مقاله خدا و دین در اندیشه هگل

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله خدا و دین در اندیشه هگل دارای ۲۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله خدا و دین در اندیشه هگل  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله خدا و دین در اندیشه هگل

چکیده  
منابع  
پى‌‌نوشت‌‌ها  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله خدا و دین در اندیشه هگل

– John W. Burbidge, Hegel on Logic and Religion, Albany: SUNY Press, 1992;

– Patricia Marie Claton, Hegel’s Metaphysics of God: The Ontological Proof As the Development of a Trinitarian Divine Ontology, (Aldershot, UK, and Burlington, Vt: Ashgate, 2002);

– Stephen Crites, Dialectic and Gospel in the Development of Hegel’s Thinking, (University Park, PA: Pennsylvania State University Press, 1998);

– Dieter Henrich, Der ontologishe Gottesbeweis: Sein Problem und seine Geschiche bingen: Mohr, 1967); in der Neuseit;

– Walter Jaeschke, Reason in Religion: The Foundations of Hegel’s Philosophy of Religion, Berkeley: University of California Press, 1990 / Die Vernunft in der Religion. Studien zurGrundlegung der Religions philosophie Hegels, Stuttgart- Bad Canstatt: Frommann – Holzboog,1986;

– Muhammed Khair, “Hegel and Islam,” The Philosopher, Volume LXXXX No 2;

– Hans Kung and J.R. Stephenson, The Incarnation of God: An Introduction to Hegel’s Theological Thought As Prolegomena to a Future Christology, National Book Network, 1987;

– Quentin Lauer, S.J., Hegel’s Concept of God, Albany: SUNY Press, 1982;

– Philip M. Merk linger, Philosophy, Theology, and Hegel’s Berlin Philosophy of Religion,1821-1827, Albany: SUNY Press,

چکیده

هگل فیلسوف غامض‌‌گو و پیچیده‌‌نویسی است که تفسیر دیدگاه‌‌هایش در میان متخصصان فن، ماجرای درازدامنی دارد. برخی وی را به اعتقاد به همه‌‌خدایی، همه‌‌درخدایی و حتی کفر متهم ساخته‌‌اند و برخی دیگر وی را ستوده‌‌اند؛ اما آنچه پیداست این است که هگل خود را متعهد به مسیحیت لوتری دانسته، دامن خود را از این اتهامات برمی‌‌شوید. دزموند فیلسوف معاصری است که پس از ۲۵ سال مطالعه در آراء هگل، در کتابی با عنوان خدای هگل: بدَلِ ساختگی؟ به تفسیر دیدگاه هگل درباره خدا و دین پرداخته است. این کتاب، که آکنده از اصطلاحات پیچیده فلسفه هگل و نیز نوواژه‌‌های خاص خود دزموند است، در این مقاله مورد بررسی و نقد اجمالی قرار گرفته است

نکته مهم در این بررسی تأکید آن بر این نکته است که باید از داوری شتاب‌‌زده درباره فیلسوف بزرگی چون هگل پرهیز کرد و بدون هیچ‌‌گونه محدودنگری به سایر دیدگاه‌‌هایی که در تفسیر نظرپردازی‌‌های هگل درباره دین مطرح شده‌‌اند، توجه کرد

کلید واژه‌‌ها

 هگل، خدا، همه ‌‌خدایی، همه‌‌ در خدایی، دین

نقل شده است که شهید بهشتی در روزهای اقامت در آلمان به دیدار قبر هگل در برلین شرقی رفت. پس از مدتی جست‌‌وجو در قبرستان، سرانجام قبر هگل پیدا شد. یکی از همراهان وی با عناوین زننده و ناپسندی از هگل یاد کرد. شهید بهشتی از این کار وی خشمگین شد و اظهار داشت آنچه هگل در زمان و مکان خود کرد، از نظر تأثیرگذاری قابل مقایسه با کاری است که ملاّصدرا در عصر صفویان انجام داد.۲ شهید بهشتی در آثار هگل چه چیزی دیده بود که این‌‌گونه از هگل تعریف و تمجید کرد؟ آیا ممکن است وی تصور کرده باشد که هگل مسلمان است؟ مطمئنا پاسخ منفی است. دست کم، مسلمان بودن هگل به معنای تغییر مذهب یا دین رسمی یا به زبان آوردن شهادتین، منتفی است.۳ هگل تنها یک بار به طور اتفاقی در کتاب خود، فلسفه تاریخ، آن هم با به کار بردن تعبیر غلط و رایج در زمان خود، یعنی تعبیر غلط به دین اسلام اشاره کرده است. وی در آنجا اظهار می‌‌دارد که مدت‌‌هاست اسلام از صحنه تاریخ ناپدید شده. وی در کتاب سخنرانی‌‌هایی در باب فلسفه دین، تقریبا همه اسلام را نادیده می‌‌گیرد و فقط می‌‌گوید: اسلام به دلیل ردّ آموزه تجسّد، همسان با خداشناسی طبیعی (Deism) است

اگر بخواهیم در این باره جدّی باشیم که فیلسوف بزرگ و مسلمان و انقلابی‌‌ای نظیر آیت‌‌اللّه بهشتی احتمالا چه چیزی در آثار هگل مشاهده کرده، می‌‌توانیم از اینجا آغاز کنیم که نظر هگل درباره خدا چه بوده و این مسئله‌‌ای است که دزموند در کتاب خود به بحث درباره آن می‌‌پردازد. دزموند اکنون استاد فلسفه در مؤسسه فلسفه دانشگاه کاتولیک «لووین» بلژیک می‌‌باشد و پیش‌‌تر نیز رئیس انجمن «هگل» آمریکا (۱۹۹۳ـ۱۹۹۱) و نیز انجمن «متافیزیکی آمریکا» (۱۹۹۴ـ۱۹۹۲) بود. او تاکنون مجموعه مقالاتی درباره هگل جمع‌‌آوری و ویراسته و نیز دو کتاب و مقالات متعددی درباره هگل به نگارش در آورده است

دزموند کتاب خود را به منزله وداع با هگل توصیف می‌‌کند و دلیل وداع گفتن دزموند با هگل دقیقا آن است که وی از دیدگاه هگل درباره خدا ناخرسند است. دزموند نخستین فیلسوفی نیست که ناخرسندی خود را از الهیات هگل ابراز می‌‌دارد. حتی شیلینگ پس از آنکه جانشین هگل شد، ملزم شد که «تخم اژدهای همه‌‌خدایی هگلی را در برلین لگدمال کند.»۴ به همین منوال، دزموند هشدار می‌‌دهد که اگر همانند هگل، خدا را همچون یک کل و نه فراتر از هرگونه کل بدانیم، «سرانجام بت‌‌پرستانی «همه‌‌خداگرا»۵ و حتی «همه‌‌درخداگرا»۶ خواهیم گشت.»۷ دزموند می‌‌پذیرد که هگل با انکار جوهر بودن خدا، از همه ‌‌خدایی مبتنی بر دیدگاه اسپینوزا می‌‌گریزد، اما معتقد است: خواه خدا، به عنوان امرِ غایی نزدیک به انسان، را «جوهر» بدانیم همچنان که اسپینوزا بر آن بود یا او را «روح» بدانیم ـ آن‌‌گونه که هگل بر آن است در هر حال، ساختارِ همان سرزنشی که در ردّ اسپینوزاگرایی در نزاع درباره همه‌‌خداگرایی مطرح بود، در مورد هگل نیز صادق است؛ زیرا تنها تفاوت هگل با اسپینوزا آن است که هگل روح را جایگزین جوهر کرده است.۸ نخستین کسی که به سرزنش اسپینوزاگرایی پرداخت یاکوبی بود که در سال اظهار داشت: ایمان به خدای شخصی و آزادی و اختیار انسان، با الهّیات فلسفی موجود (دیدگاه اسپینوزا) تهدید شده است

چارلز هارتسهورن نیز هگل را به «همه‌‌خدایی» یا به بیان دقیق‌‌تر، «همه‌‌درخدایی» متهم می‌‌کند، (هرچند به داشتن نوعی التباس و سرگردانی در این‌‌باره اعتراف می‌‌نماید) و به رغم انکار خود شیلینگ، وی را نیز همانند هگل فردی معتقد به «همه درخدایی» تلقّی می‌‌کند

اگر هگل (۱۸۳۱ـ۱۷۷۰) معتقد به نوع مشخصی از خداپرستی باشد، باید وی را معتقد به «همه‌‌درخدایی» تلقّی کنیم. هگل معتقد است که برای بیان حقیقت، باید متضادها متحد شوند و هر دو اصطلاح «وجوب» و «امکان» را به کار می‌‌گیرد. با این حال، تشخیص اینکه دقیقا منظور وی از این اصطلاحات چیست، مشکل است. بی‌‌شک، وی معتقد است که اتحاد واجب با ممکن، غیرمتناهی با متناهی، و عام با خاص، حقیقت و ذات هر دوی آنها را تشکیل می‌‌دهد. اما معضل پیشِ روی، نحوه توصیف این اتحاد است. از نظر من، هگل در این مسئله به روشنی سخن نمی‌‌گوید. فریدریش شیلینگ (۱۸۵۴ـ۱۷۷۵) همشاگردی و دوست هگل در «توبینگن»، در نوشته‌‌های اخیرش، به‌‌گونه‌‌ای روشن‌‌تر و مشخص‌‌تر از هگل معتقد به همه درخدایی می‌‌نُماید، هرچند وی نیز با این حال، چندان روشن سخن نمی‌‌گوید. وی به تغییر و آزادی هم خدا و هم مخلوقات تصریح می‌‌کند و بی‌‌شک، نه خالق و نه وجودِ نوعی نظام مخلوق را ممکنِ صرف تلقّی نمی‌‌کند

اصطلاح «همه‌‌درخدایی» نخستین بار از سوی یکی از شاگردان هگل به نام کراوس (K.C.F. Krause ;1781-1832) برای اشاره به این دیدگاه وضع شد که جهان، جاندار الوهی است، به گونه‌‌ای که خداوند دربردارنده، و در عین حال، فوق طبیعت و نیز انسانیت (انسان‌‌ها) است

هارتسهورن میان «همه‌‌درخدایی» و «همه‌‌خدایی» بر اساس مسئله جبر تمایز می‌‌نهد.۱۱ وی ادعا می‌‌کند که «همه خدایی کلاسیک»، در دیگاه رواقیون و اسپینوزا جبرگرایانه بود، در حالی که «همه‌‌درخدایی» چنین نیست

تعجبی ندارد که دزموند به هارتسهورن اشاره‌‌ای نمی‌‌کند، هرچند پی بردن به این نکته روشنگرانه خواهد بود که دزموند تا چه حد مایل است نقدهایی را که در ردّ هگل مطرح می‌‌سازد در مورد افراد دیگری نظیر شیلینگ و مورز مندلسون نیز، که به بحث درباره «همه‌‌درخدایی» پرداخته‌‌اند، مطرح کند

آموس یانگ (Amos Yong) یکی دیگر از کسانی که به بررسی دیدگاه دزموند پرداخته، از اینکه دزموند «همه‌‌درخدایی» را جدّی نگرفته، گلایه می‌‌کند

هیچ اشاره‌‌ای به یاکوبی و دیدگاه‌‌های وی در این باره نمی‌‌کند. در واقع، دزموند هرگز به خود زحمت نمی‌‌دهد که نقدهای خود بر دیدگاه هگل درباره خدا را در میان بسیاری دیگر از نقدهای مشابه قرار دهد. منظور من آن نیست که تلویحا نقدهای دزموند را تکراری بخوانم، بلکه تنها می‌‌خواهم متذکر شوم که هرگونه داوری درباره امتیازات آنچه در نقد وی متمایز است، باید با مقایسه نکات مطرح شده توسط وی با نکات و نقدهایی آغاز شود که بسیاری از کسانی مطرح کرده‌‌اند که دیدگاه‌‌های هگل را به لحاظ دینی غیرقابل پسند یافته‌‌اند، و این گامی است که خود دزموند در پیمودن آن کمکی به ما نمی‌‌کند

کتاب دزموند بیشتر جدلی است تا کمک به فهم دیدگاه هگل. این کتاب اعتراف‌‌نامه اعتقادی شخصی دزموند است. دزموند پس از ۲۵سال مطالعه و بررسی در باب هگل، خود را از شرّ وی خلاص می‌‌کند و به کار الهّیاتی خود می‌‌پردازد. وی دلایل خود را برای ردّ هگل و نیز سرنخ‌‌هایی را که می‌‌توان در این مورد پیش‌‌بینی کرد، ذکر می‌‌کند. من مطالعه این کتاب دزموند را برای کسانی که آثار دیگر وی را خوانده و آنها را جالب توجه یافته‌‌اند و می‌‌خواهند مسیرهای پر پیچ و خم استدلال‌‌های وی را دنبال کنند، توصیه می‌‌کنم تا بصیرت‌‌های بیشتری نسبت به این نکته به دست آورند که چگونه ممکن است یک متفکر کاتولیک مدت زیادی از زندگی خود را صرف مطالعه در دیدگاه‌‌های هگل کرده، پس از در نظر گرفتن محتاطانه و دقیق همه جوانب و ابعاد آن، رأیی برای اجرا صادر کند مبنی بر اینکه برداشت هگل درباره خدا، بت‌‌پرستانه است

این کتاب، مناسب با سطح دانشجویان نیست؛ نثر آن فشرده و آکنده از اصطلاحات فنی است. البته در بررسی دیدگاه هگل، از استعمال برخی از این اصطلاحات گریزی نیست، اما دزموند تعداد زیادی از نوواژه‌‌های خاص خود را مطرح کرده و به این صورت، متن کتاب را فوق‌‌العاده مغلق می‌‌سازد. اگر کسی برای درک دیدگاه‌‌های الهّیاتی هگل و چگونگی بحث درباره این دیدگاه‌‌ها از سوی دیگر شارحان و اندیشمندان خواهان کمک باشد، می‌‌توان به انبوه فراوانی از بررسی‌‌های دیگر اشاره کرد که دانشجویان باید پیش از مطالعه کتاب دزموند، نخست به مطالعه آنها بپردازند