های راه منتشرشده، با رشـد بیشـتری همراه است. این امر حاکی از آن اسـت کـه کـاربرد نقشـه راه در برنامهریزی روز به روز در حال گسترش است.

با توجه به تنوع نقشه های راه فنـاوری موجـود، هـدف اصـلی مقاله حاضر، شناسایی شـباهت هـا و تفـاوت هـای نقشـه هـای راه فناوری به منظور تحلیل فرایند تدوین نقشه راه فناوری است. در این راستا در بخش دوم، هفت نقشه راه فنـاوری انتخـاب شـده و فرایند تهیه و خروجی آنها به اختصار بررسـی گردیـده اسـت. در بخش سوم مقایسه ای میان نقشه هـای راه معرفـی شـده صـورت پذیرفته و بر ایـن اسـاس مـوارد تشـابه و تفـاوت نقشـه هـای راه فناوری تحلیل گردیده است. در بخش چهارم نیـز جمـعبنـدی از مطالب طرح شده در این مقاله ارائه گردیده است.

-۲ معرفی برخی کاربردهای نقشه راه فناوری

در این بخش جهـت بررسـی کاربردهـای مختلـف نقشـه راه فناوری، هفت نقشه راه جهت معرفی انتخاب گردیده اسـت. ایـن نقشه های راه پس از مرور و بررسی بیش از ۲۰ نقشه راه مختلـف انتخاب شده اند. مبـانی انتخـاب، جامعیـت محتـوایی نقشـه راه و پوشش دادن موضوعات متنوعی اسـت کـه بـرای آنهـا نقشـه راه فناوری تهیه گردیده است. البته لازم به ذکـر اسـت از آنجـا کـه تمرکز اصلی مقاله حاضر بـر تهیـه نقشـه راه فنـاوری بـرای یـک صنعت است، تمامی نقشه های راه بررسی شده در این بخش نیـز

در سطح صنعت هستند. دو مورد از این نقشه هـای راه، داخلـی و مابقی مربوط به خارج از کشور اسـت. در ادامـه هـر یـک از ایـن نقشههای راه به صورت جداگانه و به اختصار معرفی میشود.

-۱-۲ برنامه عملیاتی سند راهبرد ملی توسعه فناوری پیل

سوختی کشور[۵]

این برنامه توسط سازمان انرژی های نو ایران (سـانا) در سـال

۱۳۸۵ تهیه گردیده است و هدف از آن تـدوین برنامـه عملیـاتی پانزده ساله جهت توسعه فناوری پیل سوختی کشور است.

فرایند تهیه: با توجه به اینکه در گذشته راهکـار توسـعه فناوری پیل سوختی در کشور و پیش نـویس سـند راهبـرد ملـی توسعه فناوری پیل سوختی کشور تدوین شده است، این سند به دنبال تبدیل راهکار به برنامه عملیاتی است. لذا ابتدا منطق هـای علمی پیاده سازی راهکار و برنامه عملیاتی بررسی و از میـان آنهـا منطق مناسب انتخاب گردیده است. سـپس بـرای تمـام سـطوح سند از چشم انداز، اهـداف کـلان، راهکارهـا و اقـدامات، شـاخص دستیابی تعریف و هریک از سطوح نیز به فعالیت هـای جزئـیتـر شکســته شــده و در نهایــت بــرای آخــرین ســطح فعالیــت هــا، شاخص های دستیابی، شاخص های پیشرفت، هزینه های مسـتقیم

و غیرمستقیم، مجری پیشنهادی و زمان مورد نیاز تعیین گردیده

و برای هر اقدام، برنامه زمان بندی طراحی شده اسـت. در نهایـت براساس نتایج بدست آمده از فعالیت ها و برنامه زمان بندی، نقشه راه سه فناوری راهبردی سند تهیه گردیده است. هر یـک از ایـن نقشه های راه در دو سطح تهیه گردیده اسـت: سـطح اقـدامات و سطح فعالیت ها. سـطح فعالیـت هـا در واقـع جزئـی شـده سـطح اقدامات است. همچنین با توجه به این که این سند بر پایه نظـام ملی نوآوری تهیه و تنظیم شده، نقشه راه نیز شامل سـه مرحلـه اصلی نظام ملی نوآوری است کـه عبارتنـد از: تحقیـق و توسـعه، نمایش و ترویج و پیش از تجاریسازی.

مرحله تحقیق و توسـعه شـامل انجـام تحقیقـات بنیـادین و سپس تحقیقات کاربردی در حوزه نـوآوری مـورد نظـر اسـت. در مرحلــه نمــایش و تـرویج، مـدلهـای نمونــه اولیــه در مقیـاس آزمایشگاهی ارائه گردیده و در ادامه تعداد محـدودی از محصـول نهایی که شامل همه جزئیات و ویژگی های واقعی محصول باشـد، نصب میشود. مرحله پیش از تجاری سازی، آغاز حرکت به سـوی تجاری سازی نـوآوری اسـت و شـامل اقـداماتی اسـت کـه بـرای نخستین بار نصب محصول در مقیاس بالاتر را دنبال میکند.

خروجی: یک برنامه عملیـاتی شـامل سـی و شـش اقـدام کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت است که در آن ریـز هزینـه هـا،

سید محمدرضا حسینی نسب، حسن جوادی و بهروز ارباب شیرانی

شاخص های دستیابی و زمان مورد نیاز تدوین گردیده و مجریـان و متولیان پیشنهادی هر یک از اقدامات معرفی شدهاند. نتـایج در قالب سه نقشه راه فناوری برای فناوریهای راهبردی سند و یـک نقشه راه کلی سند ارائه شده است. شکل شماره ۱ نشـان دهنـده طرح کلی این نقشه های راه است. همچنین با توجـه بـه الزامـات نظام ملی نوآوری به عنـوان مـدل مناسـب پیـاده سـازی راهکـار توسعه فناوری، نقشه راه دیگری نیز با نام »ره نگاشت توسعه نظام ملی نوآوری پیل سوختی کشور« جهت فعالیـت هـای پشـتیبانی، زیرساختی و حمایتی توسعه فنـاوری پیـل سـوختی تهیـه شـده است.

شکل :۱ طرح کلی نقشه راه توسعه فناوری پیل سوختی

-۲-۲ نقشه راه صنعت افتا[۶]

نقشه راه توسعه و تقویت صنعت امنیت فضای تبادل اطلاعات

(افتا) به سفارش مرکز صـنایع نـوین وزارت صـنایع و معـادن در سال ۱۳۸۶ تهیه گردیده اسـت. ایـن نقشـه راه بـا هـدف انجـام مطالعات امکان سنجی فنی-اقتصادی درخصوص انتخاب صـنعت افتا به عنوان فناوری پیشتاز تدوین شده است.

فرآیند تهیه: این نقشه راه بر اساس رویکـرد »نقشـه راه مبتنی بر متن« تهیه شده است. فرایند تهیه این نقشه راه شـامل هشت گام اصلی به شرح ذیل است:

– تعیین وضعیت فعلی صنعت افتا در سطوح اصلی نقشه راه؛

– پیش بینی روندها و محرکها در سطوح مختلف نقشه راه؛

– تعریف چشم انداز در هر یک از سطوح؛

– تعیین نقاط قوت و محدودیت ها، فرصت ها و تهدیدات مـرتبط با اجزای چشم انداز؛

– تعریف شاخص های عملکـردی و تعیـین اهـداف زمـان بنـدی شده برای آنها؛

فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی شماره شانزده، زمستان ۱۳۸۹ ۳۳

مرور و مقایسه برخی کاربردهای نقشه راه فناوری

– تعریف اقدامات اولیه موردنیاز جهت دستیابی به اهداف تعیین شده در هر سطح نقشه راه؛
– تجزیه و تحلیل اقدامات از ابعـاد مختلـف و تعریـف مجموعـه نهایی اقدامات؛
– نهایی کردن نقشه راه با استفاده از نظرات افراد خبره.

خروجی: مطابق شکل شماره ۲، نقشه راه ارائه شـده از سه سطح تشکیل شده است: بازار، محصولات و فناوری ها و منابع

و زیرساخت هـا. در سـطح بـازار، اهـداف مرحلـهای و پیشـرانهـا

(محرکها) مشخص گردیده است. در دو سطح دیگر نیز اقـدامات لازم در طول دوره برنامهریزی تعیین شده است.

شکل :۲ طرح کلی نقشه راه صنعت افتا

-۳-۲ نقشه راه صنعت فولاد آمریکا[۷]

این نقشه راه در سال ۲۰۰۱ توسط وزارت انرژی آمریکا و بـه منظور تعیین اولویت های تحقیقاتی صنعت با توجه به چشمانـداز تعیین شده، تهیه گردیده است.

فرآیند تهیه: با توجه بـه چشـم انـداز، چهـار حـوزه کلیـدی صنعت شناسایی شده که عبارتند از: توسعه فرآیند، بازیافت آهن، محیط زیست و کاربردهای محصول. در هر یک از این چهار حوزه ابتدا اهداف کلی عملکرد تعیین شدهاند. هر بخش جداگانه مـورد بررسی قـرار گرفتـه اسـت و در ایـن بررسـی، محـرکهـا، رونـد، چالش های فناوری، فناوری های جدیـد و درحـال ظهـور مطالعـه گردیده و در نهایت نیازها و فرصت های تحقیق و توسـعه تعیـین شدهاند. در برخی موارد نیز اهداف جزئی بـه صـورت کمـی بیـان شدهاند.

خروجی: خروجی نهایی این نقشه راه، نیازمندی های تحقیـق

و توسعه برای موضوعات مرتبط با هر یـک از چهـار حـوزه مـورد اشاره است. این نقشه راه فاقد نمایش گرافیکی است.