مقاله مطالعه اثرات تنش خشکی بر صفات مختلف و تعیین بهترین شاخص مقاومت به خشکی در ماش

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله مطالعه اثرات تنش خشکی بر صفات مختلف و تعیین بهترین شاخص مقاومت به خشکی در ماش دارای ۱۲ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله مطالعه اثرات تنش خشکی بر صفات مختلف و تعیین بهترین شاخص مقاومت به خشکی در ماش  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مطالعه اثرات تنش خشکی بر صفات مختلف و تعیین بهترین شاخص مقاومت به خشکی در ماش،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله مطالعه اثرات تنش خشکی بر صفات مختلف و تعیین بهترین شاخص مقاومت به خشکی در ماش :

خلاصه

به منظور مطالعه اثرات تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک ،فنولوژیک ، کمی و تعیین بهترین ژنوتیپ مقاوم به خشکی از طریق شاخصهای مقاومت به خشکی و ترسیم بای پلات ششصد اکوتیپ ماش در دو طرح آگمنت جداگانه تحت دو شرایط تنش وبدون تنش مورد ارزیابی قرار گرفتند.نتایج حاصل از این پژوهش درصد تغییرات صفات در اثر تنش خشکی نشان داد که تنش خشکی تاثیر منفی بر کلیه ارقام مورد بررسی دارد. بیشترین آسیب مربوط به ارتفاع گیاه و کمترین آسیب مربوط به وزن صد دانه ،شاخص برداشت و طول غلاف بود . نتایج حاصل از بررسی و تعیین بهترین شاخص مقاومت به خشکی نشان داد که شاخصهای تحمل به تنش، میانگین هندسی و حسابی بهره وری مناسب بوده و گزینش بر اساس آنها می تواند ژنوتیپهای مقاوم را شناسایی کند . ژنوتیپهای ۱،۱۷،۱۷۰،۳۹۴ به عنوان ژنوتیپهای با عملکرد بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش شناخته شد . از طرفی با توجه به آنکه ژنوتیپهای شناخته شده در ناحیه مطلوب بای پلات نیز قرار گرفت این ژنوتیپها به عنوان ژنوتیپهای با پتانسیل عملکرد بالا در هر دو محیط تنش و بدون تنش معرفی گردیدند .

واژه های کلیدی: ماش ،تنش خشکی ، شاخص مقاومت به خشکی

مقدمه

کشور ما دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک است و کمبود آب یکی از مشکلات اساسی کشاورزی ایران میباشد، لذا وقوع تنش خشکی در دوره رشد گیاهان امری اجتناب ناپذیر است. عکسالعمل گیاهان مختلف و حتی رقمهای مختلف از یک گیاه نسبت به تنش خشکی متفاوت است (۴، ۲۲). در حال حاضر نیز، قسمت اعظم تولید حبوبات در مناطق دیم صورت میگیرد و عملکرد بالقوه پایین ارقام کنونی، بکارگیری محدود نهادههای کشاورزی، اتخاذ روشهای نامناسب تولید و وقوع تنشهای زیستی و غیرزیستی طی فصل رشد از عوامل مهم کاهشتولیدو نوسونات عملکرد این گیاهان محسوب میشود(۳).

تنشهای محیطی از مهمترین فاکتورهای تعیین کننده الگوی پراکنش گیاهی در سطح جهان می باشد و تنش خشکی نیز به سهم خود تعیین کننده بخشی از این پراکنش میباشد

(۲). مقدار آب موجود در خاک برای رشد گیاه دارای یک حد بهینه است و چنانچه به هر میزان از این حد کمتر یا بیشتر شود رشد گیاه را کاهش خواهد داد (۲). در دهه اخیر مطالعات زیادی در زمینه تنشهای گیاهی حاصل از خشکی در دنیا صورت گرفته و اطلاعاتی نیز جمع آوری گردیده است ،لیکن بکارگیری آنها در برنامه های کلاسیک با مشکلاتی روبرو بوده است (۲).
علت این امر عمدتا وجود اثر متقابل ژنوتیپ و محیط ذکر شده که ارتباط صفات با هم و با عملکرد دانه را شدیدا دچار تغییر و تحول نموده و سبب بی اعتباری نتایج این گونه آزمایشات شده و رسیدن به نتایج قطعی را مشکل و عمدتا غیر ممکن ساخته است (۱۹). از این رو عملکرد در شرایط تنش هیچگاه نتوانسته ملاک مناسب و دقیقی جهت انتخاب ژنوتیپهای متحمل به خشکی باشد و همواره هدف از تهیه ارقام متحمل به خشکی ارقامی بوده که به طور نسبی در مقایسه با سایر ژنوتیپها تنش را

مکاتبه کننده: عبدالهادی حسینزاده

۰۹۸ مجله علوم کشاورزی ایران، جلد ۳۴، شماره ۴، سال ۱۳۸۲

بهتر تحمل کرده و در شرایط محیطی یکسان افت عملکرد کمتری را حاصل نماید (۲۰). هارد اولین کسی بود که مساله تهیه ارقام متحمل به خشکی را به روش انتخاب در شرایط تنش آبی مصنوعی مطرح نمود و انتخاب محیط آزمایش با اقلیم منطقه دارای تنش را شرط نهایی موفقیت آمیز در آزمایش دانست (۱۴). دونالد (۱۹۸۸) اولین بار بهبود عملکرد دانه را بر اساس اصلاح اجزای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی عملکرد در گیاهان پیشنهاد نمود. بسیاری از آزمایشاتی که جهت اصلاح ژنوتیپها برای مقاومت به خشکی صورت میگیرد، عموما در دو شرایط تنش و بدون تنش اجرا میشوند. هدف اصلی این گونه آزمایشات انتخاب ژنوتیپهایی است که به هر دو شرایط فوق سازگار باشند. برای انتخاب گیاهان بر اساس عملکرد شاخصهای متفاوتی پیشنهاد شده است. این شاخصها عملکرد گیاه را در دو محیط تنش و غیر تنش دربرمیگیرند

(۱۰). فیشر و مورر (۱۹۷۸) شاخص حساسیت به تنش۱ را پیشنهاد کردند که براساس رابطه زیر محاسبه می شود.
SSI 1 (YS / YP) SI

عملکرد بالقوه هر ژنوتیپ در محیط بدون تنشYP =

عملکرد بالقوه هر ژنوتیپ در محیط تنش YS =

میانگین عملکرد کلیه ژنوتیپ ها در محیط بدون تنش Y p =

میانگین عملکرد کلیه ژنوتیپ ها در محیط تنش Y s =

SI (1 YSYP )

از SI 2 به عنوان شدت تنش نام برده می شود. هر چه مقدار SSI کوچکتر باشد، میزان مقاومت به خشکی بالاتر است.
انتخاب بر اساس SSI سبب گزینش ژنوتیپ های با عملکرد پایین در شرایط عادی، ولی عملکرد بالا در محیط تنش میشود .

رزیل و هامبلین (۱۹۸۱)شاخص تحمل۳ و شاخص متوسط باروری۴ را به صورت زیر ارائه دادند.

Tol YP YS MP YP 2YS

۱ . stress susceptibility index 2 . Stress Intensity 3 . Tolerance Index 4 . Mean Productivity

هر چه شاخص تحمل کوچکتر باشد حساسیت به خشکی ژنوتیپ کمتر بوده و مطلوبتر است. گزینش بر اساس این شاخص سبب انتخاب ژنوتیپهایی میشود که تحت شرایط بدون تنش عملکرد پایین، ولی در شرایط تنش عملکرد بالقوه بالایی دارند. شاخص متوسط باروری نیز باعث گزینش ژنوتیپهایی میشود که عملکرد بالایی در شرایط مطلوب دارند.

ولی از عملکرد کمی در شرایط نامطلوب برخوردارند.

کلیه این شاخصها قادر به شناسایی ژنوتیپهای دارای عملکرد بالا در محیط تنش و بدون تنش از ژنوتیپهای دارای عملکرد بالا در محیط تنش نمیباشند. فرناندز (۱۹۹۲) شاخص تحمل به تنش۵ را ارائه کرد که قادر به شناسائی ژنوتیپهای دارای عملکرد بالا در دو محیط تنش و بدون تنش از سایر ژنوتیپها بود. این شاخص به صورت زیر محاسبه میشود (۱۰).
(YP)(YS)
STI مقدار بالاتر شاخص STI برای یک

(YP)2

ژنوتیپ نمایانگر تحمل به تنش بالاتر وعملکرد بالقوه بیشتر آن ژنوتیپ میباشد. وی شاخص مفید دیگری به نام میانگین هندسی باروری۶ را نیز ارائه کرد که به صورت زیر بیان میشود.
GMP (YS)(SP)

کاستا و همکاران (۱۹۹۹) اثرات آبیاری رادر مراحل مختلف رشدی و دستورزی مبدا – مقصد بر عملکرد و اجزای عملکرد ماش مورد ارزیابی قرار دادند. مراحل رشد شامل مرحله رویشی، گلدهی و پرشدن غلاف بود. تیمارهایی که در طی دو مرحله یا بیشتر آبیاری شدند عملکرد معنیدار بیشتری از آنهایی که فقط در یک مرحله آبیاری شدند، داشتند. در تیمار با ۲ مرحله آبیاری، آبیاری در طی گلدهی و پرشدن غلاف مؤثرتر بود.

آبیاری در طی مرحله گلدهی فقط در یک مرحله آبیاری حداکثر عملکرد را تولید نمود.

در آزمایشی که توسط کاپتیپون و همکاران (۱۹۸۸) صورت گرفت علت حصول عملکردهای پایین در فصول خشک تنش شدید رطوبت و در فصل مرطوب وزش بادهای شدید در مرحله بلوغ ذکر گردید. هم چنین عملکرد بالا به تولید غلاف بیشتر و بزرگتر و مقاومت به آفات و بیماریها ربط داده شد.

۵ . Stress Tolerance Index 6 . Geometric Mean Productivity

ضابط و همکاران: بررسی اثرات تنش خشکی بر صفات ; ۱۹۸

گرزیسیاک و همکاران (۱۹۹۶) به منظور بررسی تنوع ژنتیکی برای تحمل به خشکی در حبوبات (لوبیا، سویا، نخود، لوپین) تعداد ۸۱ ژنوتیپ از گونههای ذکر شده را طی سه سال تحت دو تیمار تنش و بدون تنش ارزیابی کردند. بر اساس شاخص حساسیت به تنش ژنوتیپها به دو گروه مقاوم و حساس تقسیم گردیدند. در ارقام مقاوم شاخص حساسیت به تنش کمتر از ۱۳/۰ و در ارقام حساس این شاخص بزرگتر از ۴۴/۰ بود.

گرزیسیاک و همکاران بین صفات فنولوژیک و تحمل به خشکی ارتباطی مشاهده نکردند ولی به نظر میرسد که کلیه ارقام تمایل به کاهش دوره رشد در واکنش به تنش خشکی دارند، در حالیکه آبیاری باعث به تعویق افتادن این مراحل میشود. ضمنا اثر خشکی بروزن ۰۰۱ دانه معنیدار نبود.

این تحقیق به منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر روی صفات مورفولوژیک، فنولوژیک و کمی ماش، تعیین بهترین شاخص مقاومت به خشکی و معرفی بهترین ژنوتیپهای مقاوم به خشکی از طریق شاخصهای مقاومت به خشکی و ترسیم بایپلات صورت گرفت.

مواد و روشها

ششصد اکوتیپ ماش به همراه سه رقم مهر، گوهر و پرتو در دو طرح آگمنت جداگانه یکی با آبیاری مرسوم و دیگری با آبیاری محدود در مزرعه آموزشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران واقع در دولت آباد کرج دراردیبهشت سال ۹۷۳۱ مورد بررسی قرار گرفتند. در این آزمایش به ازای هر ده ژنوتیپ سه رقم شاهد به کار رفت و ابتدا و انتهای هر بلوک را شاهدها تشکیل دادند. با توجه به تعداد ژنوتیپها، هر شصت ژنوتیپ در یک بلوک قرار گرفت و جمعا آزمایش از ده بلوک تشکیل گردید ضمن آنکه هر بلوک خود شش بلوک کوچکتر را نیز در خود جای داد. عملیات تهیه زمین شامل شخم پاییزه، دیسک بهاره، تسطیح و تهیه جوی و پشته بود. بذور مورد نظر قبل ازکشت جهت جلوگیری از بیماریهای قارچی باسم تیمیدین ضد عفونی گردید. مقدار کود مصرفی دویست کیلوگرم کود فسفره قبل از کاشت درهر هکتار بود. بذور مربوط به هر ژنوتیپ که شصت الی هفتاد بذر بود در خطی به طول دو و نیم متر و فاصله ردیف نیم متر کشت گردید. اولین آبیاری در تاریخ ۱۲/۲/۹۷۳۱ انجام

گردید و به عنوان تاریخ کشت در نظر گرفته شد. پس از آن آبیاریهای دیگر تا شروع تنش هر هفت روز صورت گرفت. در تاریخ ۱۳/۳/۹۷۳۱ تنش مورد نظر آغاز گردید. لذا پس از این تاریخ یک قطعه به طورمرسوم و هر هفت روز آبیاری گردید و قطعه دیگر که مورد تنش واقع گردید هر دوازده روز آبیاری گردید.