شیوه برنامه ریزی درسی در مدارس هوشمند

چکیده:

پژوهش حاضر،باهدف بررسی شیوه برنامه ریزی درسی در مدارس هوشمند صورت گرفت.جامعه آماری این پژوهش را کلیه معلمان مدارس هوشمند شهر همدان درسال تحصیلی ۱۳۹۳تشکیل می دهد.روش تحقیق ،توصیفی از نوع همبستگی است.روش نمونه گیری ،خوشه ای چند مرحله ای بود که در نهایت ۶۰نفر از معلمان به صورت تصادفی انتخاب شدند.ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود.روایی آن به لحاظ محتوا تأمین شده وضریب اعتبار آن بر اساس آلفای کرونباخ۸۷% به دست آمد.برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش همبستگی پیرسون استفاده شد.یافته های پژوهش نشان داد که بین برنامه های درسی وتوجه به استفاده از فناوری اطلاعات وارتباطات (R=%349)، بین برنامه های درسی وتوجه به خودشکوفایی یادگیرنده(R=%368)، بین برنامه های درسی وتوجه به تفاوت های فردی(R=%336)،بین برنامه های درسی وتوجه به شاگردمحوری (R=%463)،بین برنامه های درسی وتوجه به یادگیری درحد تسلط (R=%443)،بین برنامه های درسی وتوجه به پژوهش محوری (R=%521) رابطه مثبت ومعنادار(۱%>p) وجود دارد.

کلید واژه ها:  مدرسه هوشمند،برنامه ریزی درسی،آموزش،یادگیری

مقدمه:

ورود به عصر اطلاعات ورواج فناوری های مبتنی بر وب ،موجب شکل گیری مشاغل جدیدی شده است که به دانش ومهارت های رایانه ای نیاز خواهند داشت .ورود به این عرصه به نوع جدیدی از برنامه ریزی درسی نیاز دارد که با آموزش سنتی که به طور عام امروز در مدارس ایران رایج است ،همخوانی ندارد.

از طرفی سایر کشورهای جهان مدارس الکترونیکی که در ایران مدارس هوشمند نامیده می شود را تأسیس کرده اند. پیدایش سیستم‌های پردازشِ داده با سابقه‌ای بیش از سه دهه سبب شده است که رایانه در بسیاری از عرصه‌های کاربردی اجتماعی و فردی وارد شود؛ به گونه‌ای که در دهه نود، در بسیاری از کشورها، حتی مدارس ابتدایی هم مجهز به امکانات رایانه ای متناسب شدند.در سال ۱۹۸۴ دیوید پرکینز و همکارانش در دانشگاه هاروارد، طرح مدارس هوشمند را به عنوان تجربه‌ای نوین در برنامه‌های آموزش و پرورش، با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ارائه نمودند. این طرح به تدریج در چند مدرسه اجرا گشت و بعدها تا حدودی توسعه یافت. 

گفته می‌شود الگوی اولیه مدارس هوشمند درسال۱۹۹۶ از کشور انگلیس گرفته شده است وکشور مالزی یکی از پیشتازان ایجاد این مدارس به شمار می رود(راشل وپنال۲۰۱۲). در این راستا ایران نیز چنین طرحی را در مدارسش اجرا کرده است . 

در مدارس هوشمند ،رایانه در نحوه تدریس وارزشیابی تأثیر می گذارد.وبرنامه درسی را تاحدودی تغییر می دهد .ولی درعین حال کارکردهای اجتماعی مدارس همچنان ادامه دارد،زیرا می تواند دانش آموزان را در روابط اجتماعی یاری دهد .در مدارس هوشمند دانش آموزان می آموزند که انبوهی از اطلاعات را پردازش کنند واز این اطلاعات در جهت یادگیری بیشتر استفاده کنند. همچنین دانش آموزان می توانند با منابع علمی جهان،معلمان ودانش آموزان مدارس دیگر ارتباط برقرار کنند(رحیم،۱۳۹۱).

در مدارس هوشمند ، معلمان می توانند به جای اینکه خودشان تمام سئوالات دانش آموزان را پاسخ گوینداز آنها بخواهند پاسخ پرسش هایشان را در رایانه پیدا کنند.وبرای بقیه بازگو نمایند. البته مدارس هوشمند این کارایی را نیز دارند که به دانش آموزان نشان می دهند چه اطلاعاتی در فضای مبتنی بر وب قابل اعتماد است وچه اطلاعاتی ارزش علمی ندارند(کلمنتر۲۰۱۰).

از آنجا که در خصوص تدوین سند برنامه درسی ، بر ضرورت انطباق برنامه های درسی بانیازها واحتیاجات  اقتصادی،اجتماعی ونیز غلبه آموزش های نظری بر احتیاجات زندگی ،واقعیت ها  ونیازهای موجود تأکیدشده است.

لذا تلاش از سوی برنامه ریزان وکارشناسان یک ضرورت محسوب می شود(هایروسات وهمکاران۲۰۰۹).

نخستین مرحله برای هوشمندسازی مدارس، برنامه‌ریزی است. در صورتی‌که برنامه‌ریزی روشن و موثری برای هوشمندسازی مدارس انجام نشود، مدرسه نمی‌تواند در فرآیند هوشمندسازی موفق باشد. در مرحله برنامه‌ریزی، اهداف مدرسه از ورود به فرآیند هوشمندسازی مشخص شده و اقدامات مورد نیاز برای هوشمند نمودن مدارس براین اساس انجام می‌شود. براساس این اقدامات، تجهیزات و امکانات مورد نیاز مدرسه مشخص می‌گردد. در این مقطع برنامه زمانی و منابع مالی مورد نیاز نیز تعیین می‌شود. برنامه درسی باید دردانش آموز مهارت ونگرش نقادانه وخلاقیت مثبت ایجاد کند و برروی رشد همه ابعاد انسانی تاکید کند همچنین برنامه درسی به دانش آموزان اجازه می دهد از برنامه درسی خود فراتر گام بردارند بنابراین برنامه درسی تاکید براهداف مهم واساس آموزش وپرورش دارد .

گولر وهمکاران(۱۹۹۱).برنامه درسی را فرایندی می داند که هر مرحله آن مستلزم اتخاذ تصمیمات مهم ومتنوعی است که یکی از مهمترین این تصمیمات ،چگونگی پاسخ دادن به نیازهای مخاطبان متعدد برنامه درسی است.برنامه ریزان درسی دریافته اند که دیگرنگاه مکانیکی به برنامه های درسی پاسخگو نیست ونگاه کل نگر وسیستمی باید جایگزین نگاه تحلیلی وجزء نگر در برنامه های درسی شود.

برنامه درسی انعطاف پذیر است وباید عنوان های متناسب با نیازهای جدید به سادگی در آن گنجانده شود(مهرمحمدی،۱۳۸۶).بنابر نظر عطاران(۱۳۸۹).مدارس هوشمند ناگزیرند که دانش آموزان خودرا برای جوامع آینده که در عصر جدید با عنوان جامعه اطلاعاتی تعریف می شود آماده کنند.

علیرغم تکامل روز افزون مدارس هوشمند وحرکت شتابان کشورهای در حال توسعه به سوی آن تحقیقات پیمایشی اندکی در حوزه برنامه ریزی درسی در این مدارس صورت گرفته است. برای مثال (برانسفارد وهمکاران۲۰۰۴).برنامه های درسی در مدارس مالزی را مورد مطالعه قرار دادند ومیزان آمادگی معلمان ودانش آموزان را برای یاد دهی ویادگیری در محیط مدرسه هوشمند بررسی کردند.نتایج تحقیقاتشان نشان داد که معلمان آمادگی لازم را داشته منسبت به نقش جدید خود در محیط آموزشی با برنامه ریزی های درسی نظر مساعدی دارند.

در تحقیقی دیگر براوسی۲۰۰۸). برنامه های درسی در مدارس هوشمند را مورد بررسی قرار داد.نتایج مطالعه او،نشان داد که استفاده برنامه ریزی درسی دقیق،بیشترین میزان استفاده از فناوری اطلاعات وارتباطات  در این مدارس را به خود اختصاص داده است.بررسی تحقیقات داخلی نیز،توجه به موضوع  برنامه ریزی مدارس هوشمند رانشان می دهد ورابطه آن را با پیشرت تحصیلی دانش آموزان در محیطی پویا ،می سنجد.(حمزه بیگی۱۳۸۹).

منابع ومآخذ

۱-پروند،محمد حسین(۱۳۹۰).مقدمات برنامه ریزی آموزشی ودرسی،تهران،شیوه

۲-ثمربخش،سید علیرضا (۱۳۸۹).مطالعه تطبیقی فناوری اطلاعات در نظام های  اروپا وانطباق آن با برنامه های آموزشی در ایران،تهران،پژوهشکده تعلیم وتربیت.

۳-مهرمحمدی،محمود(۱۳۸۶).برنامه درسی نظرگاه ها،رویکردها،چشم اندازها،مشهد،آستان قدس رضوی

۴-حمزه بیگی ،طیبه(۱۳۸۹) نگرشی بر برنامه درسی مبتنی بر فناوری اطلاعات ونظام یادگیری ،تهران،نشرآوا.

۵-کرمی ،زهره،عطاران،محمد(۱۳۸۹).بررسی تأثیر مدارس هوشمند در یادگیری دانش آموزان،فصلنامه مطالعات برنامه درسی ،سال دوم،شماره دوم.

۶-عبادی،رحیم،(۱۳۹۱).فناوری اطلاعات وآموزش وپرورش،تهران ،موسسه آموزش مدارس هوشمند.

Bransford, D., Brown, L. & Cocking, R. (Eds).(2004). “How people Learn: 

brain, min,experience and school”, Washington: NationalAcademy Press.

Bruce, C. (2008). “The Seven Faces of InformationLiteracy”. Adelaide:Auslib Press.

Gooler. D.G.& Grotelueschen, A. (1991).”Accountability in Curriculum developmentTheory”. Curriculum Theory Network.7. 27-34.

Hirosato, Y., and Tiene, D. (2009). “The Potential ofinformation and Communication technology foreducational development in Asia and Pacific”, Hong Kong.

Klementer, D.H. (2010). “From Exercises and tasksto problems and projects unique contributions ofcomputers to innovative mathematics education”.The Journal of Mathematical Behavior, 19(1) pp.9-47.

Roschelle, J. Penuel, W.R & Abrahamson. L.A.(2012). “The Networked Classroom, EducationalLeadership.