بررسی و شناخت کوه های آتشفشان

چکیده
آتشفشان ، کوهی است که از تجمع مواد مذاب فوران و یا خاکستر آتشفشانی و دیگر نهشته های آذرآواری شکل گرفته شده است . آتشفشان به صورت جریانهای مواد مذاب ، کوه هایی از مواد مذاب و فوران های انفجاری را شکل می دهد .
فوران های آتشفشانی جریان های مواد مذاب ، بقایای آذر آواری و گازها را به وجود می آورد . تفرا ،قطعه های مواد مذاب منتشر شده به هواست که ممکن است مانند ماسه کوچک و یا مانند بولدوزر بزرگ باشد . فوران های یاد شده به صورت ماگما های توام با دمای بالا و کم آب و سیلیس هستند . بخار آب ناشی از گاز آتشفشان شامل حجم های کم گاز کربنیک ، انیدرید سولفورو ،اکسید کربن و سولفید هیدروژن است .
بلایای آتشفشانی عبارتند از : جریانهای مواد مذاب ،سقوط تفرا، جریانهای آذرآواری، جریانهای گلی آتشفشانی و گاز های سمی . جریانهای مواد مذاب کمترین تلفات جانی را در پی دارند و به کشاورزی بیشتر خسارت وارد می کنند . جریانهای گلی یاد شده هنگامی ایجاد می شوند که باران یا یخ یا برف در دامنه ها و کوههای آتشفشانی وجود داشته باشند . سرعت و غلظت زیاد این جریان ها هر چیزی را در مسیر تخریب می کند . آنها با ویران کردن جاده ها ،پل ها و نیز مسدود کردن مسیر رودخانه و یا آرام کردن حرکت آن از تردد وسایل نقلیه جلوگیری یا اختلال ایجاد می کنند .
جریانهای آذر آواری به دلیل سرعت و دمای زیاد بیشترین تلفات جانی را به دنبال دارند؛آنها تمام موجودات زنده و ساختمان ها را در مسیر حرکتشان نابود می کنند . وزن خاکستر های تلمبار شده در بام ها ممکن است موجب تخریب ساختمان ها شود . بعلاوه ،غبار ناشی از آن برای سلامتی مضر است و قابلیت دید را کاهش می دهد؛ نظام های میکانیکی ،سیستم های آ ب و نیز هواپیما را به خطر می اندازد .
گازهای آتشفشانی در برخی موارد جزو بلایای نگران کننده محسوب می شوند . گاز کربنیک خطرناک است ،زیرا بی بو ،بی رنگ و سنگین تر از هواست . در نتیجه می تواند در پهنه های پست گسترش یابد ؛از بین رفتن اکسیژن برای انسان و جانور خفقان آور است .
از چند ماده متشکله اجسام جدید ،برای شناسایی توان فورانهای آتشفشانی به عنوان راهنما استفاده می شود . بر آمدگی های به وجود آمده در سطح زمین ،همان گونه که ماگما صعود می کند ،شکل کوه یا پهنه آتشفشانی را تغییر می دهد . گیرنده ها یا سنجنده های گرمایی می توانند از گرمای سنگ ها اطلاعات لازم را کسب کنند . زلزله نیز به دلیل صعود ماگما به وقوع می پیوندد .
کوشش هایی برای کنترل جریانهای آتشفشانی از طریق سرد کردن مواد مذاب با آ ب های در حد منجمد و ساختن موانع انحرافی برای کانالیزه کردن جریانها و منحرف و دور کردن آ نها از مراکز انسانی صورت گرفته است . این فناوری ها ممکن است خسارت به ساختمان ها را کاهش دهد ، ولی تخلیه مردم از محل حادثه موثرترین راه برای کاهش خسارت جانی است ( خالدی ،۱۳۸۰ :۱۵۷-۱۵۶) .

واژگان کلیدی :
آتشفشان – فوران های آتشفشانی – مواد مذاب – آلودگی محیط زیست

فهرست مطالب
فصل اول ( کلیات تحقیق )
مقدمه                                                                                         1
بیان مساله                                                                                    2  
بیان فرضیه                                                                                  4
پیشینه تحقیق                                                                                 4
اهمیت و اهداف تحقیق                                                                     7
روش تحقیق                                                                                  9
مسائل و مشکلات تحقیق                                                                  9
فصل دوم ( جمع بندی و سنجش فرضیه ها )
مقدمه                                                                                       11
انواع بلاها                                                                                12
آتشفشان                                                                                   13
طبقه بندی فعالیت های آتشفشان ها                                                  14
خطرات آتشفشان ها                                                                    16
جریان مواد مذاب                                                                       18
تفرا                                                                                        18
جریان های آذرآواری                                                                 19  
جریان های گلی آتشفشانی                                                            19
گاز های سمی                                                                           20
انحراف مواد مذاب با انفجار و یا احداث موانع                                   20
خنک کردن جبهه های مواد مذاب با آب                                           21
نقشه های مناطق در خطر                                                            22
استفاده از آتشفشان ها                                                                  22
پیش بینی فوران های آتشفشانی                                                      22
نکات مثبت آتشفشان ها                                                                32
فعالیت های آتشفشانی در ایران                                                      25
   – گسترش آتشفشان های سنوزوئیک ایران                                     25
    الف ) البرز                                                                                        26
    ب ) ایران مرکزی                                                                               26
    ج ) لوت                                                                                           26
   – آتشفشان های کواترنر                                                            27
    1- دماوند                                                                                           27
    2- تفتان                                                                                             29
    3- بزمان                                                                                           30
    4- سهند                                                                                            31
    5- سبلان                                                                                           32
    6- جنوب بیجار                                                                                   32
نتیجه گیری و ارزیابی نهایی فرضیه ها                                           36
منابع و مآخذ                                                                            38
ضمائم و پیوست ها                                                                    39   

فهرست شکل ها و نقشه ها
 شکل (۱) : قالب جسد انسان و سگی که در زیر خاکستر فوران شهر پمپئی مدفون شده است
شکل (۲) : پراکندگی آتشفشانی سنوزوئیک ایران
شکل (۳) : نقشه آتشفشان دماوند
شکل (۴) : آتشفشان تفتان که از سمت شمال شرقی رسم شده است
شکل (۵) : مخروط های آتشفشان بزمان ، از سمت مشرق

فهرست جداول
جدول شماره (۱) : آتشفشان های مهم جهان                                      34  
جدول شماره (۲) : کوه های ایران                                                 35

منابع و مآخد
۱- اسدیان،خدیجه؛ زمین شناسی برای جغرافیا ، سمت ، چاپ اول ، بهار ۱۳۸۲.
۲- خالدی ، شهریار ؛ بلایای طبیعی ، دانشگاه شهید بهشتی ، ۱۳۸۰ .
۳- درویش زاده ، علی ؛ آتشفشان شناسی ، پیام نور ،چاپ سوم ، خرداد ۱۳۸۵ .
۴- درویش زاده ،علی – مدنی ، حسن – صداقت ، محمود – حسینی ، احمد – هاشمی ، علی ؛ زمین شناسی ، شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ، ۱۳۷۷.
۵- رزنیف،ایگور؛زمین وبلایای ناگهانی ،ترجمه نینا وشیوا رویگریان،آفتاب، ۱۳۶۹.
۶- صداقت – محمود ، دانشفر – حسین ، حسینی – احمد ، مدنی – حسن ، هاشمی – علی؛ علوم زمین ، شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ،چاپ نهم ، ۱۳۸۷ .
۷- صمد زاده ، رسول ؛ روش تحقیق در جغرافیای طبیعی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه ، چاپ اول ، پاییز ۱۳۸۴ .
۸- عصار ، محمد ؛ راهنمای بهسازی محیط زیست ، ترجمه ابوالحسن ندیم – محمد عصار ، نشر دانشگاهی ، ۱۳۶۳ .
۹- علیجانی ، مهدی ؛ جغرافیای ایران و جهان ( طبیعی و سیاسی ) ، پور ، ۱۳۷۹. ۱۰- وات ، فیونا ؛ مبانی جغرافیایی زلزله و آتشفشان ، ترجمه احمد پوراحمد – مریم نعمتی ثانی ، جهاد دانشگاهی واحد تهران ، چاپ اول ، بهار ۱۳۸۴