نقش و تاثیر هنر و فرهنگ ممالک گشوده‌ شده بر شکل‌گیری معماری اسلامی

فهرست

مقدمه ۱

فصل اوّل

مؤلفه‌های فرهنگی در عربستان پیش از اسلام

دستاوردهای معماری عربستان در صدر ورود اسلام

فصل دوّم

سنت‌های فرهنگی و هنری ممالک گشوده‌شده در صدر اسلام

امویان و هنر آن‌ها

سنت هنری عباسیان

سرزمین‌های غرب اسلامی

معماری امویان اسپانیا

معماری شمال افریقا و اسپانیا

معماری فاطمیان شمال افریقا و اسپانیا

فصل سوّم

خصوصیات فضای کالبدی مسجد

گنبد

مناره

محراب

مقصوره

صحن

ایوان

یک نکته

فصل چهارم

جلوه‌گری نور و ذوق ایرانی

تزئینات کاشی‌کاری

فصل پنجم

معماری غیر دینی

مقدمه

وقتی به هنر تعبیر “اسلامی” اطلاق می‌شود به اقوامی اشاره می‌کند که زیر نظر حکام مسلمان می‌زیسته‌اند و یا در فرهنگ‌ها و جوامعی زندگی می‌کرده‌اند که به شدت متأثر از ویژگی‌های خاص حیات و اندیشه اسلامی بوده‌اند.

تعبیر اسلامی بر خلاف تعبیر مسیحی نه تنها به یک دین بلکه به یک فرهنگ عمومی هم اطلاق می‌شود. 

اعراب فاتح با سنت‌های اندک‌شمار و آموزه‌های محدود هنری خود در جهانی رخنه کردند که هم از لحاظ مضامین و قوالب‌ هنری و واژگان‌عمومی خاص آن بسیار پرمایه و غنی بود. 

حال برای فهم و درک هنر اسلامی و اشکالی که پدید آورد و نیز طرز و شیوه آفرینش آن‌ها باید پیش از همه این نکته را روشن کرد که آیا اعراب فاتح این سرزمین‌ها سنت خاصی با خود به ارمغان آورده‌اند؟ و این سنت‌ها در مقایسه با سنت‌های موجود در تمدن‌های آن زمان درچه درجه‌ای از اهمیت قرار دارند؟ آیا دین جدید پدیدآورنده بعضی از نگره‌ها و اصولی بود که بیان هنری یافتند؟ مسلمان‌ها در سرزمین‌های گشوده‌شده کدام نهضت‌ها و حرکت‌های هنری را شکل دادند؟

فهرست منابع

• سلطان‌زاده، حسین، روند شکل گیری شهر و مراکز مذهبی در ایران، انتشارات آگاه

• اِباکُخ، معماری هند در دوره گورکانیان، ترجمه دکتر حسین سلطان‌‍زاده، دفتر پژوهش‌های تاریخی

• ریچارد اتینگهاوزن و الگ گرابر، هنر و معماری اسلامی، ترجمه دکتر یعقوب آژند، انتشارات سمت

• مجله Islamic cultuar، ژانویه- فوریه ۱۹۶۲، “تاریخ وزیارتگاه‌های مکه و مدینه”، جیزاز بهوی

• سلطان‌زاده، حسین، تاریخ شهر و شهر‌نشینی در ایران