بررسی فرزند پروری والدین بر میزان خلاقیت کودکان و تاثیر سبک های آن

    
بررسی تأثیر سبکهای فرزند پروری والدین بر میزان خلاقیت کودکان
به همراه پرسشنامه ۱۲۲ صفحه دارد
فصل اول    4
مقدمه    5
بیان مسئله :    9
ضرورت و اهمیت تحقیق :    10
فصل دوم پیشینه تحقیق    13
پیشینه تحقیق    14
تعریف خلاقیت    17
مفهوم خلاقیت    20
نظریه های مربوط به خلاقیت:    23
خلاقیت معمولی و خارق العاده:    27
چه چیزی خلاقیت نیست؟    28
تفکر خلاق:    31
فرآیند خلاق:    32
عوامل موثر در خلاقیت:    35
عواملی که مانع خلاقیت می شود:    42
روشهای پرورش خلاقیت:    44
ویژگی های کودکان خلاق:    50
اشکال مختلف تخیل و جلوه های خلاقیت در کودکان:    56
شیوه های ارتباط والدین با فرزندان:    58
الگوی شفیر:    61
۱- والدین مقتدر (همتای ربع اول در الگوی شیفر):    62
۲- والدین سهل گیر (همتای ربع دوم در الگوی شیفر):    62
۳- والدین مستبد (همتای ربع سوم در الگوی شیفر):    63
۴- والدین مسامحه کار بی اعتنا (همتای ربع چهارم در الگوی شیفر):    64
موقعیت و تأثیر خانواده بر رفتار فرزندان:    65
چگونه رفتارهای ولدین می تواند خلاقیت را برانگیزد:    66
نیل به دستاورد – نه نمره    69
والدین فعال و مستقل:    70
قدردانی از خلاقیت:    70
تصور ذهنی از آینده:    71
شوخ طبعی:    72
اصول تورنس    72
شیوه های فرزندپروری:    74
فصل سوم    81
مقدمه:    82
نمونه آماری:    82
روش آماری:    83
ابزار تحقیق:    84
ابزار تحقیق:    84
پرسشنامه شیوه های فرزند پروری:    84
پایایی و اعتبار آزمون:    85
آزمون سنجش خلاقیت:    87
فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها    89
مقدمه:    90
جدول شماره ۱:  میانگین خلاقیت کودکان با توجه به سبک فرزندپروری والدین    91
جدول شماره ۲: جدول همبستگی مربوط به فرضیه شماره یک    91
جدول شماره ۵ : میانگین خلاقیت کودکان با توجه به سبک فرزند پروری    95
جدول شماره ۶: جدول همبستگی مربوط به هزینه شماره ۳    95
جدول شماره ۷: توزیع فراوانی سبک فرزند پروری والدین    101
جدول شماره ۸ : توزیع فراوانی سبک فرزند پروری والدین    101
جدول شماره ۹ : توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    102
جدول شماره ۱۰ : توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    102
جدول شماره ۱۱ : توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    102
جدول شماره ۱۲ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    103
جدول شماره ۱۳: جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    103
جدول شماره ۱۴ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزند پروری والدین    104
جدول شماره ۱۵ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    104
جدول شماره ۱۶ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزند پروری والدین    105
جدول شماره ۱۷ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    105
جدول شماره ۱۸ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    106
جدول شماره ۱۹ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    106
جدول شماره ۲۰: جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    107
جدول  شماره ۲۱: جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    107
جدول شماره ۲۲ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    107
جدول شماره ۲۳ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    108
جدول شماره ۲۴ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین.    108
جدول شماره ۲۵ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    109
جدول شماره ۲۶ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    109
جدول شماره ۲۷: جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    110
جدول شماره ۲۸ :  جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    110
جدول شماره ۲۹: جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    111
جدول شماره ۳۰ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    111
جدول شماره ۳۱: جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    111
جدول شماره ۳۲ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    112
جدول شماره ۳۳ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    112
جدول شماره ۳۴ : جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    113
جدول شماره ۳۵: جدول توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    113
جدول شماره ۳۶ : توزیع فراوانی سبکهای فرزندپروری والدین    114
جدول شماره ۳۷ : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان    114
جدول شماره ۳۸ : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان    115
جدول شماره ۳۹ : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان    116
جدول شماره ۴۰ : جدول توزیع فراوانی خلاقیت کودکان    116
جدول شماره ۴۱ : جدول توزیع فراوانی خلاقیت کودکان    117
جدول شماره ۴۲ : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان    117
جدول شماره ۴۳ : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان    118
جدول شماره ۴۴ : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان    119
تعاریف نظری واژه ها:    120
نگرشهای فرزندپروری:    121
فصل اول
بررسی تأثیر سبکهای فرزند پروری والدین بر میزان خلاقیت کودکان

مقدمه
با توجه به برخورد جوامع بشری با مسائل ناهمگون بی شمار فزاینده وابستگی متقابل بین کشور‌ها، تحلیل رفتن منابع طبیعی، سرعت فزاینده تغییرات و مسائل عدیده‌ای از این قبیل نیاز به یافتن تصویری هر چه جامع‌تر و دقیقتر از آینده برای هر جامعه از ضروریات است. (کفایت، ۱۳۷۲).
تورنس (۱۹۵۹) استدلال می‌کند که تصاویر آگاه و ناخودآگاه از آینده، نیروی محرک مهمی در پس دستاوردهای آینده‌اند. تصاویر مثبت آینده، نیروی پر توان مغناطیسی هستند که ما را به تحرک واداشته‌اند و به ما انرژی لازم را برای حرکت به پیش به سوی امکانات، راه‌حلها و دستاوردهای خلاقی و جدیدی می‌دهند از طرفی برای آنکه بتوانیم قدرت تصور خود را افزایش دهیم و تصاویر مثبتی از آینده خلق کنیم باید خلاقیت خود را پرورش دهیم. چه نیاز به به خلاقیت اجتناب ناپذیر است، بنابراین در این دنیای پیچیده کنونی که در هر رقابتهای بسیار فشرده جوامع مبتکر و مختلف برای دستیابی به جدیدترین تکنولوژی و منابع قدرت هستیم. افراد تیز هوش خلاق و صاحبان اندیشه‌های نو و جدید همانند گرانبهاترین سرمایه‌ها از جایگاه بسیار بالا و ارزشمندی برخوردار هستند.
هر چه قدر جهانی که در آن زندگی می‌کنیم پیچیده‌تر می‌شود نیاز به شناسایی و پرورش ذهنهای خلاق و آفریننده محسوس و روشنتر می‌گردد. در همین رابطه نونیامی معتقد است:
«شانسی برای بدست آوردن خلاقیت بالقوه می‌تواند موضوع مرگ و زندگی هر جامعه‌ای باشد» (گاستون، ۱۹۸۵).
به همین دلیل امروزه جامعه، بیش از هر زمان دیگر به افراد خلاق و هوشمند نیاز دارد در شرایط کنونی، مسائل خلاقیت از تمرین مسائل در قلمرو روانشناسی آموزشگاهی است.
در مورد خلاقیت و شناخت کودکان خلاق باید خاطر نشان سازیم قبل از اینکه که آتی بتواند خلاق شود باید شرایط یا محیط مناسب فراهم شود. خصوصیات افراد خلاق و غیر خلاق مباحثی چند را در رابطه با محیط خانوادگی با خلاقیت را به بار آورده به طوری که هم اکنون عقیده بر این است که محیط خانوادگی انسان خلاق چیزی سوال محیط خانوادگی آدم غیر خلاق می‌باشد. این تفاوت مخصوصا در آنچه که مربوط به روابط والدین و فرزندان می‌باشد جنبه مشخصتری دارد. برای این مثال نمونه‌ای را که توسط شینر (۱۹۷۰) در این رابطه انجام گرفته است را می‌آوریم، وی درباره ده دختر تیزهوش و خلاق مطالعه نموده است و به این نتیجه رسیده است که خانواده‌هایشان در حدود آنها کنند سختگیری می‌کنند. این دختران خواندن را زود آموخته بودند و سرگرمی‌های بسیار خلاقانه‌ای داشتند (شعر و نقاشی) و خود را دارای قدرت تخیل بسیاری می‌دانستند.
بین کشورها و گروههای اجتماعی مختلف، به تفاوتهای چشمگیری در زمینه روابط والدین و فرزندان یا به عبارت دیگر شیوه‌های فرزند پروری برخوردیم که در دهه‌های نخست میلادی (سه دهه نخست) حاضر، روشهای فرزند پروری تا حدود زیادی زیر نفوذ مکتب رفتارگرایی بود. جای تردید است که پدران و مادران زیادی این شیوه خشک را به کار بسته باشند. اما به هر حال دیدگاه متخصصان آن زمان چنین وده است. (اتکنیسون، ۱۹۸۳).
به نظر می‌رسد در حال حاضر شاهدند در جهت عکس هستیم و چنین می‌نماید که امروز، والدین احساس می‌کنند که ساده گیری پاسخگویی مشکل آنها نیست. به هر حال روابط والدین و کودک یکی از بحثهای مهم روانشناسی است. البته باید توجه داشت که رفتار والدین ابعاد مختلف دارد و  فقط شامل تغییرات یکنواخت نمی‌شود.
به طوری که ممکن است والدین هم فرزند خودشان را دوست بدارند و هم اینکه آنها را طرد نمایند، یا اینکه در حین درست داشتن آنها در انضباط نیز سخت گیری کنند، پاسخ طفل نیز صرفاً به یک جنبه از رفتار والدین با شخصیت آنها ارتباط پیدا نمی‌کند. بلکه ما حصل ترکیب عوامل مختلف می‌باشد. هر چند پیش بینی ویژگیهای شخصیتی بعدی بر مبنایی روشهای خاص فرزند پروری بسیار دشوار است اما شواهدی در دست است که بر اساس آن می‌توان گفت بدون شک خانواده مهمترین نقش را در کنترل و هدایت تخیل و ظهور خلاقیتها ایفا می‌کند، با اینکه عوامل ژنی، پیدایش استعداد خلاقیت را هر افراد ممکن می‌سازد معذلک بروز و رشد این استعدادها تحت تأثیر عوامل محیطی قرار دارد. به طوری که می‌توان گفت: خلاقیت به عنوان یک استعداد حاصل تعامل پیچیده وراثت و محیط است. (افروز، ۱۳۷۱)
در این پژوهش برآنیم تا مشخص کنیم که آیا شیوه‌های فرزند پروری با روشهای که والدین در تربیت فرزندانشان به کار می‌برند چه تأثیری بر خلاقیت آنان دارد؟

بیان مسئله

نقش الگوهای فرزندپروری و تأثیرات آنان به میزان خلاقیت کودکان، چه در روند تکاملی انسان و چه در توسعه ترقیات آینده جهان، امری شایسته التفات بوده و در هر عصری که این نقش در غبار کم اتفاقی مسئولان رنگ باخته و یا به بوته فراموشی سپرده شده است، جهان به گرفتار آمده است، و اهمیت آن است که الگوهای فرزند پروری و خلاقیت یکی از مشکلات و گرفتاریهای جوامع بشری می‌باشد چرا که این امر با سیاست اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیوندهای ناگسسته وارد که با تاسف در خانواده و آموزش و پرورش امروز ما نیز سرچشمه بسیار نارساییها به شمار می‌رود.
از طرفی مسئله خلاقیت مسئله‌ای است که در همه کشورها اعم از پیشرفته صنعتی و یا در حال رشد مطرح و در همه زمانها به نحو خاص خود بروز کرده است، لذا تحقیق درباره عوامل و راههای شکوفایی آن همواره مورد نیاز جوامع بوده است. از طرفی تنوع ضرر و زیانهایی که از این راه یعنی نادیده گرفتن افراد خلاق جامع به عمر انسانها و یا به منابع مادی آنان می‌رسد آنچنان رقم شایان توجهی را در برمی‌گیرد.
باید تکاملهای آموزشی کارایی خود را بیشتر در راه افزایش استعدادها و تواناییهای کودکان به کار برند. شناخت و آگاهی نسبت به الگوهای فرزند پروری‌ و میزان خلاقیت می‌تواند و به والدین و کودکان و همچنین مسئولان آموزش و پرورش و محققان و نظریه پردازان اجتماعی و فرهنگی کمک کند تا در برخورد با کودکان آگاهانه عمل کنند و مسائل و مشکلات آنها را در نظر داشته باشند.
در این راستا، برآنیم تا علل متفاوت شکوفایی خلاقیت و همچنین عللی که مانع از رشد خلاقیت کودکان می‌شود را بررسی کرده و به اثبات برسانیم و با روشهای متفاوت والدین، سلطه گری، آسان گیری و وابستگی شدید، مورد مقایسه و ارزیابی قرار دهیم. تا کار کرد هر یک از روشهای مورد نظر به میزان خلاقیت کودکان نشان داده و مناسب بودن و مزایا و معایب هر کدام از آنها را با روشی علمی به اثبات برسانیم.
ضرورت و اهمیت تحقیق :
بدون شک اهمیت و نقش نهاد خانواده به عنوان اولین جایگاه اجتماعی و مهمترین عامل تعیین کننده رفتار کودکی بر کسی پوشیده نیست. لذا لازم است والدین به عنوان مهمترین اعضای این نهاد که در …

تعاریف نظری واژه ها:
خلاقیت: هورلاک (۱۹۸۲): خلاقیت را شکلی کنترل شده از تخیل می داند که منجر به نوع آوری و ابداع می شود (افروزه ۱۳۷۱)
شیوه های فرزند پروری: منظور از شیوه های فرزندپروری، آموزشی است که مادر به فرزندش می دهد تا کودک یاد بگیرد رفتار یعنی را درس خاصی انجام دهد در این تحقیق در شیوه استقلال آموزی، تسلط آموزی و مراقبت آموزی به عنوان شیوه های فرزندپروری در نظر گرفته شده اند.
استقلال آموزی: آموزش مادر به کودک تا بتواند شخصاً، مستقلاً و بدون کمک گرفتن از دیگران کارهای مربوط به خود را نظیر دوست پیدا کردن، مدرسه رفتن و درس خواندن را انجام دهد.
تسلط آموزی: آموزش ها در به فرزندان برای به دست آوردن بعضی از مهارتهایی همچون ورزش کردن، سرگرم کردن خود را انجام کارهای شکل و غیره.
مراقبت آموزی: آموزش مادر به فرزندش تا وی در انجام کارهای شخصی در منزل همچون مسواک زدن و خوابیدن توانا شود. (باقری، ۱۳۷۲)
نگرشهای فرزندپروری:
در این پژوهش منظور از نگرشهای فرزندپروری، اندیشه ها، احساسات و اعمال والدین در رابطه با تربیت فرزندان است.
در پژوهش حاضر سر نگرش فرزندپروری مورد بررسی قرار می گیرد که در زیر برای هر کدام تعریف عملیاتی مناسبی ارائه خواهد شد.
سلطه گری: ایجاد محدودیتهای زیاد در رفتار، گفتار و کردار فرزند مثل: توجه به نظافت، مراقبت از وسایل، ساکت بودن، اطاعت کردن و عدم پرخاشگری و خشونت به پدر و مادر، والدین سلطه گر ممکن است با بی تفاوتی و آرامش خواسته های خود را به فرزند تحمیل نمایند و یا روش هیجان آمیز پیش گیرند.
وابستگی شدید: فرزندان را نیازمند به خود بار آورده و خود را وقف آنها می‌کنند. قطع وابستگی عاطفی با فرزند را به تأخیر می اندازد. رفتار فرزندان خود را مورد مراقبت و نظارت کامل قرار داده و به آنها نه اجازه انجام کاری را می‌دهند و نه اجازه استقلال و نه اتکای به نفس را می دهند.
سهل انگاری: والدین سهل انگار فرزندان خود را کنترل نمی کنند و از آنان توقعی هم ندارند. در امور خانه نظم و ترتیبی نداشته و در تنبیه و پاداش دادن به فرزندان خود چندان جدی نیستند. از فرزندان خود انتظار رفتار عاقلانه ندارند. وقت کافی برای بودن در کنار فرزندان خود و رسیدگی به مسائل آنها را نداشته و در انتظار دارند که فرزندانشان برای آنان مشکل و دردسر ایجاد نکنند.
تخیل: در این مورد، باید گفت که از زمان کانت به این طرف بین تخیل آزاد و تخیل آفریننده تفاوت قائل می شوند و ؟؟ است که تخیل آفریننده در مباحث استعدادها مورد بررسی قرار می گیرد.

منابع

(خان زاده، ۱۳۵۷)
ابتداع: چیز نو پیدا کردن، ابداع، بدعت، اختراع، ابتکار (شیری، ۱۳۶۹)
ابداع: نو پیدا کردن، نوآوردن، چیزی تازه آوردن، کار تازه ای کردن، بدعت گذاردن، چیز جدید آفریدن، نوآوری، خلقت (بهشتی، ۱۳۶۵)
اختراع: پدید آوردن چیز نو، ساختن چیزی که بیش تر مانند آن دیده نشده باشد. ساختن دستگاه یا ماشین یا چیز دیگر که قبلاً کسی مانند آن را نساخته باشد. (ساروخانی، ۱۳۶۷)