آثار استحاله و تغییر فرهنگی جوانان

مقدمه

هر جامعه‌ای تحت تأثیر پاره‌ای از عوامل داخلی و خارجی ، دچار « تغییر فرهنگی » می شود . تغییر فرهنگی در واقع بخشی از مقوله مهم «‌تغییر اجتماعی » است که در طول تاریخ نظر متفکران و جامعه شناسان را به خود جلب کرده است. در گذشته ، یزد به عنوان « دارالعباده » شناخته شده بود . در آن فضای سنتی  ویژگی های فرهنگی مثبت از قبیل « ساده زیستن و قناعت پیشگی » ، «روابط سالم خانوادگی و اجتماعی » ، «‌صله رحم » ،‌ « برنامه های جمعی مذهبی و سنتی » ، « روابط عاطفی و دوستانه قوی »، « پاکی و زهد و اخلاص » ،‌ «‌تلاش و کار و کوشش» ،«‌احساس مسئولیت فردی و اجتماعی » ،   «شادابی و آرامش » ، « یکدلی و یکرنگی و صمیمیت » و « احساس رضایت و خشنودی » به چشم می خورد و افراد جامعه توانسته بودند با « خود » ، « طبیعت »، « زمین » و ‌« دیگران » کنار آیند و سازش و سازگاری داشته باشند. حتی در دوره قبل از انقلاب ، به دلیل عدم گسترش وسایل ارتباط جمعی و امکان برقراری تماس جدی و سریع با خارج از یزد ، نه در شهر یزد و نه در شهرهای اطراف آن هیچکدام استحاله فرهنگی قابل توجهی  صورت نگرفته بود و اصالت سبک زندگی سنتی یزدی و آداب و رسوم مخصوص این دیار تا حد زیادی حفظ شده بود .
 پیروزی انقلاب اسلامی ، برای مدتی حدود دو دهه ، وضعیت فوق را تثبیت و تقویت کرد ، زیرا همانطور که بسیاری ازصاحب نظران اظهار داشته اند این انقلاب اساساً یک حرکت ضد غربی و یورش علیه مظاهر فرهنگ غربی و بازگشت به ارزش ها و فرهنگ سنتی،‌بومی و مذهبی بود . اما آرام آرام ، به ویژه بعد از گذشت دو دهه از عمر انقلاب ، آثار استحاله فرهنگی در ایران  و حتی در  جامعه مذهبی و سنتی ریشه داری چون یزد بروز نمود ، به طوری که هرچه به جلو آمده ایم و از انقلاب دور شده ایم این تغییر فرهنگی نمایان تر و شدیدتر شده است .
به نظر می رسد که اکنون بخش قابل توجهی از مردم یزد ، خاصه جوانان یزدی ، از فرهنگ اصیل سنتی خود فاصله گرفته و به سمت و سوی فرهنگ غربی ، یعنی آنچه که می توان به « شبه مدرنیسم » تعبیر کرد،‌گرایش پیدا کرده‌اند یا به عبارت دیگر دچار مرض«‌غرب زدگی » شده‌اند . اکنون دیگر گروه هایی از جوانان یزدی – و حتی سایر اقشار وطبقات-  آن احساس و گفتار  و رفتار دیروز را ندارند و دچارنوعی «‌عقده خود کم بینی فرهنگی » شده اند . با مراجعه به مکان هایی چون کافی شاپ ها ، کافی نت ها ، باشگاه های بیلیارد ، فروشگاه های محصولات فرهنگی و حتی با رفتن به کوچه ها و خیابان های معمولی شهر ، مدارس ، دانشگاه ها و خانواده‌ها می‌‌توان آثار و نشانه های فرهنگ وسبک زندگی غربی را در میان گروه های مختلف مردم ، مخصوصاً جوانان ، مشاهده کرد . شاید اغراق نباشد اگر بگوییم که امروزه یکی از عوامل مهم و عمده اختلاف بین نسلی و شکاف میان خانواده ها  (‌اختلاف بزرگسالان و کهنسالان با نوجوانان و جوانان)‌ به موضوع مورد بحث یعنی چگونگی برخورد با فرهنگ غربی مربوطه می شود. معمولاً جوانترها  در مقایسه با بزرگترها یا پیران گرایش بیشتری به فرهنگ بیگانه و رغبت و توجه کمتری به فرهنگ سنتی و بومی و مذهبی خود دارند و به طور کلی افراطی تر و آتشی تر و تندروترند .
سئوال مهمی که در اینجا مطرح می شود آن است که : « این وضعیت پیش آمده ‌یا تغییر فرهنگی  صورت گرفته  ناشی از چه علل وعواملی است ؟» بی تردید عوامل متعدد داخلی (‌تغییر در ساخت و بافت و ترکیب جمعیت ، نقش نخبگان فکری و سیاسی ، نقش جنبش های اجتماعی و گروه های فشار، نوسازی و توسعه ، تکنیک ، ایدئولوژی، موضع گیری در برابر مدرنیته و …) و خارجی (‌جهانی شدن ،‌تهاجم فرهنگی ، امپریالیسم و استعمار و …) در پدید آوردن این وضعیت جدید در شهر یزد موثر و دخیل بوده اند . به نظر می رسد که از میان این عوامل گوناگون ، عامل روانی جایگاه و اهمیت قابل توجهی دارد . به عبارت دیگر ، فقدان یا ضعف روحیه اعتماد و عزت نفس در جوانان ، موجب تصور نادرست آنها از غرب و زندگی و فرهنگ غربی شده و در نتیجه آنها را از فرهنگ اصیل سنتی خود دور و به مظاهر فرهنگ غربی متمایل کرده است. بدین ترتیب برای فراهم شدن امکان سنجش داده ها و عملیاتی کردن آنها ، عوامل روانی را ما دراین تحقیق ، در واقع همان «‌عزت نفس » و متعلقات مربوط به آن در نظرگرفته ایم .

فهرست منابع
 
الف) منابع فارسی
۱-    اتابکی، تورج (‌گردآورنده ) تجدد آمرانه : جامعه و دولت در عصر رضاشاه ، تهران : ققنوس ،۱۳۸۵.
۲-    احدی ، حسن، «‌بررسی مسایل روانی- اجتماعی تهاجم فرهنگی درباره‌نوجوانان و جوانان شهرهای تهران و کرج» نقل شده در :پژوهش فرهنگی استان‌ها ، گرد آوری شده توسط معاونت پژوهشی و آموزشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌،‌تهران : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، ۱۳۷۸، صص ۴۵-۴۱.
۳-    احمدی ، احمد ، «‌روان شناسی نوجوانان و جوانان »،تهران : نخستین، بی تا .
۴-    احمدی،بابک ، مدرنیته و اندیشه‌انتقادی ، تهران: ‌مرکز ، چاپ دوم ، ۱۳۷۴.
۵-    اخوان مفرد ، حمید رضا ،«‌جایگاه اندیشه‌امام خمینی (ره) در گفتمان تجدد»، نامه پژوهش،سال دوم ، شماره‌7، زمستان ۱۳۷۶، صص ۲۸۶- ۲۵۵.
۶-    آخوندی ،محمد باقر،هویت ملی و مذهبی جوانان ، قم : بوستان کتاب قم، ۱۳۸۳.
۷-    آدمیت ، فریدون ، اندیشه های میرزا فتحعلی آخوند زاده ، تهران : خوارزمی ، ۱۳۴۹.
۸-    آرون ، ریمون ، مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی ، ترجمه باقر پرهام ، تهران : آموزش انقلاب اسلامی ، چاپ دوم ، ۱۳۷۰.
۹-    ارونسون ، الیوت و پراتکانیس، آنتونی ، عصر تبلیغات ، ترجمه کاووس سید امامی و محمد صادق عباسی ، تهران : سروش ، ۱۳۷۹.
۱۰-    ارونسون ، الیور ، روانشناسی اجتماعی ، ترجمه حسین شکر کن ، تهران : رشد ، چاپ چهارم ،۱۳۶۷.
۱۱-    آزاد ارمکی، تقی ، «‌تبادل و تقابل فرهنگی در عصر ماهواره » نقل شده در : کتاب سروش : مجموعه مقالات (۲) رسانه ها و فرهنگ، تهران : سروش ، ۱۳۷۶،صص ۱۵-۱
۱۲-    ــــــــــــــــ ،« سنت ، نوگرایی و توسعه »، فرهنگ توسعه ، سال چهارم ،شماره ۱۷، فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۴، صص ۱۸-۱۲.
۱۳-    ـــــــــــــــــ ، مدرنیته ایرانی : روشنفکران و پارادایم فکری عقب ماندگی در ایران ، تهران: اجتماع ، ۱۳۸۰.
۱۴- آزاده ، علیرضا،« بررسی رابطه‌عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در نوجوانان دانش آموز» مجله تربیت ،۵/۱۱/۱۳۷۸.
۱۵- اسمارت ، بری ، شرایط مدرن ، مناقشه های پست مدرن ، ترجمه حسن چاوشیان ، بی جا : اختران ،۱۳۸۳.
۱۶- اشرف ، احمد ، موانع تاریخی رشد سرمایه داری در ایران دوره قاجاریه ؛ تهران:‌پیام (‌زمینه ) ۱۳۵۹.
۱۷-  افروز ، غلامعلی ،« نقش اعتماد به نفس در خلاقیت نوجوانان امروز »، مجله پیوند ، شماره ۱۵۹، دی ۱۳۷۱.
۱۸- اعرابیان ، اقدس و همکاران ،« بررسی رابطه‌باورهای خودکارآمدی بر سلامت روانی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان »،  مجله روانشناسی ، زمستان ۱۳۸۳. 
۱۹- آل احمد ، جلال ، در خدمت و خیانت روشنفکران ، تهران : شرکت سهامی انتشارات خوارزمی ، دو جلد ، ۱۳۵۷.
۲۰- ـــــــــــــــــــ ، غربزدگی ، تهران :بی نا، ۱۳۴۱.
۲۱- الهی ، همایون ، امپریالیسم و عقب ماندگی ، تهران : اندیشه ، ۱۳۶۷.
۲۲-ــــــــــــــ ، شناخت ماهیت و عملکرد امپریالیسم  ، تهران : قومس ، ۱۳۸۳.
۲۳- امیدوار ، احمد ، نگاهی مستند به عملکرد نظام سلطه جهانی، تهران: سازمان عقیدتی – سیاسی نیروی انتظامی ، دفتر سیاسی ، ۱۳۷۷.
۲۴- امیر قاسم خانی ، پریسا، «‌گفتگوی وی با دکتر محمد حسین پناهی زیر عنوان : « تهاجم فرهنگی  و ماهیت و ابعاد آن »‌، نمایه‌پژوهش ، شماره ۲۸-۲۷، پاییز و زمستان ۱۳۸۲،‌صص ۱۴-۱.
۲۵-  بارنز ، هری‌المر و بکر ،‌هوارد ، تاریخ اندیشه های اجتماعی : از جامعه‌ابتدایی تا جامعه‌جدید ، ترجمه جوادیوسفیان و علی اصغر مجیدی ، بی جا : همراه ، جلد دوم ، ۱۳۷۱.
 26-برزین ، سعید ، زندگی نامه سیاسی مهندس مهدی بازرگان ، تهران : مرکز ، چاپ دوم ، ۱۳۷۴.
۲۷- بروجردی ، مهرزاد ، روشنفکران ایرانی وغرب ، ترجمه جمشید شیرازی ، تهران: فرزان ، ۱۳۷۷.
۲۸- بشریه ، حسین ، دولت عقل ،‌تهران :‌علوم نوین، ۱۳۷۴.
۲۹- ـــــــــــــ ، دیباچه‌ای بر جامعه شناسی ایران :دوره‌جمهوری اسلامی، تهران : نگاه معاصر ، چاپ دوم ، ۱۳۸۲.
۳۰- ـــــــــــــ ، نظریه ها فرهنگ در قرن بیستم ، تهران : موسسه فرهنگی آینده پویان ، ۱۳۷۹.
۳۱-ــــــــــــــ ، «‌یکسان انگاری ، یکتا انگاری ، دیالکتیک تاریخی و مسائل توسعه سیاسی در ایران »، فرهنگ توسعه ، سال  چهارم، شماره ۱۷،فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۴، صص ۷-۲.
 32- بنوعزیزی ، علی ، «‌رویکردهای اجتماعی – روانی توسعه سیاسی »، نقل شده در: مایرون واینر و ساموئل هانتینگتون، درک توسعه سیاسی ، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی ، تهران : پژوهشکده مطالعات راهبردی ، ۱۳۷۹، صص ۳۵۵-۳۲۳.
۳۳-بهداروند ، محمد مهدی ، «‌جهانی شدن ، عوامل و پیامدها »، نمایه پژوهش ، سال ششم ، شماره ۲۴-۲۳، پاییز و زمستان ۱۳۸۱، صص ۳۵-۲۷.
۳۴- بیابانگرد ، اسماعیل ،« بررسی رابطه‌بین مفاهیم منبع کنترل، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان سال سوم دبیرستان های شهر تهران » ، فصلنامه تعلیم و تربیت ، سال هشتم ، شماره ۲، تابستان ۱۳۷۱.
  35- ـــــــــــــــــ ، روانشناسی نوجوانان، تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، ۱۳۸۳.
۳۶-    ـــــــــــــــــ ،روش های افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان ،‌تهران : انجمن اولیاء و مربیان .
۳۷-    پدرام ، مسعود ، روشنفکران دینی و مدرنیته ، تهران : گام نو ، ۱۳۸۳.
۳۸-    پراتکانیس ، آنتونی و آرنسون ، الیوت ، عصر تبلیغات ، ترجمه کاووس سید امامی و محمد صادق عباسی ، تهران: سروش ، ۱۳۷۹.
۳۹-    پناهی،محمدحسین، « آسیب شناسی فرهنگی » ،‌نمایه پژوهش،‌شماره ۲۸-۲۷، پاییز و زمستان ۱۳۸۲، صص ۱۸-۱۵.
۴۰-    ـــــــــــــــ ،«‌نظام فرهنگی‌و تهاجم فرهنگی»‌،نمایه پژوهش،شماره ۲۸-۲۷، پاییزو زمستان۱۳۸۲،صص ۳۳-۱۹.
۴۱-    تاجیک، محمد رضا ، « کلمه نهایی : شکل گیری گفتمان های هویت در ایران » ، نامه پژوهش ، سال دوم ،شماره‌7، زمستان ۱۳۷۶، صص ۷۱-۴۱.
۴۲-    تامپسون، جان ب ، رسانه ها و مدرنیته ، ترجمه مسعود اوحدی ، تهران : سروش ،۱۳۸۰.
۴۳-    تری یاندیس . هری . س ، فرهنگ و رفتار اجتماعی ، ترجمه نصرت فنی ، تهران : نشر رنسانس ، ۱۳۸۳.
۴۴-    تقوی مقدم، مصطفی ، مدرنیسم و دینداری در ایران ، تهران : عابد ، ۱۳۸۰.
۴۵-    جمشیدی ، محمد حسین ، « میرزاملکم خان ؛ روشنفکر غربگرا »، نامه پژوهش ، سال دوم ، شماره‌7، زمستان ۱۳۷۶، صص ۱۵۳-۱۲۱.
۴۶-     جیروند ، عبدالله ، توسعه اقتصادی : مجموعه عقاید ، بی جا : مولوی ، چاپ دوم ، ۱۳۶۸.
۴۷-    چلبی ، مسعود ، جامعه شناسی نظم ، تهران : نی ، ۱۳۷۵.
۴۸-    حاتمی ، عباس ، ‌«‌نظریه های دولت مدرن در ایران » ، نقل شده در: ‌رسول افضلی ، دولت مدرن در ایران ، قم : دانشگاه مفید ، ۱۳۸۶، صص ۱۱۰-۵۳ .
۴۹-     حائری ، عبدالهادی ، تشیع و مشروطیت در ایران ، تهران : امیر کبیر ، چاپ دوم ، ۱۳۶۴.
۵۰-    ـــــــــــــــــــ ، نخستین رویارویی های اندیشه گران ایران  بادو رویه تمدن بورژوازی  غرب ، تهران : امیر کبیر ، ۱۳۸۰.
۵۱-     حجاریان ، سعید «‌ گونه شناسی جریان های روشنفکری ایران معاصر » ، نامه پژوهش ،‌سال دوم ، شماره ۷، زمستان ۱۳۷۶،صص ۴۱-۲۳.
۵۲-    حجازی، محمد رضا ، « شناسایی آسیب های فرهنگی دانش آموزان زیر پوشش کمیته امداد امام خمینی استان یزد  در مقطع  دبیرستان و پیش دانشگاهی»، طرح تحقیقاتی ، کمیته امداد امام خمینی استان یزد ، ۱۳۸۲.
۵۳-    حرزاده ، محمد مهدی ، «‌بررسی علل گرایش دانش آموزان دوره‌متوسطه و دانشجویان دختر شهر یزد به انواع پوشش(‌علل رشد بدحجابی در شهر یزد) طرح تحقیقاتی، دانشگاه آزاد اسلامی یزد، حوزه معاونت پژوهشی، ۱۳۸۰.
۵۴-    حری ، شکوفه ، « رابطه عزت نفس با نمرات ریاضی دانش آموزان سال اول دبیرستان شهر ابرکوه در سال تحصیلی ۸۳-۸۴ » ، طرح تحقیقاتی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی ، سازمان مدیریت برنامه ریزی استان یزد ، مدیریت آموزش و پژوهش، ۱۳۸۴.
۵۵-    حسن پور ، حسن ، «بررسی علل گرایش  جوانان به مظاهر فرهنگ غرب در استان اردبیل » ، نقل شده در : پژوهش فرهنگی استان ها ، گردآوری شده توسط معاونت پژوهشی و آموزشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ،‌تهران : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، ۱۳۷۸، صص ۴۷۸-۴۷۵.
۵۶-     خلیلی خو، محمد رضا،  توسعه و نوسازی ایران در دوره‌رضا شاه ، بی جا : جهاددانشگاهی ، ۱۳۷۳.
۵۷-    خواجه سروی ، غلامرضا، «‌غرب از نگاه مهندس بازرگان » ، نامه‌ پژوهش ، سال دوم ، شماره ۷، زمستان ۱۳۷۶، صص ۳۴۳-۳۲۱.
۵۸-    داوری ، رضا ، فلسفه در بحران ، تهران : امیر کبیر ، ۱۳۷۳.
۵۹-    دربیگی شامقی ، محمد رضا ، « غرب زدگی از نگاه زنده یاد جلال آل احمد » نامه پژوهش ، سال دوم ، شماره ۷، زمستان ۱۳۷۶، صص ۳۵۷-۳۴۳.
۶۰-    دریفوس ، هیوبرت و رابینو، پل ، میشل فوکو: فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، ترجمه حسین بشیریه ، تهران : نی ، ۱۳۷۶.
۶۱-    دهقان هراتی ، نورسته ،«‌رابطه اعتماد به نفس با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر دوره‌راهنمایی شهرستان خاتم در سال تحصیلی ۸۰-۷۹» ، طرح تحقیقاتی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی ، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان یزد ، مدیریت آموزش و پژوهش ، ۱۳۸۱.
۶۲-    دیوب ، اس ، سی . ، نوسازی و توسعه : جستجوی قالب های فکری بدیل، ترجمه احمد موثقی ، تهران : قومس ، ۱۳۷۷.
۶۳-     رابرتسون ، رونالد ، جهانی شدن ، ترجمه کمال پولادی ، تهران : ‌ثالث ، چاپ دوم ، ۱۳۸۵.
۶۴-    ربیعی ، علی،‌جامعه شناسی تحولات ارزشی ، با نگاهی به رفتار شناسی رأی دهندگان در دوم خرداد ۱۳۷۶، تهران : فرهنگ و اندیشه ، ۱۳۸۰.
۶۵-     رزاقی ، ابراهیم ، «‌تهاجم فرهنگی و الگوی مصرف » ، نمایه پژوهش ، شماره ۲۸-۲۷، پاییز و زمستان ۱۳۸۲، صص ۶۵-۵۳.
۶۶-    رزاقی ، سهراب « پارادایم های روشنفکری دینی در ایران معاصر» ، نامه پژوهش، سال دوم ، شماره ۷، زمستان ۱۳۷۶، ۹۷-۷۱.
۶۷-    رشید پور ، مجید ، « روحیه اعتماد به نفس در کودکان » مجله پیوند ، شماره ۱۱۳، اسفند ۱۳۷۶.
۶۸-    رضا جویی، ناصر ، «تغییر یا تحول فرهنگی» ، نقل شده در : بررسی تحولات فرهنگی – اجتماعی استان لرستان در دو دهه اخیر : مجموعه مقالات؛ همایش شورای فرهنگ عمومی استان لرستان،  تهران : موسسه فرهنگی انتشاراتی ، ۱۳۸۰، صص ۱۳۳-۱۱۹.
۶۹-    رفیع پور ، فرامرز ، آناتومی جامعه ، مقدمه‌ای بر جامعه شناسی کاربردی ، تهران : شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۸.
  70- ـــــــــــــــــ ، توسعه وتضاد ، تهران : دانشگاه شهید بهشتی ، ۱۳۷۶.
۷۱-    روح الامینی ، محمود ، زمینه فرهنگ شناسی ، تهران : عطار ، ۱۳۶۸.
۷۲-    روشه ، گی ، تغییرات اجتماعی ، منصور وثوقی ،‌تهران : نی ، ۱۳۶۶.
 73- ریتزر ، جورج ، نظریه های جامعه شناسی ، ترجمه احمد رضا غروی زاد ، تهران : جهاد دانشگاهی ، ۱۳۷۳.
۷۴-    رینولدز، چارلز ، وجوه امپریالیسم ، ترجمه حسین سیف زاده ، تهران : وزارت امور خارجه،  1371.
۷۵-    زارع، عباس،« بررسی تأثیرات فرهنگی رسانه های فارسی زبان خارج از کشور بر جوانان یزدی » ، طرح تحقیقاتی کارشناسی ارشد ، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان یزد ، مدیریت آموزش و پژوهش ، ۱۳۸۳.
۷۶-    زند رضوی ، سیامک ، «‌بررسی علل نگرش نوجوانان و جوانان ۱۸-۱۵ ساله به فرهنگ غرب و راههای مقابله با آن در شهر کرمان » طرح تحقیقاتی ، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان ، ۱۳۷۴.
۷۷-    ساروخانی ، محمد باقر ، جامعه شناسی ارتباطات ، تهران : اطلاعات ، ۱۳۷۱.
۷۸-     ساعی ، احمد، نظریه های امپریالیسم ،  تهران : قومس ، چاپ دوم ،۱۳۷۸.
۷۹-    سراج زاده ، حسین ، « نگرش ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهرانی و دلالت های آن برای نظریه سکولار شدن » ، نمایه‌پژوهش ، سال دوم ، شماره ۷و۸ ، پاییز و زمستان ۱۳۷۷، صص ۱۲۰-۱۰۵.
۸۰-    سردار آبادی ، خلیل الله ،«‌دولت مطلقه مدرن و عدم شکل گیری توسعه سیاسی در ایران » ، نقل شده در : رسول افضلی دولت مدرن در ایران ، قم : دانشگاه مفید ، ۱۳۸۶ ، صص ۳۶۱-۳۱۱.
۸۱-    سرمد ، غلامعلی ، « بررسی رابطه‌اعتماد به نفس با نمرات ریاضی دانش آموزان راهنمایی » ، مجله تربیت ، دوره‌7، شماره‌5، بهمن ۱۳۷۴.
۸۲-    سروش ، عبدالکریم ، قبض و بسط تئوریک شریعت ، تهران : صراط ،۱۳۷۰.
۸۳-     سیف زاده،حسین،نظریه های مختلف‌درباره راههای گوناگون نوسازی ودگرگونی سیاسی، تهران:قومس، ۱۳۷۳.
۸۴-    ــــــــــــــــ ،‌« نگاهی جامعه شناختی به ساخت دولت در جمهوری اسلامی ایران »‌، نقل شده در :رسول افضلی (گردآورنده ) ، دولت مدرن در ایران ، قم : دانشگاه مفید ، ۱۳۸۶.صص ۲۸۲-۲۴۷.
۸۵-     شایگان ، داریوش ، آسیا در برابر غرب ، تهران : باغ آیینه ،۱۳۷۱.
۸۶-    ــــــــــــــــــ ، بت های ذهنی و خاطره‌ازلی ، تهران : امیرکبیر ، ۱۳۷۱.
۸۷-    شرفی ، محمد رضا ، جوان و بحران هویت ، تهران : سروش ، ۱۳۷۹.
۸۸-    صحیفه‌نور ، تهران : سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی ، ج اول و ج چهارم .
۸۹-    طاهری ، محمد رضا ،«‌جهانی شدن و هویت فرهنگی »، نمایه پژوهش ، سال ششم ، شماره ۲۴-۲۳، پاییز و زمستان ۱۳۸۱، صص ۳۵-۲۷.
۹۰-    عابدی اردکانی ، محمد ، سنت و نوسازی سیاسی ، یزد ، ریحانه الرسول ، ۱۳۸۱.
۹۱-     ــــــــــــــــ ، « فرهنگ و ارتباطات »،‌کاوش نامه علوم انسانی، سال اول ، پیش شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۷۹، صص ۱۳۹-۱۱۲.
۹۲-    عاملی ، سعید رضا ،«‌جهانی شدن ها و جامعه جهانی اضطراب » ، نامه علوم اجتماعی ، شماره ۲۱ ، مهر ۱۳۸۲،صص ۱۷۵-۱۴۳.
۹۳-    عبدالغنی زاده ، محمد ،« شناخت علل گرایش به فرهنگ بیگانه در میان نسل جوان ونوجوان استان سمنان » ، نقل شده در : پژوهش فرهنگی استان ها ؛ گرد آوری شده توسط معاونت پژوهشی و آموزشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، تهران : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، ۱۳۷۸،صص۹۸-۹۵.
۹۴-    عبداللهی ، محمد ،« جامعه شناسی بحران هویت ، مبانی عینی و ذهنی هویت  جمعی در ایران و تأثیر بر دینامیسم مبادله فرهنگی ایران با جهان » ، نامه پژوهش ، سال دوم ، شماره ۲و۳، پاییز و زمستان ۱۳۷۵، صص ۱۶۱-۱۲۵.
۹۵-    عبدی ،  عباس  و گودرزی ، محسن ، تحولات فرهنگی در ایران ، تهران : ‌روش ، ۱۳۷۸.
۹۶-    فرخجسته ، هوشنگ ،« مباحث نظری درباره‌ ویژگی های جوامع سنتی و مدرن»، نقل شده در : کتاب توسعه ، تهران : قومس ، جلد سوم ، ۱۳۷۱.
۹۷-    فوران ،جان ، مقاومت شکننده : تاریخ تحولات اجتماعی ایران ، از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی ، ترجمه احمد تدین ، تهران : موسسه خدمات فرهنگی رسا ، چاپ دوم ، ۱۳۷۸.
۹۸-    فوکو، میشل ،« سراسر بینی » ، ترجمه ناهید موید حکمت ، فرهنگ ، کتاب پانزدهم ، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ، ۱۳۷۲، صص ۳۶-۱۵.
۹۹-    قادری ، حاتم ، اندیشه های سیاسی در قرن بیستم ، تهران : سمت ، ۱۳۷۹.
۱۰۰-    قاضیان ، حسین علی ، « مبادی جامعه شناسی اندیشه جلال آل احمد  با تأکید توسعه» ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، تهران : دانشگاه تربیت درس ، دانشکده علوم انسانی ، ۱۳۷۰.
۱۰۱-    قوام ، عبدالعلی ، توسعه سیاسی و تحول ادارای ، تهران : قومس ، ۱۳۷۱.
۱۰۲-    ــــــــــــــ ، نقد نظریه های نوسازی و توسعه‌ سیاسی : بررسی مسائل نظریه پردازی در باب نوسازی و توسعه سیاسی در جهان سوم ، تهران : دانشگاه شهید بهشتی ، ۱۳۷۴.
۱۰۳-    کاتوزیان ، محمد علی همایون ، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی ، ترجمه محمد رضا نفیسی و کامبیز عزیزی ، تهران : مرکز چاپ سوم ، ۱۳۷۲.
۱۰۴-     ــــــــــــــــــــــــــــ ، تضاد دولت و ملت و نظریه‌تاریخ و سیاست در ایران ، ترجمه علیرضا طیب ، تهران :‌نی ، ۱۳۸۰.
۱۰۵-    کچوئیان ، حسین ، « رویکردهای مختلف در مورد ارتباط فرهنگ ها :‌تبادل فرهنگی یا تهاجم فرهنگی »، نامه پژوهش،‌سال اول ، شماره ۲و۳، پاییز و زمستان ۱۳۷۵، صص ۴۴-۳۵.
۱۰۶-    کریمی ، سلیمان ، «‌بررسی تأثیر برنامه های تلویزیونی بیگانه بر فرهنگ مردم بندر عباس » ،‌پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته پژوهشگری علوم اجتماعی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن ،زمستان ۱۳۷۵.
۱۰۷-    کلمز، هریس و همکاران ، روش های تقویت عزت نفس در نوجوانان ، ترجمه پروین علی پور ، مشهد : آستان قدس رضوی .
۱۰۸-    کوثری ، مسعود ، آسیب شناسی فرهنگی ایران در دوره‌قاجار ، تهران : مرکز بازشناسی اسلام و ایران ، ۱۳۷۹.
۱۰۹-    گازیوروسکی ،‌مارک . ج ، سیاست خارجی آمریکا و شاه ، ترجمه فریدون فاطمی،  تهران : مرکز ، ۱۳۷۱).
۱۱۰-    گل محمدی شورکی ، شهین ،‌« بررسی دیدگاه های دانشجویان مراکز آموزش عالی میبد در خصوص تهاجم فرهنگی»، طرح تحقیقاتی ، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد ، ۱۳۷۹.
۱۱۱-    لاور ، رابرت . اچ ،‌دیدگاههایی درباره دگرگونی اجتماعی ، ترجمه کاووس سید امامی ، تهران : مرکز نشر دانشگاهی ، ۱۳۷۳.
۱۱۲-    لش ، اسکات ، جامعه شناسی پست مدرنیسم ، ترجمه حسن چاوشیان ، تهران : مرکز ،۱۳۸۳.
۱۱۳-    لمبتون ، آن . کی . اس ، نظریه‌دولت در ایران ، ترجمه چنگیز پهلوان ، تهران : گیو، چاپ دوم ، ۱۳۷۹.
۱۱۴-    مایر ، جرالدام و سیرز، دادکی (‌گرد آوران ) پیشگامان توسعه ، ترجمه علی اصغر هدایتی و علی یاسری ، تهران: سمت ،۱۳۶۸.
۱۱۵-     مجتهد شبستری ، محمد ،هرمنوتیک ، کتاب و سنت ، تهران : طرح نو ،‌جلد چهارم ، ۱۳۷۹.
۱۱۶-    محتاجی ، مرضیه و قلی پور ، آزاده و زارع ، زهرا ، «‌میزان گرایش دختران دبیرستان یزدی به فرهنگ غرب » ، طرح تحقیقاتی کارشناسی ، رشته پژوهشگری علوم اجتماعی ، دانشگاه پیام نور مهریز ، ۱۳۸۰.
۱۱۷-    محمدی ، شهلا، «‌رابطه عزت نفس با نمرات ریاضی دانش آموزان کلاس پنجم شهرستان مرودشت » ، طرح تحقیقاتی ، بهار ۱۳۷۸.
۱۱۸-    محیط طباطبایی ، محمد، مجموعه آثار میرزا ملکم خان ، تهران : علمی ، ۱۳۲۷.
۱۱۹-    مدد پور ، محمد ، سیر تفکر معاصر ، تهران : تربیت ، پنج جلد ، ۱۳۷۲.
۱۲۰-    مدنی، جلال الدین ، تاریخ تحولات سیاسی و روابط خارجی ایران ، قم:دفتر انتشارات اسلامی ، جلد دوم ، بی‌تا.
۱۲۱-    مراغه‌ای ، رحمت الله ( گردآورنده)، نوسازی جامعه ، تهران : جبیبی ، ۲۵۳۵.
۱۲۲-    مسعودی فر، احمد رضا ،« بررسی عوامل گرایش نوجوانان ۱۸-۱۵ ساله دبیرستان های مشهد به فرهنگ بیگانه»، طرح تحقیقاتی ، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان ، بی تا .
۱۲۳-     مطلبی ، مسعود ، «‌تکوین دولت مطلقه مدرن در ایران » ، نقل شده در : رسول افضلی ( گرد آورنده ) ، دولت مدرن در ایران ، قم : دانشگاه مفید ، ۱۳۸۶، صص ۲۴۶-۱۹۱.
۱۲۴-    معتمد نژاد، کاظم ، « ریشه ها و شیوه های سلطه فرهنگی و ارتباطی جهان » ، نامه پژوهش ، شماره ۲۸-۲۷، پاییز و زمستان ۱۳۸۲، صص ۹۰-۸۱.
۱۲۵-    منصوری ، جواد ، شناخت استکبار جهانی ، مشهد : مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی ، ۱۳۶۷.
۱۲۶-    منطقی ، مرتضی ،«‌استفاده از روان شناسی یادگیری در تهاجم فرهنگی به جوانان »، نمایه پژوهش، شماره ۲۸-۲۷، پاییز و زمستان ۱۳۸۲، صص ۷۵-۶۷.
۱۲۷-    منوچهری ، عباس ، «‌شریعتی و پژوهش مدرنیته » ، نامه پژوهش ، سال دوم ، شماره‌7، زمستان ۱۳۷۶.،۳۷۵-۳۵۷.
۱۲۸-    موثقی، احمد ، نوسازی و اصلاحات در ایران ،‌تهران : نشر قومس، ۱۳۸۵.
۱۲۹-    مورگنتا،هانس .جی ، سیاست میان ملتها ، ترجمه حمیرا مشیرزاده تهران : دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه ، ۱۳۷۴.
۱۳۰-    مولانا ، حمید ،‌«‌موج های جدید در تهاجم فرهنگی » ، نامه پژوهش ، سال اول ، شماره ۲و۳ ، پاییز و زمستان ۱۳۷۵، صص ۴۸-۲۷.
۱۳۱-    میر موسوی ، علی ، اسلام، سنت و دولت مدرن ، تهران : نشر نی ،۱۳۸۴.
۱۳۲-    میلانی ، عباس ، تجدد و تجدد ستیزی در ایران ، تهران : آتیه ، ۱۳۷۸.
۱۳۳-    نراقی ،‌احسان ، آنچه خود داشت ، تهران : امیرکبیر ، ۱۳۵۵.
۱۳۴-    نقیب زاده ، احمد ، « مطالعه تطبیقی تحول دولت مدرن در غرب و ایران »، نقل شده در : رسول افضلی (گردآورنده )‌دولت مدرن در ایران ، قم : دانشگاه مفید ، ۱۳۸۶ صص ۱۹۰-۱۶۳.
۱۳۵-    نوربرگ هاج، هلنا ، «‌عوامل روانی تجدد گرایی در جوامع سنتی »، فرهنگ مردم ، سال سوم ، شماره ۱۰، تابستان ۱۳۸۳، صص ۲۴-۵.
۱۳۶-    نوذری ، حسینعلی ، پست مدرنیته و پست مدرنیسم ، تهران : نقش جهان ، ۱۳۷۹.
۱۳۷-    ــــــــــــــــ ، صورتبندی مدرنیته و پست مدرنیته ، تهران : نقش جهان ، ۱۳۷۹.
۱۳۸-    واعظی ، حسن ، استراتژی سلطه : تهدیدات ، راهبردها ، تهران : سروش ، ۱۳۸۱.
۱۳۹-    وبر، ماکس،جامعه و اقتصاد ، ترجمه عباس منوچهری و مهردادترابی نژاد و مصطفی عمار زاده ، تهران: مولی،۱۳۷۲.
۱۴۰-    وریج کاظمی ، عباس و فرجی ، مهدی ،« عرفی شدن و زندگی روزمره »، نامه علوم اجتماعی ، شماره ۱۱،مهر ۱۳۸۲، صص ۲۶۹-۲۴۳.
۱۴۱-    هاجسون ، مارشال ، « روز آمدی ( تجدد) وتحول غرب»  ، ترجمه فرهنگ رجایی ، فرهنگ، کتاب پانزدهم ، مؤسسه مطالعات و پژوهش های فرهنگی ، ۱۳۷۲، صص ۱۷۰-۱۳۷.
۱۴۲-     یوسفی اشکوری ، حسن ، «‌ سنت ، تجدد و نقش روشنفکران » ، فرهنگ توسعه ، سال چهارم ، شماره ۱۹، مرداد و شهریور ۱۳۷۴، صص۴۱-۳۷.