بررسی و آشنایی با اصول عقد و اجاره

چکیده :
حقوقی که ناظر بر روابط فردی یا دسته جمعی کاری که به دستور و تحت نظر دیگری انجام می یابد و نیز شامل آثار متعلقه آن است را حقوق کار می نامند که بر اجاره منطبق می شود به اینکه موجر به موجب عقد ملزم به ایجاد امکان بهره برداری مستأجر از چیزی معین می شود که به مدت معین در مقابل قدرت معین می باشد . از جمله اقسام آن اجاره اعمال یا اجاره اشخاص است که موضوع آن نیروی کار انسان است ، در این عقد بهره بردار یا مستفید از نیروی کار « مستأجر » است و بهره ده یا مفید « موجر » است و مال الاجاره را « اجرت » گویند .
حقوق کار از رشته های حقوق عمومی است که در انعقاد قرارداد کار ، دولت در آن دخالت می کند ، اگرچه در قانون مدنی ماده ۵۱۴ و ۵۱۵ ، قوائد و مقررات اجاره اشخاص تابع قواعد حقوق خصوصی است ولی با تحولات اساسی قرون معاصر و نیاز نظام صنعتی به کار اشخاص ، ضرورتاً اجاره اشخاص و روابط کارگر و کارفرما تحت قواعد و مقررات حقوق عمومی درآمده است .
برای اجاره اشخاص در قرآن آیاتی وجود دارد و همچنین روایات مربوط به این مسئله زیاد است .
از اجماع و عقل نیز بر مشروعیت آن استدلال شده است . ارکان اجاره اشخاص عبارتند از ایجاب و قبول ، طرفین عقد و عوضین . در اجاره اشخاص ، صورت معاطاتی آن نیز صحیح است ، یعنی با انجام فعل از یک طرف و دادن اجرت از طرف دیگر اجاره اشخاص محقق می شود که البته نیاز به تأمل دارد و ممکن است با بعضی از عقود دیگر خلط شود .
در طرفین عقد وجود اهلیت تمتع و استیفاء شرط است که اهلیت دارای شرایط عمومی و اختصاصی است و طرفین باید قصد و رضا به انعقاد قرارداد داشته باشند و اجباری در کار نباشد .
تعیین مدت در اجاره اشخاص ضروری است و چون از عقود معاوضی است ، دستمزد یا اجرت نیز الزاماً باید مشخص شود . طرفین عقد در اجاره اشخاص ، مقابل قرارداد دارای تعهد و مسئولیت و ضمان می باشند . 

منابع :
۱-    القرآن الکریم .
۲-    ابن براج ، قاضب عبدالعزیز ، المهذب ، مجموعه ینابیع الفقهییه ، مؤسسه فقه شیعه ، بیروت ، ۱۴۰۱ ق. 
۳-    ابن حمزه ، عماد الدین محمدبن علی طوسی ، الوسیله ، مجموعه ینابیع الفقهییه ، مؤسسه فقه شیعه ، بیروت ، ۱۴۰۱ ق .
۴-    ابن رشد ، بوایه المجتهد ، بیروت ، بی تا
۵-    ابن قدامه ، ابو محمد عبداله بن احمد ، المغنی ، چاپ دار المنار .
۶-    ابن منظور ، لسان العرب ، دارالاحیا التراث العربی ، بیروت ، ۱۴۱۷ ق .
۷-    اردبیلی ، احمد ، مجمع الفائده و البرهان ، جامعه مدرسین ، قم ، ۱۳۶۶
۸-    اصفهانی ، شیخ محمد حسین ، رساله اجاره ، جامعه مدرسین ، قم ، ۱۴۱۸ ق .
۹-    امامی، اسدالله، مطالعه تطبیقی نسب در حقوق ایران و فرانسه، تهران، چاپ اول، ۱۳۴۹ .
۱۰-    امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، ج ۱ و ۲، تهران، انتشارات یلدا، ۱۳۷۳ .
۱۱-    انصاری ، مرتضی ، المکاسب ، حاشیه کلانتر ، بیروت ، ۱۴۱۰ ق .
۱۲-      بروجردی عبده، محمد، حقوق مدنی، تهران، انتشارات علمی، ۱۳۲۹.
۱۳-      بحرانی ، یوسف ، حدائق الناصره ، بی تا
۱۴-    الجزیری ، عبدالرحمن ، الفقه علی المذاهب الاربعه ، چاپ مصر ، دار الکتاب اهری .
۱۵-    الجبلی العاملی، زین الدین، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ سوم ، ۱۳۷۵ .
۱۶-    جعفری لنگرودی ، محمد جعفر ، مبسوط ترمینالوژی حقوق ، دانشنامه حقوقی ، طرح اصلاح قانون مدنی .
۱۷-      همان ،دائره المعارف حقوق مدنی و تجارت، تهران، انتشارات سپهر. ۱۳۷۲.
۱۸-      همان ، مبسوط در ترمینولوژی حقوق ، تهران: گنج دانش ، ۱۳۷۸ .
۱۹-    همان ، حقوق تعهدات ، قانون مدنی ، تهران ، گنج دانش ، ۱۳۸۱ .
۲۰-    همان ، طرح و اصلاحات قانون مدنی ، تهران ، گنج دانش ، ۱۳۸۱ .
۲۱-    الحر العاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۳۹۰ ه‍. ق .
۲۲-    حر عاملی ، محمدبن حسن ، وسائل الشیعه ،  بیروت ، ۱۴۱۵ ق .
۲۳-    حرم پناهی، محسن، «تلقیح مصنوعی»، مجله فقه اهل بیت، ش ۹ و ۱۰، سال دوم، ۱۳۷۶ .
۲۴-    حسینی عاملی ، سید محمد جواد ، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد علامه ، بیروت  ،۱۴۱۶ ق .
۲۵-    حکیم ، سید محسن ، مستمسک العروه الوثقی ،  بیروت ، ۱۴۰۱ق .
۲۶-    حلی، ابن ادریس ، السرائر ، مجموعه ینابیع الفقهییه ، بیروت ، ۱۴۱۰ق .
۲۷-    حلی، علامه ، قواعد الاحکام ، مجموعه ینابیع الفقهییه ، بیروت ، ۱۴۱۰ق .
۲۸-    همان ، تبصره المتعلمین ، اسلامیه ، تهران ، ۱۳۸۸ ق .
۲۹-    همان ، تذکره الفقهاء ، تهران ، ۱۳۸۸ ق .
۳۰-    همان ، مختلف الشیعه ، بیروت ، ۱۴۲۰ق .
۳۱-    همان ، تذکره الاحکام ، چاپ سنگی ، تهران ، بی تا .
۳۲-    حلی، محقق اول ، شرایع الاسلام ، بیروت ، ۱۴۰۵ق .
۳۳-    حلی، یحیی بن سعید ، الجامع الشرایع ، مجموعه ینابیع الفقهییه ، بیروت ، ۱۴۱۰.
۳۴-    حنفی ، علاء الدین ابوبکر بن مسعود کاشانی ، بدائع الضائع فی ترتیب الشرایع ، چاپ مصر ، ۱۴۱۷ .
۳۵-    حنفی، ابن نجیم ، زین الدین ، البحر الرائق شرح کلز الدقائق، چاپ مصر ، مطبعه الجمالیه ، بی تا .
۳۶-    خوئی ، سید ابوالقاسم ، مصباح الفقاهه ، بیروت ، ۱۴۲۰ق .
۳۷-    خاوری ، محمد رضا ، حقوق بانکی ، تهران ، بی تا
۳۸-    همان ،  المستند فی شرح العروه الوثقی ، مقرر آیت اله شهید شیخ مرتضی بروجردی ، بیروت ، ۱۴۲۱ق .
۳۹-    راوندی ، فقه القرآن ، مجموعه ینابیع الفقهییه ، بی تا .
۴۰-    رضایت نیا معلم، محمدرضا، «نظریه ها- قوانین و مبانی مشروعیت باروری پزشکی»، فصلنامه رهنمون، تهران، سال اول، دوره جدید ، ۱۳۸۲ .
۴۱-    زبیدی ، سید محمد مرتضی الحسینی الواسطی ، تاج العروس .
۴۲-    السیوری ،جمال الدین مقداد بن عبداله ، ( فاضل مقداد )،کنزالعرفان، مرتضویه ، تهران، ۱۳۴۳ ش .
۴۳-    همان ، تنقیح الرائع .
۴۴-    سپهری ، محمدرضا ، حقوق بنیادین کار ، مؤسسه کار و تأمین اجتماعی ، ۱۳۸۱ ش .
۴۵-    سرخسی ، المبسوط ، بیروت ، ۱۴۱۵ق .
۴۶-    سنهوری ، عبدالرزاق ، الوسیط ، بیروت ، ۱۴۱۲ ق .
۴۷-    شهید ثانی ( زین الدین بن احمد الشامی العاملی ) ،  شرح لمعه ، کلانتر ، بیروت ، ۱۴۰۵ .
۴۸-    همان ، مسالک الافهام ، معارف اسلامیه قم ، ۱۴۱۸ ق .
۴۹-    همان ، روضه البهیه ، انتشارات دارالعلم ، تهران ، بی تا .
۵۰-    شهیدی ، مهدی ، اصول قراردادها و تعهدات ، عصر حقوق ، ۱۳۷۹ ش .
۵۱-    شیخ صدوق ، محمد بن علی بابویه قمی ، المقنع فی الفقه ، سلسله ینابیع الفقهیه ، بی تا .
۵۲-    شیخ طوسی، ابو جعفرمحمد بن حسن ، مسائل الخلاف ، چاپ تابان ، تهران ۱۳۸۲ ق .
۵۳-    همان ، النهایه فی الفقه و الفتاواء ، مجموعه سلسله ینابیع الفقهیه ، بی تا .
۵۴-    شعرانی ، المیزان الکبیری ، بی تا
۵۵-    صافی گلپایگانی، لطف الله، استفتائات پزشکی، تهران، میثم تمار، چاپ سوم، ۱۳۷۸ .
۵۶-    صفایی، سید حسین، دکتر امامی، اسدالله، مختصر حقوق خانواده، تهران، نشر‌دادگستر، ۱۳۸۰ .
۵۷-    همان ، حقوق مدنی، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۲.
۵۸-    صمدی اهری، محمدهاشم، نسب ناشی از لقاح مصنوعی در حقوق ایران و اسلام، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ اول، ۱۳۸۲ .
۵۹-    طباطبایی یزدی ، سید محمد کاظم ، چاپ تهران ، دار الکتب الاسلامیه ۱۳۵۴.
۶۰-    طباطبایی ، سید علی ، ریاض المسائل ، ( شرح کویر ) ، شرح المختصر النافع ، بیروت ۱۴۱۷ ق .
۶۱-      عدل ، مصطفی، حقوق مدنی ، قزوین ، ‌انتشارات بحرالعلوم ، ۱۳۷۳.
۶۲-    فاضل موحدی لنکرانی، محمد، جامع المسائل، قم، نشرامیرکبیر، ۱۳۷۹.
۶۳-    فخر المحققین ، ( فرزند علامه حلی ) ، مطبعه العلمیه قم ، ۱۳۸۹ ق .
۶۴-    فیض کاشانی ، مفاتیح الشرایع ، تحقیق سید مهدی رجایی ، قم ، ۱۴۰۱ ق .
۶۵-    فیض کاشانی ، ملا محسن ، مفاتیح الشرایع ، چاپ مجمع الذخائر الاسلامیه ، بی تا .  
۶۶-    قرطبی ، ابو الولید محمد بن احمد بن رشد ، بدایه المجتهد ، نهایه المقتصد ، چاپ مصر .
۶۷-      کاتوزیان، ناصر ، قواعد عمومی قراردادها ، ج اول ، ‌تهران ، انتشارات مدرس ، ۱۳۷۴.
۶۸-      همان ، عقود معین ، ج ۱ و  3، تهران ، انتشارات مدرس ، ۱۳۷۴.
۶۹-    کرکی ، محقق ثانی ، علی بن حسین ، جامع المقاصد فی شرح القواعد ، چاپ بیروت ، بی تا .
۷۰-    کیذری ، اصبح الشیعه ، بیروت ، ۱۴۰۸
۷۱-    محمدتقی، رسائل فقهی، تهران، نشر کرامت، چاپ اول، ۱۳۷۷ .           
۷۲-    محلاتی، ذبیح الله، الحق المبین؛ قضاوتهای حضرت علی(ع)، تهران، انتشارات ارشاد، بی تا .
۷۳-    محمدزاده، خلیل علی، پزشکی در آیینه اجتهاد، قم، انتشارات انصاریان، چاپ اول، ۱۳۷۵ .
۷۴-    مرداوی ، الانحاف ، بی تا
۷۵-    مغنیه ، محمد جواد ، فقه الامام جعفربن الصادق ( ع ) ، بیروت ، ۱۳۰۴ ق
۷۶-    موسوعه جمال عبد الناصر ، المجلس الاعلی للشئون الاسلامیه ، چاپ قاهره ، بی تا .
۷۷-    موسوی الخمینی، روح الله، تحریر الوسیله، قم، انتشارات اسلامی، چاپ ۱۹،۱۳۸۰ .
۷۸-    همان ، جامعه مدرسین قم ، بی تا .
۷۹-    همان ، چاپ اعتمادی .
۸۰-    مؤمن قمی، محمد، «سخنی درباره تلقیح»، مجله فقه اهل بیت، شماره ۴، سال اول، زمستان ۱۳۷۴ .
۸۱-    نجفی، محمد بن حسن ،  جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام چاپ اسلامیه ،تهران ، بی تا .
۸۲-    نوین ، پرویز ؛ خواجه پیری ، عباس ، حقوق مدنی ۶ – عقود معین ۱ ، چاپ احمدی ، ۱۳۸۲ .
۸۳-    همدانی ، علی اله ، کلیات حقوق کار ، مؤسسه کار و تأمین اجتماعی ، تهران ، ۱۳۸۰ ش .
۸۴-    هندی ، فاضل ، ( بهاء الدین محمدبن حسن اصفهانی ) کشف اللثام الابهام فی شرح قواعد احکام ، مکتبه آیت اله مرعشی ، قم ۱۴۰۵ ق .
۸۵-    یزدی، محمد، «باروری‌های مصنوعی و حکم فقهی آن»، تهران، فقه اهل‌بیت، شماره ۶ و ۵، سال دوم، ۱۳۷۵.

۸۶-    اینترنت :
۸۷-    www.balagh.net
۸۸-    www.hoghoogh.com
۸۹-    www.resane.com