بررسی تاثیر بازی های چند حسی بر کاهش نارساخوانی دانش آموزان ویژه یادگیری

چکیده
هدف پژوهش بررسی تاثیر بازیهای چند حسی بر کاهش نارساخوانی دانش آموزان پسر ویژه یادگیری پایه دوم ابتدایی (بر اساس مدل گودمن) بود. روش پژوهش آزمایشی و جامعه مورد بررسی در این پژوهش شامل  کلیه دانش آموزان پسر نارساخوان  در مقطع دوم ابتدایی در سال تحصیلی ۹۱ -۱۳۹۰ شهرستان الیگودرز، هستند که حجم این جامعه ۶۵ نفر می باشند. روش نمونه گیری به این صورت بود که ابتدا فهرستی از تمامی دانش آموزان ارجاع داده شده به مرکز اختلال یادگیری که به عنوان نارساخوان تشخیص داده شده بودند تهیه شد. سپس از میان آن ها ۴۰نفر به صورت تصادفی انتخاب شد. در مرحله بعد این افراد به صورت تصادفی به دو گروه آزمایشی، گروه آزمایش و گروه کنترل تقسیم شدند هر گروه شامل ۲۰ نفر (۲۰ نفر گروه آزمایش، ۲۰ نفر گروه کنترل) بود. پس از انتخاب طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل،گروه آزمایش در معرض  متغیر مستقل که بازی به روش چند حسی می باشد قرار می گیرند.و گروه کنترل به روش معمول در مدارس آموزش می بیند.داده های بدست آمده از پیش آزمون و پس آزمون با استفاده از تحلیل کوواریانس و نرم افزارspss مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت، یافته ها نشان داد گروه آزمایش در آزمون خواندن و نارساخوانی نما  نهایی عملکرد بهتری نسبت به گروه کنترل دارند. نتیجه گیری: استفاده ازبازی های چند حسی بر کاهش نارساخوانی دانش آموزان ویژه یادگیری منتهی می شود.
کلید واژه ها: بازی چند حسی، نارساخوانی، دانش آموزان ویژه یادگیری،
 
فهرست مطالب

چکیده   
فصل اول : طرح تحقیق
مقدمه:    3
بیان مساله:    1
اهمیت و ضرورت تحقیق :    4
۱-۴- اهداف پژوهش    7
۱-۴-۱- هدف کلی:    7
۱-۴-۲-اهداف فرعی :    8
۱-۵- سوالات پژوهش :    8
۱-۶-  فرضیات پژوهش:    8
۱-۷- متغیرهای پژوهش:    9
۱-۸- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها:    9
۱-۸-۱- تعاریف مفهومی متغیرها    9
۱-۸-۲- تعاریف عملیاتی:    11
فصل دوم : پیشینه تحقیق
پیش در آمد فصل دوم:    15
۱-۱- مبانی نظری    15
۲-۱-۱- نظریه های بازی :    15
۲-۱-۱-۱- نظریه‌های کلاسیک :    16
۲-۱-۱-۲- نظریه‌های مدرن:    18
۲-۱-۱-۳-ارزش های بازی:    24
۲-۱-۱-۴-انواع بازی:    25
۲-۱-۱-۵- تنوع در بازی های کودکان:    26
۲-۱-۱-۶- دلایل استفاده از بازی های آموزشی:    26
۲-۱-۱-۷- مزایای ادغام بازی های آموزشی در محیط یادگیری:    28
۲-۱-۱-۸-استفاده از بازی های آموزشی در مدارس ابتدایی:    28
۲-۱-۱-۹- فواید بازی های آموزشی :    29
۲-۱-۱-۱۰- عواملی که برای انتخاب نوع بازی دانش آموزان دخالت دارند عبارتند از:    30
مبانی نظری بازی های چند حسی    31
نظریه یادگیری ساختن گرایی:    31
اصول و مولفه های ساختن گرایی:    33
محیط آموزشی ساختن گرا    34
چگونگی طراحی محیط یادگیری ساختن گرا:    34
۲-۲ – اختلال در خواندن و هجی کردن    36
تاریخچه روش های ترمیم و درمان مشکلات یادگیری:    38
روش چندحسی فرنالد:    38
مراحل روش چندحسی فرنالد:    39
روش گلینگهام:    40
راهنمای فیتز جرالد:    41
روش آموزش با چند رسانه ایها:    41
یادگیری و یادگیری معنی دار :    42
۲-۱-۲-۱- اهداف آموزش خواندن :    42
۲-۱-۲-۲-اصول آموزش خواندن به کودکان :    43
۲-۱-۲-۳-شاخص های مشکلات خواندن :    45
۲-۱-۲-۴- مهم ترین رویکرد های آموزش خواندن :    46
۲-۱-۲-۵- عوامل اختلال در خواندن :    46
۲-۱-۲-۶- ویژگی کودکان با اختلال خواندن :    47
۲-۱-۲-۷- انواع اختلالات خواندن :    48
۲-۱-۲-۸-هرم رشد خواندن کاریلو :    49
۲-۱-۲-۹-انواع آموزش خواندن :    50
۲-۲-تحقیقات انجام شده درباره موضوع پژوهش    51
۲-۲-۱-تحقیقات داخلی    51
۲-۲-۲- تحقیقات خارجی    55
نتیجه گیری فصل دوم :    57
فصل سوم : روش شناسی تحقیق
پیش در آمد فصل سوم:    60
۳-۱- روش تحقیق:    61
۳-۲- طرح تحقیق:    61
۳-۳- جامعه وروش نمونه گیری:    62
۳-۴- متغیرهای مورد مطالعه :    63
۱-متغیر مستقل:    63
۲-متغیر وابسته:    63
۳-متغیر کنترل:    63
۴-متغیر مزاحم:    64
۳-۵- روش ها یا ابزار گرد آوری داده ها :    64
روایی و پایایی ابزار پژوهش:    65
۳-۶- شیوه اجرای روش و ابزار گردآوری :    66
۳-۷- شیوه اجرای بازی چند حسی :    66
۱)معرفی روش بازی چند حسی برای مشکل یادگیری نارسا خوانی :    66
الف)اهداف:    66
ب)مشخصات:    67
۲)روش اجرای بازی چند حسی:    67
۱-تعیین اهداف یادگیری:    68
۲- تحلیل یادگیرنده و محیط :    69
مهارت های ورودی :    69
سوالات ارزشیابی از قسمت دوم:    70
۳- راهبرد آموزشی :    70
سوالات ارزشیابی از قسمت سوم:    70
۴- انتخاب ابزار و رسانه :    70
سوالات ارزشیابی از قسمت چهارم:    71
۵- طراحی و توسعه محیط یادگیری :    71
سوالات ارزشیابی از قسمت پنجم:    71
۶- انتخاب و تهیه روش سنجش :    71
۷- اجرا :    72
۳ -۷ -روش های تجزیه و تحلیل داده ها :    73
آمار توصیفی:    73
آموزش استنباطی :    73
فصل چهارم: نتایج تحقیق
پیش درآمد فصل چهارم :    75
آمار توصیفی:    76
بررسی فرضیات پژوهش    85
فصل پنجم: خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادات
پیش در آمد فصل پنجم    91
خلاصه تحقیق:    92
بحث و تفسیر نتایج    94
نتیجه گیری    101
محدودیت ها:    103
محدودیت های خارج از کنترل:    104
۵-۵- پیشنهاد ها:    105
۵-۵-۱- پیشنهادهای کاربردی:    105
پیشنهادهای پژوهشی:    106
منابع و ماخذ :    107
(الف) منابع فارسی :    107
(ب) منابع انگلیسی :    110
 
 
مقدمه:
خواندن را شاید بتوان مهمترین مهارت در بین مهارت های آموزشی دانست.می توان گفت تقریباً هیچ درسی نیست که فهم و یاد گیری وموفقیت در آزمون، کم یا زیاد، به میزان مهارت خواندن دانش آموزان وابسته نباشد. حتی اگر از مدرسه و دانشگاه خارج شویم و به زندگی روزمره مردم بنگریم، باز هم مشاهده خواهیم کرد که قسمت زیادی از اطلاعات ما در زندگی  از طریق خواندن به دست می آید. (زندی ۱۳۸۰). از خواندن به عنوان یکی از شگفت انگیزترین مهارت های انسانی یاد می شود که به درک مفهوم و کسب معنی از کلمات نوشته شده یا چاپ شده اطلاق می شود.
یادگیری خواندن در کودکان بهنجار،دارای مراحل و توالی مشخصی است. توسعه مهارت های زبانی،گوش دادن،سخن گفتن،رشد حرکتی،تمیز شنیداری و دیداری،تحول مفهوم و تفکر شناختی،توانایی دقت و تمرکز حواس در انجام فعالیتها تحت عنوان پیش نیازها،همخوانی بین اصوات و نمادهای بینایی حروف، شناخت کلمه، لذت بردن از کلمات و در نهایت فهم آن،از جمله مهارتهای اساسی در فرایند خواندن محسوب می شوند که در کودکان بهنجار، این مراحل به طور طبیعی طی می شود (هوسپان،۱۳۸۰).
ولوتینو، فلچر، استولینگ و اسکانون  (2004) در مروری بر تحقیقات ۴۰ ساله در زمینه نارسایی های ویژه یادگیری، به این نتیجه رسیدند که بعضی از کودکان نارساخوان، به علت آموزش نادرست و یا نداشتن تجربه در این زمینه، گرفتار شده اند امروزه روان پزشکان و اولیای تعلیم و تربیت اتفاق نظر دارند که بهترین راه درمان مشکلات یادگیری آموزش کمکی می باشد. افزایش تقاضا برای استفاده از روش های چند حسی و استفاده از رسانه های آموزشی به حدی است که در برنامه های درسی مدارس جایگاه خاصی پیدا کرده است به طوری که اهمیت و ضرورت آن را نمی توان در آموزش کودکان ابتدایی نادیده گرفت.درونی کردن مفاهیم از طریق ارائه آن ها به صورت های مختلف حسی (نظیر بینایی،شنوایی، لامسه و جنبشی ) بهتر امکان پذیر است. راهبردهای چند حسی شامل آموزش دیداری –  شنیداری، تجارب آزمایشگاهی و دستکاری مواد ومانند آن ها می باشد.( هامیل،بارتل ،ترجمه:بیابانگرد، ۱۳۸۱). برای کاهش مشکلات خواندن پژوهشگران به ارائه راهکارها و روش هایی پرداخته اند؛ از جمله این روش ها، می توان روش ادراکی – حرکتی کپارک ،روشهای شناختی و فراشناختی و روش چند  حسی ، از موثرترین روشها شناخته شده (لوردی ،۲۰۰۴) و اثر بخشی آن در پژوهش های فراوانی ثابت شده است.
بنا بر نظریه ای که هالاهان و کافمن (به نقل از جوادیان،۱۳۸۱) ارائه داده اند، روش های چند حسی متضمن تصحیح مشکلات کودک با استفاده از ترکیب سیستم های حسی کودک در فرآیند آموزش است. و در این مورد فرض بر آن است که کودک در صورتی که در تجارب یادگیری بیش از یک حس را درگیر کند بیشتر می آموزد.
مربیان و متخصصان بسیاری برای ترمیم تقویت یادگیری های کودکان با اختلالات ویژه یادگیری، به استفاده از حواس مختلف این کودکان و تحریک آن ها پرداخته اند. روش بازی چند حسی توازن و تعاملی برای استفاده از حس بینایی،شنوایی،لامسه به وجود می آورد. با این روش می توان مشکلات خواندن،هجی کردن را در  کودکان نارساخوان کاهش داد.این پژوهش با ارایه مدل بازی چند حسی به شناسایی ابعاد روش تدریس براساس مدل بازی چند حسی پرداخته و رویکردهای نوین در آموزش کمکی بر اساس روش چند حسی را شناسایی کرده است. براین اساس محتوای آموزشی به صورتی طراحی شده که با اجرای منظم آن مهارت آواشناسی و قدرت حافظه دیداری در دانش آموزان بتدریج افزایش یافته است. و رویکرد چند حسی در این رسانه بگونه ای طراحی شده است که تا حد امکان از کیفیات حسی کودک در جهت آموزش خواندن  استفاده می شود.در این روش  چون دانش آموز برای یادگیری کلمات بطور همزمان چند حس را با هم درگیر می کند، در نتیجه اشکالات خواندن کاهش و برطرف می شوند.

منابع و ماخذ :
(الف) منابع فارسی :
–    احدیان، محمد؛ محمدی، داود و رمضانی، عمران (۱۳۸۱)، تکنولوژی آموزشی،  تهران: آییژ.
–    احمدوند، محمد علی.(۱۳۸۶). روانشناسی بازی. انتشارات پیام نور
–    اخواست، آسیه ( ۱۳۸۸). بازی های آموزشی و تاثیر آن بر فرایند یاددهی – یادگیری دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر. توانبخشی.دوره دهم. شماره سوم
–    آقا زاده،محرم(۱۳۸۸) روش های نوین تدریس(بر پایه پژوهش های:مغز محوری،ساخت گرایی،یادگیری از طریق همیاری،فراشناخت و…)، تهران: نشر آییژ.
–    بازرگان، سرمد.(۱۳۸۳)روش تحقیق در علوم رفتاری
–    بهمنی لیلا.(۱۳۸۹).طراحی آموزشی. ناشر آزاد کتاب
–    تبریزی،مصطفی.(۱۳۷۸).درمان اختلالات خواندن.تهران. انتشارات فراروان
–    ترکان منوچهر.مقدم، مصطفی.(۱۳۸۵).بازیهای آموزشی
–    جناآبادی، حسین (۱۳۸۷). بررسی تاثیر روش های بازپروری کپارت و سینا در درمان نارسایی های ویزه ی یادگیری، اختلال خواندن. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی. دوره ۵، شماره ۱ شهریور، صص ۱۵- ۲۶.
–    حسن زاده، مریم و همکاران (۱۳۸۹). کاربرد وسیله آموزشی سینا بر افزایش دقت خواندن دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر.فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی.سال دهم. شماره ۴
–    حسینی گوران آبادی، ع.(۱۳۷۴). بررسی ویژگی های ادراک بینایی کودکان نارساخوان و مقایسه آن با ویژگی های ادراک بینایی کودکان عادی شهر نقده، پایان نامه کارشناسی ارشد آموزش و پرورش کودکان استثنایی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی
–    دهقان احمد آباد، علی و عیوضی، حمیده.(۱۳۸۵). نارساخوانی و راهکارها. نشریه تعلیم و تربیت استثنایی. شماره ۵۵-۵۴
–    دهقانی سانیج، آمنه (۱۳۸۴). مطالبی پیرامون نارساخوانی و مشکلات خواندن. مجله تعلیم و تربیت استثنایی، صص ۳۴-۴۴.
–    سامع سیاهکلرودی، لاله.( ۱۳۸۸).تاثیر آموزش مهارت های ادراک بینایی بر بهبود عملکرد خواندن در دانش آموزان نارساخوان. تازه های علوم شناختی، سال ۱۱، شماره ۲
–    سلیکویتز، مارک.(۱۳۸۳).نارساخوانی و سایر مشکلات یادگیری. ترجمه عصمت فاضلی. انتشارات یسطرون
–    سنگری، محمدرضا.(۱۳۸۴).آموزش خواندن. انتشارات ابوعطا
–    سیف نراقی، مریم و نادری، عزت اله.(۱۳۸۴). اختلالات یادگیری. تهران. انتشارات امیر کبیر
–    سیف نراقی، مریم؛ نادری، عزت الله (۱۳۷۴). آموزش و پرورش کودکان استثنایی. تهران: انتشارات پیام نور.
–    سیف نراقی،مریم.نادری،عزت اله.(۱۳۸۱). اختلالات یادگیری. تهران. نشر امیر کبیر
–    سیف، علی اکبر(۱۳۸۸)، روش های اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی، تهران:  نشر دوران.
–    سیف، علی اکبر.(۱۳۸۷).روانشناسی پرورشی. تهران. ساوالان
–    شاه بهرامی، علی جوانمرد. (۱۳۸۹). الگوی طراحی آموزش ام.ام.اس.رشد تکنولوژی آموزشی.شماره ۵. دوره بیست و ششم
–    شفیعی، بیژن. (۱۳۸۷). طراحی و ساخت غربالگری تشخیص اختلال در خواندن در پایه های اول تا پنجم دانش آموزان مقطع ابتدایی در اصفهان. شنوایی شناسی. دوره ۱۷. شماره ۲
–    شکوهی یکتا، محسن.پرند،اکرم.(۱۳۸۹).ناتوانیهای یادگیری. انتشارات تیمورزاده. نشر طبیب
–    شهیم، سیما (۱۳۷۳)، مقیاس تجدید نظر شده هوشی وکسلر برای کودکان، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
–    طباطبایی، حمید ه( ۱۳۸۲). اصول اولیه خواندن. تهران : انتشارات ماهنامه تعلیم وتربیت استثنایی شماره ۲۳،۲۲.
–    فردانش، هاشم (۱۳۸۲)، مبانی نظری تکنولوژی آموزشی، تهران: سمت.
–    فریار، اکبر و رخشان، فریدون (۱۳۷۹)، ناتوانی های یادگیری، تهران: انتشارات مبنا.
–    کرک، ساموئل؛ چالفانت، جیمز (۱۳۷۷). اختلالات یادگیری تحولی و تحصیلی. ترجمه: سیمین رونقی و همکاران. تهران: انتشارات سازمان آموزش و پرورش استثنایی.
–    کرمی نوری،رضا.مرادی، علیرضا.(۱۳۸۷). آزمون خواندن و نارساخوانی. انتشارات تربیت معلم
–    کریم زاده، پ. و همکاران.( ۱۳۸۳ ). طراحی و معیاریابی آزمون تشخیصی خواندن. مجله علمی پژوهشی توانبخشی،شماره ۱۶
–    کریمی،یوسف.(۱۳۸۰).اختلالات یادگیری. تهران.ساوالان
–    لرنر، ژانت (۱۳۸۴). ناتوانی های یادگیری: نظریه ها، تشخیص و راهبردهای تدریس. ترجمه: عصمت دانش. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
–    مهجور، سیامک.(۱۳۸۶). روانشناسی بازی، چاپ دهم، شیراز، انتشارات ساسان
–    مهجور،سیامک.(۱۳۷۰).روانشناسی بازی.انتشارات پیام نور
–    نادری، عزت الله و سیف نراقی، مریم(۱۳۶۹)، اختلالات یادگیری،تهران: انتشارات امیر کبیر
–    نادری،عزت اله.سیف نراقی،مریم.(۱۳۸۶).نارساییهای ویژه یادگیری. تهران
–    ناعمی، علی محمد (۱۳۷۹). روان شناسی آموزش خواندن. تهران : انتشارات آستان قدس رضوی.
–    نصر آبادی، بختیار؛ نوروزی، رضا علی (۱۳۸۴). بررسی میزان تحقق اهداف شناختی درس علوم با روش های تدریس سنتی و کاوشگری. نشریه علمی پژوهشی پژوهشکده تعلیم و تربیت.فصلنامه تعلیم و تربیت. سال بیست و یکم، شماره ۴ زمستان، شماره مسلسل ۸۴، صص۴۳- ۸۷.
–    هالاهان، دانیل پی و کافمن، جیمز ام، (۱۳۸۱)، کودکان، مقدمه ای بر آموزش های ویژه، ترجمه مجتبی جوادیان  مشهد: آستان قدس رضوی.
–    هالاهان، دانیل. پی؛ کافمن، جیمز. ام (۱۳۷۱). کودکان استثنایی. ترجمه: فرهاد  ماهر. تهران: انتشارات رشد.
–    هامیل،دونالد دی ،  بارتل، نتی آر. (۱۳۸۱)، آموزش دانش آموزان دارای مشکلات یادگیری و رفتاری، ترجمه اسماعیل بیابانگرد ومحمدرضا نائینیان تهران: انتشارات سازمان آموزش و پرورش استثنایی.
–    هوسپان، آلیس و تات، محمدرضا.( ۱۳۸۰ )، آموزش و پرورش دانش آموزان دیر آموز. انتشارات سازمان آموزش و پرورش استثنایی
–    والاس، جرالد مک لافین، جیمزآ.(۱۳۷۰). ناتوانیهای یادگیری مفاهیم و ویژگی ها. ترجمه محمدتقی منشی طوسی. انتشارات آستان قدس رضوی
–    والاس، جرالد و مک لافین، جیمز، (۱۳۷۰)، ناتوانی های یادگیری، مفاهیم و ویژگی ها، ترجمه م.تقی منشی طوسی مشهد:آستان  قدس رضوی.
–    والاس، جرالد. ملک لا فلین، جمیزا. ناتوانی های یادگیری مفاهیم و ویژگیها.( ترجمه م. تقی منشی طوسی(۱۳۷۰). مشهد : انتشارات آستان قدس رضوی.
–    الیزابت، ایچ ایلوارد، فرانک، آر براون (۱۳۷۷)، تشخیص و ساماندهی ناتوانی  های یادگیری،، ترجمه رضا برادری تهران:  انتشارات سازمان آموزش و پرورش استثنایی
 (ب) منابع انگلیسی :
-Vellutino, F. R., Fletcher, J. M., Snowing, M. J. and Scanlond, D. M. (2004). Specific reading disability (dyslexia): What have we learned in the past four decade? Journal of child psychology and psychiatry, 45, 2-40.

– Jeanette E. Moore , M.s.(2009).make It multisensory. new york and connectified educator
– oakland , Thomas. (1998). an evaluation of the dyslexia training program.Journal of learning disabilities
– serkan, cankaya. aysen karamete (2009). the efects of educational computer game on student’s. Attitudes  towards  mathematics course and educational  computer  games.anadolu  university  , eskidehir , turkey