مقاله باورهای آخرت‏ نگرانه و رابطه آنها با سلامت روان

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله باورهای آخرت‏ نگرانه و رابطه آنها با سلامت روان دارای ۲۴ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله باورهای آخرت‏ نگرانه و رابطه آنها با سلامت روان  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله باورهای آخرت‏ نگرانه و رابطه آنها با سلامت روان

چکیده  
مقدّمه  
باورهای آخرت‏نگرانه  
سلامت روان  
رابطه باورهای آخرت‏نگرانه و التزام به آنها با سلامت روان  
انگیزه در زندگی و نجات از پوچی  
کاهش ترس از مرگ  
نقش معاد در مقابله با داغ‏دیدگی و پیامدهای آن  
آرامش در برابر مشکلات  
نقش معاد در برطرف کردن فشارهای روانی ناشی از ظلم دیگران  
جهت‏دهی به رفتارها و انجام رفتارهای صحیح  
محبت و دلبستگی به دنیا و سلامت روان  
نتیجه‏گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله باورهای آخرت‏ نگرانه و رابطه آنها با سلامت روان

ـ آرین، خدیجه، «رابطه دین‏داری و روان درستی»، مجموعه چکیده مقالات همایش نقش دین در بهداشت روان، تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، ۱۳۸۰

ـ پسندیده، عباس، رضایت از زندگی، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۶، چاپ پنجم

ـ توکلی، مهین، تأثیر شیوه‏های مقابله با تنیدگی بر سلامت روان در دانش آموزان دبیرستان‏های تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، ۱۳۷۷

ـ حبی، محمدباقر، «سلامت روانی در چشم‏اندازی گسترده‏تر»، فصلنامه حوزه و دانشگاه، شماره ۴۱، زمستان ۱۳۸۳

ـ خدا پناهی، محمد کریم، روان شناسی فیزیولوژیک، تهران، سازمان تهیه و تدوین کتب علوم اسلامی (سمت)، ۱۳۸۰

ـ خسروپور، فرشید و ساردوئی، غلامرضا، «بررسی تأثیر ارزش‏های مذهبی در طول مدت درمان بیماران مبتلا به افسردگی»، مجموعه چکیده مقالات همایش نقش دین در بهداشت روان، تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران. ۱۳۸۰

ـ ساجدی، ابوالفضل، «دین و بهداشت روان»، فصلنامه روان شناسی در تعامل با دین، شماره اول؛ قم، بهار ۱۳۸۷

ـ شجاعی، محمدصادق، دیدگاه‏های روان‏شناختی آیت‏اللّه‏ مصباح‏یزدی، قم، مؤسسه امام خمینی(ره)، ۱۳۸۵

ـ عطایی، محمدآصف، بررسی تأثیر باور به معاد در جهان بینی و زندگی پیش از مرگ،

ـ علمی، قربان، «نقش دین و اعتقادات دینی در بهداشت روان»، مجموعه چکیده مقالات همایش نقش دین در بهداشت روان، تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، ۱۳۸۰

ـ غباری بناب، باقر و خدایاری فرد، محمد، رابطه توکل به خدا با اضطراب و صبر و امیدواری در شرایط ناگوار، مجموعه چکیده مقالات همایش نقش دین در بهداشت روان، تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، ۱۳۸۰

ـ غباری‏بناب، باقر و خدایاری فرد، محمد و فقیهی علی نقی، «وحدت تربیتی شادی، رابطه عفو و گذشت و سلامت روان در والدین کودکان عادی و عقب مانده ذهنی»، مجموعه چکیده مقالات همایش نقش دین در بهداشت روان، تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، ۱۳۸۰

۱۳ قهرمانی، محمد و دیگران، «بررسی تأثیر روزه داری بر وضعیت سلامت روانی»، مجموعه چکیده مقالات همایش نقش دین در بهداشت روان، تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، ۱۳۸۰

۱۴ مطهری، جمشید، «به سوی سلامت روان»، فصلنامه معرفت، شماره ۴۶، مهر ۱۳۸۰

۱۵ کولینز، جی.آر؛ وودز، تی.ای، «روان شناسی دین و نقش دین در سلامت جسم و روان»، ترجمه مجتبی حیدری، فصلنامه معرفت، شماره ۷۵ ؛اسفند ۱۳۸۲

۱ Alexander Moreira; Francisco lotufoneto; Harold G. Koenig; A review; Sao Paulo; Jstore;

۲. Harold G. Koenig; Aging and God; The Haworth press; New York; London; Norwood;

۳. Robert Wuthnow; Kevin Christiano; John Kuzlowski; Religion and Bereavement:A conceptual framework; Journal for the scientific study of religion;1980;19, 804 – ۲۲۴

چکیده

مذهب به عنوان یکی از عوامل اصلی در زندگی انسان، موضوع تحقیقات و بررسی‏های فراوان، بخصوص در ارتباط با مفاهیم روان‌شناختی، بوده است. از آن رو که تعالیم دینی از سوی خالق انسان که عالم بر تمام صلاح و مصلحت اوست برای سعادت انسان آمده‏اند، بهره‏گیری از این تعالیم می‏تواند کمک اساسی به علم روان‌شناسی نماید. یکی از موضوعات مهم مورد بررسی در روان شناسی، سلامت و بهداشت روان انسان است که آموزه‏های مکتب اسلام در این زمینه می‏تواند پاسخ‏های مطمئن‏تری به این علم بدهد

این مقاله کوشیده است، رابطه یکی از بخش‏های اساسی دین، یعنی آخرت‏نگری، را با سلامت روان مورد بررسی قرار دهد. از این رو، پس از توضیح اجمالی مفاهیم آخرت نگری و سلامت روان، رابطه این دو را به لحاظ نظری تبیین نموده است. این بحث می‏تواند به عنوان مقدّمه‏ای برای پژوهش‏های میدانی و تجربی مورد استفاده واقع شود

کلید واژه‏ها: آخرت‏نگری، باور به معاد، سلامت روان، بهداشت روان

 

مقدّمه

در سال‏های اخیر دین به عنوان یکی از عمده‏ترین متغیرهای مؤثر بر رفتار و حالات روانی مورد توجه بسیاری از متخصصان و روان‏شناسان قرار گرفته است. پژوهش‏های متعدد نشان داده‏اند که آنچه انسان امروزی را بیشتر رنج می‏دهد خلأ وجودی و احساس بی‏هدفی و بی‏معنایی در زندگی است (علمی، ۱۳۸۰). همین احساس پوچی و بی‏هدفی که در واقع، ناشی از فراموشی خدا به عنوان مبدأ و مقصد زندگی است، سبب شده انسان امروزی هنگامی که به پایان زندگی می‏اندیشد آینده را تاریک و مبهم ببیند و از آن هراسان گردد. حال آنکه دین با فراهم نمودن یک نظام فکری و عقیدتی منسجم در چهارچوب مبدأ و معاد، واقعیت‏های زندگی را برای انسان قابل فهم کرده و باعث می‏شود که فرد احساس هدفمندی و معناداری در این جهان داشته باشد

تأثیر ارزش‏ها و عقاید مذهبی در سلامت روانی افراد در پژوهش‏های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. در یک مطالعه نشان داده شد که عقاید مذهبی قوی‏تر باعث ایجاد یک اثر مثبت روانی می‏شود که در ارتقای بهداشت روان مؤثر است (کونیگ و همکاران، به نقل از خسروپور و ساردوئی، ۱۳۸۰). همچنین اعتقادات مذهبی باعث افزایش سلامت افراد شده و رابطه مستقیمی بین مذهب و قدرت انطباق با محیط وجود دارد (خسروپور و ساردوئی، ۱۳۸۰)

در پژوهشی که آرین (۱۳۸۰) ارائه کرده است مشخص شد که بین دین‏داری با رضامندی و خشنودی که از مؤلفه‏های روان‏درستی محسوب می‏شوند نیز همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد و همچنین دین‏داری با افسردگی همبستگی منفی و معنادار دارد. مطالعات متعددی نیز بر تأثیر سازه‏های دین بر سلامت روان تأکید دارند. در یک مطالعه بین گروه‏های دانشجویی با توکل بالا و توکل پایین، تفاوت معناداری از لحاظ اضطراب خصیصه‏ای ملاحظه گردید. دانشجویانی که میزان توکل آنها در سطح بالا بود، از گروه دیگر به مراتب اضطراب کمتری را تجربه می‏کردند. (غباری بناب وخدایاری فرد، ۱۳۸۰) در مطالعه دیگری، همبستگی مثبت و معناداری بین روزه و سلامت روان مشاهده شد که روزه‏داری باعث کاهش علایم اضطراب، افسردگی و بهبود عملکرد اجتماعی افراد شده بود. (قهرمانی و دیگران، ۱۳۸۰)

دین‏داری از راه‏های گوناگون می‏تواند شرایط بهزیستی روانی را فراهم آورد؛ از جمله: ایجاد سبک زندگی صحیح، جلب حمایت‏های اجتماعی، انجام رفتارها و مناسک مذهبی، دادن انسجام به عقیده و فکر انسان، و دادن معنا به زندگی. علی‏رغم وجود مطالعات فراوان از نقش مذهب و فعالیت‏های مذهبی در سلامت و بهداشت روانی، مطالعه نقش آخرت و معاد به عنوان یکی از سازه‏های اصلی مذهب مورد غفلت واقع شده است. هدف مقاله حاضر بررسی نقش باورهای آخرت‏نگرانه و التزام به آنها بر سلامت روان می‏باشد

 

باورهای آخرت‏نگرانه

باورهای آخرت‏نگرانه برگرفته شده از اصل ایمان به معاد و حیات پس از مرگ است. این مفهوم به این حقیقت نظر دارد که از دیدگاه دین اسلام، هدف نهایی، حیات جاودان آخرت است و زندگانی، تنها مقدّمه‏ای است برای آن: «الدنیا خلقت لغیرها و لم تخلق لنفسها»؛ دنیا برای رسیدن به آخرت آفریده شده، نه برای رسیدن به خود

بدون شک، این باورها نه تنها در حوزه بینش و شناخت تأثیر قاطع دارند، بلکه بر عملکرد و رفتارهای فردی و گروهی نیز فوق‏العاده مؤثرند. در این اندیشه، نگاه استقلالی به دنیا و جهت‏گیری رفتارها در این جهت، نمی‏توانند بشر را به سرمنزل مقصود برسانند، بلکه هنگامی سعادت انسان دست یافتنی خواهد بود که جهت‏گیری تمام افکار و اندیشه‏ها و رفتارها و عواطف او در این دنیا در جهت رسیدن به تکامل اخروی باشد

وَمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا إِلاَّ لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَلَلدَّارُ الآخِرَهُ خَیْرٌ لِّلَّذِینَ یَتَّقُونَ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ؛ و زندگی دنیا جز بازی و سرگرمی نیست و قطعاً سرای بازپسین برای کسانی که پرهیزگاری می‏کنند بهتر است. آیا نمی‏اندیشید؟

از دیدگاه دینی، دنیا نه همه هستی است و نه همه حیات انسان محدود به این دنیاست، بلکه دنیا تنها قطعه‏ای از حیات آن هم به عنوان مقدّمه و زمینه‏ساز حیات اصیل و پایداراست: «الدنیا مزرعه الآخره»؛ دنیا کشتزار آخرت است

در این دیدگاه، دنیا و مواهب آن پاسخی است به نیازهای مادی و دنیوی، و آخرت و حقایقش پاسخی هستند به نیازهای اصیل انسان

قرآن کریم علاوه بر اشاره به اصل معاد و زندگی ابدی انسان در آیات متعدد، از انسان‏ها می‏خواهد این حقیقت را در دنیا به عنوان یکی از محورهای اصلی جهت‏گیری‏های خود در نظر داشته باشند. در این زمینه، به شکل‏های مختلف سعی در انتقال این مطلب به انسان شده است. قرآن کریم با اشاره به اصل مرگ و مفهوم آن، بر این حقیقت تأکید می‏کند که مرگ نیستی و فنا نیست، بلکه انتقال از جهانی به جهان دیگر و از نشئه‏ای به نشئه دیگر است که در آن حیات و زندگی انسان به گونه‏ای دیگر ادامه می‏یابد

کُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَهُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَکُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهِ؛ هر جانداری

چشنده [طعم] مرگ است و همانا روز رستاخیز پاداش‏هایتان به طور کامل به شما داده می‏شود

خداوند متعال اصالت را به زندگی جهان آخرت می‏دهد و دنیا را تنها به عنوان مقدّمه برای آن به حساب می‏آورد و آن را به عنوان متاعی ناچیز و بی‏ارزش می‏شمارد

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ مَا لَکُمْ إِذَا قِیلَ لَکُمُ انفِرُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَی الأَرْضِ أَرَضِیتُم بِالْحَیَاهِ الدُّنْیَا مِنَ الآخِرَهِ فَمَا مَتَاعُ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا فِی الآخِرَهِ إِلاَّ قَلِیلٌ؛ ای کسانی که ایمان آورده‏اید، شما را چه شده است که چون به شما گفته می‏شود در راه خدا بسیج‏شوید کندی به خرج می‏دهید. آیا به جای آخرت، به زندگی دنیا دل خوش کرده‏اید؟ متاع زندگی دنیا در برابر آخرت جز اندکی نیست

در بسیاری دیگر از آیات قرآن، انسان به پذیرش آخرت و زندگی پس از مرگ تشویق شده است. در این آیات برای تقویت روحیه آخرت‏نگرانه، دنیا با آخرت مقایسه شده و سپس چنین نتیجه گیری شده که آخرت از دوام و بقای بیشتری برخوردار است

بَلْ تُؤثِرُونَ الْحَیَاهَ الدُّنْیَا، وَالْ‏آخِرَهُ خَیْرٌ وَأَبْقَی؛ لیکن [شما] زندگی دنیا را برمی‏گزینید، با آنکه [جهان] آخرت نیکوتر و پایدارتر است

همچنین خداوند متعال به انسان‏ها هشدار می‏دهد که به طور کامل به جزای اعمال خود خواهند رسید

یَا بُنَیَّ إِنَّهَا إِن تَکُ مِثْقَالَ حَبَّهٍ مِّنْ خَرْدَلٍ فَتَکُن فِی صَخْرَهٍ أَوْ فِی السَّمَاوَاتِ أَوْ فِی الْأَرْضِ یَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطِیفٌ خَبِیرٌ؛ ای پسرک من! اگر [عمل تو] هم وزن دانه خردلی و در تخته‏سنگی یا در آسمان‏ها یا در زمین باشد خدا آن را می‏آورد که خدا بس دقیق و آگاه است

نیز قرآن کریم به اقامه برهان بر قیامت می‏پردازد و می‏فرماید

قُلْ یُحْیِیهَا الَّذِی أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّهٍ وَهُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ؛ بگو همان کسی که نخستین‏بار آن را پدید آورد و اوست که به هر [گونه] آفرینشی داناست

برای تقویت باورهای آخرت‏نگرانه، قرآن کریم گاه به بیان پاداش نیکوکاران می‏پردازد و گاه با پرهیز از عذاب و بیان عاقبت سوء دنیاگرایان وارد می‏شود

و َبَشِّرِ الَّذِین آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ کُلَّمَا رُزِقُواْ مِنْهَا مِن ثَمَرَهٍ رِّزْقاً قَالُواْ هَذَا الَّذِی رُزِقْنَا مِن قَبْلُ وَأُتُواْ بِهِ مُتَشَابِهاً وَلَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَهٌ وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ؛ و کسانی را که ایمان آورده‏اند و کارهای شایسته انجام داده‏اند مژده ده که ایشان را باغ‌هایی خواهد بود که از زیر [درختان] آنها جوی‏ها روان است. هر گاه میوه‏ای از آن روزی ایشان شود می‏گویند این همان است که پیش از این [نیز] روزی ما بوده و مانند آن [نعمت‌ها] به ایشان داده شود و در آنجا همسرانی پاکیزه خواهند داشت و در آنجا جاودانه بمانند

وَاتَّقُواْ یَوْماً لاَّ تَجْزِی نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَیْئاً وَلاَ یُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلاَ تَنفَعُهَا شَفَاعَهٌ وَلاَ هُمْ یُنصَرُونَ؛ و بترسید از روزی که هیچ کس چیزی [از عذاب خدا] را از کسی دفع نمی‏کند و نه بدل و بلاگردانی از وی پذیرفته شود و نه او را میانجیگری سودمند افتد و نه یاری شوند

با توجه به معارف قرآنی و دینی می‏توان گفت: در انسان‏های آخرت‏نگر، محور افکار و اندیشه‏ها، رفتارها و نگرش‏ها رسیدن به صلاح اخروی و ابدی می‏باشد، بر خلاف اهل دنیا که همه توجه و تعلقشان به لذت‏ها ونعمت‏های دنیوی است

سلامت روان