مقاله امام خمینی(ره) و اتخاذ رویکرد کلامی در به چالش کشیدن گفتمان سیاسی سکولار

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله امام خمینی(ره) و اتخاذ رویکرد کلامی در به چالش کشیدن گفتمان سیاسی سکولار دارای ۳۳ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله امام خمینی(ره) و اتخاذ رویکرد کلامی در به چالش کشیدن گفتمان سیاسی سکولار  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله امام خمینی(ره) و اتخاذ رویکرد کلامی در به چالش کشیدن گفتمان سیاسی سکولار

چکیده:  
مقدمه  
الف. مفاهیم  
ب. گفتمان سازی سیاسی اندیشه سکولار از دیدگاه امام خمینی  
۱ نقش کلیسای قرون وسطا و روحانیت مسیحی در پیدایش گفتمان سیاسی سکولار  
۲ قدرت های استعماری و ترویج اندیشه جدایی دین از سیاست  
۳ وابستگان به اجانب و تبلیغ جدایی دین از سیاست  
۴ نقش روحانیون دنیاپرست یا غافل در تحقق جدایی دین از سیاست  
۵ سهم تفکر تک بعدی حوزوی در زمینه سازی تفکر سیاسی سکولار  
رویکرد کلامی امام در اثبات ولایت فقیه  
۱ منطق کلامی امام در طاغوت ستیزی  
انواع حکومت های طاغوتی از نظر امام  
برهان کلامی امام در طاغوت ستیزی  
۲ منطق امام خمینی در ظلم و استبدادستیزی  
۳ منطق کلامی امام در مقابله با استعمار  
۴ منطق کلامی امام در تجزیه ناپذیری دین اسلام از سیاست  
۵ منطق کلامی امام در اثبات ولایت فقیه  
نتیجه گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله امام خمینی(ره) و اتخاذ رویکرد کلامی در به چالش کشیدن گفتمان سیاسی سکولار

نهج البلاغه (بی تا)، ترجمه صبحی صالح، بی جا، بی نا

آذری قمی، احمد (۱۳۷۲)، ولایت فقیه از دیدگاه فقیهان اسلام، قم، دارالعلم

آل احمد، جلال (۱۳۵۶)، خدمت و خیانت روشنفکران، شیراز، طلوع

اراکی، محمدعلی (۱۴۱۳ق)، المکاسب المحرّمه، قم، در راه حق

ـــــ (۱۳۴۶ق)، البیع، قم، در راه حق

الیاده، میرجا (۱۳۷۴)، فرهنگ و دین، تهران، طرح نو

انصاری، مرتضی (۱۳۶۶)، مکاسب، قم، مطبوعات دینی

بهنام، جمشید (۱۳۷۵)، ایرانیان و اندیشه تجدّد، تهران، فروزان

بیات، عبدالرسول (۱۳۸۱)، فرهنگ واژه ها، قم، اندیشه و فرهنگ دینی

بیرو، آلن (۱۳۷۰)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجم باقر ساروخانی، تهران، بهبهان

بیگدلی، علی (۱۳۷۴)، تاریخ اندیشه سیاسی در غرب، تهران، لادن

جواد زاده، علیرضا، «حاکمیت سیاسی فقیهان از دیدگاه آخوند خراسانی» (۱۳۸۹)، حکومت اسلامی، ش۲

جوادی آملی، عبدالله (۱۳۶۷)، ولایت فقیه، رهبری در اسلام، تهران، رجا

حر عاملی، محمدبن حسن (۱۴۱۲ق)، وسایل الشیعه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی

حلبی، علی اصغر (۱۳۷۶)، علم کلام در ایران و جهان اسلام، تهران، اساطیر

دفتر مطالعات سیاسی وزارت خارجه (۱۳۷۰)، نهضت مشروطه ایران، تهران

دهخدا، علی اکبر (۱۳۷۳)، لغت نامه، زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران، دانشگاه تهران

دهشیری، محمدرضا (۱۳۸۰)، درآمدی بر نظریه سیاسی امام خمینی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی

ذبیح زاده، علی نقی (۱۳۸۷)، مرجعیت و سیاست در عصر غیبت، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

رضوانی، محمداسماعیل (بی تا)، انقلاب مشروطیت ایران، بی جا، امیرکبیر

فاستر، مایکل ب (۱۳۶۲)، خداوندان اندیشه سیاسی، ترجمه فواد شیخ الاسلامی، تهران، امیرکبیر

فوزی، یحیی (۱۳۸۶)، اندیشه سیاسی امام خمینی، قم، معارف

کدیور، محسن (۱۳۷۶)، نظریه های دولت در فقه شیعه، تهران، نی

ـــــ (۱۳۸۵)، کتاب سیاستنامه خراسانی، قطعات سیاسی در آثار آخوند، تهران، کویر

مدنی، سیدجلال الدین (۱۳۷۶)، مبانی و کلیات علوم سیاسی، تهران، علامه طباطبایی

ـــــ (۱۳۶۰)، تاریخ سیاسی معاصرایران، چ سوم، قم، جامعه مدرسین

محمدی ری شهری، محمد (۱۳۸۳)، میزان الحکمه، قم، دارالحدیث

مصباح، محمدتقی (۱۳۶۷)، معارف قرآن، قم، در راه حق

معرفت، محمدهادی (۱۳۷۷)، ولایت فقیه، قم، تمهید

ـــــ، «تأملی در مبانی اندیشه سیاسی امام خمینی» (پاییز ۱۳۷۸)، علوم سیاسی، ش ۶، ص۱۰

ممدوحی، حسن (۱۳۸۰)، حکمت حکومت فقیه، قم، بوستان کتاب

منذر، علی (۱۳۶۸)، پایداری تا پای دار، تهران، مؤسسه تحقیقاتی و انتشاراتی نور

موسوی خمینی، سیدروح الله (۱۳۷۸ الف)، صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)

ـــــ (۱۳۷۸ ب)، آئین انقلاب اسلامی؛ گزیده ای از اندیشه و آراء امام خمینی(ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)

ـــــ (بی تا الف)، ولایت فقیه، جهاد اکبر، بی جا، بی نا

ـــــ (بی تا ب)، کشف اسرار، بی جا، بی نا

ـــــ (۱۳۶۶)، کتاب البیع، قم، اسماعیلیان

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (۱۳۶۹)، شئون و اختیارات ولی فقیه از کتاب البیع، ترجمه اداره کل مراکز و روابط فرهنگی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

چکیده

یکی از پرسش‌های مطرح در محافل علمی، چگونگی توانمندی امام در به چالش کشیدن اندیشه‌های سیاسی سکولار حاکم در عصر مدرنیته و گفتمان‌سازی پارادایم ولایت فقیه، و به کرسی نشاندن آن در ایران است. پاسخ به آن، رهاوردی است در توانمندسازی پیروان مکتب امام خمینی(ره) در تشریح ابعاد سیاسی، اجتماعی دین مبین اسلام، با شیو امام، که توانست شبهات احتمالی را پاسخگو باشند. این پژوهش، به تبیین تحلیل کلامی و عقلانیت امام پرداخته، نتیجه به‌دست آمده حاکی است که امام تنها با اتخاذ رویکرد کلامی در اندیشه‌های سیاسی، توانست نظریه توأمانی دین اسلام با سیاست و ولایت فقیه را نزد صاحب‌نظران مخالف مطرح نموده و با تشکیل حکومت اسلامی، به گفتمان‌سازی پارادایم ولایت فقیه جامه عمل بپوشاند و دست استبداد و استعمار را از این سرزمین قطع نمایند

کلیدواژه‌ها: سکولار، امام خمینی(ره)، حکومت اسلامی، طاغوتی، استبداد، استقلال، استعمار

 

مقدمه

بنیادهای هر یک از نظام های سیاسی در جهان، ریشه در چگونگی اندیشه رهبری و مؤسس آن دارد. یکی از نظام های نوبنیاد، که نظر پژوهشگران مجامع جهانی را به خود جلب کرد، پیدایش حکومت دینی در ساختار جمهوری اسلامی ایران به رهبری امام خمینی در معنای اندیشه های سیاسی سکولار حاکم بر جوامع بشری در اوج مدرنیته است. هم اینک هر یک از دو طیف موافق و مخالف، درصدد فهم واقعیت و مبانی کلامی و منطق عقلانی بر تفکر سیاسی امام هستند. مسئله مورد تحقیق این پژوهش، نقش منطق کلامی امام در به چالش کشیدن هژمونی گفتمان سیاسی سکولار است

پاره ای از مفردات و مؤلفه های این موضوع به صورت مستقیم در آثار امام، همچون کشف اسرار، کتاب البیع، و ولایت فقیه و با شرح و بسطی در سایر کتاب ها و مقالات، تحت عناوین مختلف در سلسله منشورات مرکز تنظیم و نشر آثار امام از جمله مجموعه تبیان و صحیفه نور به طبع رسید. با وجود این، کتاب یا مقاله مستقلی در این زمینه تدوین نشده است. طرح چنین مسئله ای درصدد است تا شیوه امام و علت موفقیت وی را در سکولارستیزی، احیای روحیه ضداستبدادی، استکبارگریزی، استقلال خواهی، عدالت طلبی، و تشکیل جمهوری اسلامی روشن سازد

امام با توجه به دوران طولانی هژمونی گفتمان اندیشه های سیاسی سکولار در عصر مدرنیته، و پس از دریافت بازخوردهای منفی برخی متفکران شیعی نسبت به ادله فقهی ولایت فقیه و در نتیجه، انحراف گزینش شیوه محافظه کارانه در برابر حکومت جائر و سلطه اجانب درصدد درمان مشکلات موجود برآمدند؛ ایشان برای مداوای دردهای ناشی از تفکر سکولار، که پس از ناکامی آرمان های نهضت مشروطه و پیدایش دولت وابسته و مستبد ستیزه گر با دیانت، با ابتکاری مناسب به برجسته کردن منطق عقلانی و براهین بدیهی کلامی، در کنار ادله یا مؤیدات فقهی روآوردند. ایشان با شفاف سازی منطق خود، طلسم هژمونی یاد شده در دو قرائت لائیسیته و دینی تقیه مآب رو به گسترش میان برخی اصحاب حوزوی را شکسته، و به چالش کشانده و در سطح بین الملل احیاگر گفتمان اندیشه سیاسی دینی و تفکر ولایت فقیه شدند. تبیین و بررسی روش امام در مقابله با رشد تفکر سکولاری، می تواند برای معرفی صحیح اسلام به جهانیان و جلوگیری از گرایش سکولاری استعمارزده، که زمینه ساز سلطه مجدد اجانب بر ایران و سایر کشورهای اسلامی است، ارزشمند باشد

بررسی روش کلامی امام خمینی نسبت به برخی از اندیشه های سیاسی وی، برای اثبات تجزیه ناپذیری دیانت اسلام از سیاست و حقانیت ولایت فقیه، نگاه جدیدی است که قبلاً با این رویکرد در تحقیقاتی که تاکنون ارائه گردید، مشاهده نشد

سؤال اصلی این پژوهش این است که براهین کلامی امام خمینی و نقش آن در به چالش کشیدن هژمونی گفتمان سیاسی سکولار چیست؟

 

الف. مفاهیم

از میان تعاریف متعدد ارائه شده برای سکولاریسم، امروزه تفکیک و جداسازی حوزه دین از حوزه دنیا، بخصوص از سیاست با انگیزه های گوناگونی معروف شده است. «دین در عملکرد نظام اجتماعی به حاشیه رانده می شود و کارکردهای اساسی در عملکرد جامعه، با خارج شدن از زیر نفوذ و نظارت عواملی که اختصاصاً به امر ماورای طبیعی عنایت دارند، عقلانی می گردد» (الیاده، ۱۳۷۴، ص۱۲۹). برخی چون آلن بیرو، به روند پیدایش سکولاریسم توجه کرده و سکولاریزاسیون را فرایندی می داند که بر طبق آن، واقعیاتی که در قلمرو دینی، جادویی و مقدس جای داشتند، به محدوده امور غیرمقدس و طبیعی منتقل شدند و در زمینه حیات اجتماعی، غیردینی ساختن با زدودن بُعد تقدس آمیز برخی مظاهر جهان و مقام انسان در جهان همراه است. در این فرایند، جنبه های عقلانی، علمی و فنی، جایگزین مظاهر دینی و تبیین جهان از امور مقدس و الهی می شوند (بیرو، ۱۳۷۰، ص۳۳۴)

در نتیجه، سکولاریزم مصطلح عبارت از گرایشی است که طرفدار و مروّج حذف یا بی اعتنایی و به حاشیه راندن نقش دین در ساحت های گوناگون حیات انسانی از قبیل سیاست، حکومت، علم، عقلانیت، اخلاق و; می باشد (بیات، ۱۳۸۱، ص۳۲۸)

علم کلام رشته ای از علوم اسلامی است که با استفاده از براهین بدیهی عقلی و یا نقلی مستدل، از اندیشه و عقاید اسلامی دفاع می گردد (ر.ک: حلبی، ۱۳۷۶، ۳۰ و ۳۵ – ۳۶). تفاوت خاستگاه کلامی با فقهی در اندیشه سیاسی این است که چون موضوع علم کلام، ذات، افعال، اسماء و اوصاف خدای متعال است، متکلّم سیاسی به بررسی عدم حجیت عقلی سلطه طاغوت (مستبدین ستمگر و استعمارگران) و حجیت و مشروعیت ولایت الهی و جانشینان و منصوبین او می پردازد. ولی موضوع علم فقه، تعیین تکالیف و حقوق عباد است که فقیه با تمسک به متون اسلامی آیات و روایات، به ممنوعیت پذیرش سلطه مستکبران، و ضرورت و وجوب پذیرش حاکمیت الهی و بایدها و نبایدهای سیاسی زمامداران الهی تحت عنوان فقه سیاسی، حکم صادر می کند

ب. گفتمان سازی سیاسی اندیشه سکولار از دیدگاه امام خمینی

در اینجا به گوشه هایی از تحلیل امام خمینی در سهم نهادها و گروه های گفتمان ساز تفکر جدایی دین از سیاست و اهداف آنان می پردازیم

۱ نقش کلیسای قرون وسطا و روحانیت مسیحی در پیدایش گفتمان سیاسی سکولار

گفتمان غالب سیاسی قرون وسطا، اندیش سیاسی نظام دوقطبی سلطانی و یزدانی بود که حوز اقتدار برنامه ریزی و جعل قوانین سیاسی و مذهبی، به غیر از برهه ای از زمان*(ر.ک: مدنی، ۱۳۷۶، ج۱، ص۱۵۵-۱۵۸) از همدیگر منفک بودند. هریک از این دو نهاد تفکیک شده بنفسه مشروعیت داشتند و افراد جامعه در حوزه های مربوطه مکلّف به اطاعت از هردوی آنها بودند. ولی هیچ یک از این دو قوه، نباید به حوزه اختصاصی دیگری دست اندازی کند. قوانین حاکم بر این دو حوزه، از هم مجزا بوده و تفاوت داشتند. قوانینی که امور دنیوی انسان را برای او تنظیم می کنند، «قوانین انسانی» و قوانینی که با تأمین سعادت وی در دنیای دیگر سروکار دارند، «قوانین یزدانی» نامیده می شدند. ریشه و مبنای این تفکیک را باید در فرمان مشهور و منسوب به مسیح دانست که در انجیل آمده است: «گفت مال قیصر را به قیصر ادا کنید و مال خدا را به خدا» (انجیل متی، باب ۲۲، فقره ۲۱)

تعلیمات مذهبی پولس و پطرس قدیس هم که در نامه های انجیلی آنها منعکس است، از دو آی انجیل الهام گرفته اند: «هر شخص مطیع قدرت های برتر بشود، زیرا که قدرتی جز از خدا نیست و آنهایی که هست از جانب خدا مرتب شده است* حتی هر که با قدرت مقاومت نماید، مقاومت با ترتیب خدا نموده باشد» (رساله پولس رسول برومیان، باب ۱۳، فقره ۱)

گلازیوس (Gelasius) از پاپ های قرن پنجم میلادی نیز به اصل تفکیک و وظایف رهبران سیاسی و دینی در امور انسانی و یزدانی تأکید داشت (فاستر، ۱۳۶۲، ج ۱، ص۴۰۱). تقریباً هفت قرن بعد نیز استیفن تورنی (Stephen of Turnai)، از رهبران مسیحی قرن دوازدهم به همان نظام دوقطبی و پایگاه منفک روحانیت و سلطنت، اهتمام ورزید و از حوز قانون انسانی سخن به میان آورد (ر.ک: همان، ص ۵۰۳)

یکی از ممیزه های مذهب پروتستانتیسم لوتری، پس از رنسانس نیز جدایی سازمان دینی از سیاست بود که مورد استقبال برخی زمامداران سیاسی قرار گرفت، آنگاه سکولاریسم به مثابه یک نظام منسجم فکری به صورت یک جهان بینی درآمد که بر انسان گرایی، تجربه گرایی و عقلانیت ابتناء یافت. در یک روند به تدریج، حقوق، وظایف و امتیازات کلیسا به نهادهای غیرمذهبی منتقل شد که از آن به سکولاریزاسیون یاد می شود (ر.ک: الیاده، ۱۳۷۴، ص۱۲۴ ـ ۱۲۹؛ بیگدلی، ۱۳۷۴، ص۱۲۰ و ۱۳۵)

این تجربه تاریخی نظام دوقطبی در غرب، زمینه ساز طرح برخی دیدگاه های مشابه در جهان اسلام شد که به دفاع از سکولاریزم بپردازند. در حالی که آنان به تفاوت ماهوی دین اجتماعی اسلام، با مسیحیت تحریف شده توجهی نداشتند. به همین دلیل، امام خمینی با توجه به تاریخ سیاسی قرون وسطا و حاکمیت نظریه سیاسی نظام دوقطبی، میان عمده رهبران مسیحیت، یکی از عوامل شکل گیری و گسترش تفکر سکولاریسم، بخصوص یکی از ابعاد مهم آن، یعنی جدایی دین از سیاست را مواضع کلیسای قرون وسطا و پس از آن خواند و در جمع روحانیون گفت

شما می بینید که از اول یک جریانی در کار بود که شماها را از ملت منعزل کنند; همان چیزی که در غرب نسبت به کلیسا می گفتند: کلیسا برای خودش علی حدّه برود و مسائل ناسوت و لاهوت بگوید و مملکت را بدهند ما اداره اش بکنیم (موسوی خمینی، ۱۳۷۸ الف، ج۱۵، ص۱۰-۱۱); سیاست مال قیصر و محراب مال آخوند!; (همان، ج۶، ص۴۳)

البته امام مسیحیت اصیل را چون اسلام محیط بر احکام عبادی و سیاسی می دانست و انزوای مسیحیت در قرون وسطا را امر عارضی دانسته و می گوید: «چپاولگران حیله گر کوشش کردند به دست عمال به اصطلاح روشنفکر خود اسلام را همچون مسیحیت منحرف به انزوا کشانند و علما را در چارچوب مسائل عبادی محبوس کنند» (همان، ج۱۸، ص ۸۹)

این سخنان امام، حاکی از اوضاع بحران فکری متأثر از قرون وسطای حاکم بر بخشی از مجامع دینی و برخی از رهبران مذهبی در حوزه و در میان معدودی از دانشگاهیان بود. به طوری که وجود انحراف در پندار جدایی دین مسیحیت از سیاست نزد عمده آبای کلیسا در قرون وسطا محرز است

۲ قدرت های استعماری و ترویج اندیشه جدایی دین از سیاست