بررسی تطبیق آیین جشن و شکار در تاریخ جهانگشای جوینی و تاریخ بیهقی

فهرست مطالب

چکیده     1
فصل اوّل: کلیات پژوهش
بخش اول: طرح مسئله      3
بخش دوم : ضرورت و اهمیت موضوع     3
بخش سوم :پیشینه ی پژوهش    3
بخش چهارم :اهداف    3
بخش پنجم: سوالات    3
بخش ششم : فرضیه      3
بخش هفتم : روش تحقیق     3
بخش هشتم: مقدمه    5
عید فطر     6
عید اضحی(قربان)    7
عید غدیرخم    8
عید نوروز    10
جشن مهرگان     20
جشن سده     23
عید و جشن در قرآن و روایات اسلامی     26
جشن و موسیقی     30
نگاهی گذرا به جشن و عید در ادب فارسی     32
مقدمه ای بر شکار در ادب فارسی     43
معنای شکار     47
قدمت و دیرینه ی شکار     47
ابزارو آلات شکار     47
شکار جرگه     50
شکار و انسان های نخستین     52
شکار در دنیای باستان     54
نگاهی گذرا به شکار در ادب فارسی     57
شکار ازمنظر اسلام     64
احکام اسلام در مورد شکار     65
فصل  دوم : تاریخ بیهقی و تاریخ جهانگشای جوینی و مولفان آنها
بخش  اول : تاریخ بیهقی ومؤلف آن    69
بخش دوم.: تاریخ جهانگشای جوینی ومؤلف آن    71
فصل سوم: تطبیق آیین جشن درتاریخ بیهقی وتاریخ جهانگشای  جوینی
بخش اول :  تشابهات جشن    75
بخش دوم :  تفاوتهای جشن    89
فصل چهارم : تطبیق آیین شکار در تاریخ بیهقی و تاریخ جهانگشای جوینی
بخش اول: تشابهات شکار    99
بخش دوم: تفاوتهای شکار    110
نتیجه گیری     113
منابع     115
چکیده انگلیسی     122

 
چکیده
جشن وشکار از مصادیق بارز سرگرمی های بشر می باشد که می توان با مراجعه به تاریخ جوامع بشری، در این ارتباط به مطالب و اطّلاعات مفید و درخور توجّهی دست یافت. در این اثنا، «تاریخ بیهقی» و «تاریخ جهانگشای جوینی» پایه و محور کار قرار گرفته است.
درباره ی موضوعات مختلف دو اثر فاخر، مطالب بسیاری مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته و به زوایا و خبایای¬شان، نظر محقّقانه و موشکافانه¬ای انداخته شده و ماحصل کارشان، در دسترس اهل علم قرار   گرفته است.
«ابوالفضل بیهقی» و «عطاملک جوینی» در فحوای کلام خود، صحنه هایی از جشن و شکار را، همراه و همگام با دیگر آیین ها و آداب و رسوم ، حوادث و جریانات تاریخی زمانه ی خویش، ترسیم نموده¬اند و در این پایان نامه، که در چهار فصل تنظیم شده است، سعی بر این است که به تطبیق آیین جشن و شکار در تاریخ بیهقی و تاریخ جهانگشای ـ که در هر عصری، مایه ی سرگرمی و تفنّن حکّام و اُمرا و نیز توده ی مردم را فراهم آورده اند و می آورند ـ پرداخته شود.
در طول مدت نگارش پایان نامه با استادان راهنما و مشاور ارتباط تنگاتنگی داشتم و موارد فیش برداری و یادداشت شده خدمتشان ارایه می شد و دیدگاههای اصلاحی ایشان در هر چه بهترو مفید بودن پایان نامه لحاظ می گردید و از بررسی های به عمل آمده این نتایج حاصل شده است:
ـ تعداد جشن و شکار در تاریخ بیهقی بیشتر از تاریخ جهانگشای جوینی است .
ـ اعیاد و جشن های مذهبی (به غیر از یک مورد عید فطر) ، باستانی ، ازدواج، ختنه و تطهیر فرزندان در تاریخ جهانگشای جوینی  انعکاس نیافته است.
ـ جشن های انتصابات، فتوحات، استقبال از مقامات  در هر دو اثر موجود است.
ـ شکار جرگه ، شکار شیر، استفاده از حیوانات شکارگر و داغ نهادن در دو اثر تاریخی وجود دارد .
ـ تفاوت هایی در زمان وفصل شکار ، ممنوعیت شکار وشکار  شکارچیان وصیادان دراین دو اثر به چشم می خورد.

فصل ا ول

کلیات  پژوهش

بخش اول:طرح مسئله 
بخش دوم : ضرورت و اهمیت موضوع
بخش سوم :پیشینه  ی پژوهش
بخش چهارم :اهداف
بخش پنجم: سؤالات
بخش ششم : فرضیه 
بخش هفتم : روش تحقیق
بخش هشتم: مقدمه

منابع و مآخذ
۱-قرآن مجید
۲-آذر نوش، آذرتاش، ۲۵۳۵، آداب و رسوم ملی ایران، انتشارات چاپخانه سپهر، نوبت چاپ؟، تهران
۳-ابن خلدون، ابو زید عبدالرحمان بن محمد، ۱۳۸۳، العبر: تاریخ ابن خلدون ج ۱، ترجمه ی  عبدالمحمد آیتی، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم.
۴-اسدی طوسی، ابونصر علی بن احمد، ۱۳۵۴، گرشاسب نامه،به اهتمام حبیب یغمایی، انتشارات کتابخانه طهوری، چاپ دوم، تهران.
۵-اسلامی ندوشن، محمد علی، ۱۳۷۴، یاد نامه بیهقی، معتقدات و خصوصیات اخلاقی ابوالفضل بیهقی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ دوم.
۶-اصفهانی، صفا، ۱۳۳۷، دیوان اشعار، به تصحیح احمد سهیلی خوانساری، انتشارات شرکت نسبی حاج محمد حسین اقبال و شرکاء، نوبت چاپ؟
۷-اصفهانی کمال الدین، ۱۳۴۸، دیوان اشعار، به اهتمام حسین بحر العلومی، انتشارات کتابفروشی دهخدا، نوبت چاپ؟، تهران.
۸-اقبال، عباس، ۱۳۴۷، تاریخ مغول، انتشارات امیر کبیر، چاپ سوم، تهران.
۹- اکبری شلدره ای ، فریدون و همکاران، ۱۳۸۹، فارسی سوم راهنمایی، انتشارات شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی، چاپ دوم، تهران.
۱۰ـ امیر معزی، محمد بن عبدالملک، ۱۳۸۵، کلیات دیوان اشعار، مصحح محمد رضا قنبری، انتشارات زوار، چاپ اول، تهران
۱۱ـ انوری، علی بن محمد، ۱۳۷۲، دیوان اشعار ج۱، به اهتمام محمد تقی مدرس رضوی، انتشارات علمی و فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی، چاپ چهارم، تهران
۱۲ـ اهلی شیرازی، شیخ محمد، ۱۳۳۴، کلیات اشعار، به کوشش حامد ربانی، انتشارات کتابخانه سنایی، نوبت چاپ؟
۱۳ـ بدیع، محمد، ۲۵۳۶، نخستین جلسات سخنرانی و بحث درباره جشن نوروز و چهارشنبه سوری و سیزده بدر، انتشارات اداره کل نگارش و فرهنگ و هنر، نوبت چاپ؟
۱۴ـ بصاری، طلعت، ۲۵۳۶، نخستین جلسات سخنرانی و بحث درباره نوروز و  چهارشنبه سوری و سیزده بدر، انتشارات اداره کل نگارش و فرهنگ و هنر، نوبت چاپ؟
۱۵ـ بلعمی، ابو علی محمد بن محمد، ۱۳۴۱، تاریخ بلعمی، مصحح محمد تقی بهار، انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ، نوبت چاپ؟ تهران
۱۶ـ  بهار ، محمد تقی ، ۱۳۷۷، گزیده شعر های ملک الشعرای بهار، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، چاپ  اول.
۱۷ـ بیرونی، ابوریحان، ۱۳۵۲، آثار الباقیه، مترجم اکبر دانا سرشت، انتشارت ابن سینا، نوبت چاپ؟، تهران
۱۸ـ ، ۱۳۶۳، آثار الباقیه، مترجم اکبر دانا سرشت، انتشارات چاپخانه سپهر، چاپ سوم، تهران
۱۹ـ بیهقی، ابوالفضل، ۱۳۲۴، تاریخ بیهقی، به اهتمام ابوالقاسم غنی و علی اکبر فیاض، انتشارات؟، نوبت چاپ؟
۲۰ـ پور داوود، ابراهیم، ۱۳۲۶، فرهنگ ایران باستان، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران.
۲۱ـ ، ۱۳۴۷، ادبیات مزدیسنا، انتشارات کتابخانه طهوری، چاپ دوم، تهران.
۲۲ـ  ، ۱۳۸۲، زین ابزار، به اهتمام عبدالکریم جربزه دار، انتشارات اساطیر، نوبت چاپ؟، تهران
۲۳ـ  پیرنیا، حسن، ۱۳۴۱، ایران باستان، انتشارات سازمان کتابهای حبیبی، چاپ سوم، تهران
۲۴ـ تبریزی، همام، ۱۳۷۰، دیوان اشعار، مصحح رشید عیوضی، انتشارات صدوق، چاپ دوم، تهران
۲۵ـ جکسن، ویلیامز، ۱۳۵۲، سفرنامه جکسن، مترجمین منوچهر امیری- فریدون بدره ای، انتشارات خوارزمی، چاپ اول، تهران
۲۶ـ  جوینی، علاء الدین عطاملک، ۱۳۸۶، تاریخ جهانگشای، به کوشش سید شاهرخ موسویان، انتشارات دستان، چاپ دوم، تهران
۲۷ـ  ، ۱۳۸۷، تاریخ جهانگشای، مصحح محمد قزوینی، انتشارات هرمس، چاپ اول، تهران
۲۸ـ حافظ مراغی، عبدالقادر بن غیبی، ۲۵۳۶، مقاصد الالحان، به اهتمام تقی بینش، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ دوم
۲۹ـ خاقانی شروانی، افضل الدین بدیل، ۱۳۷۹، دیوان اشعار، به اهتمام جهانگیر منصور، انتشارات گل آرا، چاپ اول
۳۰ـ  خدادادیان، اردشیر، ۱۳۸۳، تاریخ ایران باستان ج ۲و۱، انتشارات سخن، چاپ اول
۳۱ـ خراسانی، میرزا حبیب، ۱۳۵۳، دیوان اشعار، به اهتمام علی حبیب، انتشارات زوار، چاپ سوم، تهران
۳۲ـ حافظ، شمس الدین محمد ،بی تا،دیوان اشعار، به تصحیح حسین هورفری، انتشارات دهقان، چاپ هشتم
۳۳ـ  خسروی، زهرا، ۱۳۸۳، شعر شکار در ادب عربی (با نگاهی به شعر نخجیر گانی فارسی)، انتشارات امیر کبیر،چاپ اول، تهران
۳۴ـ خمینی،روح الله، ۱۳۵۸، توضیح المسائل، انتشارات کمیته فرهنگی جهاد سازندگی، نوبت چاپ؟
۳۵ـ خوروش دیلمانی، علی، ۱۳۴۲، جشن های باستانی ایران، انتشارات؟ چاپ دوم، تهران
۳۶ـ خیام نیشابوری، عمر بن ابراهیم، ۱۳۵۷، نوروز نامه، به کوشش علی حصوری، انتشارات کتابخانه طهوری، چاپ اول، تهران
۳۷ـ دادخواه، سید محمد علی، ۱۳۷۹، نوروز و فلسفه هفت سین، انتشارات انجمن نا بینایان ایران، چاپ اول
۳۸ـ دبیرسیاقی، محمد، ۱۳۷۴، تصویرها و شادی ها (گزیده اشعار منوچهری دامغانی)، انتشارات سخن، چاپ دوم، تهران
۳۹ـ  رضایی، عبدالعظیم، ۱۳۸۰، تاریخ نوروز و گاه شماری ایران، انتشارات در، چاپ دوم
۴۰ـ  رضی، هاشم، ۱۳۸۲، گاه شماری و جشن های ایران باستان، انتشارات بهجت، چاپ دوم، تهران
۴۱ـ رودکی سمرقندی، ابو عبدالله جعفر بن محمد، ۱۳۶۸، کلیات دیوان اشعار، زیر نظر ی. براگینسکی، انتشارات کتابفروشی فخر رازی، چاپ سوم، تهران
۴۲ـ  رونی، ابوالفرج، ۱۳۴۷، دیوان اشعار، به اهتمام محمود مهدوی دامغانی، انتشارات کتابفروشی باستان، نوبت چاپ؟، تهران
۴۳ـ  رهی معیری، محمد حسن، ۱۳۸۳، کلیات اشعار، انتشارات زوار، چاپ چهارم، تهران
۴۴ـ  زرین کوب، عبدالحسین، ۱۳۷۳، بحر در کوزه، انتشارات علمی، چاپ ششم
۴۵ـ  زمانی، مصطفی، ۱۳۵۷، ترجمه و توضیح نهج البلاغه، انتشارات پیام اسلام، نوبت چاپ؟، قم
۴۶ـ  زنجانی، برات، ۱۳۷۲، احوال و آثار و شرح مخزن الاسرار نظامی گنجوی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، تهران
۴۷ـ  زیدان، جرجی، ۱۳۷۹، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه و نگارش علی جواهر کلام، انتشارات امیر کبیر، چاپ پنجم، تهران
۴۸ـ  سعد سلمان، مسعود، ۱۳۳۹، دیوان اشعار، مصحح رشید یاسمی، انتشارات پیروز، نوبت چاپ؟
۴۹ـ سعدی شیرازی ، مصلح بن عبدالله  ، ۱۳۶۹، گلستان سعدی، مصحح محمد علی فروغی، انتشارات اقبال، چاپ ششم، تهران
۵۰ـ   سنایی، مجدودبن آدم، ۱۳۸۸، دیوان اشعار، به اهتمام محمد تقی مدرس رضوی، انتشارات سنایی، چاپ هفتم، تهران
۵۱ـ  شهریار، محمد حسین، ۱۳۷۱، دیوان شهریار، ناشر کنگره بزرگداشت سید محمد حسین شهریار، نوبت چاپ؟، تهران
۵۲ـ  ، ۱۳۷۰، کلیات اشعار ترکی شهریار، مصحح حمید محمدزاده، انتشارات نگاه و زرین، چاپ پنجم
۵۳ـ  شعار، جعفر، ۱۳۷۰، گزینه اشعار کسایی مروزی، نشر قطره، چاپ اول، تهران
۵۴ـ  شعار، جعفر-انوری، حسن، ۱۳۶۵، گزیده اشعار رودکی، انتشارات امیر کبیر، نوبت چاپ؟، تهران
۵۵ـ  صائب تبریزی، میرزا محمد علی، ۱۳۳۳، کلیات صائب تبریزی، با مقدمه امیری فیروز کوهی، انتشارات خیام، نوبت چاپ؟، تهران
۵۶ـ صبا، فتحعلی خان، ۱۳۴۱، دیوان اشعار، مصحح محمد علی نجاتی، انتشارات شرکت نسبی حاج محمد حسین اقبال و شرکاء، چاپ اول، تهران
۵۷ـ  طباطبایی، محمد حسین، بی تا، تفسیر المیزان ج ۶و۵، مترجم محمد علی کرامی قمی، انتشارات بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، نوبت چاپ؟
۵۸ـ  طوسی، نظام الملک ابو علی حسن بن اسحاق، ۱۳۷۵، سیاست نامه، مصحح عباس اقبال، انتشارات اساطیر، چاپ سوم
۵۹ـ  عطار نیشابوری، شیخ فرید الدین، ۱۳۸۱، دیوان اشعار، نمونه خوانی جهانگیر منصور، انتشارات نگاه، چاپ چهارم، تهران
۶۰ـ  عنصری، ابوالقاسم حسن بن احمد، ۱۳۴۱، دیوان اشعار، به اهتمام یحیی قریب، انتشارات ابن سینا، چاپ دوم، تهران
۶۱ـ  فاریابی، ظهیر الدین، ۱۳۸۱، دیوان اشعار، مصحح امیر حسن یزدگردی، نشر قطره، چاپ اول،تهران
۶۲ـ  فراهانی، ابوالحسن، ۱۳۶۹، دیوان اشعار، به اهتمام رضا عبدالهی، انتشارات برگ، چاپ دوم، تهران
۶۳ـ  فرخی، ابوالحسن علی بن جولوغ، ۱۳۴۹، دیوان اشعار، به کوشش محمد دبیر سیاقی، انتشارات زوار، چاپ دوم، تهران
۶۴ـ  فردوسی، ابوالقاسم، ۱۳۸۶، شاهنامه، به تصحیح ژول مول، انتشارات بهزاد، چاپ دهم، تهران
۶۵ـ  فغان شیرازی، بابا، ۱۳۵۳، دیوان اشعار، مصحح احمد سهیلی خوانساری، انتشارات شرکت نسبی اقبال و شرکاء، چاپ دوم
۶۶ـ  قاآنی، حبیب الله بن محمد علی، ۱۳۸۰، دیوان اشعار، به کوشش امیر حسین صانعی خوانساری، انتشارات نگاه، چاپ اول، تهران
۶۷ـ  قبادیانی بلخی، ابومعین ناصر بن خسرو، ۱۳۸۰،دیوان اشعار، به اهتمام سید نصر الله تقوی، انتشارات معین، چاپ اول
۶۸- قدیانی، عباس، ۱۳۸۴، تاریخ فرهنگ و تمدن ایران در دوره ساسانیان، انتشارات فرهنگ مکتوب، چاپ دوم، تهران
۶۹- ، ۱۳۸۴، تاریخ فرهنگ و تمدن ایران در دوره مغول، انتشارات فرهنگ مکتوب، چاپ دوم، تهران
۷۰- قمی، شیخ عباس، ۱۳۴۲، کلیات مفاتیح الجنان، مترجم مهدی الهی قمشه ای، انتشارات کتابفروشی محمد علی علمی، نوبت چاپ؟
۷۱ـ  ، ۱۳۷۷، کلیات منتهی الآمال، انتشارات بهزاد، چاپ اول
۷۲- کریستن سن، آرتور، ۱۳۷۸، ایران در زمان ساسانیان، مترجم رشید یاسمی، انتشارات صدای معاصر، نوبت چاپ؟
۷۳- کوروفکین، فئودور.پ، ۱۲۵۳، تاریخ دنیای قدیم ج۱، مترجم م. بیدسرخی، انتشارات شبگیر، نوبت چاپ؟، تهران
۷۴- ، ۱۳۷۹، تاریخ یونان باستان، مترجم غلامحسین متین، انتشارات محور، نوبت چاپ؟، تهران
۷۵- گردیزی، عبدالحی بن ضحاک، ۱۳۸۴، زین الاخبار، به اهتمام رحیم رضا زاده ملک، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول، تهران
۷۶- گیرشمن، رومن، ۱۳۸۳، ایران از آغاز تا اسلام، مترجم محمد معین، انتشارات معین، چاپ اول
۷۷- محتشم کاشانی، علی بن محمد، ۱۳۸۷، دیوان اشعار، مصحح اکبر بهداروند، انتشارات نگاه، چاپ چهارم، تهران
۷۸- مختاری، عثمان، ۱۳۴۱، دیوان اشعار، به اهتمام جلال الدین همایی، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب، نوبت چاپ؟
۷۹ـ  معین، محمد، ۱۳۷۸، فرهنگ فارسی، انتشارات امیر کبیر، چاپ چهاردهم، تهران
۸۰- مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۸۸، تفسیر نمونه ج ۵ ، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهلم
۸۱- موسوی گرما رودی، مصطفی، ۱۳۸۷، غدیر در شعر فارسی، انتشارات دلیل، چاپ چهارم، مشهد
۸۲- مولوی، جلال الدین محمد، ۱۳۸۵، مثنوی معنوی، مصحح محمد روشن، انتشارات دنیای نو، چاپ اول، تهران
۸۳- مینوی، مجتبی، ۱۳۵۲، تاریخ و فرهنگ، انتشارات چاپخانه میهن، چاپ اول، تهران
۸۴- نتسلی، پاتریشیاد، ۱۳۸۲، عصر حجر، مترجم عسکر بهرامی، انتشارات ققنوس، چاپ اول، تهران
۸۵- نستورخ، م.ف، ۱۳۳۶، پیدایش انسان، مترجم محمد امین، انتشارات ابن سینا، چاپ دوم، تبریز
۸۶- نظامی، الیاس بن یوسف، ۱۳۸۳، خمسه نظامی، انتشارات دوستان، چاپ اول، تهران
۸۷- وحشی بافقی، کمال الدین، ۱۳۸۶، دیوان اشعار، به کوشش پرویز بابایی، انتشارات نگاه، چاپ پنجم، تهران
۸۸- هاتف اصفهانی، سید احمد، ۱۳۷۱، دیوان اشعار، مصححین محمود شاهرخی و محمد علیدوست، انتشارات مشکوه، چاپ اول، تهران
۸۹- یا حقی، محمد جعفر، ۱۳۷۵، فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، انتشارات سروش، چاپ دوم، تهران
۹۰- یوسفی، غلامحسین، ۱۳۷۴، یاد نامه بیهقی، هنر نویسندگی بیهقی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ دوم

Summary
Ceremony and hunt have been human beings hubbies since its creation so far.
We can find useful information about that through studying me hislory. Among a ioi of references, Beyhaghi and JahanGoshaye- Joveyni are our basic references for this study and the most important ones.
In these books, lots of topics have been covered and discussed in detail professionally and the results are available for enthusiasts.
Abolfazl-e Behyaghi and Ata- Malek Joveyni illustrated scenes of ceremony and hunting in their books together with other ethics. In this study which contains an introduction and foure chapters .
Hunting and ceremony are two hubbies for people and rulers. Throughout this study our attempt is focusing on the ways of accomplishing the ceremony and hunting in old past days.

Key words: Tarikh Beyhagi,Tarikh Jahan,Goshaye Joveyni,Ceremony,Hunting