بررسی سبک های دلبستگی و رابطه آن با هویت فردی در نوجوانان

چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سبکهای دلبستگی با هویت فردی در دانش‌آموزان دختر نوجوان متوسطه منطقه شهر ری (ناحیه ۱) تهران انجام شد. نمونه پژوهش از ۱۰۰ نفر دانش‌آموزان متوسطه انتخاب شد و پرسشنامه های «بازنگری شده مقیاس دلبستگی بزرگسال کولنیزورید (۱۹۹۰) (RAAS) و هویت فردی دکتر احمدی» بر روی آنها اجرا گردید. این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی است و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه‌هایی با سوالات بسته پاسخ است. داده‌های بدست آمده با استفاده از روشهای آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگریسون تجزیه و تحلیل گردید و فرضیه های پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها حکایت از آن دارد که بین سبک دلبستگی ایمن و مشکل هویت رابطه معنادار وجود ندارد (۱۸۳/۰- =r). بین سبک دلبستگی دو سو گرا و مشکل هویت رابطه معنادار مثبت وجود دارد (۲۷۸/۰ =r). بین سبک دلبستگی اجتنابی و مشکل هویت رابطه معنادار مثبت وجود دارد (۳۹۶/۰ =r).

فصل اول :
مقدمه
بیان مسئله
هدف
اهمیت و ضرورت موضوع مورد مطالعه
فرضیه های پژوهش
متغیرهای پژوهش
تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

فصل دوم:
۲-۱ – مرحله نوجوانی
۲-۲ – اهمیت مطالعه دوران بلوغ
۲-۲-۱- رشد جسمانی
۲-۲-۲ رشد عقلی – ذهنی
۲-۲-۳- رشد عاطفی
۲-۲-۴- رشد اجتماعی
۲-۳- مفهوم هویت
۲-۴- تعریف هویت
۲-۵- کودک، هویت و نظریه های آن
۲-۵-۱- نظریه روانکاوی
۲-۵-۲- نظریه یادگیری اجتماعی
۲-۵-۳- نظریه شناختی
۲-۶- نوجوانی و هویت
۲-۷- جنبه های ضمنی و آشکار خودآگاهی
۲-۸- هویت از دیدگاههای مختلف
۲-۸-۱- اریکسون
۲-۸-۲- مارسیا
۲-۸-۳- نقد الگوی مارسیا و اریکسون
۲-۸-۴- لوینگر
۲-۸-۵- رویکرد فرآیند محوری برزونسکی
۲-۸-۶- استانلی هال
۲-۸-۷- اتورانک
۲-۸-۸- اشپرانگر
۲-۸-۹- بلوز
۲-۸-۱۰- والون
۲-۹- شکل گیری هویت
۲-۱۰- عوامل موثر در شکل گیری هویت
۲-۱۱- عواملی که بر رشد هویت تاثیر می گذارند.
۲-۱۲- پایگاههای هویت
۲-۱۳- تعدد هویت‌ها
۲-۱۴- شخصیت و تعلقات اجتماعی
۲-۱۵- تحول هویت در سنین مختلف
۲-۱۶- بحران هویت
۲-۱۷- بحران هویت از دیدگاه اریکسون
۲-۱۸- نظر روانشناسان کشور ما درباره تعریف بحران هویت
۲-۱۹- اختلالات مربوط به هویت
۲-۲۰- جنس و هویت
۲-۲۱- پژوهشهای انجام شده مربوط به هویت در خارج از کشور
۲-۲۲- پژوهشهای انجام شده مربوط به هویت در داخل کشور
– دلبستگی
۲-۱- مفهوم شناسی دلبستگی
۲-۲- مؤلفه های اصلی دلبستگی
۲-۳- خواستگاه های نظری دلبستگی
۲-۳-۱- مبانی روان پویشی نظریه دلبستگی
۲-۳-۲- نظریه یادگیری
۲-۳-۳- نظریه تحول شناختی
۲-۳-۴- نظریه کردار شناسی
۲-۳-۵- نظریه دلبستگی بالبی
۲-۴- نظریه دلبستگی تئوری بالبی
۲-۵- سبک های دلبستگی از دیدگاه های مختلف
۲-۶- انواع سبک های دلبستگی
۲-۶-۱- سبک دلبستگی ایمن
۲-۶-۲- سبک دلبستگی نا ایمن – اجتنابی
۲-۶-۳- سبک دلبستگی نا ایمن – دوسوگرا
۲-۷- مراحل شکل گیری دلبستگی در نوزادان
۲-۸- تحول دلبستگی در نوجوانی
۲-۹- تداوم دلبستگی از کودکی تا نوجوانی
۲-۱۰- عوامل موثر بر ثبات دلبستگی از کودکی تا بزرگسالی
۲-۱۱- دلبستگی و سازمان شخصیت
۲-۱۲- دلبستگی و آسیب شناسی روانی در دوره نوجوانی
۲-۱۲-۱- اختلال رفتارهای ضد اجتماعی
۲-۱۲-۲- اختلال بی اشتهایی روانی
۲-۱۲-۳- اختلال افسردگی
۲-۱۲-۴- الگوهای رفتار مرضی در دوره نوجوانی
۲-۱۲-۵- اختلال گسستگی
۲-۱۳- پدیده های دلبستگی و گسستگی
۲-۱۴- ارتباط دلبستگی، گسستگی و تاریخچه خشونت کودکی
۲-۱۵- معیارهای تشخیص دلبستگی
۲-۱۶- ارتباط هویت و دلبستگی
۲-۱۷- پژوهشهای انجام شده مربوط به دلبستگی در خارج از کشور
۲-۱۸- پژوهشهای انجام شده مربوط به دلبستگی در داخل کشور
۲-۱۹- پژوهشهای انجام شده مربوط به ارتباط هویت و دلبستگی در خارج از کشور

فصل سوم :
۳-۱- طرح پژوهش
۳-۲- متغیرهای پژوهش
۳-۳- تعریف و تعیین جامعه
۳-۴- نمونه پژوهش
۳-۵- روش نمونه گیری
۳-۶- ابزار اندازه گیری
۳-۷- روش اجرای پژوهش
۳-۸- روش آماری

فصل چهارم :
– تجزیه و تحلیل داده‌ها
– آمار توصیفی
– تجزیه و تحلیل داده‌ها در قالب فرضیه های پژوهش

فصل پنجم :
– بحث و نتیجه گیری
– محدودیت های پژوهش
– پیشنهادات
– ضمایم و پیوستها
– منابع

-۱- مقدمه:
دلبستگی پیوند عاطفی هیجانی نسبتاً پایداری است که بین کودک و مادر یا افرادی که نوزاد در تعامل منظم و دائم با آنهاست، ایجاد می شود. فروید بر این باور بود که دلبستگی نوزاد به مادر به خاطر تغذیه و رفع نیاز فیزیولوژیکی است.
 تجربه‌هایی که نوزاد با مراقبش دارد در الگوهای روابط وی با دیگران درونی سازی می شوند و این الگوی عملی درونی شده، تعیین کننده چگونگی مفهوم نوزاد از خود و دیگران است؛ مفهومی که بعدها در روابط با دیگران تعمیم می یابد.
 بررسی های اولیه در زمینه های سبک‌های دلبستگی از سوی آینزورث (۱۹۷۸) انجام گرفت و سه الگوی دلبستگی ایمن، نا ایمن – اجتنابی و دلبستگی نا ایمن اضطرابی – دو سو گرا شناسایی شد.
 بعدها مین و سولومون (۱۹۹۰) تعدادی از کودکان را که در هیچ یک از ۳ گروه قبلی قرار نمی گرفتند بررسی کرده و آنها را در طبقه جدیدی به نام دلبستگی نا ایمن بی سازمان – بی هدف جای دادند.
با نظر اجمالی به دوره نوجوانی به نظر می رسد که رفتار دلبستگی نوجوان از الگوهای رفتار دلبستگی سنین پایین تر بسیار متفاوت و جدا است. به نظر می رسد نوجوانان از روابط دلبستگی با والدین و یا سایر چهره‌های دلبستگی گریزان هستند.
بسیاری از نوجوانان پیوندهای دلبستگی با والدین را شبیه گره‌هایی تلقی می کنند که از پیوندهای متشابه که محکم و ایمن است جلوگیری می کند. نوجوان برای آنکه بتواند در ساختن و هموار کردن مسیر زندگیش به حمایت والدین بیش از حد متکی نباشد باید به سوی خود مختاری حرکت کند. رفتار نوجوان نسبت به چهره‌های دلبستگی ممکن است متعارض، مغشوش و متضاد به نظر برسد مگر آنکه این رفتارها در بافت تغییرات تحولی دوره نوجوانی در نظر گرفته شوند. ایجاد یک هویت و دستیابی به یک تعریف منسجم از خود، مهم‌ترین جنبه رشد عمومی اجتماعی در دوره نوجوانی است. انتخاب ارزش‌ها، باورها و هدف های زندگی مهم‌ترین مشخصه‌های اصلی این هویت

۱-    احدی، حسن وجمهری، فرهاد (۱۳۸۰). روان شناسی رشد: نوجوانی، بزرگسالی (جوانی، میان سالی، پیری). تهران: پردیس.
۲-    اکبری، ابوالقاسم (۱۳۸۱). مشکلات نوجوانی و جوانی، تهران: ساوالان.
۳-    آقاجانی، مریم (۱۳۸۱). بررسی تاثیر آموزش مهارتهای زندگی بر سلامت روان و منبع کنترل نوجوانان. پایان نامه چاپ نشده کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا
۴-    ادبی، راضیه (۱۳۷۹). بررسی رابطه پایگاه هویت و سلامت روانی در اوایل و اواسط نوجوانی. پایان نامه کارشناسی ارشد؛ دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی.
۵-    احدی، حسن و محسنی، نیکچهر (۱۳۷۰)، روانشناسی رشد: مفاهیم بنیادی در روان شناسی نوجوانی و جوانی، تهران؛ نوبنیاد.
۶-    اشتانبرک، لارنس (۱۳۸۴). سالهای شیرین نوجوانی، ترجمه قراچه داغی، مهدی، تهران: دایره.
۷-    ترجمه براهنی، محمد نقی و دیگران (۱۳۷۹). زمینه روانشناسی هیلگارد (۱)، انتشارات رشد.
۸-    برک، لورا. ای. (۱۳۸۳). روان شناسی رشد (۲). (از نوجوانی تا پایان پیری). ترجمه: سید محمدی، یحیی، تهران: ارسباران
۹-    بیابانگرد، اسماعیل (۱۳۸۰). روانشناسی نوجوانان. چاپ پنجم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
۱۰-    پیاژه، ژ(۱۳۷۲). روانشناسی هوش، ترجمه: پور‌باقر، تهران: شکوفه.
پیاژه، اینهلدر. ب(۱۳۶۶). روان شناسی کودک. ترجمه: توفیق، تهران: نی.
۱۱-    حمیدی، فرید (۱۳۸۲). بررسی ساخت خانواده، سبک دلبستگی در دختران فراری و اثر بخشی خانواده درمانی و درمان گری حمایتی در تغییر آنها، رساله دکترا، دانشگاه ترتیب مدرس.
۱۲-    خانجانی، زینب (۱۳۸۴). تحول و آسیب شناسی دلبستگی از کودکی تا نوجوانی. تبریز، انتشارات فروزش.
۱۳-    رجب پور، عزار گلدی، (۱۳۸۶). رابطه سبکهای هویت با سلامت روان در دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر گرگان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد.
۱۴-    دکتر رجایی، علیرضا و صداقتی، شیرین، نیری، مهری (۱۳۸۶). سبکهای مختلف دلبستگی و رضایتمندی زناشویی. فصلنامه روانشناسان ایرانی، ۱۲، ۳۵۶- ۳۴۷.
۱۵-    رمضانی، ولی الله و دکتر شمس اسفند‌آباد، حسن، طهماسبی، شهرام (۱۳۸۶). بررسی پیامدهای هیجانی سبکهای دلبستگی در دانشجویان. مجله پژوهش در سلامت روان شناختی دانشگاه تربیت معلم تهران، شماره ۱.
۱۶-    ساعتچی، محمود (۱۳۷۷). نظریه‌پردازان و نظریه‌ها در روان شناسی. انتشارات سخن، تهران.
۱۷-    سعادتی شاهیر، ابوطالب (۱۳۸۲). بررسی ارتباط بین سبکهای هویت با سلامت روان و مسئولیت پذیری در دانشجویان دانشگاههای تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم.
۱۸-    دکتر شعاری نژاد، علی اکبر (۱۳۸۱). روانشناسی رشد (۲) (نوجوانی و بلوغ)، چاپخانه پیام نور.
۱۹-    دکتر شفیع‌آبادی، عبدالله (۱۳۷۰). مبانی روان شناسی رشد. شرکت سهامی چهر، تهران.
۲۰-    عارفی، محمد عارف (۱۳۸۳). بررسی رابطه سبکهای دلبستگی و اختلالات شخصیت در دانشجویان دانشگاه تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
۲۱-    عطار زاده، علی (۱۳۸۴). بررسی عوامل مؤثر بر نگرش مثبت دانشجویان دانشگاه پیام نور ورامین به ازدواج. پایان نامه کارشناسی، دانشگاه پیام نور.
۲۲-    فیروزی، منیژه (۱۳۸۰). بررسی رابطه سبکهای دلبستگی زوجین و سازش روانشناختی با نا باروری. پایان کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
۲۳-    قاسمی، سیده زهرا (۱۳۸۴). بررسی رابطه بین مفهوم ادراک خود و هویت در نوجوانی. پایان نامه کارشناسی، دانشگاه پیام نور.
۲۴-    دکتر کریمی، یوسف (۱۳۸۰). روانشناسی شخصیت، چاپخانه پیام نور.
۲۵-    کراسکیان موجمباری، آدیس (۸۱- ۱۳۸۰). تدوین و هنجار یابی پرسش نامه هویت دینی نوجوانان (پایه دوم و سوم دبیرستانهای شهر تهران). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد.
۲۶-    گلی نژاد، م (۱۳۸۰). بررسی رابطه سبکهای دلبستگی و مشکلات بین شخصی دانشجویان ساکن در خوابگاههای دانشگاه تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
۲۷-    مهروش، ناهید (۱۳۸۱). بررسی رابطه بین عزت نفس، پایگاههای هویت و پیشرفت تحصیلی در دختران پیش دانشگاهی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد.
۲۸-    محسنی، نیک‌چهره (۱۳۷۵). «ادراک خود از کودکی تا بزرگسالی» انتشارات بعثت.
۲۹-    ماسن. پی. اچ وکیگان، جی و هوستون، ای، کاووی کانجر، جی، جی (۱۳۸۰). رشد و شخصیت کودک. (ترجمه مهشید یاسایی)‌، تهران: مرکز.
۳۰-    مداحی، محمد ابراهیم (۱۳۸۳). بررسی رابطه جدایی، روانشناختی و الگوهای دلبستگی بر رضایتمندی روانی و اجتماعی دانشجویان سال سوم و چهارم دانشکده های علوم انسانی، دانشگاههای دولتی در سطح شهر تهران. رساله دکترا، دانشگاه تربیت مدرس.
۳۱-    منصور، محمود و دادستان، پروین (۱۳۷۶). روانشناسی ژنتیک ۲، تهران، انتشارات رشد.
۳۲-    میرنوش، مهرناز (۱۳۸۳). مقایسه سبکهای دلبستگی در افراد تک همسر و چند همسر. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد (واحد رودهن).
۳۳-    مظاهری، محمد‌علی (۱۳۷۹). نقش دلبستگی بزرگسالان در کنش‌وری ازدواج. مجله. روانشناسی، ۴، ۳۱۸- ۲۸۶.
۳۴-    مزرعه شاهی، داوود (۱۳۸۴). بررسی رابطه بین کیفیت دلبستگی با سازگاری در شهر قم. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد.
۳۵-    هژبری، لیلا (۱۳۸۳). تاثیر سریالهای تلویزیونی بر هویت یابی دختران مقطع راهنمایی منطقه پاکدشت. پایان نامه کارشناسی دانشگاه پیام نور.
۳۶-    همز، جرمی (۱۳۸۰). نظریه دلبستگی: مبانی زیست شناختی، روان درمان‌گری، ترجمه بشارت، محمد‌علی، تازه‌های روان‌درمانی. سال چهارم، شماره ۱۳ و ۱۴ و ۸۳ – 63.

 
منابع لاتین
-۱/ Betman, s. L, weems, c. f, Rodriguez, E . T, and Zamora, I, J (2006). The relation between identity status and romantic attach ment style in middle and late adolescence. Journal of adolescence. Pages 737- 748

-۲/ coe, T. Michael., Dalenberg, J. con stance., Aransky, M. kim,. Reto, s. cathy (1995). Adult attach ment style, reported child hood violence history and types of dissociative experiences. Vol. 1711.NO.1

-۳/ Lough lin, O. Matjorie., Birdsall, Bronwyn ., piccolo, Anna ., Russell , A. Lesley and Bornholt, J. Laurel (2006). Identity, Attach ment and Belonging for goung Adults in Australia : Exploring Implicit and Explicit under standings of self and Nation. Retrieved drom
www. since direct / adolescence / s. 2008 march . 12