دانش رسان |
مرکز علم و دانش کشور مقاله تحلیلی بر پتانسیلهای اقلیم گردشگری در منطقه آزاد ارس
در حال بارگذاری
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
مقاله تحلیلی بر پتانسیلهای اقلیم گردشگری در منطقه آزاد ارس دارای ۲۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله تحلیلی بر پتانسیلهای اقلیم گردشگری در منطقه آزاد ارس کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله تحلیلی بر پتانسیلهای اقلیم گردشگری در منطقه آزاد ارس،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله تحلیلی بر پتانسیلهای اقلیم گردشگری در منطقه آزاد ارس :
برخی از منابع:
اسماعیلی ر.، صابر حقیقت ا. و ملبوسش. (۱۳۸۹)، »ارزیابی شرایط اقلیم آسایش بندر چابهار در جهت توسعه گردشگری.« مجموعه مقالات چهارمین کنگره جغرافیدانان جهان اسلام، ۲۷-۲۵ فروردین، زاهدان.
-۲حیدری ف. (۱۳۸۷)، »کاربرد شاخصهای PET و PMV در تعیین تقویم زمانی گردشگری در سواحل جنوبی ایران«، پایاننامه کارشناسی ارشد گروه جغرافیای دانشگاه رازی، کرمانشاه.
-۳ذوالفقاری ح. (۱۳۸۶)، »تعیین تقویم زمانی مناسب برای گردش در تبریز با استفاده از شاخصهای دمای معادل فیزیولوژیک و نظر متوسط پیش بینی شده«، پژوهشهای جغرافیایی، شماره .۱۴۳-۱۲۹ : ۶۲
-۴ساری صراف ب.، جلالی ط. و کمالی آذین ج. (۱۳۸۹)، »پهنهبندی کلیماتوریسم منطقه ارسباران با استفاده از شاخص TCI، فضای جغرافیایی، شماره ۳۰، .۸۸-۶۳
-۵شهبازی ف. (۱۳۸۶)، »بررسی شرایط آسایش حرارتی در سواحل شمالی ایران«، پایاننامه کارشناسی ارشد گروه جغرافیای دانشگاه رازی، کرمانشاه.
مقدمه
توریسم یکی از مهمترین بخشهای اقتصاد جهان است که بنا بر پیش بینیها در سال ۲۰۲۰ میلادی با ۱/۶ میلیارد نفر گردشگر، حدود ۲۰۰۰ میلیارد دلار درآمد ایجاد خواهد کرد .(WTO,2006: 5) عوامل متعددی بر صنعت توریسم تأثیر میگذارند که یکی از مهمترین آنها آب و هواست. همراه با موقعیت جغرافیایی، توپوگرافی، چشم انداز، پوشش گیاهی و جانوران، آب و هوا به عنوان یکی از مهمترین منابع پایه محلی در توسعه صنعت گردشگری نقش ایفا میکند. در انتخاب یک محل و یک دوره زمانی معین برای گردشگری، نه تنها شرایط اجتماعی- اقتصادی مهم است، بلکه جنبههای هواشناختی و اقلیم شناختی نیز از درجه بالایی از اهمیت برخوردار میباشد. به این ترتیب میتوان گفت که آب و هوا دارای خصیصه یک ثروت عظیم طبیعی است که با تأثیر گذاری بر منابع محیطی، طول مدت و کیفیت توریسم، سلامتی گردشگران و حتی تجارب شخصی گردشگران را نیز کنترل میکند. همچنین تغییر پذیری و تغییرات اقلیمی که یکی از مهمترین نگرانیها و چالشهای موجود جهانی است میتواند اثرات شگرفی بر طول مدت گردش، کیفیت و نوع فعالیتهای تفریحی و اولویتهای برنامه ریزی و سرمایه گذاریها، اعمال نماید. علی رغم برجسته و آشکار بودن روابط اقلیم و توریسم، متأسفانه هنوز تحقیقات جامع چندانی درباره کمیت و کیفیت روابط و مدلسازی آنها صورت نگرفته است. از همین روست که با وجود اطمینان کافی از تغییرپذیری سال
تحلیلی بر پتانسیلهای اقلیم گردشگری در منطقه آزاد ارس
۲۱
به سال اقلیمی در سرتاسر جهان، درباره آسیب پذیر بودن مقاصد گردشگری جهان هنوز با قاطعیت نمیتوان نظر داد.
با وجود تمامی مسائل موجود، محققان در این حوزه دست به تلاشهای ارزندهای زدهاند و سالهاست که به دنبال کشف، شناسایی، تحلیلهای کیفی، کمی سازی و مدل بندی روابط و تعیین ویژگیها و پتانسیلهای اقلیمی مناطق و مقاصد گردشگری هستند. نتیجه این تلاشها وجود حداقل ۲۰۰ شاخص اقلیم توریستی پیشنهاد شده از سوی محققان است (امیران آشویلی و همکاران، .(۲۸ :۲۰۰۸
دو فریتاس (۴۸ :۲۰۰۳) جنبههای گوناگون اقلیم توریسم را بیان کرده است. به گفته نامبرده، اقلیم توریسم را بر اساس سه جنبه اساسی میتوان تحلیل نمود. جنبه زیبایی شناختی (مثل تشکیل ابر در آسمان، قدرت دید، طول روز)، جنبه فیزیکی (مثل باد، بارش، پوشش برفی، اشعه ماورای بنفش، آلودگی هوا) و جنبه حرارتی و زیستی (مثل بیلان انرژی بدن انسان) را در بررسیهای اقلیم توریستی مناطق مختلف باید در نظر گرفت. شاخص اقلیم توریستی میکزکوسکی (۱۹۸۵) یکی از شاخصهای ترکیبی و دما فیزیولوژیک است که با روشی ساده و منطقی سعی در ارزیابی کیفیت احساس راحتی گردشگران در یک سری از فعالیتهای عمومی متوسط توریستی مثل پیاده روی، تماشای مناظر و چشماندازها، رانندگی و غیره دارد.
پیشینهی تحقیق
شاخص اقلیم گردشگری که توسط میکزکوسکی در سال ۱۹۸۵ پیشنهاد شده است از چندین متغیر اقلیمی که بیشترین ارتباط را با کیفیت تجربه گردشگری برای اکثریت گردشگران دارد استفاده میکند. فعالیت غالب گردشگری در این شاخص، تماشای مناظر و چشماندازها و خرید در نظر گرفته شده است. شاخص مذکور میتواند اطلاعاتی را در زمینه شرایط اقلیمی مقصد در زمانهای مختلف ارائه دهد. گذشته از راهنمای مناسب برای سفر، این شاخص میتواند در تعیین پتانسیلهای اقلیم گردشگری یک مکان (فرج زاده و احمدآبادی، (۳۲ :۱۳۸۹ و همچنین اثرات تغییرات اقلیمی بر منابع توریستی مقاصد گردشگری، نقش موثری ایفا نماید. شناخت قابلیتهای شاخص اقلیم توریستی میکزکووسکی از طرف محققان که به طور خلاصه TCI نامیده میشود سبب شکل گیری تعداد قابل توجهی از مطالعات شاخت ویژگیهای مناطق گردشگری و مطالعات پتانسیل سنجی مناطق مختلف جهان در بین ادبیات اقلیم توریستی شده است. به طوری که حجم قابل توجهی از مطالعات این حوزه را به خود اختصاص داده است. اسکات و مک بویل (۱۱۶ :۲۰۰۱) با مطالعه ۱۷ ایستگاه از کشور کانادا، توانمندی شاخص اقلیم توریستی TCI را در تعیین اثر تغییرات اقلیمی بر صنعت توریسم کانادا، مورد تاکید قرار دادند. (ماتزاراکیس و میر (۳۶ :۱۹۹۷ با استفاده
۲۲ فصلنامه ی علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، سال دوازدهم، شمارهی ۳۷، بهار ۱۳۹۱
از شاخص TCI، شرایط تنش گرمای کشور یونان را مورد بررسی قرار دادند. محققان با تطبیق نتایج شاخصهای ترکیبی دما فیزیولوژیک PET و PMV با نتایج شاخص TCI، نتیجه گرفتند اگر چه شاخص اقلیم توریستی TCI نیز نتایج خوبی ارائه میدهد ولی نتایج شاخصهای دما-فیزیولوژیک مذکور در مطالعه تنشهای گرمایی یونان، به دلیل در نظر گرفتن شارهای تابش موج کوتاه و بلند خورشیدی، واقعیتر است.
مورگان و همکاران (۴۲ :۲۰۰۰) با استفاده از شاخص TCI و ترکیب آن با روش پرسش نامهای، شرایط اقلیمی فصل اوج گردشگری در مالت، ایالت ویلز و ترکیه را مورد ارزیابی قرار دادند. اسکات و همکاران (۳۶ :۲۰۰۴)، اثرات تغییر اقلیم قرن جاری بر توریسم در تعدادی از مقاصد گردشگری آمریکای شمالی شامل کانادا و ایالات متحده، بر اساس شاخص TCI مورد مطالعه قرار دادند. محققان نتیجه گرفتهاند که تغییرات اقلیمی مشخص شده بر اساس شاخص مورد استفاده نشانگر پیدایش برخی فرصتهای مناسب گردشگری برای عرضهای بالاتر در این منطقه است. آملونگ (۲۰۰۷)، وضعیت توریسم حوزه دریای مدیترانه که به گفته محقق، سالانه ۱۰۰ میلیون گردشگر را پذیراست در ارتباط با تغییرات احتمالی اقلیم در این منطقه با شاخص TCI، مطالعه کرده است. هین و همکاران (۱۰۷ :۲۰۰۹)، از شاخص TCI برای بررسی تغییرات اقلیم کشور اسپانیا، استفاده کردند. آنها معتقد هستند ترکیب این شاخص با مدلهای گردش عمومی هوا و سناریوهای تغییر اقلیمی میتواند نتایج بهتری ارائه نماید. امیران آشویلی و همکاران (۲۸ :۲۰۰۸)، با استفاده از شاخص TCI ویژگیهای گردشگری شهر تفلیس پایتخت کشور گرجستان را مطالعه کردند. محققان بر کارایی این شاخص در شناسایی پتانسیلهای اقلیم توریستی این شهر تاکید ورزیدهاند.
در ایران به طور کلی مطالعات اقلیم گردشگری سابقه چندانی ندارد. با این وجود، در سالهای اخیر تلاشهای ارزشمندی از طرف محققان در زمینه تحقیقات اقلیم گردشگری با روشهای مختلف صورت گرفته است. شاخصهای دما فیزیولوژیک مثل دمای معادل فیزیولوژیک (PET)، نظر متوسط پیش بینی شده (PMV)، دمای موثر، سوزباد، تنش گرما و شاخص اقلیم توریستی میکزکوفسکی (TCI) از جمله مهمترین شاخصهایی هستند که از طرف محققان برای بررسی استعدادهای اقلیم گردشگری مناطق و شهرها، مورد استفاده قرار گرفتهاند. ساری صراف و همکاران (۶۳ :۱۳۸۹) با استفاده از آمار ۲۰ ساله ۵ ایستگاه منطقه ارسباران در استان آذربایجان شرقی، اقلیم گردشگری این منطقه را مورد مطالعه قرار دادهاند. محققان در این پژوهش نتیجه گرفتهاند که طی ماههای خرداد تا شهریور شرایط عالی از نظر معیار شاخص TCI در منطقه موجود است. حیدری (۷۴ :۱۳۸۷) با بررسی اقلیم توریستی سواحل جنوبی ایران نشان داده است که شرایط بسیار مطلوبتری از نظر آسایش اقلیمی در سواحل دریای عمان بویژه در چابهار طی ماههای در ماههای فصل زمستان وجود دارد. شهبازی (۸۵ :۱۳۸۶) نیز در مطالعه خود
تحلیلی بر پتانسیلهای اقلیم گردشگری در منطقه آزاد ارس
۲۳
شرایط آسایش حرارتی سواحل شمالی کشور را بررسی نموده است. بر اساس یافتههای نامبرده، آسایش حرارتی در بخشهای شرقی منطقه حدود یک ماه زودتر از بخشهای غربی شروع میشود. ذوالفقاری (۱۲۹ :۱۳۸۶) نتیجه گرفته که دوره تنش سرما در شهر تبریز خیلی طولانیتر از دوره آسایش حرارتی در این شهر است. بطوریکه بر اساس شاخصهای PET و PMV در این شهر، فقط ۴۵ روز از اواسط خرداد تا اواخر تیر ماه شرایط مطلوبی برای گردشگران فراهم است. محمدی (۱۱۵ :۱۳۸۹) نتیجه گرفته است که دوره شرایط آسایش اقلیمی در بخش گرمسیری استان کرمانشاه، بیشتر از بخش سردسیری آن است. اسماعیلی و همکاران (۱۳۸۹) نیز با استفاده از شاخصهای PMV و شاخص تنش گرما (HIS) برای تحلیل شری آسایش اقلیمی در بندر چابهار، نتیجه گرفتهاند که ماههای آذر تا اسفند برای گردشگران شرایط حرارتی مطلوبی فراهم است. فرج زاده و علی آبادی (۳۱ :۱۳۸۹) با استفاده از شاخص TCI اقلیم توریستی ایران را با استفاده از آمار ۱۴۴ ایستگاه هواشناسی مطالعه کرده اند محققان ضمن پهنه بندی کشور بر اساس شاخص مذکور، ویژگیهای زمانی و مکانی هر کدام از پهنهها را نشان دادهاند. فیضی و همکاران (۱۳۸۹)، شرایط اقلیم گردشگری استان لرستان را با استفاده از شاخص TCI مورد مطالعه قرار دادهاند. بررسی مطالعات به عمل آمده بر اساس شاخص TCI، توانمندی این شاخص را در شناسایی و کشف استعدادهای اقلیم گردشگری و همچنین وضعیت منطقه در صورت بروز تغییرات اقلیمی در آینده، به خوبی نشان میدهد. در مطالعه حاضر نیز سعی بر این است با استفاده از این شاخص معتبر جهانی، استعدادهای نهفته و آشکار منطقه مرزی ارس، مورد بررسی قرار بگیرد.
موقعیت جغرافیایی منطقه
منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس در محدودهای به مساحت ۹۷ کیلومتر مربع و با مرکزیت شهر جلفا در استان آذربایجان شرقی در شمال غرب ایران در منطقه مرزی و در مجاورت جمهوریهای آذربایجان و ارمنستان، از سال ۱۳۸۲ با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی تشکیل و از سال ۱۳۸۳ شروع به کار نموده است. پس از بررسیهای بیشتر، محدوده نهایی منطقه آزاد ارس در سال ۱۳۸۷ بالغ بر ۵۱۰۰۰ هکتار تعیین گردید. منطقه آزاد ارس، بخش بزرگی از شهرستان جلفا، گمرک نوردوز و بخشهایی از شهرستان کلیبر تا سد خدا آفرین را در بر میگیرد. هدف از ایجاد منطقه آزاد ارس، تسریع در امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغالزایی سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقهای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی اعلام شده است.
۴۲ فصلنامه ی علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، سال دوازدهم، شمارهی ۳۷، بهار ۱۳۹۱
(الف)
(ب)
شکل شماره :۱ نقشه شهرستان جلفا (الف) و موقعیت آن در نقشه آذربایجان شرقی (ب)
تحلیلی بر پتانسیلهای اقلیم گردشگری در منطقه آزاد ارس
۲۵
شهرستان جلفا که در برگیرنده بخش اصلی منطقه آزاد ارس است دارای دو بخش مرکزی و بخش سیه رود است. بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران، بخش مرکزی دارای دو مرکز شهری به نامهای جلفا با ۵۳۱۶ نفر جمعیت و هادی شهر با ۲۸۵۵۵ نفر است. بخش سیهرود نیز یک مرکز شهری کوچک به همین نام با ۱۵۱۱ نفر میباشد. این شهرستان همچنین دارای ۵ دهستان به نامهای شجاع، ارسی، داران، دیزمار غربی و نوجه مهر است. شهر جلفا مهمترین مرکز شهری در بخش فعال منطقه آزاد ارس و در فاصله ۱۳۷ کیلومتری از شهر تبریز واقع شده است. شکل شماره ۱، نقشه شهرستان جلفا و موقعیت آن را در استان آذربایجان شرقی نشان میدهد.
بخشهای شمالی شهرستان جلفا که در ساحل رود مرزی ارس واقع شده، از لحاظ توپوگرافی متفاوت، ارتفاع کم، محصور شدن در بین ارتفاعات شمالی و جنوبی سواحل ارس و ممانعت از ورود و نفوذ تودههای هوایی مرطوب و دور نمودن آنها از مرحله اشباع و ریزشهای جوی، به طور کلی دارای اقلیمی نسبتاً خشک است. در جدول شماره ۱، برخی از ویژگیهای اقلیمی شهرستان بر پایه دادههای ۲۱ ساله (۱۹۸۵-۲۰۰۵) ایستگاه هواشناسی سینوپتیک جلفا که در ارتفاع ۷۰۴ متری از سطح دریا واقع شده است ارائه شده است.
جدول شماره :۱ برخی ویژگیهای جغرافیایی و اقلیمی ایستگاه جلفا
میانگین دما حداکثر مطلق حداقل مطلق تعداد بارش متوسط متوسط متوسط
ارتفاع متوسط ساعات رطوبت سرعت باد
ایستگاه (درجه دما (درجه دما (درجه روزهای
(متر) سالانه آفتابی نسبی (متر بر
سانتیگراد) سانتیگراد) سانتیگراد) یخبندان
(میلیمتر) (روز) (درصد) ثانیه)
جلفا ۷۰۴ ۱۵/۲ ۴۴ -۲۰ ۷۳ ۱۹۹ ۸/۷۵ ۶۶ ۴/۷
اهداف متعددی برای منطقه آزاد ارس تعریف شده است. عمران و آبادانی و توسعه پایدار اقتصادی- اجتماعی منطقه آزاد به طور کلی در راس تمام اهداف و برنامهها قرار دارد. بدیهی است در یک برنامه توسعه همه جانبه و پایدار، توجه به پتانسیلها و توانمندیهای طبیعی و انسانی نمیتواند نادیده گرفته شود. گردشگری نیز که یکی از بازوهای توانمند اقتصاد در بسیاری از مناطق میباشد نمیتواند از نظر دور بماند. در فهرست اهداف و برنامههای ذکر شده برای منطق آزاد، به این موضوع نیز توجه لازم مبذول گردیده است. با توجه به اینکه هر منطقهای کم یا زیاد، پتانسیلهایی برای توسعه نوع و یا انواع خاصی از فعالیتهای توریستی و اکوتوریستی را داراست بنابراین کشف استعدادها و توجه به آنها در برنامه ریزیها و تصمیم گیریها نقش مهمی در توسعه این صنعت سالم و پردرآمد، خواهد داشت.
اشتراک‌گذاری:
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
