مقاله پاسخ به شبهات ناصر القفاری درباره بدا

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله پاسخ به شبهات ناصر القفاری درباره بدا دارای ۲۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله پاسخ به شبهات ناصر القفاری درباره بدا  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله پاسخ به شبهات ناصر القفاری درباره بدا

چکیده  
مقدمه  
اهمیت بدا  
قفاری و اشکالات او به بداء  
پاسخ به اشکالات قفاری  
استناد شیعه به آیه یمحو الله  
همسویی شیعه با یهود در پذیرش بدا  
انگیزه جعل آموزه بدا در شیعه  
علم غیب امامان و بدا  
نتیجه‌گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله پاسخ به شبهات ناصر القفاری درباره بدا

نهج‌البلاغه (۱۳۷۹)، تهران، نشر روزگار

ابن‌حنبل، احمدبن محمد (۱۳۱۳ق)، مسند، مصر، دارالفکر

جعفری، یعقوب، «بحثی درباره لوح محفوظ و لوح محو و اثبات»، (تابستان ۱۳۷۹)، کلام اسلامی، ش ۳۴، ص ۸۴-۹۷

حلّی، حسن‌بن یوسف (۱۴۰۱ق)، أجوبه المسائل المهنائیه، قم، مطبعه الخیام

ـــــ (۱۴۱۱ق) ، کشف الیقین، بی‌جا، مؤسسه چاپ و انتشارات

حمیری قمی، عبدالله بن جعفر (۱۴۱۳ق)، قرب الاسناد، قم، مؤسسه آل‌البیت

خطیب بغدادی، احمدبن علی (بی‌تا)، ز أو مدینه الاسلام، بیروت، دارالکتب العلمیه

خوئی، سیدابوالقاسم (۱۳۸۸)، البیان فی تفسیر القرآن، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

شریف مرتضی، علم الهدی (۱۲۵۰ق)، تنزیه الانبیاء، قم، الشریف الرضی

ـــــ (۱۴۱۰ق‏)، الشافی فی الإمامه، تحقیق و تعلیق سیدعبدالزهراء حسینی، چ دوم، تهران، مؤسسه الصادق(ع)

شهیدی، سیدجعفر (۱۳۸۳)، تاریخ تحلیلی اسلام، تهران، علمی و فرهنگی و مرکز نشر دانشگاهی

صدوق، محمد بن علی (۱۳۹۸ق)، التوحید، قم، جامعه مدرسین

ـــــ (۱۴۰۴ق)، عیون اخبار الرضا(ع) ، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات

ـــــ (۱۴۰۴ق)، من لا یحضره الفقیه، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی

صفّار قمی، محمدبن حسن (۱۴۰۴ق)، بصائر الدرجات، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی

طبرسی، حسن‌بن علی (۱۳۸۰)، اسرار الإمامه، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی

طبرسی، فضل‌بن حسن (۱۳۷۸)، مجمع البیان فی التفسیر القرآن، تهران، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب، الإسلامیه

طوسی، محمد‌بن حسن (۱۳۶۲)، تمهید الاصول فی علم الکلام، تصحیح عبدالمحسن مشکاه الدینی، تهران، دانشگاه تهران

ـــــ (۱۳۴۸)، الرجال کشی (اختیار معرفه الرجال)، مشهد، دانشگاه مشهد

ـــــ (۱۳۹۰ق)، استبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران، دارالکتب الإسلامیه

عسکری، سید مرتضی (بی‌تا)، عبدالله بن سبأ و دیگر افسانه‌های تاریخی، تهران، کوکب

عطاردی قوچانی، عزیزالله (۱۳۶۷)، مسند الامام الکاظم موسی بن جعفر(ع)، مشهد، کنگره جهانی امام رضا(ع)

عیاشی، محمد‌بن مسعود (بی‌تا)، تفسیر عیاشی، تهران، المکتبه الاسلامیه

فیض کاشانی، محمد‌بن مرتضی (بی‌تا)، تفسیر صافی، مشهد، دارالمرتضی

قفاری، ناصر، اصول مذهب الشیعه الامامیه الاثنی عشریه عرض و نقد، نسخه pdf

قمی، علی‌بن ابراهیم (۱۴۰۴ق)، تفسیر القمی، ط. الثالثه، قم، مؤسسه دار الکتاب للطباعه والنشر

کاظمینی بروجردی، محمدعلی (۱۳۵۰)، جواهر الولایه (در خلافت و ولایت تشریعی و تکوینی چهارده معصوم(ع))، تهران، مسجد میدان خراسان

کراجکی، محمدبن علی (۱۹۸۵م)، کنز الفوائد، بیروت، دارالاضواء

کلینی، محمدبن یعقوب (۱۳۶۲)، الکافی، چ دوم، تهران، اسلامیه

ـــــ (۱۴۰۵ق)، الکافی، بیروت، دارالأضواء

مجلسی، محمدباقر (۱۳۶۲)، بحار الأنوار، تهران، دارالکتب الإسلامیه

ـــــ (۱۳۶۹)، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دارالکتب الاسلامیه

ـــــ (۱۴۰۴ ق)، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء

مظفر، محمدحسین (۱۴۰۲ق)، علم الامام(ع) بیروت، دارالزهراء

مفید، محمدبن نعمان (۱۳۳۹)، الاختصاص، قم، بصیرتی

ـــــ (۱۳۹۶ق)، الفصول المختاره من العیون و المحاسن، قم، مکتبه الداوری

ـــــ (۱۴۱۳ق)، اوائل المقالات فی المذاهب المختارات، تهران، دانشگاه تهران

نادم، محمدحسن (۱۳۸۸)، علم امام ( مجموعه مقالات)، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب

نمازی شاهرودی، علی (۱۳۷۷)، علم غیب، تهران، نیک معارف

چکیده

بدا یکی از کلید‌ی‌ترین آموزه‌های شیعه است و فهم درست آن می‌تواند در زمینه باورهایی مثل خداشناسی، پیامبرشناسی و امام‌شناسی، همچون علم و اراده الهی و علم غیب معصومان و پرسش‌های مطرح درباره آنها راه‌گشا باشد. این مقاله بر آن است تا شبهات ناصر القفاری، یکی از علمای وهابی را درباره مسئله بدا، با ادله نقلی و عقلی به نقد کشیده، اثبات کند که استعمال بدا برای خداوند از سوی شیعیان مستلزم هیچ محذوری همچون نسبت جهل به خداوند یا برتری اهل‌بیت(ع) بر خالق یا غلو در جایگاه ائمه(ع) نیست. استعمال این اصطلاح، مجازی است و بدا در علم خداوند به‌معنای وقوع آن در لوح محو و اثبات است که تقدیرات در آن ثبت می‌شود و متعلق علم فعلی خداست. علم ذاتی خداوند لایزال و لایتغیر و در لوح محفوظ نزد خداوند است. همچنین غیب‌دانی امامان شیعه ریشه در منابع وحیانی دارد و به دلیل تفاوت بارز با علم غیب الهی در کمیت و کیفیت، مستلزم هیچ‌گونه برتری ایشان بر خداوند یا هیچ غلوی درباره شخصیت ایشان نیست. داستان‌های تاریخی مورد استناد قفاری نیز دارای تناقض و ناپذیرفتنی‌اند

کلیدواژه‌ها: بدا، علم الهی، علم غیب، قفاری، لوح محفوظ، لوح محو و اثبات.

مقدمه

آموزه بدا یکی از ویژگی‌های تفکر شیعی است که از حاق نصوص دینی برداشت می‌شود. در تاریخ اندیشه بشر، یکی از دشوارترین مسائل تاریخی به‌ویژه تاریخ مذهبی، درک و توجیه اراده خداوند نسبت به انسان و پاسخ به پرسش‌هایی از این دست بوده است: آیا اراده و مشیت خداوند تغییرپذیر است یا این اراده در صورت تعلق به چیزی، تغییرناپذیر است؟ آیا ابنای بشر در سرنوشت خویش تأثیرگذارند؟ آیا انسان به‌واسطه برخی امور جبری در دنیا تنها تسلیم شدن را پیش‌روی خود می‌بیند؟

ازاین‌رو، در مکتب شیعه این مسئله مورد اهتمام قرار گرفته و جدا از آیات قرآن کریم، امامان معصوم(ع) نیز با جدیت درصدد تبیین آن برآمده‌اند

بی‌گمان هیچ‌یک از فرق اسلامی نسبت‌دادن جهل و عجز را به خداوند روا نمی‌دارند و استناد آن به ذات الهی را مستلزم کفر قلمداد می‌کنند. بنابراین استعمال واژه «بداء» درباره خداوند نباید این محذور را پدید آورد و کاربرد آن در احادیث و آیات باید به‌گونه‌ای تفسیر شود که عجز، جهل و تغییر عقیده برای خداوند لازم نیاید. همچنین تبیین بدا نباید به غلو در حق اهل‌بیت عصمت و طهارت بینجامد

اهمیت بدا

بدا آثار مهمی در حوزه‌های مهم اعتقادی مانند خداشناسی، پیامبرشناسی، امام‌شناسی و انسان‌شناسی دارد و فهم و درک صحیح آن، به دلیل تأثیرگذاری در حوزه‌های مزبور، اهمیت دوچندان می‌یابد. آثار بدا را می‌توان چنین دسته‌بندی کرد

الف) خداشناسی: مهم‌ترین اثر اعتقاد به بدا، اثبات قدرت و آزادی مطلق خداست؛ زیرا بر اساس امکان بدا، تا زمانی که فعل و حادثه‌ای ویژه در عالم رخ نداده، ممکن است خداوند تقدیر را عوض کند و آن حادثه ویژه روی ندهد؛ حتی اگر مشیت و تقدیر و قضای الهی به آن تعلق گرفته باشد. بنابراین هیچ چیز، حتی قدر و قضای الهی نمی‌تواند قدرت و مالکیت خدا را محدود سازد و دست او را ببندد؛

ب) پیامبرشناسی و امام‌شناسی: اهمیت بدا در پیامبرشناسی، تا حدی است که امام رضا(ع) می‌فرماید: «خدا هیچ پیامبری را مبعوث نکرد، مگر همراه با تحریم خمر و اقرار به بدا برای خدا» (مجلسی، ۱۳۶۲، ج ۳، ص ۲۹۷). اعتقاد به امکان بدا و تغییر در تقدیرات، بسط ید و قدرت مطلق خدا را برای پیامبر اثبات می‌کند. بدا به پیامبر می‌فهماند که هرچند او با عنایت خدا از تقدیرات جهان آگاه شده، این تقدیرات تغییرپذیرند و تنها خداست که از علم مطلق برخوردار است. در نتیجه، پیامبر به علم خویش اتکا نمی‌کند و در همه امور، خود را وابسته به خدا می‌بیند. علمی که تغییرپذیر نیست، علم مکنون و مخزون خداست که کسی جز خدا از آن آگاه نیست؛ درحالی‌که علم ملائکه، پیامبران و امامان معصوم(ع) نسبت به آینده پذیرای بداست؛

ج) انسان‌شناسی: اگر بدا را نفی کنیم و خداوند را فارغ از کار قضا و قدر بدانیم، انگیزه‌ای برای تغییر وضعیت موجود خود، از طریق کارهای خیر و عبادات و نماز باقی نخواهد ماند؛ زیرا هرچه مقدر شده همان خواهد شد و هیچ تغییری در قضا و قدر رخ نخواهد داد

اصولاً امید به آینده و روحیه تلاش، در گرو امید به تغییر وضعیت و امکان بهبود وضعیت موجود است. از سویی دیگر، اگر خداوند تقدیرها را تغییر نمی‌دهد، چرا با دعا و تضرع به درگاه احدیت و اتکا و التجا به خدا، بهتر شدنِ وضعمان را از او بخواهیم؟ بنابراین اعتقاد به بدا، از سویی روحیه امید و تلاش را به انسان می‌دهد و از سوی دیگر روحیه دعا و توبه و تضرع و توکل به حق‌تعالی را در او تقویت می‌کند. بدین‌سان نقش اعتقاد به بدا در حیات مادی و معنوی انسان آشکار می‌شود؛ زیرا مقولاتی همچون امید، تلاش، دعا، توجه و توکل، حیات معنوی انسان و نیز حیات مادی او را بر پایه حیات معنوی شکل می‌دهد

در پی همین اهمیت است که این آموزه همواره مورد اهتمام و بررسی متکلمان و اندیشمندان اسلامی قرار گرفته و در این راستا، مخالفان بدا نیز شبهاتی درباره آن مطرح کرده‌اند. ما در این گفتار برآنیم تا شبهاتی را که ناصر القفاری درباره بدا علیه شیعه مطرح ساخته نقد و بررسی کنیم و در این رهگذر تصویری روشن از آموزه بدا ارائه دهیم

قفاری و اشکالات او به بداء

ناصربن عبدالله القفاری از استادان و روشن‌فکران برجسته وهابی دانشگاه‌های عربستان است که بیشتر نوشته‌هایش را به مذهب شیعه اختصاص داده است. از جمله کتاب‌های معروف وی می‌توان به پایان‌نامه کارشناسی ارشد او با عنوان «تقریب بین السنه و الرافضه» و رساله دکتری‌اش با عنوان «اصول مذهب الشیعه الاثنی عشریه، عرض و نقد» اشاره کرد. البته باید مهم‌ترین اثر وی را که مبنای این مقاله نیز هست همان رساله دکترایش دانست که در آن کوشیده است با استناد به منابع شیعی، آموزه‌های شیعه را نقد کند

قفاری با استناد به‌معنای لغوی بدا که آن را مستلزم جهل و حدوث علم دانسته است، بدای موردنظر شیعه را مستلزم نسبت دادن جهل و حدوث علم به خداوند می‌شمارد و آن را بدعت و کفر می‌خواند. وی از نظر تاریخی، ریشه این اعتقاد را نفوذ نظریات عبدالله‌بن سبأ یهودی در عقاید شیعه می‌داند و با بیان داستانی از مختاربن ابی‌عبیده ثقفی، فرقه کیسانیه یا مختاریه شیعه را از قایلان مشهور به این عقیده معرفی می‌کند

محور همه ایرادات و نسبت‌های قفاری به این عقیده شیعه، صفات و شئونی است که شیعیان برای امامان خود قایل‌اند. او عقیده بدا را ناشی از غلو شیعه در شئون ائمه اطهار همچون واگذاری امر ارزاق و آجال و آگاهی از رویدادهای گذشته و آینده می‌داند (ر.ک: قفاری، بی‌تا، ج ۳، ص ۹۴۱-۹۴۲) و بر این باور است که شیعه با این اعتقاد درصدد تنزیه امامان خود از اخبار نادرستی است که بیان کرده‌اند یا وسیله‌ای است تا با آن کذب بودن علم غیب امامان را بپوشانند؛ چراکه با وجود عقایدی همچون بدا و تقیه، دستاویز شیعه برای فرار از این مخمصه مهیاست. او در این راستا کلام برخی از عالمان شیعه را که به‌زعم خود برخلاف مشهور سخن گفته‌اند نقل می‌کند و آنها را موافق روایات شیعیان نمی‌داند (همان، ص ۹۴۶-۹۴۷). او می‌گوید: «شیعیان با قول به بدا، مخلوق خدا (امام) را از خلف وعده و اختلاف در گفتار و تغییر رأی و برگرداندن نظر تنزیه کرده، آن را به عالم غیب و شهادت منتسب می‌کنند (همان، ص ۹۴۳)»

قفاری با اشاره به اعتقاد شیعیان درباره علم ائمه «علم ما کان وما یکون وما هو کائن» (همان، ص ۹۴۰) نسبت‌دادن بدا به خداوند را مستلزم برتری دادن امامان بر خداوند سبحان می‌پندارد و آن را بالاترین کفر برمی‌شمارد. او درباره استناد شیعه به آیه: «یَمْحُواْ اللَّهُ مَا یَشَآءُ وَیُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْکِتَبِ» (رعد: ۳۹) نیز می‏گوید

این سخنشان باطل است؛ چراکه محو و اثبات، با دانش و قدرت و اراده خداوند انجام می‏پذیرد، بی‏آنکه برایش بدایی پیدا شود؛ و چگونه برای خدا، توهّمِ بدا شود، درحالی‌که اصل کتاب، در نزد اوست و علم ازلی‏اش فراگیری دارد؟ خداوند در پایان آیه تبیین کرده که هرچه از محو و اثبات و تغییر حاصل می‏شود، به مشیت خداست و در ام‌الکتاب ثبت است (قفاری، بی‌تا، ج۳، ص۹۴۵)

ناگفته نماند که هدف قفاری از هجمه علیه شیعه با توسل به آموزه بدا القای این مطلب است که شیعیان توحید الوهی و ربوبی را به‌واسطه اعتقادات خود درباره امامانشان منکر شده‌اند و پای به وادی کفر نهاده‌اند. از‌این‌رو، هیچ‌گونه مراودت و تقریبی با آنان قابل فرض نیست؛ چراکه تقریب بین مسلمانان برقرار می‌شود نه بین کفار و مسلمانان (ر.ک: همان، ص۹۳۷ـ۹۴۸)

 

پاسخ به اشکالات قفاری

تعارض بدا با علم ازلی خداوند

قفاری در آغاز کلام خود با طرح لغوی مسئله بدا می‌گوید

در القاموس آمده است: بدا بدواً و بدوّاً، یعنی هویدا شد؛ در کار، چیزی برایش هویدا شد؛ یعنی برایش نظری پیدا شد. پس بدا در لغت، دو معنا دارد: ۱ آشکار شدن پس از پنهان بودن؛ ۲ پیدا شدن نظری نو؛ و این، مستلزم جهل و به وجود آمدن علم است و هر دو برای خداوند متعال محال است (همان، ص ۹۳۷)

او خیال می‏کند که وقتی سخن از «بدا در اخبار» یا «بدا در علم» گفته می‌شود، مقصود، بدا در علم ذاتی و ازلی خداست. این اشتباه از آنجا ناشی می‏شود که وی میان علم ذاتی و علم فعلی، تفاوت نمی‏گذارد. در پاسخ باید گفت که علم ذاتی و ازلی خدا، مطلق است و همه آنچه را که در عالمْ رخ داده و خواهد داد، دربرمی‌گیرد؛ از جمله، بداها و تغییراتی که در تقدیرات رخ می‏دهند. علم فعلی نیز کتابی است که در آن، تقدیرات ثبت می‏شوند

به عبارتی دیگر، تقدیرهای جهان در دو لوح ثبت شده است: یکی لوح بدا یا لوح محو و اثبات و دیگری لوح ام‌الکتاب. قضا و قدرهایی که خداوند بر اساس وضعیت موجود ما ثبت کرده، در لوح بدا قرار دارند که ممکن است با دعا یا کاری دیگر تغییر یابند؛ اما قضا و قدر اگر به لوح ام‌الکتاب راه یابد و در آنجا نوشته شود، دیگر تغییر نخواهد یافت. علم فرشتگان، پیامبران و امامان به رویدادهای آینده از لوح محو و اثبات است. امام صادق(ع) می‌فرماید

خدا دو علم دارد: یکی علمی است پوشیده و نهان، که جز او کسی آن را نمی‌داند و بدا از همین علم است؛ و دیگری علمی که آن را به فرشتگان و پیامبران آموخته است که ما آن را می‌دانیم (کلینی، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۴۷)