دانش رسان |
مرکز علم و دانش کشور مقاله بررسى کاربردهای لقب «امیرالمومنین» در بستر تاریخ اسلام
در حال بارگذاری
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
مقاله بررسى کاربردهای لقب «امیرالمومنین» در بستر تاریخ اسلام دارای ۳۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله بررسى کاربردهای لقب «امیرالمومنین» در بستر تاریخ اسلام کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله بررسى کاربردهای لقب «امیرالمومنین» در بستر تاریخ اسلام
چکیده
مقدمه
الف) بررسى واژگانى
ب) نخستین کاربرد
۱ کاربرد درباره على بن ابىطالب علیهالسلام
بُعد تاریخى
۲ کاربرد درباره عمر بن خطاب
ج) گسترش کاربرد
۱ دوران سه خلیفه: عمر، عثمان و على علیهالسلام
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله بررسى کاربردهای لقب «امیرالمومنین» در بستر تاریخ اسلام
۱ ابن ابىالحدید، شرح نهجالبلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم: [بىجا]، دار احیاء الکتب العربیه، ۱۳۸۷ق / ۱۹۶۷م
۲ ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن على، اسدالغابه فى معرفه الصحابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ ق / ۱۹۸۹ م
۳ ابن خلدون، عبدالرحمن، العِبَر: تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتى، تهران، چاپ اول موسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، ۱۳۶۳
۴ ، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمدپروین گنابادى، چاپ هفتم: تهران، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، ۱۳۶۹
۵ ابن طاووس (سید)، على بن موسى حسینى، الیقین باختصاص مولانا على علیهالسلام باِمره المونین ـ التحصین لأسرار مازاد من اخبار کتاب الیقین، تحقیق انصارى، چاپ اول: قم، موسه دارالکتاب (الجزائرى)، ۱۴۱۳ ق
۶ ابن طقطقى، محمد بن على بن طباطبا، تاریخ فخرى در آداب ملکدارى و دولتهاى اسلامى، ترجمه محمدوحید گلپایگانى، چاپ دوم: تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰
۷ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، تحقیق على شیرى، [بىجا]، دارالفکر، ۱۴۱۵ق
۸ ابن عقده کوفى، فضائل امیرالمونین علیهالسلام، گردآورى عبدالرزاق محمد حسین حرزالدین، قم، انتشارات دلیل، ۱۳۷۹ / ۱۴۲۱ ق
۹ ابن منظور، محمد بن مکرّم، لسان العرب، تصحیح امینمحمد عبدالوهاب و محمدصادق عبیدى، چاپ اول: بیروت، دار احیاء التراث العربى و موسه التاریخ العربى، ۱۴۱۶ ق / ۱۹۹۵ م
۱۰ ، مختصر تاریخ دمشق لاِبن عساکر، تحقیق مأمون الصاغرجى، چاپ اول: دمشق، دارالفکر، ۱۴۰۹ ق / ۱۹۸۹ م
۱۱ ابنهشام، عبدالملک حمیرى، السیره النبویه، تحقیق مصطفى سقا، ابراهیم ابیارى و عبدالحفیظ شلبى، بیروت، دار المعرفه، [بىتا]
۱۲ ابونعیم اصفهانى، احمد بن عبداللّه، حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء، چاپ پنجم: بیروت، دارالکتاب العربى ـ قاهره، دارالریان للتراث، ۱۴۰۷ق / ۱۹۸۷ م
۱۳ ابویوسف (قاضى)، یعقوب بن ابراهیم، کتاب الخَراج، تحقیق طه عبدالرّوف سعد و سعد حسن محمد، قاهره، المکتبه الأزهریه للتراث، ۱۴۲۰ ق / ۱۹۹۹ م
۱۴ امینى نجفى، عبدالحسین احمد، الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، چاپ دوم: تهران، دارالکتاب الاسلامیه، ۱۳۶۶
۱۵ بحرانى، میثم بن على، النجاه فى القیامه فى تحقیق امرالامامه، تحقیق محمدهادى یوسفى غروى، چاپ اول: قم، مجمع الفکر الاسلامى، ۱۴۱۷ ق
۱۶ برنجکار، رضا، آشنایى با فرق و مذاهب اسلامى، چاپ چهارم: قم، موسه فرهنگى طه، ۱۳۸۱
۱۷ بلاذرى، احمد بن یحیى، انسابالاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلى، چاپ اول: بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق / ۱۹۹۶م
۱۸ جبران مسعود، الرائد، فرهنگ الفبایى عربى ـ فارسى، ترجمه رضا انزابىنژاد، چاپ دوم: مشهد، موسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوى، ۱۳۷۶
۱۹ جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح: تاج اللغه و صحاح العربیه، تحقیق احمد بن عبدالغفور عطار، چاپ دوم: بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۳۹۹ق / ۱۹۷۹م
۲۰ خواجه نظامالملک، سیاستنامه (سیرالملوک)، به کوشش جعفر شعار، چاپ سوم: تهران، شرکت سهامى کتابهاى جیبى، ۱۳۶۴
۲۱ زبیر بن بکّار، الاخبار الموفقیّات، تحقیق سامى مکّى العانى، افست، چاپ اول: قم، انتشارات شریف رضى، ۱۳۷۴ / ۱۴۱۶ ق
۲۲ زرکلى، خیرالدین، الأعلام: قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، چاپ دوم: بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۹۸۹م
۲۳ سیوطى، جلال الدین عبدالرحمن بن ابى بکر، الجامع الصغیر، چاپ اول: بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۱ ق
۲۴ ، تاریخ الخلفاء، تحقیق محمد محیىالدین عبدالحمید، افست، چاپ اول: قم، انتشارات شریف رضى، ۱۳۷۰ / ۱۴۱۱ ق
۲۵ صابى، ابوالحسین هلال بن مُحَسِّن، رسوم دارالخلافه، تحقیق میخائیل عوّاد، چاپ دوم: بیروت، دارالرائد العربى، ۱۴۰۶ ق / ۱۹۸۶ م
۲۶ صدر حاج سید جوادى، احمد (زیر نظر)، دائرهالمعارف تشیع، چاپ چهارم: تهران، نشر شهید سعید محبى، ۱۳۸۰
۲۷ طبرانى، سلیمان بن احمد لخمى، المعجم الکبیر، تحقیق حمدى عبدالمجید سلفى، چاپ دوم: قاهره، مکتبه ابن تیمیه، [بىتا]
۲۸ طبرى، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبرى)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، روائع التراث العربى، [بىتا]
۲۹ طریحى، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق سیداحمد حسینى، چاپ دوم: [بىجا]، مکتب نشر الثقافه الاسلامیه، ۱۴۰۸ ق
۳۰ طوسى، محمد بن حسن، الامالى، چاپ اول: قم، دارالثقافه، ۱۴۱۴ ق
۳۱ ، مصباح المتهجد، چاپ اول: بیروت، مؤسسه فقه الشیعه، ۱۴۱۱ ق / ۱۹۹۱ م
۳۲ فرّاء، ابویعلى محمد بن الحسین، الاحکام السلطانیه، تصحیح محمد حامد الفقى، [بىجا]، مکتب الاعلام الاسلامى، ۱۴۰۶ق
۳۳ قرشى، باقرشریف، نظام حکومتى و ادارى در اسلام، ترجمه عباسعلى سلطانى، چاپ سوم: مشهد، بنیاد پژوهشهاى اسلامى، ۱۳۷۹
۳۴ قلقشندى، احمد بن عبداللّه، مآثرالاِنافه فى معالم الخلافه، تحقیق عبدالستار احمد فراج، بیروت، عالم الکتب، [بىتا]
۳۵ لوئیس، برنارد، زبان سیاسى اسلام، ترجمه غلامرضا بهروز لک، چاپ اول: قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، ۱۳۷۸
۳۶ متقى هندى، کنز العمّال، تحقیق شیخ بکرى حیانى و شیخ صفوه سقا، بیروت، موسه الرساله، [بىتا]
۳۷ مسعودى، ابوالحسن على بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق محمد محیىالدین عبدالحمید، بیروت، دارالمعرفه، ۱۳۶۸ ق / ۱۹۴۸ م
۳۸ معین، محمد، فرهنگ فارسى، چاپ چهارم: تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۰
۳۹ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد فى معرفه حججالله على العباد، تحقیق موسه آلالبیت علیهمالسلاملاحیاء التراث، چاپ اول: قم، المومر العالمى لالفیه الشیخ المفید، ۱۴۱۳ ق
۴۰ ، الفصول المختاره، تحقیق سید میرعلى شریفى، بیروت، دارالمفید، ۱۴۱۴ ق/۱۹۹۳ م
۴۱ منقرى، نصر بن مزاحم، وقعه صفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، چاپ دوم: قاهره، الموسه العربیه الحدیثه، ۱۳۸۲ ق
۴۲ نرشخى، ابوبکر محمد بن جعفر، تاریخ بخارا، ترجمه ابونصر احمد بن محمد بن نصر قباوى، تلخیص محمد بن زفر بن عمر، تحقیق محمدتقى مدرس رضوى، چاپ دوم: تهران، توس، ۱۳۶۳
۴۳ نوبختى، حسن بن موسى، فرقالشیعه، تصحیح سیدمحمدصادق آلبحرالعلوم، نجف، المکتبه الرضویه، ۱۳۵۵ق / ۱۹۳۶م
۴۴ نهجالبلاغه، به کوشش شریف رضى، تحقیق صبحى صالح، چاپ اول: بیروت، [بىنا]، ۱۳۸۷ ق / ۱۹۶۷ م
۴۵ نهجالبلاغه، به کوشش شریف رضى، ترجمه محمد دشتى، چاپ بیست و ششم: قم، موسه فرهنگى تحقیقاتى امیرالمونین علیهالسلام، ۱۳۸۴
۴۶ واقدى، محمد بن عمر، المغازى، تحقیق مارسدن جونس، چاپ سوم: بیروت، موسه الأعلمى للمطبوعات، ۱۴۰۹ ق / ۱۹۸۹ م
۴۷ یعقوبى، احمد بن واضح، تاریخ الیعقوبى، بیروت، دارصادر، [بىتا]
چکیده
این پژوهش، در بازشناسىِ کاربردهاى لقب امیرالمونین، مشتمل بر سه فصل: «بررسى واژگانى»، «نخستین کاربرد» و «گسترش کاربرد» است، که در دو قسمت، در دو شماره پیاپى از مجله، ارائه خواهد شد. قسمت نخست پژوهش که در این شماره تقدیم مىشود، تا بخشى از آخرین فصل (گسترش کاربرد) را دربرمىگیرد، و ادامه آن فصل، انشاءاللّه در شماره بعدى تقدیم خواهد شد. همچنین، نتیجهگیرى پژوهش، بهطور یکجا، در پایان قسمت دوم، ارائه خواهد شد
واژگان کلیدى: امیرالمونین، خلافت، واژهشناسى و تاریخ اسلام.
مقدمه
حکومت و امور مربوط به آن، از جمله مسائلى است که در مطالعه تاریخ و تمدن جوامع گوناگون به آنها توجه مىشود. بر این اساس، لقبهاى حکومتى و کاربردهاى آنها، کمابیش به دقت، شناسایى و در منابع تاریخى به ثبت رسیده است. در تاریخ اسلام نیز براى حاکمان ـ در ردههاى مختلف ـ لقبهایى گاه عام و گسترده و گاه خاص و محدود به زمانها و مکانهایى معیّن، شناخته شده است
در دنیاى اسلام، نخستین فرمانروا، حضرت محمد صل الله علیه وآله بود که با لقب رسولاللّه بر مسلمانان فرمان راند. جانشینان او (خُلَفا) از لقبهایى چند، مانند امیرالمؤمنین بهره جُستند
مسئله در این نوشتار این است که «در تاریخ اسلام، لقب امیرالمؤمنین چه کاربردها و مفاهیمى داشته است؟»
در پژوهش حاضر که رویکردى توصیفى ـ تحلیلى دارد، ضمن پاسخگویى به مسئله یاد شده، کوشش مىشود تا چگونگى پیدایش این لقب و نیز تداوم و تحول مفهومى آن در بستر تاریخ اسلام بازشناسى شود
الف) بررسى واژگانى
امیرالمونین (امیر مؤمنان) از اضافه واژه «امیر» به واژه «مونین» ساخته شده است. به جُز ترکیب یاد شده، واژه امیر در ترکیباتى، همچون امیرالحاج، امیرالبَحر (دریاسالار)، امیرالاُمراء،۱ امیر لشکر،۲ امیر داد،۳ امیر مجلس۴ و امیرالمُسلمین۵ به کار رفته است
به منظور شناخت هرچه دقیقتر واژه ترکیبى امیرالمونین، لازم است هر دو بخش این ترکیب (مضاف و مضافٌ الیه) شناسایى شود
۱ واژه امیر (مضاف در ترکیب) در اصل، لغتى سامى۶ و عربى، از ریشه اَمر، به معناى دستور و فرمان است.۷ بر این اساس، به صاحبِ امر، امرکننده و کسى که فرمان او نافذ است، امیر گفته مىشود.۸ جمع واژه امیر، اُمَرا، موث آن اَمیره، و مصدرش به دو شکلِ اِمره و اِماره (اِمارت) است
در فارسى، واژه امیر معادل با واژههایى، همچون فرمانروا، شاه،۱۰ سردار و سپهسالار۱۱ به کار رفته است. همچنین واژه آدمیرال۱۲ در زبان انگلیسى براى مقام نظامى دریاسالار و دریابان به کار مىرود که شکل تغییریافته امیرالبحر است.۱۳شایان توجه آنکه در عربى، یکى از واژههاى به کار رفته براى فرمانده نیروى دریایى، «الاَمیرال» است۱۴ که به گمان، عربى شده آدمیرال باشد
در تاریخ اسلام از همان آغاز، واژه امیر واژهاى شناخته شده و مورد استفاده بود، چنانکه مردم جاهلیت (نامسلمانان)، پیامبراکرم صلىاللهعلیهوآله را به عنوان امیر مکه و امیر حجاز خطاب مىکردند
روى هم رفته در تاریخ اسلام واژه امیر در نخستین کاربردها، بر فرمانده نظامى اطلاق مىشد، چنانکه کسانى را که از سوى پیامبراکرم صلىاللهعلیهوآله وخلفا به فرماندهى مأموریتهاى جنگى منصوب مىشدند، امیر مىگفتند.۱۶ همزمان، این واژه براى حاکمان مناطق گوناگون نیز کاربرد یافت.۱۷ سپس واژه امیر در نقش لقبى براى حاکمان استانها و مقامات عالىِ نظامى پذیرفته شد، چنانکه این واژه، در دورههاى متأخرتر، از سوى فرمانروایانِ تعدادى از استانهاى آسیاى میانه برگزیده شد
۲ واژه مونین (مضافٌ الیه در ترکیب)، جمع واژه مون،۱۹ به معناى ایمانآورندگان است. این واژه در اصل، عربى و مصدر آن، کلمه ایمان ـ ضد کفر ـ است.۲۰ ایمان مىتواند نسبت به امور گوناگون تحقق یابد، اما در فرهنگ اسلامى، مراد از ایمان، پذیرش آیین و شریعت اسلام و باور قلبى آن است
مؤمنین در نگرش اسلامى، جایگاه بسیار ارزشمندى دارند. دینداران تنها هنگامى که به دینباورى برسند و دین با عبور از زبان، به قلب و جانشان راه یابد، مون به شمار مىآیند، وگرنه فقط مسلمان خواهند بود
همچنین بر اساس آموزههاى قرآنى، مونان با یکدیگر برادرند.۲۳ برادرى و اخوّتِ ایمانى، اساسىترین پایه براى تحقق جامعه اسلامى و فراهم کننده زمینه آن است که مونان با تکیه بر احساسى مشترک از پیوند دینىِ موجود در میان خود، فراتر از مرزهاى جغرافیایى، قومى و زبانى، امت واحدى۲۴ را شکل مىبخشند
حال با توجه به آنچه درباره هر یک از دو جزء واژه ترکیبىِ امیرالمونین گفته شد، درباره مفهومشناسىِ این ترکیب، به روشنى مىتوان به این سه نکته دست یافت
نخست، آنکه امیرالمونین، همچون هر امیر دیگرى، جایگاه فرمانروایى (امارت) داشت. از این رو، انتظار این بود که از سوى افراد تابعِ خود (مونین)، فرمانبردارى شود.۲۵ بر همین اساس مىتوان میان پیدایش این واژه و دستور اطاعت از زمامداران (اُولُوا الْاَمر)۲۶ در قرآن کریم ارتباط یافت
برخوردارى از چنین مفهومى سبب مىشد تا در شرایط خاص، درباره برخى از افرادِ ملقّب به امیرالمونین، بر لقب امیر (به تنهایى) تأکید شود، چنانکه درباره عثمان بن عَفّان ـ پس از بروز مخالفتهاى عمومى ـ چنین گفته شد: «(او) امروز، امیر شماست، حق او بر شما، شنودن و اطاعت است».۲۸ امام على علیهالسلام نیز در اشاره به ناگزیر شدنِ خود به پذیرش حکمیّت (سال ۳۷ ق) چنین فرمود: «دیروز [پیش از این] من امیر بودم و امروز مأمور [فرمانبُردار] شدم;»
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
