بررسی و مقایسه تاثیر طرح برنامه ریزی درسی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

مقدمه:
برنامه ریزی، مانند پلی، زمان حال را به آینده مربوط می کند. هر کس ‍می تواند با برنامه ریزی و تعیین اهداف مورد نظر و پیش بینی راه های دستیابی به آن ها، در جهتی صحیح حرکت نموده و به موفقیت لازم دست یابد.
برنامه ریزی، یکی از ارکان اصلی سازمان ها بوده و ادامه حیات سازمان و دستیابی به نتایج مورد نظر، بدون داشتن برنامه ای مشخص، غیر ممکن می نماید. فقدان برنامه ریزی در سازمان با عدم توفیق سازمان و شکست آن در مأموریت های محول شده ملازم است. برنامه ریزی دو رکن اصلی دارد که عبارت است از: تعیین اهداف و پیش بینی راه های دستیابی به آن ها. دوم آن که، در برنامه ریزی بایستی دو نکته مهم همواره مورد نظر باشد: یکی داشتن دوره زمانی مشخص و دیگر داشتن بودجه و هزینه معین( حکیمی ، ۱۳۷۸، ص ۱۶۹) .
بنابراین، می توان برنامه ریزی را در یک عبارت مختصر و جامع این گونه تعریف کرد:
برنامه ریزی عبارت است از تعیین اهداف و پیش بینی راه های دستیابی به آن ها در دوره زمانی مشخص و با هزینه معین.برنامه ریزی علاوه بر این که نقش هدایت کردن و راهنمایی را در سازمان به عهده دارد، به مدیران سازمان ها این امکان را می دهد که از منابع و امکانات سازمان به صورت مناسب و بهینه استفاده نمایند. برنامه ریزی می تواند در تصمیم گیری درست، مدیران را یاری داده و با شناسایی به موقع فرصت ها، و عوامل تهدید کننده سازمان، مدیران را در استفاده صحیح از فرصت ها و مقابله به موقع در برابر تهدیدها کمک کند.( همان منبع ، ص۱۷۰)
۱- تعریف برنامه ریزی۱
برنامه ریزی عبارتست از فرایندی دارای مراحل مشخص و بهم پیوسته برای تولید یک خروجی منسجم در قالب سیستمی هماهنگ از تصمیمات. برنامه ریزی فکر کردن راجع به آینده یا کنترل آن نیست بلکه فرایندی است که می‌تواند در انجام این امور مورد استفاده قرار گیرد. برنامه ریزی، تصمیم‌گیری در شکل معمول آن نیست بلکه از طریق فرایند برنامه ریزی، مجموعه‌ای از تصمیمات هماهنگ اتخاذ می‌شود. برنامه ریزی می‌تواند برای زمان حال یا آینده انجام شود.( علاقه بند ، ۱۳۸۴ ، ص ۴۵) .
بر طبق این تعریف، تصمیم‌گیری‌های مقطعی و ناپیوسته و اتخاذ سیاستها برای پیشبرد سازمان در زمان حال یا آینده برنامه ریزی نیستند. برنامه ریزی متکی بر انتخاب و مرتبط ساختن حقایق است. حقایق مفاهیم واقعی، قابل آزمون و اندازه‌گیری هستند. دیدگاهها، عقاید، احساسات و ارزشها به عنوان حقایقی تلقی می‌شوند که فرایند برنامه ریزی بر اساس آنها سازمان داده می‌شود. همانطور که اشاره شد برنامه ریزی صرفاً یک فرایند تصمیم‌گیری نیست بلکه فرایندی شامل روشن ساختن و تعریف حقایق و تشخیص تفاوت بین آنهاست یا به عبارتی گونه‌ای فرایند ارزیابی است که در پایان آن، در انتخاب حقایق ارزیابی شده تصمیم‌گیری می‌شود.
برنامه بیانی روشن، مستند و مشروح از مقاصد و تصمیمات است. برنامه خروجی فرایند برنامه ریزی است اما برنامه ریزی یک فرایند پیوسته است که بیش از اتخاذ هر تصمیمی آغاز شده و پس از اجرای آن تصمیم ادامه می‌یابد. برنامه‌ها تهیه شده و اجرا می‌گردند.(همان منبع ، ص ۴۶) .

بیان مسئله:
برنامه های دولتی ، مهم ترین مولفه نظام آموزش عالی هر کشوری محسوب می شوند. میزان توانایی استید در امر تدریس ارتباط معنی داری با میزان آگاهی آنان از امور برنامه ریزی درسی دارد. به همین دلیل فرایند تدوین این برنامه ها و به ویژه شرکای اصلی که باید در تدوین آن مشارکت داشته باشند ، طیف وسیعی از ادبیات برنامه ریزی درسی را به خود اختصاص می دهد. توجه به لزوم برنامه ریزی درسی و دقت در اجزاء تشکیل دهنده آن به به عنوان یک سیستم و مجموعه نشانگر حساسی از سازمان فکری و روند آموزشی اساتید می باشد و اصطلاح برنامه درسی به منظورهای گوناگون به کار برده شده است از جمله به عنوان برنامه ای برای یک موضوع درسی خاص در یک پایه تحصیلی مشخص،در طول یک دوره تحصیلی یا به عنوان برنامه  موضوع های مختلف درسی در طول یک دوره تحصیلی ، با این وجود در بسیاری از موارد برنامه درسی گسترش یافته است ، تا آنجا که برنامه تفضیلی کلیه فعالیتهای یادگیری یادگیرنده ، انواع وسایل آموزشی ، پیشنهاداتی در مورد راهبردهای یاددهی-یادگیری و شرایط اجرای برنامه را شامل شده است.(حکیمی،۱۳۷۸،ص۶۸)
هیچ فعالیتی در آموزش و پرورش انجام نمی شود مگر اینکه هدفمند باشد «شوال من باید بکوشم که دانش آموزان به چه دست یابند؟ ظاهراً به نظر می رسد که سوالی کاملاً آسان می باشد. با این حال اغلب موجب بعضی مشکلات می شود . این پرسشی است که به نظر می رسد بعضی معلمان هرگز از خودشان نمی پرسند. دانشجو معلمان دانشکده های علوم تربیتی آن موقعی که می خواهند به تمرین آموزگاری بپردازند اغلب از خود یا معلمانشان می پرسند « چه چیزی را باید تدریس کنم؟» چه روشهای به کار ببرم؟ ولی به ندرت میپرسند که « من باید بکوشم تادانش آموز به چه چیزی دست یابند؟ دذرست است که در بعضی جاها در یادداشتهای آمادگی شان معمولاً اظهار کوتاهی در مورد هدف دیده می شود ولی این اغلب بر حسب محتوایی که باید یاد گرفته شود ، یا مهارتی است که باید به دست آید بیان می گردد. این آرمانها و هدفهای آموزش و پرورش ، معیارهایی هستند برای انتخاب دروس ، محتوای آنها ، تنظیم روهشای آموزش ، تهیه آزمون و وسایل ارزشیابی، در حقیقت کلیه قسمتهای مختلف برنامه درسی ، وسایل رسیدن به مقاصد آموزش آموزش و پرورش هستند.(ملکی ، ۱۳۸۶ ، ص ۲۲).
از این رو برای مطالعه برنامه درسی به طور منظم و آگاهانه ، باید اطمینان حاصل شود که هدفهای آموزش و پرورش تعیین و مشحص شده است.معلمان باید بداند که انتخاب برنامه درسی امری مهم در تدریس به مشار می آید. زیرا یکی از مهمترین عوامل در پیشرفت دانش آموزان انتخاب برنامه تحصیلی درست است . برنامه درسی تأثیر بس شگرف بر میزان یادگیری و پیشرفت ، در مدارس و بالابردن کیفیت تدریس در معلمان را  دارد.(همان منبع،ص ۲۳).
و اما سوالی که در این تحقیق می خواهیم به آن پاسخگو باشیم بررسی تأثیر برنامه درسی.

واژگان لاتین :
 
۱ – برنامه ریزی
۲ – سونیلسون
۳ – ادینگ
۴ – الوین
۵ – هاربیسون
۶ – مایرز
۷ – یونسکو
۸ – برنامه ریزی کلان
۹ – برنامه ریزی خرد
۱۰ – برنامه ریزی محلی
۱۱ – برنامه ریزی ملی
۱۲ – برنامه ریزی ویژه
۱۳ – برنامه ریزی جامع
۱۴ – برنامه ریزی آموزشی
۱۵ – برنامه ریزی درسی
۱۶ – راهبرد یاددهی یادگیری
۱۷ – تدریس توضیحی
۱۸ – یادگیری اکتشافی
۱۹ – یادگیری تسلط یاب     Planning
 Sonilson
 Eding
 Alvin
 Harbison
 Myers
 UNESCO
 Macro planning
 Micro planning
 Local Planning
 National Planning
 Special Planning
 Comprehensive planning
  Curriculum and Instruction
  Curriculum
  Teaching Learning Strategy
  Explanatory Teaching
  Exploratory learning
  Mastery Learning Locator 

    
منابع :
۱ – علاقه بند ، علی (۱۳۶۹) ، مبانی نظری و اصول مدیریت آموزشی ، چاپ هفتم تهران : نشر روان ،
۲ – سلطانی ، ایرج (۱۳۷۷) ، مهارت انسانی مدیران مدارس و اندازه گیری میزان آن ، فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش ، دوره پنجم ـ
۳ -. بنی هاشمی ، محبوبه ، ۱۳۷۷، جایگاه مدیریت مشارکتی  وتاثیر آن برکارایی  مدیران انتشارات  مشهد
۴ –   مدنی ، داود ، ۱۳۷۰، مقدمه ای بر تئوری های سازمان  و مدیریت ، تهران انتشارات دانشگاه پیام نور
۵ – ساعتچی،محمود،( ۱۳۸۰)روانشناسی بهره وری،موسسه نشر ویرایش،تهران،،چاپ سوم.
۶ – رضائیان ، علی (۱۳۷۴) ، اصول مدیریت ، چاپ هفتم ، تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها انتشارات  سمت
۷ – میرکمالی ، سیدمحمد ( ۱۳۷۲ ) ، روابط انسانی در مدرسه ، فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش ، انتشارات تهران
۸ – تهرانی ، سیروس (۱۳۷۰) ، مروری بر نظریه های معاصر مدیریت ، مجله مدیریت دولتی ، انتشارات سمت
۹  –    جاسبی ،عبداله ، ۱۳۶۸، اصول و مبانی مدیریت ، تهران انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی .
۱۰-   مدنی ، داود ، ۱۳۷۰، مقدمه ای بر تئوری های سازمان  و مدیریت ، تهران انتشارات دانشگاه پیام نور
۱۱ –  محمد رضایی ، علی اکبر ، ۱۳۷۸ ، بررسی راههای جلب مشارکت  مردم در آموزش وپرورش انشارات گلستان
۱۲ – امیر کبیری ، علیرضا ،  1374،  سازمان ومدیریت  ، تهران ، انتشارت هور ،
۱۳ – وین ک . هوی و سیسل ج . میسکل ، تئوری ، تحقیق و عمل در مدیریت آموزشی ، ، مترجم ، میرمحمد سیدعباس زاده ، چاپ دوم ۱۳۷۶ ، ارومیه : دانشگاه ارومیه.
۱۴ – شیمون ال . دولان و رندال اس . شولر (۱۳۷۵) ، مدیریت امور کارکنان و منابع انسانی ، مترجمان ، محمدعلی طوسی و محمد صائبی ، تهران : مرکز آموزش مدیریت دولتی
۱۵ – . اسدی، علی. (۱۳۶۹)، «مقاومت‌در برابر تغییر»، انتشارات سمت 
۱۶- علاقه بند ، علی (۱۳۷۳) ، رهبری اثربخش از راه ارتباط رو یا روی میان مدیر و کارکنان ، فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش
۱۷ – ساعتچی،محمود، ( ۱۳۸۰) روانشناسی بهره وری،موسسه نشر ویرایش،تهران،
۱۸ – رحیمی ، خدابخش ، ۱۳۷۴ ، روانشناسی عمومی ، تهران ، انتشارات صدرا
۱۹ – دلاور ، علی ،۱۳۸۵ ، روش تحقیقی در روانشناسی و علوم تربیتی انتشارات تهران
۲۰ – دلاور ، علی ، ۱۳۸۰ مبانی نظری علمی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی انتشارات تهران
آدرس اینترنتی :   
     hattp:// socioligy.ofiram.com                      
hattp:// www.aftab.ir/lifestyle/view/94144