بررسی بلوغ عاطفی دختران و تاثیر آن بر سن ازدواج در میان دانشجویان

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات
۱-۱-    مقدمه   
۱-۲-    بیان مسئله   
۱-۳-    اهمیت و ضرورت انجام پژوهش   
فصل دوم: ادبیات پژوهش   
پیشینه نظری   
۲-۱-    تاریخچه موضوع پژوهش   
۲-۲-    ارائه نظریه‌ها در ارتباط با موضوع پژوهش   
پیشینه عملی   
۲-۳-    تحقیقات انجام شده در ارتباط با موضوع پژوهش   
۲-۴-    مدل تحلیلی پژوهش   
فصل سوم: روش شناسی پژوهش   
۳-۱-    روش پژوهش   
۳-۲-    طرح پژوهش   
۳-۳-    جامعه‌آماری   
۳-۴-    نمونه آماری   
۳-۴-۱-    حجم نمونه   
۳-۴-۲-    شیوه نمونه‌گیری   
۳-۵-    ابزار گردآوری داده ها   
۳-۵-۱-    شیوه تهیه ابزار   
۳-۵-۲-    روایی و پایایی ابزار   
۳-۵-۳-    شیوه اجرای ابزار   
۳-۶-    نحوه عملیاتی کردن متغیرها   
۳-۷-    روش تحلیل داده‌های پژوهش   
منابع و مآخذ   
 
پیشینه نظری
۲-۱-     تاریخچه موضوع پژوهش
نوجوانی، بلوغ و جوانی دوران حساس زندگی هر فرد هستند. دوران نوجوانی زمانی است که تغییرات ظاهری و درونی با هم همراه می شوند تا کمال فرا رسد. در این دوران نه تنها رشد جسمانی آهنگی سریع دارد بلکه تکامل احساسات، روابط اجتماعی و منطقی نیز حرکتی تند و رو به جلو دارند. بلوغ دوران شناخت خود و پدیده های پیرامون خود است و شناخت یعنی تولد و زندگی دوباره. جوانی دوران تجارب سبز است. سبز سمبول طراوت، تازگی، روییدن و بهار است. سرما را از خاطره ها می زداید و خورشید را باهمه لطفش به یاد می آورد.
بی‌شک سلامت جسمی، روحی و روانی در این مقاطع زندگی اساس احساسات زیبا و تجربیات موفق است. نوجوان بلوغ را تجربه می‌کند و تنها با دانش از وقایع این دوران است که او می‌تواند به خوبی از تغییرات روحی و جسمی خود استقبال کند و از آن یک فرصت در جهت رشد مهیا کند. جوان خود را در میان انبوهی از نیازهای جدید و احساسات نو می‌بیند، تغییراتی که به خودی خود ذاتی مقدس دارد و هدفش آماده‌سازی انسان برای برعهده گرفتن مسئولیتهای زندگی اجتماعی و خانوادگی است. این تغییرات دنیای جدیدی از تواناییها را به روی جوان می‌گشاید و در مقابل مسئولیتهای گوناگون فردی، خانوادگی، اجتماعی و از همه مهمتر مسئولیت در مقابل خود و خدای خود را پدید می‌آورد. سلامت روح و جسم کلید برخورد صحیح با این تغییرات بالقوه مثبت است. جوان باید بداند که چه مسائلی روح و جسمش را تهدید می‌کند. او باید بداند که در مقابل تواناییهایی که خداوند به او اعطا نموده، چه مسئولیتهایی دارد. او باید روشهای حفظ سلامت خود را بشناسد و با آگاهی بر تهدیدات بیرونی مقابله کند و درعین حال از جوانی خود لذت برد و آنرا در خدمت ارتقاء خود و جامعه بکار گیرد.
روی آوردن به اجتماع و قبول مسؤولیت‌های اجتماعی مانند شرکت در اجتماعات سالم، قبول مسؤولیت در محیطی غیر از خانه، دوست‌یابی، اظهارنظر کردن در مورد نظرات دیگران و اتفاقات به‌روز جامعه و … از شاخصه‌های اجتماعی شدن است.
کنترل احساسات مثبت و منفی، همدلی و همکاری با دیگران، چشم‌پوشی از خطای آنها، انعطاف‌پذیری، توانایی ابراز احساسات و … از شاخصه‌های بلوغ عاطفی محسوب می‌شود. بلوغ عاطفی، خروج کودک از انگیزه‌های کودکانه و نشان دادن عواطف خود به شکل بزرگترها است؛ آن‌چنان که عاطفه فرد جهت‌دار و در خط تعدیل و کنترل باشد. بلوغ عاطفی زمانی رخ می‌دهد که فرد بتواند خود و دیگران را به شکلی مناسب، دوست بدارد و واکنش‌های معقولی را جایگزین واکنش‌های هیجانی کند دختران در دوران نوجوانی بیش از این که دوست بدارند، می‌خواهند دوست داشته شوند. دوستی‌های آنها از صمیمیت برخوردار است؛ لذا تمایل شدید آنها به محبت دیگران و غلب? احساسات در وجودشان، موجب می‌شود مورد سوءاستفاده قرار گیرند و فریب شیادان را بخورند یکی از جنبه‌های بلوغ عاطفی دختران، رشد حیا و عفت در آنان است. حیا، عامل پاکدامنی و دوری از انحرافات و آسیب‌های اخلاقی است.
تاریخچه روانشناسی بلوغ
در مطالعه تغییرات مربوط به بلوغ «ارسطو» تغییرات خاص از بلوغ جنسی را شرح داده و همچنین به تغییرات روانی همزمان با این تغییرات اشاره کرده است.«ژان‌ژاک‌روسو» در قطعه‌ای از خطابه مدیحه سن برنارد به بوسوئه و همچنین در کتاب چهارم امیل از اسرار دوران بلوغ که آنرا تولد ثانوی نامیده است، بحث می‌نماید. اولین مقاله معتبر و علمی در رابطه با بلوغ توسط برنمایم در سال۱۸۹۱ منتشر شد و بالاخره با پژوهشهای گسترده استانلی هال به عنوان پدر روانشناسی بلوغ (نوجوانی) این مطالعات وارد حیطه روانشناسی شد.
ارتباط روانشناسی بلوغ با سایر حوزه‌های علمی
از آنجایی که بلوغ به عنوان یک مفهوم کلی و گسترده جنبه‌های مختلفی از رشد را شامل می‌شود مثل بلوغ جنسی و جسمی، بلوغ عاطفی، بلوغ اجتماعی، بلوغ اقتصادی و… . روانشناسی بلوغ علاوه بر ارتباط تنگاتنگ و عمیق خود با سایر حوزه‌های روانشناسی همچون روانشناسی رشد، روانشناسی شخصیت، روانشناسی بالینی و مشاوره با دیگر شاخه‌های علمی نیز ارتباط گسترده‌ای دارد.
در بررسی ویژگیهای بلوغ اجتماعی و تغییرات خاص از آن در زندگی نوجوان روانشناسی بلوغ عمدتاً ریشه در علوم اجتماعی و نظریات و مباحث موجود در این شاخه دارد. در پیوند بین روانشناسی بلوغ و علوم‌اجتماعی پرسشهایی چون یک جامعه چه استنباطی از بلوغ دارد، چه نقشی برای فردی که دوران بلوغ را سپری می‌کند می‌شناسد و شیوه تأثیرگذاری آن بر سهولت بلوغ چگونه است.
بنابراین پیوند تغییرات روانی دوران بلوغ، طول بلوغ و … نشان داده‌اند. پژوهشهای اریمان و همینطور تحقیقات لاندیس بر این تفاوت صحه گذارده‌اند. لاندیس سه نوع ساخت اجتماعی شامل جامعه بدوی، روستایی و شهری را برشمارد که بلوغ افراد خود را به شیوه‌های متفاوتی تحت تأثیر قرار می‌دهند.
پژوهشهای مارگرت مید در مورد قبایل جزیره ساموا و گینه نو نیز از آثار به نسبت قدیمی جامعه‌شناختی و مردم‌شناختی است که به تأثیر عوامل محیطی در دوارن بلوغ توجه داشت. مید نشان داده است که علائم بلوغ را نباید تنها معلول تغییرات درونی و جسمانی دانست و این عوارض بر حسب شرائط و اجتماعی بسیار متنوع خواهند بود. از سوی دیگر در مباحث مربوط به بررسی علائم جسمی و ظاهری بلوغ بین روانشناسی بلوغ و علوم زیستی و فیزیولوژیک پیوندی برقرار می‌شود. شناسائی علائم بلوغ در حیطه جسمی و جنسی شامل رشد صفات اولیه و ثانویه جنسی، رشد قد، وزن، اندامهای داخلی مثل قلب، ششها و … سوخت‌وسازها و نیازهای تغذیه‌ای، تونایی بدنی و عضلانی و شیمی خون، ارتباط بین روانشناسی بلوغ و علوم زیستی را مستحکم‌تر می‌سازد.
یافته‌های حاصل از تحقیقات زیستی و فیزیولوژیک مواد خاص برای تحقیقات روانشناسی بلوغ به‌شمار می‌روند. در کنار بروز تغییرات طبیعی و همه‌گیر بلوغ مواردی در این دوارن ظاهر می‌شود که ریشه در هنجار نداشته و اغلب بعنوان ویژگیهای نابهنجار دوران بلوغ به‌شمار می‌روند. برخی انحرافات و بزهکاریها و رفتارهای نابهنجار با دوارن بلوغ ارتباط دارند و همچنین شروع برخی اختلافات روانی دوره بلوغ شناسایی شده است. در این حیطه روانشناسی بالینی، روانشناسی مشاوره و علوم تربیتی با روانشناسی بلوغ وارد عمل می‌شوند.
به‌عنوان مثال آشنایی با یافته‌های روانشناسی بلوغ برای متخصصان علوم تربیتی و بالینی و مشاوره از جهت تشخیص طبیعی بودن یا نابهنجاربودن رفتار ارجاع داده‌شده بسیار حائز اهمیت است. همچنین در برنامه‌ریزیهای مربوط به آموزش و تربیت، به‌عنوان مثال ارائه بینش صحیح به نوجوانان در جهت شناخت بلوغ و ایجاد واقع‌بینی در آنان مورد توجه فراوان می‌باشد.

منابع و مآخذ

–     اتکینسون، ریتال و همکاران؛ حسن رفیعی و همکاران، زمینه روان‌شناسی عمومی،تهران: رشد، جلد اول.
–     احدی، حسن و محسنی، نیک‌چهره، (۱۳۸۰)، روانشناسی رشد: مفاهیم بنیادی در روانشناسی نوجوانی و جوانی، تهران: چاپ و نشر بنیاد.
–     استادان طرح جامع آموزش خانواده (۱۳۷۶)، جوان و تشکیل خانواده، تهران: پاساریان، چاپ سوم.
–     بیکر، ترزال(۱۳۸۳)، روش تحقیق نظری در علوم اجتماعی، اقتباس از دکتر هوشنگ نایبی، تهران: پیام‌نور.
–     بی‌ریا، ناصر و همکاران(۱۳۷۵)؛ روان‌شناسی رشد، تهران: سمت، چاپ اول.
–     حبیبیان، زهره و آیت‌اللهی، زهرا و گدازگر، مریم(۱۳۸۰)، سن ازدواج دختران، سفیر صبح، چاپ اول.
–     شاملو، سعید(۱۳۸۲)؛ روان‌شناسی شخصیت، تهران، رشد، چاپ هفتم.
–     شولتز، دوان(۱۳۷۸)؛ نظریه شخصیت، یوسف کریمی، تهران: ارسباران، چاپ اول.
–     عمید، حسن (۱۳۶۳)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر، چاپ اول.
–     کاپلان، هارولد(۱۳۷۶)، خلاصه روان‌پزشکی علوم رفتاری، نصرت‌الله پورافکاری(جلد اول)، تهران: شهر آب، چاپ دوم.
–     مظاهری، علی اکبر (۱۳۸۳)، جوانان و انتخاب همسر، تهران: پارسایان، چاپ ۲۲.
–     معین، محمد (۱۳۸۲)، فرهنگ فارسی معین، تهران: زرین نگارستان کتاب، چاپ اول.