مقاله نقد تاریخى در آثار تاریخ نگاران مسلمان

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله نقد تاریخى در آثار تاریخ نگاران مسلمان دارای ۳۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله نقد تاریخى در آثار تاریخ نگاران مسلمان  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله نقد تاریخى در آثار تاریخ نگاران مسلمان

چکیده    
روش نقد تاریخى    
مرحله نخست: نقد ظاهرى    
مرحله دوم: نقد باطنى    
نقد تاریخى نزد مسلمانان    
۱ـ جلوه هاى نقد ظاهرى در تاریخ نگارى اسلامى    
۱ ـ ۱ـ نقد نویسندگان و راویان    
۲ ـ ۱ ـ ۱ـ گزینش و انتخاب    
۱ ـ ۲ـ نقد منابع و مصادر    
۲ـ جلوه هاى نقد باطنى در تاریخ نگارى اسلامى    
۲ ـ ۱ـ نقد اخبار و روایات    
۲ ـ ۲ـ نقد نویسندگان و مورّخان    
کتاب نامه    

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله نقد تاریخى در آثار تاریخ نگاران مسلمان

۱ ابن اثیر جزرى، على بن محمد، الکامل فى التاریخ، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ ق

۲ ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، مقدمه، به کوشش خلیل شحاده، بیروت، ۱۴۰۱ ق

۳ ابن طقطقى، محمد بن على بن طباطبا، الفخرى فى الآداب السلطانیه و الدول الاسلامیه، بیروت، دار صادر، ]بى تا[

۴ ابن فندق، على بن زید بیهقى، تاریخ بیهق، به کوشش احمد بهمنیار، تهران، ۱۳۶۱

۵ ابن کثیر، عمادالدین اسماعیل، البدایه و النهایه، به کوشش احمد ابوملحم، بیروت، ۱۴۰۵ ق

۶ ابوالفرج اصفهانى، على بن حسین، الاغانى، قاهره، وزاره الثقافه و الارشاد القومى، ]بى تا[

۷ سخاوى، شمس الدین محمد، الاعلان بالتوبیخ لمن ذم التاریخ، به کوشش فرانتس روزنتال، بغداد، ۱۳۸۲ ق

۸ طبرى، محمد بن جریر، تاریخ الرسل و الملوک، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، ۱۹۶۷ م

۹ عبدالحمید، صائب، علم التاریخ و مناهج المورخین، بیروت، الغدیر للدراسات و النشر، ۱۴۱۱ ق

۱۰ مسعودى، على بن حسین، التنبیه و الاشراف، تصحیح عبدالله اسماعیل صاوى، قم، نشر منابع الثقافه الاسلامیه، ]بى تا[

۱۱ مسعودى، على بن حسین، مروج الذهب، به کوشش یوسف اسعد داغر، بیروت، ۱۳۸۵ ق

۱۲ مسکویه رازى، احمد بن محمد، تجارب الامم و تعاقب الهمم، تهران، ۱۳۶۶

۱۳ یعقوبى، احمد بن اسحق، تاریخ الیعقوبى، به کوشش خلیل المنصور، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۹ ق

چکیده

تحقیق در تاریخ، نیازمند دست یابى به حقایق و واقعیت هاى تاریخى است، و این امر، مستلزم بررسى دقیق اطلاعات تاریخى موجود در منابع، اسناد و مدارک مى باشد. آن چه این بررسى را ممکن و محقق مى سازد، عملکرد انتقادى در برخورد با این اطلاعات است که از آن به عنوان نقد تاریخى یاد مى شود. نقد تاریخى بر اساس اصول و موازین خود، به دو مرحله نقد ظاهرى و نقد باطنى قابل تفکیک است که به هر دو مورد در تاریخ نگارى اسلامى توجه شده است. مورّخان مسلمان با بهره گیرى از شیوه هاى نقد تاریخى، کمابیش سعى نموده اند تا کتاب هاى تاریخى معتبر و ارزش مندى را ارائه کنند. از تاریخ نویسان ممتازى که در این زمینه، عملکرد بیشترى داشته اند مى توان مسعودى، مسکویه رازى، ابن اثیر و ابن خلدون را نام برد. با این حال در میان آثار تاریخى، کتاب هاى بسیارى وجود دارد که اخبار آن ها آمیخته با افسانه و اسطوره است و نیازمند نقد و پیرایش علمى اند

واژگان کلیدى: تاریخ نگارى اسلامى، نقد تاریخى، نقد ظاهرى، نقد باطنى، جرح و تعدیل، گزینش.

روش نقد تاریخى

مواد شناخت تاریخى در اخبار و آثار مکتوب که خود مصدر جامعى براى اخبار مى باشند، گرد آمده اند. به طور طبیعى براى به دست آوردن اخبار، سه راه به قرار زیر مى شناسیم

الف ـ مشاهده مستقیم که براى شاهد عینى حاصل مى شود;

ب ـ مشاهده غیرمستقیم که عبارت از مشاهده آثار است; یعنى همان چیزى که نوشته سیاحان و جهان گردان را متمایز مى سازد;

ج ـ روایت که روش نقل رویدادهاى تاریخى و تنها روشى است که پیش روى خواننده تاریخ قرار دارد و تمام آن چه خواننده، محقق و نقدکننده تاریخ مى تواند درباره رویدادهاى تاریخى بشناسد، همین نصوص نقل شده و اسناد آن ها است، ولى این نصوص و اسنادشان، عین رویدادهاى تاریخى نیستند، بلکه نقطه آغازین راهى به شمار مى روند که میان محقق تاریخ و رویدادهاى مذکور وجود دارد، و او براى شناخت میزان مطابقت این نصوص با واقعیت تاریخ، لازم است مسیرى را از نصوص مذکور تا رویدادهاى مورد نظر از طریق گام هاى استدلالى پیوسته بپیماید. این کار، همان است که به نقد تاریخى معروف مى باشد که در دو مرحله اساسى، محقق مى شود: نقد ظاهرى و نقد باطنى

مرحله نخست: نقد ظاهرى

این مرحله به صحت اخبار و آثار تاریخى مربوط مى شود و این که آیا همان گونه هستند که مؤلّفشان نوشته و گفته یا در آن ها تغییر و تحریفى وارد شده است. برخى مصادر که کتاب هاى معتبر تاریخى شده اند یا روایاتى که مسلّمات تاریخى پنداشته مى شوند، در حقیقت نوشته ها و اخبارى هستند که به دروغ به نویسندگان مشهور یا راویان معتبر نسبت داده شده اند. همین طور بسیارى از اخبارِ برخى کتاب هاى معتبر تاریخى، به علت نسخه بردارى هاى مکرّر یا دست کارى هاى عمدى از جانب رونویسان، دست خوش تحریف شده اند. این گونه بازى گرفتن اخبار در کتاب هاى تاریخى، فراوان است

گام اول در نقد ظاهرى، اثبات درستى انتساب کتاب هاى تاریخى است و این که نویسندگانشان کیست اند; شناخته شده اند یا ناشناس و برفرض شناخته شده بودن، آیا به راست گویى شهره اند یا به دروغ گویى و نیرنگ. براى اعتماد به منابع تاریخى، آشنایى با نویسندگان آن ها و تاریخ زندگانیشان و میزان ارتباط ایشان با حوادث و موقعیت هاى گردآورى اطلاعات آن ها، لازم است. کتاب هایى که نویسندگانشان معلوم نیست، ارزش علمى خود را از دست مى دهند و کتاب هایى که به نویسندگانى منسوب اند، اعتبار علمى بیشترى از کتبى دارند که مؤلّفانشان به طور قطعى شناخته شده اند. اگر تمام یک کتاب تاریخى یا قسمتى از آن، ساختگى یا منسوب باشد، نمى توان به آن اعتماد کرد مگر به مقدارى که ارزش علمى اش با تحقیق تاریخى معلوم گردد. با این حال این گونه آثار به طور کلى واگذاشته نمى شوند، زیرا ممکن است براى آن ها شواهد و مؤیّدهایى از منابع معتبر و شناخته شده، پیدا شود و چه بسا همین کتاب ناشناخته تنها مصدر موجود در خصوص اطلاعات مربوطه باشد. از این رو در صورت عدم وجود محذورات علمى، مانند قرینه هاى دلالت کننده بر دروغ بودنش یا عدم امکان تحقیق درباره آن تحت شرایط تاریخى که این اطلاعات به آن ها منتسب مى شود، مى توان به این منابع اعتماد کرد. شناسایى نویسندگان کتاب هاى تاریخى، ضمن تحقیق در امورى چند امکان پذیر است، از جمله

۱ دانسته هاى تاریخى موجود در کتاب مورد نظر;

۲ پى گیرى اخبار موجود در کتاب و نکته هایى که به هر گونه نقشى براى صاحب کتاب اشاره دارند و ضمن آن ها مى توان با وى آشنایى یافت

۳ شناسایى بزرگانى که در زمان تألیف کتاب یا در دوره هاى تاریخى که کتاب مذکور دربردارد، به تاریخ توجه داشته اند، و تحقیق در زندگى نامه آنان و تصنیف هایى که به ایشان نسبت داده شده است

۴ شیوه به کار رفته در نگارش کتاب و اصطلاحات خاصى که هر دوره تاریخى را از دوره هاى دیگر جدا مى سازد، براى شناخت زمانى که مصنّف در آن مى زیسته است. چه بسا این کار، در شناسایى وى از طریق دیگر تصنیفات شناخته شده اش مفید باشد

هم چنین دشوارى تعیین نام نویسنده کتاب در صورت اعمال اضافاتى از جانب نویسندگان دیگر را باید به موارد فوق افزود، ولى این اضافات را مى توان به واسطه شیوه نگارش و برخى قراین دیگر تشخیص داد

امروزه در بررسى صحت صدور و انتساب کتاب ها و اسناد، به موارد و نکته هاى چندى توجه مى شود از جمله، نوع نوشت افزارهاى مورد استفاده در نگارش آن ها، یعنى کاغذ و جوهر و قلم و نیز نوع خط مکتوب، و کاوش براى شناخت از طریق آزمایش هاى شیمیایى و میکروسکوپى که در تعیین زمان حیات مؤلّف سودمند است. هم چنین نوع الفاظ و عبارت هاى متن و صنایع ادبى به کار برده شده در آن ها، شخصیت ها و القاب و عناوین و مناصب و امورى از این قبیل که در متن ذکر شده اند. پژوهشگر تاریخ با تکیه بر این موارد و شاخصه هایى از این قبیل، به درستىِ انتساب کتاب مورد نظر به صاحبش و به زمان تألیف آن دست مى یابد