مقاله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و هند: حوزههای تعامل و تقابل

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و هند: حوزههای تعامل و تقابل دارای ۳۸ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و هند: حوزههای تعامل و تقابل  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و هند: حوزههای تعامل و تقابل،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و هند: حوزههای تعامل و تقابل :

مقدمه

دوران پس از جنگ سرد و رنگ باختن نظام دوقطبی، فضای جدید و مساعدی را برای نقشآفرینی و کنشگری فعالانـه و متفـاوت از گذشـته بـرای برخـی بـازیگران جدیـد، قدرت های نوظهور در سطوح منطقه ای و بینالمللی و یا بلـوکهـای جدیـد قـدرت از جمله هند، چین، ایران و اعضای پیمان شانگهای فراهم سـاخته اسـت. کشـور هنـد از شمال با روسیه و چین مواجه است و از سمت غرب هـم درگیـر رقابـتهـای رقیبـان خاورمیانه ای خویش است. از شرق نیز با کشورهایپرجمعیت و منابع وسیع اقتصـادی آسیای شرقی دارای مرز مشترک است. با فروپاشی نظام دوقطبی سه مسئ له اساسـی در سیاست خارجی هند (انرژی هسته ای، روابط با پاکستان و تنظیم شکل و محتوای رابطه با امریکا) دغدغه های عمـده ایـن کشـور در دسـتگاه دیپلماسـی محسـوب مـی شـوند .(Chaulia, 2002, pp. 215-234) در این عرصه جهتگیری و تمایلات برخـی کشـورها از جمله هندوستان و عزم جدی آن در ورود به معادلات امنیت بین الملل هـم در سـطوح کلان و جهانی به عنوان یک برنامه و هدف استراتژیک، وضعیتی را در حال و آینده هند و همسایگان این کشور و جغرافیای سیاسی شبهقاره رقم خواهد زد. در عصر جدیـد و در هزاره سوم با ویژگی های خاص آن به ویژه در حوزه مطالعات بین الملل، نمی توان به انتظار تحولات نشست وصرفاً نظارهگر این تحولات بود و تعامل منفعلانهای بهویژه در عرصه دیپلماتیک و حوزه های استراتژیک به ویژه مسائل امنیتی از خود بروز داد. منطـق حاکم بر جامعه بین الملل، اقتضای آن را دارد تـا در یـک رویکـرد علمـی و بـه دور از هرگونه قضاوت های خاص و در قالب اصول و متدولوژی آیندهپژوهی و نـه تکیـه بـر پندارها، حدس های غیرعلمی، تصورات شخصی، گمانها و تمایلات جهـتدار و البتـه پیش از وقوع آن پدیده، به مطالعه، تحلیل و بررسی آن پرداخـت. ایـن مسـئله جـوهره اصلی و پرسش محوری این پژوهش را تشکیل میدهد.

.۱ رویکرد نظری

در هزاره جدید و در فضای توسعهیافتگی در جهان، پویـایی، توسـعه و تعمیـق روابـط

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و هند: حوزههای تعامل و تقابل ۱۵۱

بازیگران عرصه بین الملل ساختارهای جدیدی را در نظام بین الملل بـه دنبـال داشـته و خواهد داشت، لذا ابتدا به صورت گذرا با ارائه برخی نظریه هـای مـرتبط بـا موضـوع، شامل نظریه های همگرایی، منطقه گرایی و ن ظریه شکلگیری جوامع امن، بـا رویکـردی نظری موضوع را مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهیم.

.۱-۱ نظریههای همگرایی، کارکردگرایی و همکاریهای منطقهای

مطالعه همگرایی و همکاری های منطقه ای به ایـن امـر اشـاره دارد کـه چگونـه و چـرا دولت ها از داشتن حاکمیت کامل دست می کشند و یا از بخشی از خواست و اراده تـام خود گذر کرده و چگونه و چرا داوطلبانه با همسایگان خود و دیگر دولت ـ ملتها به گونه ای همکاری کرده که گاه ویژگیهای اصلی حاکمیت را از دست میدهنـد و یـا از میزان و درجه غلظت حاکمیت ملی آنها کاسته و در عین حال، فنون جدیـدی را بـرای حل اختلافها میان خود به دست میآورند. مطالعه سازمانهای منطقهای به جمعبنـدی فعالیت های بین دولتی مبتنی بر تعهدات همکاریگرایانه میپردازد و ملاحظات مربـوط به تحولات نهادی را با این فعالیت ها پیوند مـی دهـد. مطالعـات مربـوط بـه همگرایـی قسمت اعظم اطلاعات خود را از فعالیت سازمانهای بینالمللی از جمله دستهبندیهای غیرحکومتی به دست می آورند. باری بوزان بر این نظراست که امنیـت حـوزه مجزایـی است که در آن هنوز منطق سرزمینیبودن، قدرت خود را حفظ کرده است. با این حـال اتصالات غیرسـرزمینی هـم امکـان تحقـق دارنـد و شـاید برخـی از آنهـا روی دهنـد. زیرسیستم هایی که مبتنـی بـر سـرزمین نیسـتند،کـاملاً بـا نظریـههـای کـلان امنیتـی و مجموعه های امنیتی سازگار است ولی باید بتواند بر قانون طبیعـی کـه سـرزمینیکـردن روابط امنیتی را تقویت میکند، غالب شود. این غلبه میتواند از دو راه صورت گیرد:

۱ اول گذر از تهدیداتی که صبغه سرزمینی بیشتری دارند (مثل تهدیدات نظـامی) به تهدیداتی که کمتر صبغه سرزمینی دارند (مثل تهدیدات اقتصادی)؛
۲ افـزایش ســطح قـدرت مطلــق بــه گونـهای کــه بـازیگران بیشــتری بتواننــد محدودیت های ناشی از فاصله را نادیده بگیرنـد (بـوزان و ویـور، ۱۳۸۸، صص. -۲۴

۱۵۲ فصلنامه مطالعات جهان؛ سال اول؛ شماره دوم؛ زمستان ۱۳۹۰

.(۲۲ بوزان با اشاره به وجود دو سطح تحلیل ملی و بـینالمللـی، ایـن تقسـیمبنـدی را چهارچوب کامل و مناسبی برای تحلیل نمی داند. وی اظهار میدارد کـه هـدفش تبیـین استقلال نسبی روابط امنیتی منطقهای و شناسایی شبهسیستمهای منطقـهای و قـرار دادن آنها در میان سطوح دولتی و بین المللی است؛ بنابراین اسـتدلال بـوزان از ارائـه سـطح تحلیل جداگانه برای مناطق این است که مسائل مربوط به مناطق را نمی توان با استفاده از سطوح تحلیل قبلی که در سطح ملی یا سطح بینالمللی تعریـف مـیشـدند، تحلیـل کرد. بدین لحاظ وی خواستار ارائه تعریف جداگانهای از سـطح تحلیلـی جدیـد بـرای تحلیل مناطق است (بوزان، ۱۳۷۸، ص. .(۲۱۱ در این مقوله سه مفهوم حاکمیت، تعامل بین دولتی و فوق ملی گرایی در بررسی ماهیت همکاری و همگرایـیهـای فرامنطقـهای اهمیت دارند. منظور از حاکمیت در اینجا ظرفیت حقوقی تصمیم گیرندگان ملـی بـرای اتخاذ تصمیم، بدون توجه به محدودیت های خارجی است. تعامل میاندولتی به ترتیباتی اشاره دارد که دولت های ملی به وسیله آنها در شرایط و موقعیتهای تحت کنترل خود در مورد موضوعات مربوط به علایق مشترک با یکـدیگر همکـاری مـیکننـد ( Mclean, .(1996, p. 464 این مسئله ناشی از تغییراتی بود که بعد از جنگ جهانی دوم بـهویـژه در طول دهه پنجاه ـ هنگامی که جنگ سـرد در نقطـه اوج خـود بـود و احسـاس مـافوق ملیگرایی در کنار پدیده ناسیونالیسم در کشورهای جهان ظهـور کـرد ـ خـود را بـروز می داد ( سیفزاده، ۱۳۶۹، ص. .(۱۶۹ در مطالعـات همگرایـی میـان دولـتهـا، آمیتـای اتزیونی همگرایی را به مثابه وضعیت نهایی تلقی میکند نه فرایند رسیدن به آن. فیلیـپ ژاکوب و هنری تیون همگرایی را هم فرایند و هم وضعیت نهایی تلقی میکننـد. کـارل دویچ از همگرایی به مثابه فرایندی صحبت می کنـد کـه منجـر بـه خلـق جوامـع امـن می شود. فدرالگرایان طرفدار ژاکوب و تیون وضعیتی را توصیف می کنند که در نهایت هدف فرایند همگرایی بین جوامع را در وضعیت رشـد یـک اتحادیـه فـدرالی در میـان ملتهای تشکیلدهنده میبیند .(Etzioni, 1965, p. 23 ) در نگاهی دیگر و طبق نظر ارنست هاس همگرایی فرایندی است که طی آن بازیگران سیاسـیِ چنـدین واحـد ملـی مجـزا

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و هند: حوزههای تعامل و تقابل ۱۵۳

ترغیب می شوند تا وفاداری ها، فعالیت های سیاسی و انتظارات خود را به سـوی مرکـز جدیدی معطوف سازند که نهادهای این مرکز یا از صلاحیتی برخوردارند که دولتهای ملی موجود را تحت پوشش خود میگیرد و یا چنین صلاحیتی را می طلبند (Bearcher, .1972, p. 4) لیون لیند برگ همگرایی را چنین تعریف میکند : فرایندی که طی آن ملتها از آرزو و قدرت هدایت مستقل سیاست خارجی و سیاست هـای داخلـی عمـده خـود چشمپوشی کرده و در عوض می کوشند تا به اتخاذ تصمیماتی مشـترک دسـت زده، یـا وظیفه تصمیمگیری را به نهادهای مرکزی جدیدی تفویض کنند. فرایندی است که طـی آن بازیگران سیاسیِ چندین واحد مجزا ترغیب مـی شـوند تـا فعالیـت هـای سیاسـی و انتظارات خود را به سوی مرکز جدیدی معطوف سازند (دوئرتی و گـراف، ۱۳۸۳، ص. .(۶۶۸

با مطالعه شاخص های مورد نظر محققانِ نظریه همگرایی می تـوان بـه ایـن نتیجـه رسید که همگرایی مفهومی چندبعدی است. توجه برخی نظریهپردازان بر عامل اقتصـاد و تأکید بر وابستگی متقابل اقتصادی، تأکید بر مدل همکاری سیاسی و ائـتلافگونـه و نیز همگرایی فرهنگی مبتنی بر هویت اتباع، همگـی نشـان از چنـدوجهی بـودن نظریـه همگرایی است؛ بنابراین استدلال بوزان از ارائه سطح تحلیل جداگانه برای منـاطق ایـن است که مسائل مربوط به مناطق را نمیتوان با استفاده از سـطوح تحلیـل قبلـی کـه در سطح ملی یا سطح بین المللی تعریف می شدند، تحلیل کرد. بدین لحـاظ وی خواسـتار ارائه تعریفی جداگانه از سطح تحلیلی جدید برای تحلیل مناطق است.

در واقع همگرایی از مؤلفه های اقتصادی، سیاسی و حقوقی برخـوردار اسـت کـه هریک ترتیبات متمایزی برای شرکا ایجاد میکند. در این روند، فرایند همگرایی در دهه ۱۹۸۰ در درون سازمان های منطقه ای در بخش های مختلف جهان ادامه یافت. حال این پرسش مطرح می شود که عوامل و راهکارهای ارتقای همگرایی چیسـت؟ و بـا فـرض وجود شرایط و بستر لازم برای شـکلگیـری همگرایـی ( چـه بـه عنـوان فراینـد و یـا محصول) چه عوامل یا مؤلفه هایی می تواند روند همگرایی ها را ارتقـا بخشـد؟ در ایـن

۱۵۴ فصلنامه مطالعات جهان؛ سال اول؛ شماره دوم؛ زمستان ۱۳۹۰

راستا و در پاسخ به این دو پرسش، دویچ تلاش کرد تا عواملی را شناسایی کند که بـه گروه های خاصی از کشورها کمک کرده بود تا در جهت شرایط جوامع امنیتی تکثرگـرا گام بردارند. اگرچه در این موضوع عوامل متعدد و متنوعی میتوانـد مطـرح باشـد امـا مهم ترین عامل، پدیده تکثرگرایی است که آن را به عنوان سیاستی میدید که بر افزایش ترتیبات و سنت های رایزنی و مشورت، ارتباط و همکـاری متقابـل تأکیـد مـی کنـد. از لحاظ تاریخی دستیابی به همگراییِ تکثرگرا از رسیدن به همگرایی ادغامشده دشوارتر است اما از نظر محو پدیده جنگ از منطقه همگراشده، به همان اندازه مؤثر و مفید بوده است. در یک طبقه بندی کلی از ن ظریه های منطقه گرایی سه دیدگاه جداگانـه فدرالیسـم (کارکردگرایی) ، رویکرد مبتنی بر ارتباطـات و نوکـارکردگرایی بـه مفـاهیم مربـوط بـه همگرایی منطقهای شکل دادهاند.

برخی از محققان به همگرایـی منطقـه ای از دیـدگاه کـارکرد گرایـی نگریسـته انـد. دیدگاههای دیوید میترانی در رابطه با کارکردگرایی از جایگاهی اساسی برخوردار بـوده است. استدلال وی آن بود که پیچیدگی فزاینده نظ ام های حکومتی وظایفاساساً فنی و غیرسیاسی حکومت ها را بسیار افزایش داده است. این وظ ایف نهتنها باعث ایجـاد نیـاز به متخصصانکاملاً کارآزموده در سطح ملی شده بلکه در سط ح بینالمللی هم مسـائلی اساساً فنی را به وجود آورده اند. نظریه میترانی متضمن نوعی انشعاب است که طبق آن توسعه همکاری در یک حوزه فنی به ظهور رفتار مشابهی در سایر حوزه های فنی منجر می شود. همکاری کارکردی در یک بخش باعث می شود ضرورت همکـاری کـارکردی در بخش دیگر نیز احساس شود .(Groom & Taylor, 1998, p. 2) رویکرد فدرالی میپذیرد که اصول مسلم مربوط به هدف مشترک و نیاز مشتر ک در میان بازیگران صرف نظـر از سطح کنش، از هویت سیاسی برخوردار است. نظریه پردازان فدرالگرا بـه نهادسـازی و اهمیت نهادها توجه دارند. توجه آنهاکاملاً معطوف به شایستگی های روش های مبتنـی بر نمایندگی و انتخاب است. توجه بیش از حد این دسـته از نظریـهپـردازان بـه نقـش واحدهای حکومتی و بیاعتنایی به سهم مشارکت های مردمـی در فراینـد همگرایـی از

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و هند: حوزههای تعامل و تقابل ۱۵۵

جمله انتقادهایی است که بر این رویکرد وارد است. همچنین نظریه ارتباطـات گویـای این نکته است که اگر فشارها و تواناییهای متوازن بازیگران باقی بماند، ارتباطات قوی میان واحدهای ملی منجر به شکلگیری یک جامعه بههم بسـتهتـر در میـان آن واحـدها خواهد شد. در این باره دویچ بسیار بر مفهوم ارتباطـات و نظریـه سیسـتم هـا پرداختـه است.