مقاله اثر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک، میزان پرولین و درصد تیمول در آویشن (Thymus vulgaris L.)

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله اثر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک، میزان پرولین و درصد تیمول در آویشن (Thymus vulgaris L.) دارای ۱۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله اثر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک، میزان پرولین و درصد تیمول در آویشن (Thymus vulgaris L.)  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله اثر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک، میزان پرولین و درصد تیمول در آویشن (Thymus vulgaris L.)،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله اثر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک، میزان پرولین و درصد تیمول در آویشن (Thymus vulgaris L.) :

مقدمه

خشکی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان در سرتاسر جهان و شایعترین تنش محیطی است. به خوبی مشخص شده که اثر تنش آبی بر رشد و عملکرد

بستگی به ژنوتیپ گیاه دارد .(Bannayan et al., 2008) آب یکی از منابع کمیاب در ایران است که تحت تأثیر میزان بارندگیست. اثر تنش آبی به مدت زمان، دوام و اندازه کمبود آن بستگی دارد .(Pandey et al., 2001) شناسایی زمان

T. vulgaris
۰۴۲ اثر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک…

بحرانی و زمانبندی بر مبنای یک برنامه دقیق و اساسی برای گیاه کلیدی برای نگهداری آب و بهبود عملیات آبیاری و قابلیت تحمل گیاه به کمبود آب در کشاورزیست

.(Ngouajio et al., 2007) آب یکی از مهمترین عوامل محیطی است که تأثیر عمدهای بر رشد و نمو و مواد مؤثره گیاهان دارویی دارد. کمبود آب در جریان تولید گیاهان میتواند صدمات سنگینی به رشد و نمو و همچنین بر مواد مؤثره دارویی گیاهان وارد نماید (امیدبیگی، .(۱۳۷۹

آویشن (Thymus vulgaris L.) یک گیاه چند ساله از خانواده نعناع و بومی مدیترانه است .(Gigord et al., 1999)

برگهای کوچک نیزهای سبزرنگ به طول ۶ تا ۱۲ میلیمتر، ساقه کوتاه و چهار گوش در پایین ساقه چوبی و در بخش جوانتر سبزرنگ میباشد. اسانس در تمامی قسمتهای گیاه وجود دارد ولی بیشتر در سرشاخههای گلدار دیده شده

است. نوع دارویی آویشن دارای خواص ضد

باکتری و ضد قارچ است .(Bauer & Luf , 2002) کمبود آب علاوه بر کاهش توسعه برگ میتواند از طریق ریزش و مرگ برگها در طول مراحل مختلف رشد بر شاخص سطح برگ (Leafs area index (LAI)) مؤثر باشد. بهطور کلی تنش آب از طریق کاهش سطح برگ، بسته شدن روزنهها، کاهش در قابلیت هدایت روزنهها، کاهش در آبگیری کلروپلاست و سایر بخشهای پروتوپلاسم (که به نحوی کارآیی فتوسنتز را کاهش میدهد)، کاهش سنتز پروتئین و کلروفیل سبب تقلیل فرایند فتوسنتز میگردد. تنش آب بهطور مستقیم میتواند بر فرایندهای بیوشیمیایی مربوط به فتوسنتز اثر گذاشته و بهطور غیر مستقیم ورود

دیاکسیدکربن به داخل روزنهها را که به علت شرایط کمآبی بستهاند کاهش دهد.

از اینرو انتقال مواد فتوسنتزی نیز تحت تأثیر تنش آب قرار گرفته و موجب اشباع برگها از این مواد میگردد که ممکن است فتوسنتز را محدود نماید. بدیهی است که با محدود شدن فرآوردههای فتوسنتزی در شرایط کمبود آب، رشد گیاه و نهایتاً عملکرد آن دچار نقصان میشود (حکمت شعار، Janssen .(1372 و همکاران (۱۹۸۷) بیان داشتند که وزن تر و خشک گیاه آویشن اسپانیایی با افزایش تنش آبی کاهش مییابد. Simon و همکاران (۱۹۹۲) اثر رژیمهای مختلف آبی را روی گیاه ریحان بررسی کرده و مشاهده نمودند که با تشدید کمبود آب وزن خشک برگ و ساقه کاهش یافت. تنش آبی ملایم (پتانسیل آب برگ -۰/۶۸

مگاپاسکال) اثر معنیداری بر سطح برگ نداشت اما تنش آبی متوسط (پتانسیل آب برگ -۱/۱۲ مگاپاسکال) آن را کاهش داد. Muni Ram و همکاران (۱۹۹۵) ضمن بررسی رژیمهای مختلف رطوبت خاک بر گونهای از نعناع نتیجه گرفتند که افزایش رطوبت خاک، ارتفاع گیاه، شاخص سطح برگ و تجمع ماده خشک را بهطور معنیداری افزایش داد. Farooqi و همکاران (۱۹۹۹) دریافتند که تنش آبی در تمام ژنوتیپهای مورد آزمایش گیاه سنبلهندی ( Cymbopogon (winterianus باعث کاهش عملکرد اندام رویشی، ارتفاع گیاه و سطح برگ میشود. Alkire و همکاران (۱۹۹۳) با بررسی اثر آبیاری کامل، آبیاری مختصر و عدم انجام آبیاری بر گیاه نعناع فلفلی نتیجه گرفتند که تنش آبی طول میانگرهها، ارتفاع گیاه و وزن خشک برگ، ساقه و ریشه را

Cymboopogon winterianus
فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد ۲۶، شماره ۲ ۲۴۱

کاهش میدهد. Letchamo و (۱۹۹۶) Gasselin اثر سه

رژیم رطوبتی ۹۰)، ۷۰ و ۵۰ درصد ظرفیت مزرعهای) را بر گیاه آویشن بررسی کرده و مشاهده نمودند که بالاترین مقدار (درصد) و عملکرد اسانس در شرایط %۷۰ ظرفیت مزرعهای بدست آمد و بین رژیمهای رطوبتی %۹۰ و %۵۰

اختلاف معنیداری از این نظر وجود نداشت. با اعمال چنین کنترلی بر روی وضعیت فیزیکی DNA پرولین میتواند همانندسازی DNA و نسخهبرداری از آن را آسان نموده و بنابراین اثر قابلملاحظهای بر زنده ماندن ارگانیسمها تحت شرایط تنش داشته باشد. Fatima و همکاران (۲۰۰۰) اثر

تنش خشکی را بر گیاه

بررسی کرده و دریافتند که بهرغم افزایش معنیدار پرولین

انباشت این اسیدآمینه آن قدر پایین بود که نمیتواند نقشی را در سازگاری این گیاه به تنش آبی بازی کند.

Bajji و همکاران (۲۰۰۱) افزایش غلظت پرولین را در اثر کمبود آب در سه رقم گندم دوروم گزارش کردند. به نظر میرسد که تجمع پرولین آزاد یک پاسخ متداول به تنش در گیاهان عالی باشد. البته اسیدهای آمینه دیگری نیز تحت تنشهای خشکی و شوری انباشته میشوند،اما درجه تغییرات آنها با تجمع پرولین که ظرف مدت کوتاهی پس از اعمال تنش به سطوح خیلی بالا میرسد قابل مقایسه نیست .(Gzik, 1996)

گزارشهای متعددی مبنی بر وجود همبستگی مثبت بین انباشت پرولین و سازش به شرایط تنش اسمزی در گیاهان وجود دارد

Kuznetsov & Shevyakova, 1999)؛ Bohenert & Shen,

Kuznetsov .(1999 و (۱۹۹۹) Shevyakova نقش مهم

پرولین را در گیاهان قرار گرفته در معرض تنشهای آبی و شوری مورد تأکید قرار دادهاند. با کاهش پتانسیل آب میزان

پرولین به صورت معنیداری افزایش یافت که مشابه نتایج

Lazcano-ferrat و (۱۹۹۹) Lovatt در لوبیاست. Lazcano-

ferrat و (۱۹۹۹) Lovatt با تحقیق روی گیاه سویا نیز سنتز پرولین در برگها و گرهکهای این گیاه در اثر افزایش تنش را مشاهده نمودند.

بهطور کلی اثر تنش آب تنها به رشد و عملکرد اسانس محدود نمیشود، بلکه بر کیفیت اسانس نیز تأثیر میگذارد.

در جعفری ۸،۳،-۱ پی منتاترینس که از ترکیبهای اصلی است تحت تأثیر تنش خشکی، کیفیت اسانس را کاهش داد.

اگرچه این کاهش بهوسیله سایر ترکیبهای مهم مانند میریستیکان جبران شد .(Simon & Quinn, 1988)اما در رابطه با پاسخهای گیاه آویشن به شرایط مختلف محیطی اطلاعات کمی در دسترس است، بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه آویشن انجام شد.

مواد و روشها

این آزمایش در مرکز تحقیقات خاک و آب شهرستان سنندج با طول جغرافیایی ۴۶ درجه و ۵۹/۵۹ دقیقه شرقی، عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۱۷/۴۳دقیقه شمالی و ۱۵۲۵

متر ارتفاع از سطح دریا در طی بهار و تابستان سال ۱۳۸۵

انجام شد. اندازهگیری پرولین و درصد تیمول نیز در آزمایشگاه گروه دامپروری دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس و آزمایشگاه خاکشناسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان انجام شد. نشاءها از پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی تهیه شد.

۲۴۲ اثر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک…

این تحقیق به صورت یک آزمایش گلدانی در سال

۱۳۸۵ در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، با چهار تیمار و چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای آبیاری مورد استفاده جهت اعمال تنش آبی عبارتند از:

:I1 شرایط %۱۰۰ ظرفیت مزرعهای (شاهد یا بدون تنش) :I2 شرایط %۸۵ ظرفیت مزرعهای (تنش ملایم)

:I3 شرایط %۷۰ ظرفیت مزرعهای (تنش متوسط) :I4 شرایط %۵۵ ظرفیت مزرعهای (تنش شدید)

هر واحد آزمایشی از چهار گلدان تشکیل شده بود که در هر گلدان ۴ نشاء کاشته شد. برای در اختیار داشتن تعداد بیشتری بوته در هر تیمار، دو گلدان برای هر تیمار در هر تکرار در نظر گرفته شد. بنابراین در هر بلوک آزمایشی هشت گلدان وجود داشت. گلدانهای مورد استفاده از نوع پلاستیکی با قطر دهانه ۳۰ سانتیمتر و ارتفاع ۲۵ سانتیمتر بود.

پس ازپر کردن گلدانها بـا خـاک جهـت تعیـین میـزان رطوبت، نمونههایی از این خاک در داخل آون ۱۰۰) درجـه سانتیگراد به مدت ۴۸ ساعت) قرار داده شد تا خشک شود و بدین وسیله وزن خاک خشک گلدانها نیز مشخص شـد.

پس از نشاءکاری، گلدانها به مقدار مساوی آبیاری شدند تـا نشاءها در محل جدید مـستقر گردنـد. زمـان اعمـال تیمـار آبیاری پس از استقرار نشاءها (دو هفته پـس از نـشاءکاری)

تا زمان تشکیل بذر بود. برای اعمال سطوح تنش خـشکی از روش انعکــاسســنجی زمــانی و دســتگاه Time-) TDR

(Domain Reflectometry، (TIMER , IMKO) اســتفاده

شد. دستگاه TDR مورد استفاده در آزمایـشها از نـوع تـرایم

(TRIME) ســاخت شــرکت ایمکــو (IMKO) آلمــان بــود.

ویژگی منحصر به فرد ایـن دسـتگاه حـساسهی متحـرک آن

است که اندازهگیری رطوبت در لایههای ۲۰ سانتیمتـری را در اعماق مختلف خاک امکانپذیر میسازد. طـول منطقـهای که حساسهی دستگاه امواج را ارسال میکنـد ۲۰ سـانتیمتـر است. امواج تولیـد شـده توسـط دسـتگاه در محـدوهای در نیمرخ خاک منتشر مـیشـود. عـدد بدسـت آمـده بـهعنـوان رطوبت خاک ثبت میگردد.

بعد از پایان تنش، صفات مرفولوژیک نظیر ارتفاع بوته، تعداد ساقههای جانبی، وزن تر و خشک اندام رویشی اندازهگیری شد. برداشت بوتهها به منظور استخراج و اندازهگیری اسانس در پایان مرحله گلدهی کامل انجام شد.

همچنین ریشه گیاه را بعد از قطع قسمت هوایی از گلدانها بیرون آورده، شسته و عاری از خاک نموده و وزن تر و خشک، طول و حجم آن اندازهگیری شد. به منظور بررسی اثر تنشهای خشکی بر برخی خصوصیات رویشی گیاه آویشن در مرحله گلدهی کامل، از هر واحد آزمایشی تعدادی بوته بهطور تصادفی انتخاب و بوتههای موجود در آن به همراه ریشه از خاک خارج شدند. برای اندازهگیری پرولین از روش Bates و

همکاران (۱۹۷۳) استفاده شد. غلظت پرولین نمونهها با استفاده از اسپکتروفتومتر و به کمک غلظتهای مشخص پرولین خالص در منحنی استاندارد بهعنوان شاهد در طول موج ۵۲۰

نانومتر بر حسب میکروگرم بر میکرومول محاسبه گردید. برای تهیه استانداردهای پرولین با استفاده از پرولین خالص و براساس وزن مولکولی آن ۰/۰۱۱۵۱۳ گرم پرولین خالص را در

۱۰ میلیلیتر آب مقطر حل کرده و بدین صورت یک محلول

۱۰۰ پیپیام بهعنوان محلول مادر تهیه شد. از این محلول غلظتهای مختلف پرولین خالص تهیه و از هر کدام ۲

میلیلیتر برداشته و قرائت شد. برای استخراج و اندازهگیری

فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد ۲۶، شماره ۲ ۲۴۳

اسانس، بوتهها در مرحله گلدهی کامل، از ۱/۵ سانتیمتری بالای سطح خاک قطع و برداشت گردیدند. بوتههای برداشت شده در دمای اتاق ۲۵) درجه سانتیگراد) و در سایه به مدت چهار هفته خشک شدند. سپس ۱۰ گرم ماده خشک گیاهی به روش تقطیر با آب به مدت ۲/۵ ساعت مورد اسانسگیری قرار گرفت .(Charles & Simon, 1990) قبل از انجام اسانسگیری، میزان رطوبت هر نمونه با قرار دادن آن در آون ۱۰۵)درجه سانتیگراد) به مدت سه ساعت اندازهگیری شد. میزان تیمول توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی تعیین شد.

مشخصات دستگاه کروماتوگرافی گازی

نوع ستون Pack OV %3 (فاز ثابت) و طول ستون ۰/۵

تا ۲ متر بود. دمای ستون از ۶۰ تا ۱۶۰ درجه سانتیگراد با سرعت افزایش دما به میزان ۸ درجه در دقیقه بود که ۵

دقیقه در ۱۶۰ درجه سانتیگراد نگهداری شد. دمای محل تزریق ۲۵۰ درجه سانتیگراد و نوع دتکتور FID بود. حجم تزریق ۰/۱ میکرولیتر و گاز حامل ازت بود.

برای تهیه استاندارد از تیمول خالص آلدریچ استفاده شد.

از اسانس نمونههای رقیق شده با اتانول %۹۶ تهیه و ۲

میکرولیتر به دستگاه تزریق شد و از روی مانیتور سطح زیر پیک مربوط به تیمول قرائت گردید و در معادله رگرسیون حاصل از استاندارد درصد تیمول مشخص شد.

تجزیه و تحلیل دادهها پس از نمونهبرداری و اندازهگیری صفات ذکر شده، توسط نرمافزار SAS 9 انجام شد. مقایسه میانگین نیز به روش آزمون چند دامنهای دانکن (P0/05)

انجام شد. همچنین رسم نمودارها و جدولها توسط نرمافزارهای Excel انجام شد.

نتایج

ارتفاع بوته

نتایج تجزیه واریانس نشان میدهد که تنش خشکی اثر معنیداری بر ارتفاع گیاه داشته است (P0/01) (جدول .(۱

مقایسه میانگینها نشان داد که از نظر ارتفاع بوته بین همه تیمارها بجز تیمار تنش ملایم و متوسط اختلاف معنیداری وجود داشت. با کاهش میزان آبیاری (افزایش سطح تنش) قد گیاه کوتاه شد بهطوری که بیشترین ارتفاع ۲۴/۸۸) سانتیمتر)

در تیمار شاهد (بدون تنش) و کمترین آن ۱۸/۸۸) سانتیمتر)

در تنش شدید مشاهده گردید (جدول .(۲