بررسی نیاز دانش آموزان ۱۴ تا ۱۶ ساله به درمان های ارتودنسی

    
تعداد ۶۰ صفحه دارد و همراه با پاورپوینت
فهرست مندرجات:
الف ـ یاد و نام خداوند
ب ـ صفحه عنوان
ج ـ تقدیر و تشکر و قدردانی
د ـ تقدیر و تشکر
ه ـ و ـ چکیده فارسی
فصل اول: دلایل انتخاب موضوع    1
             بیان مساله    4-2
            بررسی  پیشینه پژوهش    20-5
معرفی شاخص نیاز به درمان‌های ارتودنسی    29-20
            اهداف ۳۰
      
فصل دوم: متغیرها    32-31
           مواد و روش‌ها ۳۵-۳۳
           مسائل اخلاقی و انسانی طرح       37

فصل سوم:   یافته ها    43-38

فصل چهارم: بحث    46-44
                نتیجه‌گیری    47
               پیشنهادات ۴۸
               مشکلات ۴۸
منابع    51-49
Abstract    52

چکیده

عنوان: بررسی نیاز به درمان‌های ارتودنسی در دانش‌آموزان ۱۶-۱۴ ساله منطقه ۱۹ آموزش و پرورش تهران در سال ۱۳۸۲.
 سابقه و هدف : نیاز به درمان‌های ارتودنسی الگوی شناخته شده‌ای ندارد و دندانپزشکان نظرهای متفاوتی درباره نیاز به درمان ابراز می‌کنند. آگاهی از میزان نیاز به درمان‌های ارتودنسی برای برنامه ریزی‌های کلان بهداشتی و بیمه دندانپزشکی اهمیت ویژه‌ای دارد. در این پژوهش، نیاز به درمان‌های ارتودنسی در دانش‌آموزان ۱۶-۱۴ ساله منطقه ۱۹ آموزش و پرورش شهر تهران تعیین شد.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش ۴۶۰ دانش‌آموز ۱۶-۱۴ ساله دبیرستانی از منطقه ۱۹ آموزش و پرورش شهر تهران معاینه شدند و نیاز به درمان‌های ارتودنسی به کمک جزء سلامت دندانی(DHC) شاخص نیاز به درمان‌های ارتودنسی(IOTN) بررسی شد. نمونه‌ها از شش دبیرستان دولتی دخترانه و پسرانه به طور تصادفی وبه نسبت جمعیت انتخاب شدند و معاینات به کمک آیسلانگ و خط‌کش   DHC زیر نور آفتاب و روی صندلی معمولی انجام شد و یافته‌ها برای بررسی میزان نیاز در هر گروه و مقایسه بین گروه‌های مختلف تجزیه و تحلیل گردید.
یافته‌ها: از میان دانش‌آموزان معاینه شده ۶/۱۷ درصد در رتبه ۴و۵، ۹/۲۵ درصد در رتبه ۳ و ۵/۵۹ درصد در رتبه ۱و۲ سلامت دندانی قرار می‌گیرند. رابطه معنی‌داری میان نیاز به درمان‌های ارتودنسی با جنس و سن مشاهده نشد. (P>0.05) بیشترین عوامل ایجاد کننده نیاز به درمان جابه‌جایی نقطه تماس، اورجت، اپن بایت و کراس بایت بود.
نتیجه‌گیری: ۶/۱۷ درصد از دانش‌آموزان منطقه ۱۹ آموزش و پرورش شهر تهران به درمان‌های ارتودنسی نیازمندند. جنس افراد تأثیری بر میزان نیاز به درمان‌های ارتودنسی ندارد. دانش‌آموزان حاضر در مدارس دولتی کمتر از خدمات بهداشتی و درمانی بهره می‌برند. عوامل ایجاد کننده نیاز به درمان در جامعه مورد بررسی ما، جابه‌جایی نقطه تماس، اورجت، اپن بایت و کراس بایت بوده است.
با آگاهی از نیاز به درمان ارتودنسی در سایر گروه‌های جمعیتی می‌توانیم برنامه‌ریزی‌های بهداشتی بهتری تدوین کنیم و بیمه دندانپزشکی را برای بهره‌مندی افراد نیازمند به درمان توسعه دهیم.

فصل اول:
•    دلایل انتخاب موضوع
•    بیان مساله
•    بررسی پیشینه پژوهش
•    معرفی شاخص نیاز به درمان‌های ارتودنسی
•    اهداف
•    دلایل انتخاب موضوع

آنچه برای برنامه‌ریزی‌های کلان و حصول نتایج عالی دارای اهمیت فوق العاده است وجود شاخصهای معتبر و آمار صحیح می‌باشد که در طی یک تحقیقات صحیح با رعایت اصول و مبانی آن بدست می‌آید. در علوم پزشکی و دندانپزشکی نیز این موضوع بشدت ضروری است. داشتن شاخص و آمار در کلیه گرایشهای دندانپزشکی از جمله ارتودنسی که بعنوان قدیمی‌ترین شاخه علم دندانپزشکی مطرح است، راه را برای برنامه‌ریزی صحیح و حصول نتایج عالی تسهیل خواهد نمود.
— اساساً ارائه خدمات در سطح جامعه باید با برنامه‌ریزی و با توجه به منابع و اولویتها صورت پذیرد. در دندانپزشکی جامعه‌نگر نیز برنامه‌ریزی‌ها برای درمان جامعه‌نگر انجام می‌شود.
— با داشتن برآوردی از نیاز جامعه به درمان می‌توان وضعیت آینده را با وضعیت امروز مقایسه نمود و تأثیر کیفیت آموزش، روش‌ها و امکانات جدیدتر را برای کاهش نیاز جامعه به درمان ارزیابی نمود و با انجام این مطالعه میزان نیاز به درمان دانش‌آموزان ۱۶-۱۴ ساله منطقه ۱۹ آموزش و پرورش شهر تهران مشخص خواهد شد.
— از موارد کاربرد دیگر این پژوهش می‌توان ارزیابی نتایج درمان، مقایسه شاخص‌های جدید، مقایسه نیاز یا احساس نیاز، تأثیر روانی مال اکلوژن با توجه به شدت آن، بررسی صحت انتخاب بیمار، مقایسه روشهای درمانی و درمان‌کنندگان را نام برد.
— با انجام این پژوهش می‌توان از این شاخص، در سطح وسیع در کشورمان برای دستیابی به اهداف فوق استفاده نمود.
— انجام این تحقیق نیاز به زمان طولانی ندارد و امکانات خاص و پرهزینه‌ای نمی‌خواهد. توانایی انجام این تحقیق از نظر تخصصی و پرسنلی، مالی و تجهیزاتی و مواد مصرفی در چهارچوب امکانات معاونت پژوهشی می‌باشد.
— انجام این تحقیق آسان علمی و عملی بوده و نمونه‌ها در دسترس هستند و انجام آن پس از دوره یا آموزش مناسبی امکان‌پذیر است. و خود محقق به همراه همکارانش قادر به انجام آن هستند. از آنجائیکه این شاخص در بعضی از نقاط جهان به پیشنهاد W.H.O اندازه‌گیری شده و در کشور ما هم دو طرح کوچک‌تر از آن انجام شده لذا در بررسی منابع اطلاعات، مشکل خاصی بچشم نمی‌خورد. بعلت شرایط خاص کشور ما، برای اولین بار این تحقیق در منطقه ۱۹ آموزش و پرورش شهر تهران بعنوان بخشی از طرح کلی مرکز تحقیقات علوم دندانپزشکی در سطح تهران انجام و بدین ترتیب بنای تحقیقات بزرگتر و کاربردهای بیشتر این شاخص در ایران پایه‌ریزی می‌گردد.

بیان  مسئله

یکی از مهترین مشکلاتی که رشته ارتودنسی همواره با آن مواجه است تعیین شاخص نیاز به انجام درمان ارتودنسی است .شاخص نیاز به درمان ارتودنسی در سراسر جهان کاربرد وسیعی داشته ودر اروپا وآمریکا از اعتبار روزافزونی برخوردار است اما متاسفانه در جامعه ما، نیاز به درمان ارتودنسی الگوی شناخته شده ای ندارد و برآورد دقیقی از نیاز به درمان درسطح جامعه در دسترس نیست،در حالی که اعلان نظر قطعی برای شروع درمان بر مبنای چنین شاخصهائی ممکن بوده وهمچنین بهبود وضعیت بهداشت وسلامت جامعه از طریق تحت پوشش بیمه قرارگرفتن خدمات ارتودنسی همچون سایر کشورهای پیشرفته دنیا وتقسیم نیروی درمانی و اولویت بندی درمان  مستلزم کسب اطلاعاتی از وضعیت موجود است. توضیح آنکه گاهی اوقات در بین بیماران مراجعه کننده به مطب دندانپزشک و ارتودنتیست هم مواردی پیش می آید که بیمار و دندانپزشک نمی توانند در تصمیم گیری راجع به شروع درمان نظر قطعی دهند(۴). در حالیکه بسیاری از مشکلات بالقوه ارتودنسی در صورت تشخیص در زمان مناسب با هزینه کمتر و درمانهای  ساده تر قابل پیشگیری هستند و از آنجایی که عمده چنین درمانهایی توسط دندانپزشکان عمومی نیز قابل ارائه بوده و طیف وسیعی از جامعه ، امکان برخورداری از آن را خواهند یافت . از طرف دیگر هر چند هدف ما در کلینیک درمان تک تک افراد است ولی به عنوان عضوی از ارائه دهندگان خدمات بهداشتی ، درمانی، هدف نهایی ما  بهبود شرایط موجود در کل جامعه وتحقق اهداف توسعه در کشور  است. یکی از اهداف توسعه در جوامعی چون جامعه ما بهبود وضعیت بهداشتی از طریق پوشش بیمه ای برای خدمات بهداشتی است. ارتودنسی نیز می تواند چون سایر کشورهای پیشرفته دنیا تحت پوشش بیمه قرار گیرد.این مهم زمانی ممکن ومیسر می شود که اولویتها و نیازهای جامعه در چهارچوب مشخص و هماهنگ وبر طبق الگوهای شناخته شده ومورد قبول جامعه علمی، برای مراجع  تصمیم گیرنده  تبیین شود. در واقع لازم است  معیارهایی ارائه شود تا حداقل تمام دندانپزشکان بتوانند نیاز درمان را به طور یکسان تعیین نموده وهمچنین نیاز جامعه به درمانهای ارتودنسی به صورت کمی تعیین شده تا مسئولین کشوری بتوانند با همکاری مراکز علمی نسبت به  تعیین اولویتهای درمانی اقدام نمایند.
یکی از راه حلهایی که برای تعیین نیاز یا عدم نیاز بیمار به انجام درمان ارتودنسی ارائه شده ، استفاده از شاخصهای اکلوزالی است. در واقع جهت ارزیابی نیاز به درمان ، تعیین اسنانداردهای درمانی و ارزیابی نتایج کار توسط خود درمانگر، ایجاد شاخصی که کیفیت نتیجه درمان را به کمیت تبدیل کند لازم است. شاخص‌ها جهت طبقه‌بندی ناهنجاری‌های پزشکی و دندانی به وجود آمده اند تا در اپیدمیولوژی ، تحقیقات و طبقه‌بندی بیماران بر اساس نیاز ما را یاری دهند(۱۳). مهمترین خصوصیاتی که شاخص های اکلوزال باید داشته باشند عبارتنداز: اعتبار؛ ( توانایی سنجش خصوصیت مورد نظر)،  تکرارپذیری؛ (مشابه بودن مشاهدات توسط مشاهده‌گرهای یکسان و یا متفاوت در زمان های مختلف) ، سادگی استفاده ، مقبولیت در میان شاغلین  حرفه دندانپزشکی و پذیرش  در بین آحادجامعه .
به طور کلی برخی شاخصهای معرفی شده عبارتند از:
۱- IOTN   (Index of Orthodontic Treatment Need)
۲- PAR    Peer Assessment Rating index) ) 
۳- شاخص اولویت درمانی Grainger ( (Treatment Priority Index = TPI
۴- شاخص اکلوزال Summer (  Summers O cclusal Index = SOI)
سنجش شاخص های ۳و۴ زمان زیادی صرف می کند و استفاده از آنها مشکل و مستلزم تکمیل فرم طولانی  و پیچیده ای است و همین اشکالات امکان تحقیقات و ارزیابی نتایج را محدود  می کند . دو  شـاخـصIOTN وPAR در حدود ۲۰ سال قبل ایجاد شده اند، شاخص نیازبه درمانهای ارتودنسی شاخص IOTN   (Index of Orthodontic Treatment Need)، که خود از دو جزء مستقل: الف) جزء سلامت دندانی (DHC)  و ب) جزء زیبایی ( Aesthetic Component) تشکیل شده  از معروفترین شاخصهایی است که در حال حاضر استفاده می شود(۱). به کمک این شاخص می توان بیمارانی را که نیاز زیادی به درمان ارتودنسی دارند، تعیین کرده و اولویتهای درمانی افراد را مشخص نمود و از طرف دیگر بیمارانی را که نیاز به درمان آنها کم  بوده ودرمان آنها توسط دندانپزشک عمومی قابل اجراست، را تشخیص  داد .
هر چند در کشور ما برای سنجش  شاخص نیازبه درمانهای ارتودنسی مطالعاتی در دو شهر گرگان (۳۱) و بندر انزلی (۳۲) بطور منطقه ای، انجام شده ، اما متاسفانه تابحال اقدامی برای سنجش این شاخص در سطح شهر تهران انجام نگرفته است . این در حالی است که انجام چنین مطالعاتی در شهر تهران از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا شهر تهران به دلیل تمرکز امکانات بهداشتی و پایتخت بودنش معمولاَ در فعالیت های بهداشتی الگوی سایر مناطق کشور بوده وهمچنین   به لحاظ امکان ارائه خدمات درمانی بهتر،  برداشتن اولین گامها برای ارائه خدمات بیمه دندانپزشکی در این منطقه میسر است و برآورد نیاز ساکنان تهران به درمان ارتودنسی و تخمین پراکندگی این نیاز به تحقق این ایده کمک وافری خواهد نمود.
هدف کلی پژوهش حاضر دستیابی وکسب اطلاعات مورد نیاز برای تعیین شاخصهای نیاز به درمان ارتودنسی است که در قالب بخشی از یک طرح پژوهشی فراگیرتر با عنوان « بررسی نیاز به درمانهای ارتودنسی  درنوجوانان ۱۶-۱۴ ساله تهران و شهر ری»  ، مصوب مرکز تحقیقات دندانپزشکی، انجام پذیرفته است. برای این منظور جزء سلامت دندانی(DHC) شاخص نیاز به درمان ارتودنسی (IOTN) و رابطه آن باجنس ، سن در نوجوانان ۱۶-۱۴ ساله دبیرستان‌های منطقه ۱۹ آموزش و پرورش شهر تهران در سال ۱۳۸۲ ، مورد بررسی و سنجش قرار گرفته است. انتخاب  گروه سنی ۱۶-۱۴ ساله به این دلیل بوده که اولا این گروه سنی در دبیرستان ها حضور داشته ولذا دسترسی به آنها راحت تر است وثانیا  در این گروه سنی به تصحیح شاخص تطابق با دوره دندانی مختلط ، نیازی نیست وبنابراین  نمونه گیری مطمئن تر است.
با استفاده از شاخصهای اکلوزالی تحقیقات مختلفی در کشورهای: انگلستان (۳)، ایالات متحده (۷) ، مالزی (۱۴)، اردن (۱۳) و چندین کشور دیگر انجام شده است. نتایج این تحقیقات نشان می دهد که نیاز به درمان ارتودنسی در مناطق و نژادهای مختلف متفاوت بوده وپارامترهای مختلفی بر آن اثر گذار است که در ادامه در قسمت پیشینه به آنها اشاره مختصری خواهد شد…

منابع

۱- McGuiness NJ, Stephens CD. An introduction to occlusal indices. Dent Update 1994; 21: 140-144.
۲- Brook PH, Shaw WC. The development of an index of orthodontic treatment priority. Eur J Orthod 1989; 11: 309-320.
۳- Burden DJ, Holmes A. The need for orthodontic treatment in the child population of  the  United Kingdom. Eur J Orthod 1994; 16: 395-399
۴- Richmond S, O’Brien KD, Roberts CT et al. Dentists’ variation in the determination of orthodontic treatment need. Br Dent J 1994; 21: 65-68.
۵- Jenny J, Cons NC. Comparing and contrasting two orthodontic indices, the index of orthodontic  treatment need and dental aesthetic index. Am J Orthod Dentofac Orthop 1996; 110: 410-416.
۶- Younis JW. A validation study of three indexes of orthodontic treatment need in the United  States.Community Dent Oral Epidemiol 1998; 25: 31-34.
۷- Proffit WR, Fields HW,  Moray LJ. Prevalence of malocclusion and orthodontic treatment need in the United States: estimates from the NHANES ? survey. Int J Adult Orthod Orthognath Surg 1998; 13: 97-106.
۸-Tarvit DJ, Freer T. Assessing malocclusion – the time factor. Br J Orthod 1998; 25: 31-34.
۹- Birkeland K, Bergen O. Factors influencing the decision about orthodontic treatment. A longitudinal study among 11- and 15-year-olds and their parents. J Orofac Orthop 1999; 60: 292-307.
۱۰- Cooper S, Mandall NA, Dibiase D et al. The reliability of the index of orthodontic treatment need over time. J orthod 2000; 27: 47-53.
۱۱- Kerosou H, Kerosou E, Niemi M et al. The need for orthodontic treatment and satisfaction with dental appearance among young Finnish adults with and without a history of orthodontic treatment. J Orofac Orthop 2000; 61: 330-340.
۱۲- Mandall NA. The relationship between normative orthodontic treatment and measures of consumer perception. Community Dent Health 2000; 18: 3-8.  
۱۳- -Hamdan AM. Orthodontic treatment need in Jordanian school children. Community Dent Health 2001; 18: 242-248.
۱۴- Abdullah MS, Rock WP. Assessment of orthodontic treatment need in 5112 Malaysian children using the IOTN and DAI. Community Dent Health 2001; 18: 242-248.
۱۵- Tickle M, O’Brien KD. Socio-economic status and orthodontic treatment need. Community Dent Oral Epidemiol 1999; 27: 413-418.
۱۶- Järvinen S. Indexes for orthodontic treatment need. Am J Orthod Dentofac Orthop 2001; 120: 237-239.
۱۷- Shaw WC, Richmond S, O’Brien KD et al. Quality control in orthodontics: Indices of treatment need and treatment standards. Br Dent J 1991; 9: 107-112.
۱۸- Burden DJ, Mitropoulos CM. Effectiveness of a personalized referral letter following orthodontic screening. Community Dent Oral Epidemiol 1994; 22: 323-326.
۱۹- Waring D, Jones JW. Does the GDP need to know about IOTN? Dent Update 2003; 30: 123-130.
۲۰- Graber TM, Vanarsdall RL: Orthodontics current principles and techniques.3rd Ed. St. Louis, Mosby Inc 2000;Chap 1:28-30.
۲۱- Burden DJ, Mitropoulos CM, Shaw WC. Residual orthodontic treatment need in a sample of 15- an 16-year-olds. Br Dent J 1994; 176: 220-224.
۲۲- Üçüncü N, Ertugay E. The use of the index of orthodontic treatment need (IOTN) in a school population and referred population. J Orthod 2001; 28: 45-52.
۲۳- Birkland RC, Bøe OE, Wisth PJ. Orthodontic concern among 11-year-old children and their parents compared with orthodontic treatment need assessed by Index of orthodontic treatment need. Am J Orthod Dentofac Orthop 1996; 110: 197-205.
۲۴- Burgersdijk RC, Truin GJ, Frankenmolen FW et al. Malocclusion and orthodontic treatment need of 15-74-year-old Dutch adults. Community Dent Oral Epidemiol 1991; 19: 64-67.
۲۵- Burden DJ. Need for orthodontic treatment in Northern Ireland. Community Dent Oral Epidemiol 1995; 23: 62-63.
۲۶- Shaw WC, Richmond S, O’Brien KD. The use of occlusal indices: A European perspective. Am J Orthod Dentofac Orthop 1995; 107: 1-10.
۲۷- Holmes A, Willmot DR. The consultant orthodontic group 1994 survey of the use of the index of orthodontic treatment need (IOTN). Br J Orthod 1996; 23: 57-59.
۲۸- Otuyemi OD, Ugboko VI, Adekoya-Sofowora CA et al. Unmet orthodontic treatment need in rural Nigerian adolescents. Community Dent Oral Epidemiol 1997; 25: 363-366.
۲۹- Richmond S, Shaw WC, O’Brien KD et al. The relationship between the index of orthodontic treatment need and consensus opinion of a panel of  74 dentists. Br Dent J 1995; 178: 370-374.
۳۰- So LL, Tang EL. A comparative study using the occlusal index and the index of orthodontic treatment need. Angle Orthod 1993; 63: 57-64.
-۳۱ نظری ر، بی‌ریا م: ارزیابی نیاز‌های درمانی ارتودنسی دانش‌آموزان ۱۳-۱۲ ساله شهرستان گرگان با استفاده از ایندکس   IOTNدر سال تحصیلی ۸۲-۸۱، پایان نامه دکتری عمومی،۲۲۷۱، دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شهید بهشتی، سال ۱۳۸۲.۳۱
 – 32 جمالپور م، اسلامیان ل: بررسی نیاز‌های درمانی ارتودنسی دانش‌آموزان ۱۱ساله شهرستان بندرانزلی در سال ۷۷، پایان نامه دکتری عمومی، ۱۸۷۸، دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شهید بهشتی، سال ۱۳۷۸.