اشعار نیمایوشیج و بررسی و شرح نمادهای طبیعی در آن

چکیده
در آن به « بررسی و شرح نمادهای طبیعی در شعر نیما یوشیج » این پایان نامه پژوهشی است با عنوان
صورت تحلیلی، نمادهای طبیعی شعر نیما استخراج شده و آنها را مورد بررسی و کشف معانی قرار داده است.
این پایان نامه علاوه بر پیشگفتار و مقد?مه، شامل پنج فصل به شرح زیر است:
فصل او?ل شامل کلی?ات تحقیق است که چهارچوبی کلّی از پژوهش در آن ذکر شده است.
فصل دو?م حاوی هشت بخش است؛ که در آن به بررسی معانی لغوی و اصطلاحی نماد، دسته بندی آن و
ارتباط نماد با کنایه، استعاره و تمثیل و نیز پیشینه ی نماد در بلاغت فارسی، مکتب سمبولیسم و اصول آن
می پردازد.
در فصل سو?م مطالبی در خصوص نمادگرایی در اشعار نیما و شیوه ی نمادپردازی و نیز طبیعت گرایی نیما
ارائه شده است.
فصل چهارم پایان نامه به بررسی نمادهای طبیعی شعری نیما می پردازد. در این بخش نمادهای طبیعی
استخراج شده و پس از بیان ارتباط آنها با یکدیگر و با بافت کلّی شعرهای نیما و تفکّرات او و همچنین ارتباط
نمادها با شرایط زمانی و مکانی خاص?، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند.
در نهایت فصل پنجم به نتیجه گیری و پیشنهاد اختصاص یافته است که در آن نتایج کلّی این پژوهش بیان
شده است.
کلید واژه ها : نیما، نماد، سمبولیسم، طبیعت، جامعه، انسان.

أ
فهرست مطالب
عنوان صفحه
پیشگفتار  1
مقد?مه . ۲
فصل اول :کلی?ات تحقی ق . ۴
۱بیان مسأل ه  . 5
۲سؤالهای اصلی تحقیق . ۵
۳فرضیات تحقی ق  . 6
۴اهداف تحقی ق  . 6
۵پیشینه ی تحقی ق  6
۶جنبه ی جدید بودن و نوآوری طر ح . ۷
۷روش کار  . 7
۸ مشخص نمودن جامعه ی آماری و حجم گستره ی نمون ه . ۷
۹روش گردآوری اطلاعات . ۷
فصل دوم: نماد و سمبولیسم . ۸
۱معنای لغوی سمبل (نماد) . ۹
۲معانی اصطلاحی نما د . ۱۰
۳ دسته بندی نماده ا . ۱۳
۴ ارتباط نماد با استعاره و کنایه . ۱۵
۵ نماد و تمثی ل  16
۶ نماد در بلاغت و ادبیات کلاسیک ایرانی ۱۶
۷ مکتب سمبولیسم  . 20
۸ اصول مکتب سمبولیس م . ۲۲
فصل سوم: نمادگرایی در اشعار نیما . ۲۳
۱ نیما و سمبولیس م  . 24
۲ رویکرد نیما در بهره مندی از نما د . ۳۰
۳طبیعت گرایی در اشعار نیما یوشیج . ۳۴
۴ نگاهی گذرا به زندگی نیما یوشی ج . ۳۷
فصل چهارم: بررسی و شرح نمادها . ۴۱
آت ش  . 42
آفتا ب  . 44
آیی ش  . 44
ابر  . 45
امرو د  46
با د  . 47
بارا  . 49
برف  . 50
جغ د  . 51
جنگ ل  . 51
جوجه ی ققنوس  . 52
جو ی  . 53
خا ر  . 53
خا ک  . 54
خروس  . 54
دریا  56
دش ت  . 57
روز . ۵۸
ساح ل  . 59
سحر ۶۰
سریوی ل  60
سیب شیرین ۶۲
سیولیشه ۶۲
ش ب  63
شب تاب  65
شب پر ه  .. 66
شب کو ر  67
شغا ل  67
شمع کرجی  68
شهر خامو ش  69
صبح . ۷۰
غرا ب  . 71
قای ق  . 73
ققنو س  . 74
ق و  . 77
کاج  . 77
کاکلی  . 78
کراد  . 79
کشتگاه  . 80
کک کی  . 82
کوم ه  . 83
گل  . 83
گل سفید  . 84
لاشخور  . 84
ماخ او لا  . 85
مرداب  86
مرد دهات ی  . 87
مرغ آمی ن  . 88
مو ج  . 90
مهتا ب  . 92
نارون . ۹۳
ناقوس . ۹۴
نی زن . ۹۵
یاسم ن  96
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنها د. ۹۹
نتیجه گیر ی  . 99
پیشنهاده ا  . 101
مناب ع  . 102
چکیده انگلیس ی  . 105

پیشگفتار
از جمله افتخارات بنده در زندگی، افتخار شاگردی استادان عزیزگروه ادبیات فارسی در دانشگاه آزاد
سنندج است. ایشان نه تنها ادبیات فارسی بلکه آیین بهتر زیستن را به من آموختند. از تمامی آن ها کمال
تشکّر دارم. امیدوارم با تلاشی که در زمینه ی این پژوهش انجام شده است؛ توانسته باشم قدردان زحمات
آن ها باشم.
با توج?ه به پژوهش های وسیع و تحقیقات فراوانی که در زمینه ی کتاب ها و آثار ادبی ادبیات کلاسیک
انجام شده و نیز گستردگی معانی و مفاهیمی که در ادبیات معاصر ایران وجود دارد؛ از همان اوایل قبولی در
مقطع کارشناسی ارشد، تصمیم گرفتم که پایان نامه ام را در زمینه ی ادبیات معاصر انجام دهم .
هرگاه سخن از ادبیات معاصر به میان می آید، بدون شک او?لین کسی که به ذهن تداعی می شود شاعر
بزرگ خطّه ی شمال ، علی اسفندیاری (نیما یوشیج) است.
آن چه انسان را به تفکّر و کنکاش وا می دارد؛ همان پرسش درونی و دغدغه ی فکری است که او را به
سوی پژوهش و تحلیل می کشاند. سؤال همیشگی من در مورد اشعار نیما این بود که باتوج?ه به بهره گیری
فراوان نیما از عناصر طبیعت، آن هم به صورت نمادین، به چه مفاهیمی نظر داشته است؟
پس از مطالعه ی فراوان شعرهای نیما و بهره گیری ازمنابع مربوطه هر چند بسیار محدود و متناقض،
کم کم به علل روی آوری نیما به نماد پی بردم. بسیار دوست داشتم که آن چه را من به آن دست یافته ام در
خدمت دیگر پژوهشگران قرار دهم. با توجه به این که نیما پدر شعر فارسی معاصر است و بسیاری از شاعران و
نویسندگان بعد از نیما از مفاهیم و مضامین شعری او استفاده کرده اند لذا درک معانی نمادهای نیما در
درجه ی او?ل مهم ترین راه شناخت و پی بردن به عمق شعری اوست و در مرتبه ی بعدی کمک بسزایی در
زمینه ی درک کلّ شعر معاصر است.
اهمی?ت این پایان نامه بیشتر به پژوهش و تحلیلی بودن آن است و در بررسی و تفسیر نمادها راه نوین را
در پیش گرفته است. در پایان از تلاش های بی شائبه ی همه ی استادان ارجمند به ویژه استاد عزیز راهنما
خانم دکتر شراره الهامی و استاد بزرگوار مشاورم جناب آقای دکتر برزویی و استاد صبورم جناب آقای دکتر
احمدی به خاطر روشن گری در زمینه ی تحقیق و پژوهش، و نیز استاد بزرگوارخانم دکتر قو?امی که رنج داوری
این پایان نامه را برعهده گرفتند؛ نهایت ارج و سپاسگزاری را دارم.

فهرست منابع
۱. آل احمد، جلال، نیما چشم جلال بود، تهران، انتشارات کتاب سیامک با همکاری نشر میترا،
. چاپ او?ل، ۱۳۸۶
. ۲. احمدی، بابک، حقیقت و زیبایی، تهران، نشر مرکز، چاپ پنجم، ۱۳۸۰
. ۳. احمدی، بابک، ساختار تأویل متن، تهران، نشر مرکز، ۱۳۸۰
?. اسداللّهی، الله شکر، نیما و ادبیات غرب، مجموعه مقالات نخستین همایش نیما شناسی،
. دانشکده ی علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندارن، انتشارات شفلین، دو جلدی، ۱۳۸۱
?. اسماعیل پور، ابوالقاسم، طبیعت در شعر نیما، مجموعه مقالات نخستین همایش نیما شناسی،
. دانشکده ی علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندارن، انتشارات شفلین، دو جلدی، ۱۳۸۱
?. انوشه، حسن، فرهنگنامه ی ادبی فارسی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جلد
. دو?م، ۱۳۸۱
۷. براهنی، رضا، طلا در مس(درباره ی شعر و شاعری)، تهران، انتشارات نویسنده، چاپ او?ل، دو
. جلدی، ۱۳۷۲
۸. بیزار گیتی، مسعود، نیما پاسخی به ضرورتی تاریخی، یادنامه ی نیما، (مجموعه مقالات کنگره ی
بزرگداشت یکصدمین سالگرد نیما یوشیج، تهران، مرکز انتشارات کمیسیون ملی یونسکو در ایران، دو
( جلدی، ۱۳۷۸
. ۹. پارسی نژاد، ایرج، نیما یوشیج و نقد ادبی، تهران، انتشارات سخن، ۱۳۸۸
. ۱۰ . پور نامداریان، تقی، خانه ام ابری است، تهران، انتشارات سروش، ۱۳۷۷
۱۱ . پور نامداریان، تقی، رمز و داستآن های رمزی، تهران، انتشارت علمی و فرهنگی، چاپ چهارم،
.۱۳۷۵
. ۱۲ . تسلیمی، علی، گزاره ای در ادبیات معاصر (شعر)، تهران، انتشارات اختران، چاپ او?ل، ۱۳۸۲
. ۱۳ . چارلز، چدویک، سمبولیسم، ترجمه ی مهدی سحابی، تهران، نشر مرکز، ۱۳۷۵
۱? . حافظ، شمس الد?ین محم?د، مقد?مه و نمونه خوانی شهلا صالحی، تهران، انتشارات مرز فکر، جلد
. دو?م، ۱۳۸۷
. ۱? . حسن لی، کاووس، گونه های نوآوری در شعر معاصر فارسی، تهران، نشر ثالث، ۱۳
. حسینی، محم?د حسن، نیما، تهران، انتشارات مدرسه، چاپ او?ل، ۱۳۸۷
. ۱۷ . حقوقی، محم?د، شعر زمان ما، تهران، نشر نگاه، چاپ ششم، ۱۳۸۴
. ۱۸ . حمیدیان، سعید، داستان دگردیسی، تهران، انتشارات نیلوفر، ۱۳۸۲
. ۱۹ . داد، سیما، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران، انتشارات مروارید، چاپ او?ل، ۱۳۸۲
. ۲۰ . دانشور، علیرضا، بن مایه های تصویری شعر نیما، یادنامه ی نیما، ۱۳۸۷
۲۱ . دفتر تحقیق و پژوهش آدینه ی سبز، زندگی نامه ی شاعران ایران و جهان، تهران، چاپ او?ل،
.۱۳۸۶
. ۲۲ . ستّاری، جلال، اسطوره و رمز، تهران، انتشارات سروش، ۱۳۷۴
۲۳ . سج?ادی، سی?د جعفر، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران، انتشارات طهمورث، چاپ
. هفتم، ۱۳۸۳
. ۲? . سی?د حسینی، رضا، مکتب های ادبی، تهران، انتشارات نگاه، چاپ دهم دو جلدی، ۱۳۷۶
. ۲? . شمیسا، سیروس، بیان، تهران، نشر فردوس، ۱۳۷۰
. ۲? . شمیسا، سیروس، راهنمای ادبیات معاصر، تهران، نشر میترا، ۱۳۸۳
. ۲۷ . شهرستانی، محم?د علی، عمارتی دیگر(معنی شعرنیما)، تهران، نشر قطره، ۱۳۸۲
۲۸ . طاهری، حمید، گذری بر مرغان در شعر نیما، مجموعه مقالات نخستین همایش نیما شناسی،
.۱۳۸۱
. ۲۹ . فرّخی، فرشید، سایت رسمی نیما یوشیج، ۱۳۸۹
۳۰ . قبادیانی، ناصرخسرو، دیوان اشعار، به اهتمام و تصحیح مجتبی مینویی، تهران، دنیای کتاب،
. چاپ سو?م، ۱۳۷۲
. ۳۱ . کسیخان، حمیدرضا، خاستگاه سمبولیسم، کیهان فرهنگی شماره ۲۰۴ ، مهر ۱۳۸۲
۳۲ . گوستاویونگ، کارل، انسان و سمبولهایش، ترجمه ی محمود سلطانی، تهران، انتشارات جامی،
.۱۳۷۷
. ۳۳ . لنگرودی، شمس، تاریخ تحلیلی شعر نو، تهران، نشر مرکز، چهارجلدی، ۱۳۸۱
. مختاری، محم?د، انسان در شعر معاصر، تهران، انتشارت توس، چاپ دو?م، ۱۳۷۸
. ۳? . معین، محم?د، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، چاپ هشتم، شش جلدی، ۱۳۷۱
. ۳? . مولوی، جلال الد?ین محم?د، کلی?ات شمس تبریزی، انتشارات امیر کبیر، چاپ نهم، ۱۳۶۲
. ۳۷ . مهاجرانی، عطاء الله، افسانه ی نیما، تهران، انتشارات اطلاعات، ۱۳۷۵
. ۳۸ . واحددوست، مهوش، مجموعه مقالات نخستین همایش نیما شناسی، ۱۳۸۱
. ۳۹ . یان، ریچاردز، تأملی چند در مورد شعر نیما و شعر فرانسه، یادنامه ی نیما، جلد یک، ۱۳۷۸
?۰ . یوشیج، نیما، درباه ی هنر شعر و شاعری، به کوشش سیروس طاهباز، تهران، انتشارات نگاه،
.۱۳۸۵
. ?۱ . یوشیج، نیما، مجموعه ی کامل اشعار، به کوشش سیروس طاهباز، تهران، انتشارات نگاه، ۱۳۷۱
. ?۲ . یوشیج، نیما، حرف های همسایه، تهران، انتشارت دنیا، چاپ چهارم، ۱۳۵۷

Survey and explanation natural symbols in poems of
Nima Yoshij

This thesis Research titled “Evaluation and natural emblems of the poet Nima Yooshij” in the
analysis, symbolic poetry, Nima natural extracts and their meanings have been explored and
discovered.
This thesis In addition to the foreword and introduction to this thesis, consists of five chapters as
follows:
The first chapter includes a general survey of the general framework of research is mentioned.
The second chapter contains eight sections, in which the lexical meanings of symbols and
terminology, classification and symbols associated with allegory, metaphor and allegory and
symbol of the history of Persian rhetoric, symbolism and the school deals with its principles.
In the third season in poems and stories about the symbolism and the symbolism of the way
Tbytgrayy Nima is presented.
The fourth chapter deals with Nima poetic thesis of natural symbols.
The fifth chapter is devoted to conclusions and suggest that the overall results of this research is
expressed.
Key words: Nima, symbol, symbolism, nature, society, man.