بررسی مبحث صدا و فن بیان برای بازیگر

فهرست مطالب

مقدمه    1
بخش اول: تاریخچه     8
– چشم انداز تاریخی صدا و بیان     8
– زبان در تاتر     30
بخش دوم: تکلم    51
– اندامهای گفتار    52
– آوای کلام زبان فارسی     62
– توصیف آوایی مصوت¬ها و صامت¬ها     65
– تبیین تمایز صدا و گفتار     71
– تولید صدا     72
– تنفس(کلیات)     77
– تمرین¬ها     80
بخش سوم: عناصر آواهنگ(لحن)     110
– کیفیت     112
– قدرت     116
– زمان     121
– دانگ صدا     124
– تمرین¬ها     125
بخش چهارم:تشدید کننده¬ها                 
– حلق/ بینی / دهان     135
– تنوع دانگ و شتاب    137
– تنوع ارتفاع صدا    138
– تمرین¬ها     140
ضمیمه: زمانبندی    147
– شتاب     148
– ضرب     152
– ضرباهنگ    153 
– منابع و مآخذ    156

چکیده

پایان نامه ای که در دست دارید پیرامون تربیت صدا و بیان بازیگر است، چه بازیگر صحنه و یا سینما. در این پایان نامه به منظور تامین معرفت نظری و هم عملی برای خواننده، نخست تاریخچه مفهوم بیان و فن بیان به میان آورده شده و سیر تحول این علم در طول تاریخ مورد بررسی قرار گرفته و سپس جایگاه زبان در تأتر مطرح گردیده است.
پس از این، در بخش دوم به معرفی اندامهای گفتار، اندامهای تنفسی، آوای صداهای زبان فارسی و ارایه‌ی تمرین هایی در خصوص آنها پرداخته شده است. در بخش سوم عناصر کیفی صدا یا آواهنگ (لحن) مورد بررسی قرار گرفته و بدنبال آن در بخش چهارم اندامهای تشدید کننده‌ی ”آوا“ معرفی گردیده است و همچنین ذکر تمرین هایی چند برای تربیت هر یک از آنها. در خاتمه به عنوان ضمیمه مفهوم زمان و زمانبندی (ضربآهنگ، شتاب، و…) را به میان آورده ایم و از نقش و لزوم رعایت این عناصر در اجرا سخن گفته ایم.
تدارک پایان نامه با روش ترکیبی صورت گرفت. بدین معنا که بخش یکم، تاریخچه، علی‌الاصول به روش توصیفی پیش رفت و  به سرانجام رسید، و سه بخش دیگر به روش تجربی.

مقدمه

این رساله درباره جذابترین حرفه¬ها در دنیا است. نیز درباره این است که چگونه بتوانیم زیباترین، متقاعدکننده¬ترین و مؤثرین ابزار صوتی-یعنی صدای انسانی را تولید کنیم.
تأتر هنری است جمعی و وابسته به کار گروهی، و بازیگران مردمانی هستند متکی به کار مشترک. کار بازیگری علیرغم تصور بسیاری اشخاص، بسیار پرزحمت و شاق است . آنان نمی¬توانند مسئولیت خود را تفویض کنند، نمی¬توانند در جریان تمرین و اجرا مرتکب غیبت شوند و بدون همکاری نمی¬توانند کار کنند. مهمتر از همه اینکه نمی¬توانند از زیر بار تمرین¬های شخصی و مطالعه¬ی روزانه شانه خالی کنند.
بازیگران انسانهایی اجتماعی¬اند که باید با خودشان و نقش¬هایشان رابطه متقابل داشته باشند. بدن و صدا باید هماهنگ با یکدیگر حرکت کنند، همچون زمانی که بازیگر با دیگران حرکت و گفتگو می کند. این نکات پیشه بازیگر را هم جذاب می¬سازد و هم بسیار مشکل.
من خود به عنوان بازیگر و کارگردان، و تماشاگر، بسیار دیده¬ام که دانشجویان و مجریان کم تجربه و بعضاً پر تجربه به هنگام اجرای نقش، اجرای کلامی پیچیده که مستلزم طراحی و تربیت بیان است، هراس از نرساندن صدا در سالنی بزرگ، پرداخت خصایص شخصیت، الگوهای متفاوت کلامی، مسئله زمان-بندی و نیاز به انعطاف صدا، مشکلات عدیده¬ای پیش روی خود می¬یابند. در هرحال خواننده این سطور- بازیگر- در ارتباط با این مشکلات پیوسته با پرسش-هایی مواجه است، و این رساله در پی آن است پاسخ-هایی پیش رو قرار دهد تا هم دانش نظری او را پیرامون مسایل صدا و بیان صوتی بالا ببرد و هم مواد تمرین عملی برای وی تدارک ببیند . حتی بسیاری معلمین مجرب صدا و همچنین بازیگران توانای صحنه  به ما یاد آور می¬شوند که بازیگر باید نکاتی پیرامون آواز خو اندن بداند. زیرا آواز خواندن یکی از بهترین راههای تربیت صدا است. “خواندن”، حس درک زیر و بمی را تقویت می-کند، توجه به ضربآهنگ  را ملکه ذهن می¬سازد، آگاهی از ضرب را افزایش می¬دهد و موجب روانی و وضوح می¬گردد.
بازیگر باید بیاموزد و آنچنان عمل کند تا به روح تماشاگر دست یابد. کار بازیگر این است که خود را برانگیزد و سرزنده و هوشیار نگاهدارد، نه به خاطر خود بلکه به خاطر تماشاگر. سخن گفتن بخشی از تخیل است، و چنانچه بازیگر درکی از آنچه بر زبان می¬آورد نداشته باشد، یا اینکه در کجا سخن می¬گوید و با چه کسی، صرفنظر از اینکه درست یا نادرست صدا تولید می¬کند، سخن¬اش شنیده نخواهد شد.

منبع فارسی:
 
۱. آوا شناسی زبان فارسی، یدالله ثمره، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۱

منابع انگلیسی:
 
۱. stage speech, Charteris Caffin, Pitman First Ed, 1956,London.
۲. Speech Training and Dramatic Art, Miles Brown, Pitman First Ed, 1963, Eng.
۳. The Actor voice, Peter Kline, Richard Rosen Press, First ed.1971,u.s.a.
۴. Voice and Speech in the theatre, Cliffors Turner, Pitman twelth ed. England, 1975.
۵. Freeing the Natural Voice, Kristin Linklater, Drama Book, First ed,1976, u.s.a.
۶. Speech for The stage, E vangline Machlin, Theatre Art Books, First ed, 1980, Eng.
۷. A Voice for the theatre, Harry Hill, Holt,R,W, 1985, u.s.a.
۸. Voice in Modern Theatre, Jacqueline Martin, Rout ledge, First ed.1997,England.
۹. Speech, Music, Sound, the Van Leeuwan, Macmilan, First ed,1999
۱۰. The Composite art of acting, Jerry Blunt, Macmillam, 1970, London.