مقاله تحلیل و بررسی نقوش و خطوط کاشیکاری مسجد حکیم اصفهان

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله تحلیل و بررسی نقوش و خطوط کاشیکاری مسجد حکیم اصفهان دارای ۱۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله تحلیل و بررسی نقوش و خطوط کاشیکاری مسجد حکیم اصفهان  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله تحلیل و بررسی نقوش و خطوط کاشیکاری مسجد حکیم اصفهان،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله تحلیل و بررسی نقوش و خطوط کاشیکاری مسجد حکیم اصفهان :

چکیده

مسجد حکیم از بناهای دوره صفویه میباشد که به شیوه اصفهانی ساخته شده است. هدف از پـژوهش ایـن مجموعـه بررسـی نقـوش بـه کـار رفتـه در کاشیکاری مسجد حکیم میباشد. بررسیها نشان میدهد نقوش کاشیکاری مسجد حکیم از اشکال هندسی و خط کوفی، خط بنای معقلی و سـاده و خط نستعلیق با هم در آمیخته شده است. در این مجموعه از رنگ آبی لاجوردی و سفید بیشتر استفاده شده است که زیبـایی خاصـی بـه ایـن مسـجد بخشیده است. همچنین از ریتم رنگ ها بر روی ریتم خطوط برای زیبایی بیشتر و بر روی کاشی ها از آیات و اسماء الهی استفاده شده اسـت. آیـههـای قرآنی برای فضای عرفانی مسجد و همچنین تجلی نام حضرت علی در نقوش کاشیکاری که جنبه اخلاقی و مذهبی دارند برای تزیین مسـجد بـه کـار رفته است. ضرورت این پژوهش بررسی نقوش کاشیکاری و اشکال به کار رفته در معماری اسلامی است که از نظر سیاسی، اجتمـاعی و مـذهبی مـورد اهمیت است. روش بررسی مجموعه تحلیلی و توصیفی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانهای است.

واژه های کلیدی: مسجد حکیم، نقوش، کاشیکاری، رنگ، خط

۱

مقدمه

تاریخ معماری اصفهان در ادوار گذشته همانند دیگر نقاط کشور، بومی و مورد توجه بوده است. اصفهان را میتوان پرذوق و شوقترین محفل هنر دوستان نامید. هنرمندانی که به تمام هنرهای مختلف آشنایی داشته و از زمانهای بسیار دور کنار معماران چیره دست این شهر میزیسته و هنرشان زبانزد جهانیان بوده است. ادوار تاریخی یادگارهای معماری زیادی را در شهر اصفهان برجای گذاشته است که هرکدام به نوبهی خود قابل بحث و بررسی است. در این میان از مسجد حکیم کمتر سخن به میان رفته در حالی که آثار زیبای نهفته در آن نه تنهامبیّن معماری دقیق و هنرمندانه دورهی صفویه است بلکه عناصر دینی به کار گرفته در آن، به دلیل عنایت به مذهب تشیع، جایگاه ویژهای را برای آن رقم زده است (زمرشیدی، .(۴ :۱۳۹۰ نام علی (ع ) سطح وسیعی از تزیینات اماکن مذهبی اصفهان را پوشانده است. طرحهای پیچیده و ظریف که به عناصر و نمادهای شیعی اشاره دارد نشان دهندهی حب امیرالمومنین در دل هنرمندان است که به زیباترین وجهی تجلی یافته است (شایسته فر، .(۲:۱۳۸۶

مسجد حکیم از مساجد اواخر دوره صفوی در منطقه قدیمی بابالدشت اصفهان میباشد و بانی آن حکیم محمد داوود ملقب به تقربخان، پزشک شاهعباس دوم و شاهصفی، بوده و بدینسبب، مسجد به حکیم شهرت یافته است (شاردن، (۴۶۲ :۱۳۷۳ و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر، که صاحببن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد، مسجد جورجیر نیز نامیده شده است (جابری انصاری، .(۱۱۸ :۱۳۷۸

براساس کتیبههای مسجد، از معماران این بنا محمدعلیبن استاد علیبیک بنّا اصفهانی، از کاشیکاران آن میرزامحمد کاشیپز، و کتیبهنگار آن خوشنویس نامآور عهد صفوی، محمدرضا امامی، بودهاند. نام خوشنویس دیگری به نام محمدباقر شیرازی نیز در یکی از کتیبهها دیده میشود (گدار،.(۳۲۸ :۱۳۷۵

مسجد حکیم، با نقشهای نامنتظم، در حدود هشتهزار مترمربع وسعت دارد (رفیعی مهرآبادی، .(۶۰۸ :۱۳۵۲ این بنا که مانند بسیاری از بناهای دوره صفویه از آجر ساخته شده (ماهرالنقش، (۳۲ :۱۳۷۶ از نوع مساجد چهار ایوانی است و سه ورودی اصلی دارد. سردر شرقی به شکل پنج ضلعی، با دو سکو در دو طرف، کتیبهای با اشعار فارسی، مقرنس کاری در قوسِ سردر، و دو پشتبغل مزین به خط بنّاییِ کاشیکاریشده است. سردر غربی با مقرنس گچی ساده در قوس، در انتهای کوچهای بنبست قرار دارد و به خیابان حکیم راه مییابد و نزدیک به در جورجیر است (هنرفر،.(۴۱ :۱۳۴۴ سردر شمالی با انواع کاشیکاری و آجرکاری و دو سکو در دو طرف، ایوان کوچکی به عرض مدخل با طراحی زیبا، در بالای در ورودی دارد که به حجرهای راه مییابد. در بالای حجره دو پشتبغل و در قوسِ ایوان، مقرنس با پوشش کاشکاری مَعْقَلی دیده میشود (ماهرالنقش، ۵۱ :۱۳۷۶ـ۵۲، .(۵۴ در یک مسجد فرد مومن هیچگاه فقط یک بیننده صرف نیست، بلکه هرگاه با طهارت و حضور قلب به نماز می ایستد و به قرآئت آیههای قرآنی، ادعیه و احادیث منقوش و مکتوب بر در و دیوار مسجد میپردازد به نحوی با معنا و انعکاسات معنوی خطوط ارتباط برقرار میکند. بنابراین نه تنها معماران بلکه کتیبه

نویسان مسلمان میکوشند تا فضایی به وجود آورند که کلیه صفات و مقامات معنوی را متجلی سازند (شایسته فر، .(۳:۱۳۸۱