هیات منصفه و نقش آن در دادگاه مطبوعات

مقدمه :
تحقیقی که اینجانب تهیه کرده ام در بررسی و ارزیابی مقوله هیات منصفه می باشد . این تحقیق شاید بتواند حداقل یک صدم سئوالات پیرامون هیات منصفه را جواب دهد . این تحقیق در چهار فصل تهیه شده است .
در فصل اول سعی نمودم کلیات ، تعریف و تاریخچه ای از این نهاد را بررسی نمایم . این فصل را در دو بخش که بخش نخست آن تعریف هیات منصفه است شروع شد . در تعریف هیات منصفه ابتدا از دیدگاه حقوق انگلوآمریکن به عنوان خواستگاه نهاد هیات منصفه و در مبحثی دیگر از دیدگاه حقوق اسلام  و ایران به بررسی این مقوله بپردازم .. اما در بخش دوم این فصل تاریخچه هیئت منصفه سعی شده است کاویده شود . این بخش که شامل دو مبحث می باشد .
در فصل دوم بررسی مبانی و ماهیت کار هیات منصفه پرداختم . این فصل که شامل سه بخش می باشد در بخش اول این فصل به بررسی مبانی و آزادی مطبوعات همچنین تا حدودی جرم مطبوعاتی پرداخته شده است . این بخش فقط شامل یک مبحث است و این مبحث که مربوط به آزادی مطبوعات است به دو گفتار جداگانه تبدیل شده است . گفتار نخست این مبحث مربوط به اهمیت و نقش مطبوعات در جامعه است . مطبوعاتی که به عنوان چشم جامعه و افکار عمومی و اجتماع عمل می کند . براستی اگر در جامعه پیچیده امروزی ما مطبوعات نبودند جامعه دچار چه سردرگمی می شد ؟! اگر مطبوعات در جامعه ای حضور نداشته باشند و یا حضور داشته ولی حضوری کم فروغ چه مصیبت هایی ممکن است گریبانگیر جامعه شود ؟ همه این سوالات سعی شده است در گفتار اول این مبحث پیرامون نقش هیات منصفه جواب داده شود . اما گفتار دوم این مبحث مربوط می شود به محدودیت هایی که ممکن است توسط قانون جهت خروج از هرج و مرج توسط مطبوعات بوجود آید .

فهرست مطالب
عنوان                                                         صفحه
مقدمه     1
فصل اول : کلیات ، تعریف و پیشینه هیات منصفه
بخش نخست : تعریف هیات منصفه     7
مبحث اول :هیات منصفه از دیدگاه حقوق انگلوآمریکن    7
مبحث دوم : هیات منصفه از دیدگاه اسلام و ایران    8
بخش دوم :پیشینه هیات منصفه     9
مبحث اول : در جهان غرب    9
مبحث دوم : هیات منصفه در حقوق ایران واسلام     11
گفتار اول : در اسلام     12
گفتار دوم : در ایران     13
فصل دوم:مبانی و ماهیت کار هیات منصفه در رسیدگی به جرائم مطبوعاتی
بخش نخست : مبانی :آزادی مطبوعات و جرم مطبوعات     20
مبحث نخست : آزادی مطبوعات     20
گفتار نخست : اهمیت نقش مطبوعات    23
گفتار دوم : محدودیت های مطبوعات    25
بخش دوم : ماهیت – نقش هیات منصفه در محاکمه     29
مبحث اول : نظر منتقدان نقش هیات منصفه     30
گفتار اول : در انگلستان     30
گفتار دوم : در حقوق اسلام     31
گفتار سوم : از نظر حقوقدانان ایرانی     31
مبحث دوم : نظر موافقان هیات منصفه     32
گفتار اول : در انگلستان    32
گفتار دوم : در حقوق اسلام    33
گفتار سوم : از نظر حقوقدانان ایرانی     33
بخش سوم : نظریه های مربوط به ماهیت کار هیات منصفه     34
الف : نظریه قضایی     35
ب : نظریه مشورتی     37
ج : نظریه نمایندگی افکار عمومی     39
فصل سوم : ترکیب هیات منصفه و چگونگی حضور آن در محاکمات
بخش نخست : ترکیب و چگونگی انتخاب هیات منصفه     42
مبحث اول : چگونگی انتخاب هیات منصفه در باختر زمین    42
مبحث دوم : چگونگی انتخاب و ترکیب هیات منصفه در حقوق ایران    44   
بخش دوم : چگونگی حضور هیات منصفه در محاکمات    44
مبحث نخست :حضور هیات منصفه دردادگاههای باختری     44
مبحث دوم : حضور و چگونگی انتخاب هیات منصفه در دادگاههای ایران     46
گفتار اول : دوره اول – قانون محاکمه وزرا و هیات منصفه مصوب ۱۶ تیر ماه ۵۹۱۳۰۷
    46
گفتار دوم : دوره دوم : قانون هیات منصفه مصوب ۲۹اردیبهشت ۱۳۱۰    48
گفتار سوم : دوره سوم : لایحه قانونی مطبوعات مصوب مرداد۱۳۲۴    51
گفتارچهارم : دوره چهارم : قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران    54   
گفتار پنجم : دوره پنجم : لایحه قانونی مطبوعات تصویب ۲۵/۵/۱۳۵۸ شورای انقلاب
    55
گفتار ششم : دوره ششم : قانون مطبوعات مصوب ۲۲ اسفند ۱۳۶۴     57
گفتار هفتم : دوره هفتم : آخرین اصلاحیه قانون مطبوعات مصوب ۱۳۷۹    58
فصل چهارم : تعریف جرم سیاسی و مطبوعات
بخش اول : تعریف جرم سیاسی ومطبوعاتی     63
مبحث اول : جرم سیاسی    63
گفتار اول : جرم سیاسی در حقوق ایران     63
گفتار دوم : جرم سیاسی از نظرگاه فقهی    70
الف: محاربه و افساد فی الارض    71
ب : بغی    72
مبحث دوم : جرم مطبوعاتی     74
گفتار اول : جرم مطبوعاتی در حقوق ایران     74
گفتار دوم : جرم مطبوعاتی از نظرگاه فقهی     75
بخش دوم : مقارنه جرم سیاسی و مطبوعاتی با جرایم عادی دیگر و راههای باز دارندگی
این گونه جرایم     77
مبحث اول : تطبیق جرم سیاسی و مطبوعاتی با سایر جرائم     78
گفتار اول : تشریفات رسیدگی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی     78
الف: حضور هیات منصفه در جلسه دادرسی     78
ب : رسیدگی در محکمه اختصاصی     79
ج : دادرسی علنی    80
گفتار دوم : مزایای مجرمین سیاسی بر مجرمین عادی     81
الف : عدم استداد مجرمین     81
ب : از نظر تکرار جرم     84
ج : حضور در زندان    84
د : از دیدگاه عفو مجرمین    85
هـ : از نظر اعاده حیثیت     85
نتیجه گیری     87
کتابنامه     89

الف – منابع فارسی
۱-آخوندی –دکتر محمود ، آیینت دادرسی کیفری ، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، چاپ سوم زمستان ۱۳۷۲ ، دو جلد .
۲-استوارت میل – جان ، رساله ای درباره آزادی ، ترجمه جواد شیخ الاسلامی ، شرکت انتشاراتی علمی – فرهنگی ، چاپ چهارم ، ۱۳۷۵ .
۳-امیل دورکیم ، تقسیم کار اجتماعی ، ترجمه باقر پرهام ، انتشارات گنج دانش ، ۱۳۷۲ .
۴-انصاری لاری – محمد ابراهیم ، نظارت بر مطبوعات در حقوق ایران ، انتشارات سروش ، چاپ اول ۱۳۷۵ .
۵-بلاغی –سید صدرالدین ، عدالت وقضا در اسلام ، تهران چاپخانه سپهر ، ۱۳۵۸ .
۶-بهار – محمد تقی (ملک الشعرا) ، تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران ، شرکت سهامی کتابهای جیبی ، چاپ سوم ، ۱۳۷۵ ، دو جلد
۷-جرجی – زیدان ، تاریخ تمدن اسلامی ، ترجمه جواهر الکلام ، موسسه انتشارات امیرکبیر ، ۱۳۵۶ .
۸-جعفری لنگرودی – دکتر محمد جعفر ، ترمینولوژی حقوق ، کتابخانهگنج دانش ، چاپ چهارم ، ۱۳۶۸ .
۹-دانش – تاج زمان ، حقوق زندانیان و علم زندانها موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران ۱۳۶۸
۱۰- ذاکر حسینی – عبدالرحیم ، مطبوعات سیاسی ایران در عصر مشروطیت انتشارات دانشگاه تهران ، ۱۳۷۵ .
۱۱-رنه دیوید ، نظامهای بزرگ حقوقی معاصر ، ترجمه : دکتر حسین صفایی ، دکتر محمد آشوری ودکتر عزت الله عراقی ، انتشاراتی مرکز نشر دانشگاهی ، چاپ سوم ، ۱۳۷۵ .
۱۲-زراعت – عباس ، جرم سیاسی ، انتشارات ققنوس ، چاپ اول ، ۱۳۷۷ .
۱۳-ژان کارنو ،جامعه شناسی وسایل ارتباطات ، ترجمه باقر سارخونی و منوچهر محسنی ، موسسه اطلاعات چاپ اول ، ۱۳۷۵ .
۱۴-سبحانی – جعفر ، فروغ ابدیت ، نشر دانش اسلامی ، بیتا ، ج ۲ .
۱۵-شامبیاتی – دکتر هوشنگ ، حقوق جزای عمومی ، شرکت انتشارتی پاژنگ ، ۱۳۷۱ ، ج ۱ .
۱۶-صانعی –دکتر پرویز ، حقوق جزای عمومی ، کتابخانه گنج دانش ، چاپ پنجم ۱۳۷۵ ، ج ۱ .
۱۷-طباطبایی – محیط، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران ، انتشارات بعثت ، ۱۳۷۵ .
۱۸-عباسی – محمود ، استرداد مجرمین ،کتابخانه گنج دانش ، چاپ اول ، ۱۳۷۳ .
۱۹-کدیور – دکتر محسن ، دغدغه های حکومت دینی ، انتشارات نشرنی ، چاپ دوم ، ۱۳۷۹ .
۲۰-کوهن گوئل ، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران ، انتشارات آگاه ، ۱۳۶۲ ، ۲جلد .
۲۱-فیض – دکتر علیرضا ، تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلامی ، موسسه انتشارات امیر کبیر ، چاپ دوم ، ۱۳۶۹ معاونه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام اداره کل انتشارات و تبلیغات وزارت ارشاد اسلامی ، چاپ اول ، ۱۳۶۴ ، ج ۱ .
۲۲-گارو ، مطالعات نظری و عملی در حقوق جزا ، ترجمه و تطبیق از دکتر سید ضیاء الدین نقابت ، انتشارات مهرآگین ، ج ۱ .
۲۳-علی آبادی ، دکتر عبدالحسین ، حقوق جنایی موسسه انتشارات فردوسی ، بی تا ، ج ۱ .
۲۴-محمدی ، ابوالحسن ، حقوق کیفری اسلام ،مرکز نشر دانشگاهی ، تهران ،چاپ اول ، ۱۳۷۴ .
۲۵-معتمد نژاد –کاظم ، مقررات حقوقی حاکم بر محتوای مطبوعات ، بولتن تحقیقی، مرکز اطلاعات .
۲۶-معتمد نژاد – کاظم ، روزنامه نگاری ، نشر سپهر ۱۳۷۲ .
۲۷-مظفر – محمد جواد ، اولین رئیس جمهور ، انتشارات کویر ، چاپ سوم ، خرداد ۱۳۷۸ .
۲۸-مدنی – دکتر سید جلال الدین ، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران ، انتشارات سروش ، ۱۳۶۹ ، ج ۶ .
۲۹-معین – فرهنگ معین ، انتشارات امیر کبیر ، چاپ نهم ۱۳۷۵ ، دوره ۶ جلدی .
۳۰-واکر مارتین ، قدرت های جهان مطبوعات ، ترجمه محمد قائد ، نشر مرکز ، ۱۳۷۲ .
۳۱-هیکل – محمد حسین ، میان مطبوعات و سیاست ، ترجمه : محمد کاظم موسایی ، انتشارات الفباء ۱۳۷۳  .

 ب: منابع عربی
۱-آیت الله موسوی الخمینی – سید روح الله ، ترجمه تحریر الوسیله ، انتشارات اسلامیه تهران ، ج ۴ .
۲-ابوذکریا –محیی الدین بن شرف ، المجموع ، شرح المهذب ، جزء ۱۹ ، چاپ دارالفکر
۳-بحر العاملی – شیخ محمد بن حسن، وسایل الشیعه الی تحصیل مسایل الشریعه  ، داراحیاء التراث العربی ، بیروت ، چاپ پنجم ،۱۳۰۴ هـ.ق.  ج۱۸ .
۴-جامع المقاصد ، انتشارات جهان ، بی تا
۵-طوسی – شیخ ابو جعفر محمد بن حسین ، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی – کتاب جهاد ، ج ۹ .
۶-کلینی رازی – ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق ، اصول کافی ، بی تا ، ج ۱ .
۷-کرکی – محقق ، جامعه المقاصد ، ج ۴ ، بی تا
۸-نجفی – شیخ محمد حسن ، تحقیق و تعلیق و تصحیح : محمد القرهانی ، دارالکتب الاسلامیه ، چاپ هفتم ، ۱۳۷۲ ، ۴۳ جلد
۹-نهایته المحتاج الی شرح المنهاج فی فقه علی مذهب الامام الشافعی ، کتاب قضا، ج ۴ .
۱۰-مقدسی – شمس الدین ابوالفرج عبدالرحمن بن ابو عمر محمد بن احمد بن قدامه ، الشرح الکبیر علی متن المنقع ج ۱۰ – بی تا .
۱۱-موسوعه الفقه الاسلامی المقارن الشهیره بموسوعه جمال عبدالناصر الفقیه المجلس الاعلی الشوون الاسلامیه ، قاهره ، ج ۹ ، بی تا .
۱۲-یوسف بن علی بن مطهر ، تبصره المتعلمین فی احکام الدین ، کتابفروشی اسلامیه ، ج ۱ ، بی تا .

ج : مقالات و پایان نامه های فارسی
۱-روزنامه عصر ، شماره ۱۰۹۱ ، ۱۹ دی ۱۳۷۸ .
۲-رحیمی ، حسن ، دادرسی ایران پس از اسلام ، ماهنامه دادرسی ، سال سوم ، شماره هفتم ، ۱۳۷۷ .
۳-هاشمی – سید محمد ، تحلیل جرایم سیاسی و مطبوعاتی ،مجله تحقیقات حقوقی ، شماره ۱۰

د : قوانین ومقررات ایران (به ترتیب تاریخ تصویب )
۱-متمم قانون اساسی مشروطیت ، ۱۳۸۶ .
۲-قانون مجازات عمومی ۱۳۰۴ (اصلاحی ۱۳۵۴ مندرج در روزنامه رسمی شماره ۸۸۶۹ مورخ ۲۷/۳/۱۳۵۴) .
۳-قانون محاکمه وزرا و هیات منصفه ، ۱۳۰۷ .
۴-قانون هیات منصفه ، مصوب ۱۳۱۰ مندرج در روزنامه رسمی شماره ۷۹۳ مورخ ۱۳/۳/۱۳۱۰ .
۵-لایحه قانونی مطبوعات ، مصوب ۱۰/۵/۱۳۳۴ مندرج در روزنامه رسمی شماره ۲۸۴۵ مورخ ۱۵/۵/۱۳۳۴ .
۶-آیین نامه دادگاهها و دادرسی های انقلاب ، مصوب ۲۷/۳/۱۳۵۸ مندرج در روزنامه رسمی شماره ۱۰۰۳۹ .
۷-لایحه قانونی مطبوعات ، مصوب ۳۱/۵/۱۳۵۸ ، مندرج در روزنامه رسمی شماره ۱۰۰۴۶ ، مورخ ۲۰/۶/۱۳۵۸ .
۸-قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، مصوب ۲۴/۸/۱۳۵۸ (با اصلاحات ۶/۵/۱۳۶۸) .
۹-قانون مجازات اسلامی ، مصوب ۸/۵/۱۳۷۰ ، مندرج در روزنامه های رسمی ، شماره ۱۳۶۴ ، مورخ ۱۱/۱۰/۱۳۷۰ .
۱۰-اصلاح قانون مطبوعات ۱۳۷۹ .
 هـ : منابع انگلیسی
۱ : EncJclopedia Britanica 29 Vol , Inc .  Wiliam publisher 1943-1973 Founded 1768 . 15 th edidtion vol 14 .July
۲: Hayoled g. Gnilliot : Introduction to low and the lagal system , univercity cincinaty Buston Massachusatts third adition .
۳: W . J . Brown : GCSE low London & Moxwell , 4 th edition 1985 .