بررسی جایگاه دموکراسی در ایران

پیشگفتار:

امروزه در آغاز سده ی بیست و یکم میلادی چنین به نظر می رسد که دموکراسی به عنوان نظام سیاسی بلامنازع در حال گسترش در سراسر جهان باشد. امروزه مبحث نظری گذار به دموکراسی و زمینه های اجتماعی آن مهمترین مبحث در جامعه شناسی سیاسی به شمار می رود و حتی می توان گفت که با توجه به اهمیت این مبحث، جامعه شناسی سیاسی چیزی جز جامعه شناسی زمینه های گذار به دموکراسی نیست. با افزایش شمار دموکراسی ها در ربع قرن اخیر دامنه‌ی نظریه پردازی درباره گذار به دموکراسی نیز به شیوه بی سابقه ای گسترش یافته است. برخی از نویسندگان از امواج پی در پی گذار به دموکراسی هر صحنه ی جهانی سخن گفته اند. هر موج دموکراسی مجموعه تحولاتی از که درطی مدت زمان نسبتاً معینی در دورن نظام های سیاسی گونانگونی در جهت پیشرفت فرایند های دموکراتیک رخ می دهد.
ساموئل هانتینتگون نویسنده آمریکایی از سه موج دموکراسی سخن به میان آورده است:
موج اول: از۱۸۲۸ تا۱۹۲۶، موج دوم: ۱۹۲۶ تا۱۹۷۵ و موج سوم از۱۹۷۵ به بعد موجب گذار از رژیم های غیردموکراتیک به نظام های دموکراتیک در مناطق گوناگون جهان شد، در موج سوم کشورهای بسیار زیادی به دموکراسی روآوردند.
طبعاً در خصوص دلایل و علل دموکراتیزاسیون و گذار به دموکراسی نگرش های گوناگونی پیدا شده است. نگرش نهفته در پس نظریه امواج دموکراسی نگرش سرایت دموکراسی ازمنطقه ای به منطقه ی دیگر در سطح جهان یا دست کم در درون مناطق فرهنگی- جغرافیایی خاصی است.
برخی دیگر از صاحب نظران بر نقش جهانی شدن اقتصاد و فرهنگ و ارتباطات و تأثیر آن برگسترش جامعه ی مدنی در سطح جهانی، تقویت گفتمان حقوق بشر و حمایت از جنبش های دموکراتیک در مناطق گوناگون جهان سخن به میان می آورند.

فهرست مطالب

پیشگفتار    1
دموکراسی چیست؟    3
الگوهای دموکراسی    6
ابعاد نو و کهنه ی دموکراسی    11
انواع دموکراسی از دیدگاه سی. بی. مک فرسون    22
دموکراسی غیرلیبرالی: نوع کمونیستی    22
دموکراسی غیرلیبرالی: نوع توسعه نیافته    28
موج جدید نظریه های گذار به دموکراسی    35
زمینه های سیاسی و اجتماعی فروپاشی رژیم های غیردموکراتیک و گذرا آن ها به دموکراسی     42
تعارض دموکراسی و توسعه با توجه به ایران    98
جنبش دموکراسی مردمی و تکالیف مبرم آن در ایران    103
موانع گذار به دموکراسی در ایران    110
نتیجه گیری    125
منابع و مآخذ    127

منابع و مأخذ :

۱. بشیریه، حسین، گذار به دموکراسی، نشرنگاه معاصر، چاپ اول، تهران، ۱۳۸۴.
۲. بیتهام، دیوید، دموکراسی و حقوق بشر، ترجمه ی محمد تقی دلفروز، انتشارات طرح نو، چاپ اول، تهران۱۳۸۳.
۳. توحید فام، محمود، دولت و دموکراسی در عصر جهانی شدن، انتشارات روزنه، چاپ اول، تهران، ۱۳۸۱.
۴. رئیس دانا، فریبرز، دموکراسی در برابری عدالتی، نشر علم، چاپ اول، تهران،۱۳۸۱.
۵. فوران، جان، تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه ی احمد تدین، انتشارات رسا، چاپ دوم، تهران.۱۳۷۸.
۶. کاتوزیان، همایون، دموکراسی ایرانی و سوسیالیسم ایرانی، مجله ی اطلاعات سیاسی- اقتصادی، سال ششم، شماره ی هفتم و هشتم، فروردین و اردیبهشت۱۳۷۱.
۷. معدل، منصور، طبقه سیاست و ایدئولوژی در انقلاب، ترجمه ی دکتر محمد سالار کسرایی، نشر باز، چاپ اول، تهران،۱۳۸۲.
۸. مک فرسون، سی. بی، جهان حقیقی دموکراسی، ترجمه مجید مددی، انتشارات البرز، چاپ اول، تهران،۱۳۶۹.