مقاله اثر میدان الکترومغناطیسی با فرکانس ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ هرتز روی فعالیت آنزیم آلانین ترانس آمیناز و آسپارتات ترانس آمیناز سرم موش

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله اثر میدان الکترومغناطیسی با فرکانس ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ هرتز روی فعالیت آنزیم آلانین ترانس آمیناز و آسپارتات ترانس آمیناز سرم موش دارای ۱۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله اثر میدان الکترومغناطیسی با فرکانس ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ هرتز روی فعالیت آنزیم آلانین ترانس آمیناز و آسپارتات ترانس آمیناز سرم موش  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله اثر میدان الکترومغناطیسی با فرکانس ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ هرتز روی فعالیت آنزیم آلانین ترانس آمیناز و آسپارتات ترانس آمیناز سرم موش،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله اثر میدان الکترومغناطیسی با فرکانس ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ هرتز روی فعالیت آنزیم آلانین ترانس آمیناز و آسپارتات ترانس آمیناز سرم موش :

چکیده

زمینه و هدف: استفاده فراوان از منابع تغذیه الکتریکی موجب شده است تا افراد زیادی در معرض میـدانهـای الکتریکـی و مغناطیـسی بـافرکانس ۵۰-۶۰ هرتز قرار گیرند. تاکنون گزارشات متناقضی در ارتباط با اثر میدانهای الکترومغناطیسی روی سیستمهای زنده ارائه شده است.

آنزیم آلانین ترانس آمیناز (ALT) و آنزیم آسپارتات ترانس آمیناز (AST) آنزیمهای غیراختصاصی پلاسما هستند که افـزایش فعالیـت آنهـا در سرم بیانگر آسیب سلولی است. این مطالعه به منظور بررسی اثر میدان الکترومغناطیسی با فرکانس کم بر فعالیت آنـزیمهـای ALT و AST

سرم موش آزمایشگاهی انجام شد.

مواد و روش کار: این مطالعه تجربی بر روی۲۴سر موش نر با وزن تقریبی۳۰±۵گرم در چهار گروه(هر گـروه شـش مـوش)در سـال

۱۳۸۶ در دانشگاه علوم پزشکی قزوین انجام شد. سه گروه در معرض میدان الکترومغناطیسی بـا فرکـانس ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ هرتـز و شـدت میـدان

۲۵۰ میکروتسلا به مدت سی روز و روزانه یک ساعت قرار گرفتند. یک گروه نیز به عنوان شاهد در شـرایط مـشابه بـود امـا در معـرض میـدان الکترومغناطیسی قرار نگرفت. نمونه خون موشها بعد از ۳۰ روز گرفته شد. فعالیـت آنـزیمهـای ALT و AST در سـرم بـه روش کینتیکـی در

۳۷oC سنجش شد. از نرم افزار کامپیوتری SPSS (11) و آزمون t و واریانس یک طرفه جهت بررسی آماری و تحلیل دادهها استفاده گردید.

یافتـههـا: فعالیــت آنــزیمALTســرم مــوش بــرای گــروههــایی کــه در معــرض فرکــانس۲۵،۵۰و۱۰۰هرتــز قــرار گرفتنــد بــه ترتیــب

۸۴/۳±۶/۲IU/L، ۸۹/۸±۱۴/۳IU/L و ۸۴/۸±۱۰/۸IU/L و میـــــزان فعالیـــــت آنـــــزیم AST بـــــه ترتیـــــب ۱۸۳/۸±۹/۱IU/L،

۱۸۵/۵±۱۰/۵IU/L و ۱۶۳/۵±۱۵/۷IU/L بود. بین فعالیت آنزیمهای ALT و AST گروههای قرار گرفته در معرض میدان و گـروه شـاهد تفاوت آماری معنیداری مشاهده شد .(P <0/05)

نتیجهگیری: در این مطالعـه، میـدان الکترومغناطیـسی بـا فرکـانس۲۵،۵۰و۱۰۰هرتـز و شـدت۲۵۰میکروتـسلا سـبب افـزایش فعالیـتآنزیمهای آلانین و آسپارتات ترانس آمیناز سرم موش آزمایشگاهی شد. افزایش فعالیت آنزیمهای ترانس آمیناز در سرم میتواند بـه دلیـل اثـر میدان الکترومغناطیسی بر سلولهای کبدی باشد. (مجله طبیب شرق، دوره۹، شماره۳، پائیز۸۶، ص۱۶۳تا(۱۷۰

کلیدواژه ها:میدان الکترومغناطیسی، ترانسآمیناز، موش، آسیب سلولی

مقدمه

میدانهای الکترومغناطیسی، محـیط اطـراف انـسان را احاطـه نمودهاند. از اواسط قرن بیستم الکتریسیته یکی از اجزای ضروری زندگی بشر شد بـه طـوری کـه اکنـون بـسیاری از وسـایل مـورد استفاده ما بوسیله الکتریسیته کار میکنند. استفاده فراوان از منابع

تغذیه الکتریکی موجب شده اسـت تـا افـراد زیـادی در معـرض میــدانهــای الکتریکــی و مغناطیــسی بــا فرکــانس ۵۰ هرتــز قــرار گیرند. میدانهـای الکتریکـی و مغناطیـسی خطـوط نـامرئی نیـرو هستند که هر وسیله الکتریکی روشن را احاطه نمودهاند. خطـوط

آدرس نویسنده مسئول: دانشگاه علوم پزشکی قزوین، گروه ژنتیک E-mail: sirati_m@yahoo.com 163

انتقال نیرو، سـیمهـای حـاوی جریـان الکتریکـی و دسـتگاههـای الکتریکی روشن همگی میدانهای الکتریکی و مغناطیسی ایجـاد مــیکننــد. میــدانهــای الکتریکــی و مغناطیــسی (میــدانهــای الکترومغناطیسی) نیز مانند اشعه ایکس، امواج نور مرئـی، امـواج کوتاه و امواج رادیـویی از جملـه انـرژی هـای الکترومغناطیـسی هستند. انرژیهای الکترومغناطیسی در فرکانس متفـاوت هـستند.

میدانهای الکترومغناطیسی منابع تغذیه الکتریکی دارای فرکانس

۵۰ الــی ۶۰ هرتــز هــستند. ایــن میــدانهــا انــرژی کمــی را حمــل میکنند و فاقد اثر یونیزان بـوده و در اغلـب مـوارد حتـی اثـرات حرارتــی نیــز ندارنــد. مــشخص شــده اســت کــه میــدانهــای الکترومغناطیــسی دارای فرکــانس بــالا آثــار گرمــایی دارنــد امــا میدانهای الکترومغناطیسی بـا فرکـانس پـایین سـبب تحریکـات عصبی میگردند(.(۱ محققین در مطالعات مختلف اثر میدانهـای الکترومغناطیسی را بر فرایندهای مهم زیستی از جمله روند تکثیر ســلولی((۲ ,۳، انتقــالات یــونی((۳ ,۴، تــرمیم اســتخوان((۵، تــرمیم عصب((۶، تولید رادیکالهای آزاد((۷، تغییر مقـدار هورمـونهـا(,۸(۹، تعــدیل فعالیــت آنــزیمهــا((۱۰ ,۱۱ و تغییــر مقــدار برخــی از پروتئینهای غشا و داخل سلول (۱۲ ,۱۳) بررسی نمودهاند.

ترانسآمینازها آنزیمهایی هستند که انتقال گروه آمین را بین یک اسید آمینه و یک آلفاکتواسید کاتـالیز مـیکننـد. دو آنـزیم ترانس آمیناز مهم آنزیمهـای آلانـین تـرانس آمینـاز (ALT) یـا گلوتامات پیرووات ترانس آمینـاز (GPT) و آسـپارتات تـرانس آمیناز (AST) یا گلوتامات اگزالواستات ترانس آمیناز (GOT)

مـیباشـند. آنـزیم (EC 2.6.1.2) ALT آنزیمـی سیتوپلاسـمی است کـه واکـنش برگـشتپـذیر تبـدیل آلانـین بـه پیـرووات را کاتالیز مینماید. آنزیم (EC 2.6.1.1) AST هم در سیتوپلاسم و هم در میتوکندری وجود دارد و واکنش برگـشتپـذیر تبـدیل آسپارتات به اگزالواستات را کاتالیز میکند. آنزیمهـای ALT و AST آنزیمهای غیراختصاصی خون هستند که افـزایش فعالیـت آنها در سرم به هنگام آسیب سلولهای پارانـشیم کبـد از جملـه هپاتیــت ویروســی، نکــروز کبــدی حاصــل از ســموم و نارســایی

۱۶۴

گردش خون همراه با شوک و هیپوکسی اتفاق مـی افتـد. (۱۴ ,۱۵)

تـــاکنون تحقیقـــات مختلفـــی در مـــورد تـــاثیر میـــدانهـــای الکترومغناطیسی بر فرایندهای زیستی از جمله فعالیت آنزیمهـای تــرانس آمینــاز انجــام گرفتــه و نتــایج متفــاوتی گــزارش شــده اســـت.((۱۰ ,۱۲ ,۱۶ ,۱۷ در برخـــی از ایـــن مطالعـــات میـــدانهـــای الکترومغناطیسی سبب افزایش فعالیت آنزیمهـای تـرانس آمینـاز شدند اما در تعدادی از بررسیهای دیگر تغییری در فعالیـت ایـن آنزیمها مشاهده نشد. میتوان گفت نتایج متفاوت به دلیل وجود تنوع فاکتورهای موثر از جملـه فرکـانس، شـدت میـدان، شـکل موج، مدت زمان اثردهی و نوع حیوان میباشد.

بــا توجــه بــه اهمیــت اثــر میــدانهــای الکترومغناطیــسی بــر فرایندهای زیستی و به خصوص اثر میدانهـای الکترومغناطیـسی با فرکانسهای پـایین کـه فرکـانس مـورد اسـتفاده اکثـر وسـایل الکتریکی است و نیز توجه به این نکتـه کـه فعالیـت آنـزیمهـای ترانسآمیناز در سرم میتواند شاخصی از میزان تخریب بافتی بـه ویژه بافت کبد باشد، در این تحقیق اثر میدان الکترومغناطیسی بـا فرکانس پایین ۲۵)، ۵۰ و ۱۰۰ هرتـز) و شـدت ۲۵۰ میکروتـسلا روی فعالیــت آنــزیمهــای ALT و AST ســرم مــوش بررســی گردید.

روش کار

این مطالعهی تجربی در سـال۱۳۸۶در دانـشگاه علـوم پزشـکیقزوین انجام شد.از موشهای آزمایشگاهی نر نژاد آلبینو(موسـسهتحقیقات و سرم سازی رازی، کرج) با وزن ۳۰-۵ گرم استفاده شد. تعداد ۲۴ سر موش در چهار گروه (هر گـروه شـش مـوش)

تقــسیم شــدند. درجــه اتــاق نگــهداری حیوانــات ۲۲-۵ درجــه ســانتیگراد بــود و حیوانــات مــورد مطالعــه در شــرایط ۱۲ ســاعت روشنایی ۱۲ ساعت تاریکی قرار داشتند. حیوانها آزادانه به آب و غذای مخصوص موش (شـرکت خـوراک دام پـارس، کـرج)

دسترسی داشتند. قبل از شروع مراحـل مختلـف آزمـایش جهـت آمادهسازی موشها، ۱۰ روز به آنها اجازه داده شد تـا بـه محـل جدیدشان عـادت کننـد. گـروه شـاهد (گـروه یـک) در معـرض

میدان الکترومغناطیسی قـرار نگرفـت و گـروههـای دوم، سـوم و چهارم به ترتیب تحت میدان الکترومغناطیسی با فرکانس ۲۵، ۵۰
و ۱۰۰ هرتز و شـدت میـدان ۲۵۰ میکروتـسلا قـرار گرفتنـد. هـر گروه از حیوانات قبل از روشن شدن دستگاه الکترومغناطیس در دستگاه خاموش قرار گرفتند تا با محیط دسـتگاه سـازگار شـوند.

گروههای حیوانی بـه مـدت سـی روز و روزانـه یـک سـاعت در میدان الکترومغناطیسی قرار گرفتند. عرض پالس دو میلیثانیه در نظر گرفته شد. برای تولید میدان الکترومغناطیس از دستگاه مدل ســیگنال لافایــت بــه عنــوان منبــع اولیــه تولیــد جریــان الکتریکــی استفاده شد. مولد میدان مغناطیسی مورد نظر سیمپیچهایی با هزار دور سیم لاکی بود. دستگاه شامل دو حلقـه (کویـل) بـود کـه بـا فاصله سی سانتیمتر به مـوازات یکـدیگر قـرار داشـتند. دو حلقـه موازی مشتمل بر هزار دور سیم لاکی بود کـه درون یـک جعبـه محافظ قرار داشت. در وسط دو کویل داخل جعبه (کمد ماننـد)

صفحهای محکم تعبیه شده بود که وقتی قفس مخصوص حیـوان بر روی این صفحه قرار میگرفت حداکثر جریـان مغناطیـسی بـه داخل قفـس وارد مـیگـشت. قفـس کوچـک مـوش بـه راحتـی میتوانست بین دو کویل قرار بگیرد و موشها در قفـس آزادانـه در حرکت بودند. برای اندازهگیـری شـدت میـدان مغناطیـسی از دستگاه تسلامتر با پروب اثر هال مدل کوشـاوا سـاخت کارخانـه ونترونیک آلمان استفاده شد.

فعالیت آنزیمهای ALT و AST توسط کیت شـرکت شـیم آنــزیم ســنجش شــد. فعالیــت آنــزیم ALT در ســرم بــه روش کنیتیکی بر اساس تبدیل آلانین به پیرووات و به دنبال آن تبـدیل پیرووات به لاکتات که همراه با مصرف NADH است سنجش شد. برای سنجش فعالیت آنزیم AST در سرم به روش کنیتیکی از واکنش تبدیل آسپارتات به اگزالواستات و به دنبال آن تبـدیل اگزالواستات بـه مـالات کـه همـراه بـا مـصرف NADH اسـت استفاده شد. میزان تغییر جذب در طول مـوج ۳۴۰ نـانومتر در ۳۷

درجــه ســانتیگراد توســط دســتگاه طیــفســنج اپنــدورف مــدل

ECOM-E 6125 بررسی گردید. میزان آنزیم بر حـسب واحـد بینالمللی فعالیت آنزیم بر لیتر (IU/L) گزارش شد. (۱۴)
اطلاعــات بــه دســت آمــده بــا اســتفاده از نــرم افــزار SPSS

(ویــرایش (۱۱/۵ در کــامپیوتر وارد گردیــد. از آزمــون t، آنــالیز واریانس یکطرفه و جهت بررسی Post Hoc از آزمـون LSD

برای تحلیل آماری دادهها استفاده شد. سنجشهـا دو بـار تکـرار شد و از میانگین نتایج در محاسبات آماری استفاده شد. نتایج بـه صورت » میـانگین – انحـرافمعیـار« بیـان شـده اسـت. اخـتلاف آماری با P<0/05 معنیدار تلقی گردید.

یافته ها

میانگین فعالیت آنزیمهای ALT و AST سـرم مـوشهـا در گروههای مختلف در جـدول شـماره ۱ ارائـه شـده اسـت. نتـایج حاصل از این بررسی نشان داد که فعالیت آنـزیم ALT در سـرم موشهای گروه دو، سه و چهار که به ترتیب در معـرض میـدان الکترومغناطیسی با فرکانس ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ هرتز بودند به ترتیـب

۸۴/۳-۶/۲IU/L، ۸۹/۸-۱۴/۳IU/L و ۸۴/۸-۱۰/۸IU/L

بود. فعالیت ALT در سرم موشهای گروه یـک (گـروه شـاهد)

۶۶/۲-۳/۸IU/L بود. فعالیت آنزیم ALT در سرم موشهـای گروههای قرار گرفته در میدان الکترومغناطیسی نسبت بـه گـروه شاهد افزایش داشت و این افزایش از نظـر آمـاری معنـیدار بـود

.(P<0/05) تفاوت آماری معنیداری در فعالیـت آنـزیم ALT

بین گروههای قرار گرفته در معـرض میـدان الکترومغناطیـسی بـا فرکانس ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ هرتز مشاهده نشد.

فعالیـت آنـزیم AST در سـرم مـوشهـای گـروه دو، سـه و چهار که به ترتیب در معرض میدان الکترومغناطیسی با فرکـانس

۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ هرتـــز بودنـــد بـــه ترتیـــب ۱۸۳/۸-۹/۱IU/L،

۱۸۵/۵ – ۱۰/۵IU/L و ۱۶۳/۵ – ۱۵/۷IU/L بــود و نــسبت بــه گروه یک (گروه شـاهد) کـه ۱۴۷/۲ – ۷/۵IU/L بـود افـزایش معنیداری داشت .(P<0/05)

۱۶۵

جدول – ۱ میانگین فعالیت آنزیمهای ALT و AST سرم موشها در گروههای مختلف
گروهها گروه یک گروه دو گروه سه گروه چهار
متغیر (شاهد) (فرکانس ۲۵ = هرتز) (فرکانس ۵۰ = هرتز) (فرکانس ۱۰۰ = هرتز)
فعالیت آنزیم ALT 66/2 ± ۳/۸ ۸۴/۳ ± ۶/۲* ۸۹/۸ ± ۱۴/۳* ۸۴/۸ ± ۱۰/۸*
(IU/L)

فعالیت آنزیم AST 147/2 ± ۷/۵ ۱۸۳/۸ ± ۹/۱* ۱۸۵/۵ ± ۱۰/۵* ۱۶۳/۵ ± ۱۵/۷*
(IU/L)

P <0/05 در مقایسه با گروه شاهد.

تفاوت معنیداری در فعالیـت آنـزیم AST بـین گـروههـای قرار گرفته در معرض میـدان الکترومغناطیـسی بـا فرکـانس ۲۵ و ۵۰ هرتز مشاهده نشد امـا بـین ایـن گـروههـا و گروهـی کـه در معرض میدان الکترومغناطیسی با فرکانس ۱۰۰ هرتز بـود تفـاوت معنیداری در فعالیت آنزیم AST وجود داشت .(P<0/05)

نــسبت DeRitis کــه نــسبت AST/ALT اســت در مــورد گروههایی که در معرض میدان بودند نسبت به گروه کنترل تغییر فاحشی نداشـت. ایـن نـسبت در گـروه دو، سـه و چهـار کـه بـه ترتیب در معرض میدان الکترومغناطیـسی بـا فرکـانس ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ هرتز بودند برابـر ۲/۲، ۲/۱ و ۱/۹ و در گـروه یـک (گـروه شاهد) ۲/۲ بود.

نمودار – ۱ میانگین فعالیت آنزیمهـای ALT و AST

سرم موشها در گروههای مختلف

فعالی ت AST فعالی ت ALT
۲۵۰

۲۰۰ آن فعالیت

۱۵۰

۱۰۰ زیم
(IU/L)
۵۰

۰
۱۰۰ ۵۰ ۲۵ ۰

فرک انس (هرتز)

بحث

در ایــن مطالعــه ارتبــاط معنــیداری بــین افــزایش فعالیــت آنــزیمهــای ALT و AST ســرم مــوش بــین گــروه شــاهد و گروههای قرار گرفته در میدان الکترومغناطیسی بـا فرکـانس ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ هرتز مشاهده شد. مطالعات متعددی در خـصوص اثـر میدانهای الکترومغناطیـسی بـا فرکـانس پـایین بـر روی فعالیـت آنزیمهای ترانس آمیناز انجام گرفته اسـت. بخـشی از نتـایج ایـن بررســی بــا مطالعــهای کــه در ســال ۱۹۹۹ کــه بــر روی فعالیــت آنــزیمهــای ALT و AST ســرم کــارگران در یــک کارخانــه فولادسازی انجام شد هـمخـوانی دارد. در مطالعـه فـوق افـزایش معنیداری در فعالیت آنزیم AST سرم درکـارگرانی کـه دارای سابقه کار بیش از ده سال بودند گزارش شد. در محیط کـار ایـن کــارگران فرکــانس میــدان ۵۰ هرتــز و شــدت میــدان مغناطیــسی ۲/۵) ۲A/m میلــیتــسلا معــادل ۲۵ گــوس) و شــدت میــدان الکتریکــی ۲۰V/m بــود(.(۱۰ در مطالعــهی دیگــری اثــر میــدان الکترومغناطیسی بر روی فعالیت آنزیمهای ترانس آمیناز در کبد خوکچه هندی بررسی شد. در این مطالعه میدان الکترومغناطیسی با فرکانس ۵۰ هرتز سبب تغییر فعالیت آنزیمهای ALT و AST

کبـــد خوکچـــه هنـــدی شـــد. در ایـــن پـــژوهش اثـــر میـــدان الکترومغناطیسی روی متابولیسم سلولهای کبدی دلیـل افـزایش فعالیت آنزیمهای ALT و AST در کبـد خوکچـه هنـدی بیـان گردید(.(۱۲ اما در مطالعهی دیگری که روی افراد داوطلب انجـام شد این افراد به مدت چهار هفته به صورت پیوسته و ناپیوسـته در

۱۶۶

اثر میدان مغناطیسی بر آنزیمهای ترانس آمیناز

معـــرض میـــدان مغناطیـــسی بـــا شـــدت ۱۰ میکروتـــسلا ۱۰۰)

میلیگوس) قرار گرفتند. هیچگونه تغییری در مقادیر آنـزیمهـای

ALT و AST مــشاهده نــشد(.(۱۶ همچنــین در مطالعــهای کــه در سال ۱۳۸۲ روی کارگران واحدهای انتقال برق انجام شد تغییری در فعالیت آنزیمهای ALT و AST مشاهده نشد(.(۱۷
نتایج حاصل از مطالعات گذشته در خصوص اثر میـدانهـای الکترومغناطیسی بر موجودات زنده مشخص نمودند که برخی از فرایندهای مهم بیوشیمیایی در مـسیرهای متابولیـک تحـت تـاثیر میدانهای الکترومغناطیسی قرار میگیرنـد. توجیـه مکانیـسم اثـر میدانهـای الکترومغناطیـسی بـر موجـودات زنـده بـسیار پیچیـده است. میتوان گفـت کـه میـدانهـای الکترومغناطیـسی ابتـدا در موجود زنده تغییرات فیزیکی و شـیمیایی ایجـاد مـینماینـد و بـه دنبال آن اثرات زیستی میدان بر سیستم زنـده مـشاهده مـیشـود.

یکـــی از اثـــرات مهـــم فیزیکـــی و شـــیمیایی میـــدانهـــای الکترومغناطیــسی تــاثیر بــر جهــتگیــری و جابجــایی ترکیبــات دوقطبــی و یــونی اســت. (۹ ,۱۰) در ایــن مطالعــه افــزایش فعالیــت آنزیمهای ALT و AST سرم در حیواناتی که در معرض میدان الکترومغناطیسی قرار گرفتند مشاهده شد. ایـن دو آنـزیم تـرانس آمیناز به عنوان شاخصی حساس در ارتباط با آسـیب سـلولهـای کبدی مطرح هستند. این آنزیمهای ترانس آمیناز غلظـت بـالایی در داخل سلولهای کبدی دارند و به دنبال تغییـر در نفوذپـذیری غشاء و یا تخریب سلولهای کبدی وارد خون شده و میزان آنها نسبت بـه حالـت طبیعـی در سـرم افـزایش مـییابـد. میـدانهـای الکترومغناطیــسی مــیتواننــد بــه طــرق مختلــف روی فعالیــت آنزیمهای ترانس آمیناز اثر داشته باشند که از جمله مـیتـوان بـه تاثیر آنها بر سلولهای پارانشیم کبد اشاره نمود. با توجه به عدم تغییر فاحش نسبت AST به ALT در این بررسی میتوان توجیه نمـــود کـــه احتمـــالاً هنگـــام آزمـــایش تغییـــرات ســـاختمانی میتوکندریها در سلولهای کبدی ایجاد نشده است. البته باید بـه این نکته اشاره نمود که افزایش فعالیت آنزیمهای تـرانسآمینـاز

مختص آسیب سـلولهـای کبـدی نیـست و مـیتوانـد در مـوارد دیگری از جمله آسـیبهـای عـضلانی نیـز مـشاهده شـود. دلیـل دیگــری کــه مــیتــوان جهــت افــزایش فعالیــت آنــزیمهــای ترانسآمیناز ذکر نمود تاثیر میدانهای الکترومغناطیسی بر ترشح و عملکرد هورمونهای موثر بر فعالیت آنزیمهـای تـرانسآمینـاز از جمله هورمونهای گلوکوکورتیکوئیدی در بافتها میباشـد.

در برخی از بررسیها مشاهده شد که میدانهای الکترومغناطیسی میتوانند روی مقدار برخی از هورمونها در خـون اثـر نماینـد از جمله در مطالعهای کـه در سـال ۲۰۰۵ بـر روی خوکچـه هنـدی انجام شد افزایش هورمون کورتیزول در حیواناتی که در معرض میدان الکترومغناطیسی قرار داشتند مشاهده شد. (۹)

با توجه به موارد اشاره شده مـیتـوان بیـان نمـود کـه عوامـل متعددی میتوانند در افزایش فعالیت آنزیمهای ترانسآمینـاز در شرایط این مطالعه اثر داشته باشند لذا پیشنهاد میشود که با انجام مطالعات تکمیلی در مورد اثرات میدانهای الکترومغناطیـسی بـر فعالیت آنزیمها، نقش احتمالی هر کدام از موارد ذکر شده روی فعالیت آنزیمهای ترانسآمیناز دقیقتر بررسی گردد.

سپاسگزاری

قــسمتی از نتــایج ایــن پــژوهش مربــوط بــه طــرح تحقیقــاتی مصوب کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی قزوین بود که با همکاری مرکـز توسـعه تحقیقـات علـوم پایـه پزشـکی دانشگاه علوم پزشکی قـزوین انجـام شـد. بـدینوسـیله از حـوزه معاونت پژوهشی و کمیتـه تحقیقـات دانـشجویی دانـشگاه علـوم پزشکی قزوین جهت حمایت مالی از این طرح پژوهشی و مرکز توسعه تحقیقات علوم پایـه پزشـکی جهـت همکـاری در اجـرای طرح سپاسگزاری میگردد. همچنین از همکاری آقایان مرتـضی ســعیدییگانــه، ســلمان شــیخی، علــی حــاجاحمــدیان، اســماعیل عباسی و فرهاد خباز قدردانی میگردد.

۱۶۷

طبیب شرق، دوره ۹، شماره ۳، پائیز ۸۶

References

۱ ثقفی نیا م، مقصودی دماوندی ا، نفیسی ن، محبی ح. بررسی اثرات زیانبار سلاح های الکترومغناطیس بر روی انسان و محیط. طـب نظامی، دوره هفت، شماره ۱، سال ۱۳۸۴، ص .۶۹-۷۴

۲ پریـور ک، محــسنی کوچــصفهانی ه، مــشهدی اکبربوجـار م، حیــاتی رودبــاری ن. بررســی آثـار میــدان الکترومغناطیــسی بــر رشــد جوانه های اندام حرکتی فوقانی و تحتانی جنین موش نژاد Balb/C در شرایط .invitro نشریه علـوم دانـشگاه تربیـت معلـم،

دوره چهار، شماره ۱، سال ۱۳۸۳، ص .۳۱۵-۳۲۶