بررسی تاثیرات مدیریت دانش و راهکارهای سرمایه فکری در سازمان ها

مقدمه
طی دو دهه اخیر حرکت به سمت جا معه ایی با اقتصاد دانش بنیان، متغیر و پرتنش که در آن سرمایه گذاری در منابع انسانی، تکنولوژی اطلاعات و تحقیق و توسعه می باشد بسیار چشمگیر بوده است با توجه به این حقیقت امروزه مدیریت دانش و راهکارهای سرمایه فکری برای سازمان ها بسیار حیاتی شده است در سازمان ها سرمایه فکری یعنی سرمایه ناشی از فکر و دانش بخش اصلی دارائی ها را تشکیل میدهند در واقع دارائی های نامشهود وسرمایه فکری نه تنها در سازمان ها بلکه در دولت ها، مراکز علمی، سرمایه گذاران و دیگر ذینفعان به عنوان یک مسئله اصلی و مهم مطرح می باشد بخش مهم این سرمایه، تحقیق و توسعه است، سرمایه فکری طی فرایندی از خلق علم ودانش و انتقال دانش به محیط اجتماعی ( شرکت ها، موسسات و دیگر سازمان های اجتماعی) ایجاد می شود.
در عصر اقتصاد مبتنی بر دانش و در پی تغییرات وسیع اقتصادی اجتماعی موفقیت سازمان ها به کسب منابع مالی و مادی محدود نمی شود بلکه منوط به دست یابی به سرمایه های نامشهودی  است که به کمک آن ها می تواند به برتری پایدار رسید . در محیط راهبردی جدید، سازمان هایی پیشرفت خواهند کرد که خود را سازمانی یادگیرنده بدانند که هدفش بهبود مداوم سرمایه فکری است، زیرا سازمانی که قادر به افزایش سرمایه فکری خود نباشد قادر به بقا نیست لیکن علی رغم اهمیت فزاینده سرمایه فکری به عنوان منبع حیاتی برتری رقابتی سازمان ها درک محدودی از آن وجود دارد این در حالی است که مدیریت سرمایه فکری به مدیران سازمان ها اجازه خلق، پرورش کنترل و حفظ یک منبع مستحکم مزیت رقابتی را میدهد آن چه که به سادگی به تصرف رقبا در نخواهد آمد( میر کمالی ، ۱۳۸۷)
۱-۱    بیان مسئله
در محیط اقتصاد دانش بنیان امروزی سرمایه های فکری ارزش  و اهمیت بیشتری را برای سازمان ها و بنگاه ها به نسبت سرمایه های فیزیکی دارند و به تعبیری سرمایه های فکری به عنوان سرمایه واقعی و جزء  استراتژیک ترین سرمایه های سازمان های عصر حاضر  به ویژه برای شرکتهای انتفاعی و سازمان های دانش بنیان مطرح می باشند لذا می توان گفت که دنیای کنونی عصر دانایی است امروزه دیگر مواهب و دارائی های طبیعی و مشهود کلی کامیابی جوامع و سازمان های نیست بلکه برخورداری از سرمایه های فکری و مدیریت این سرمایه هاست که در عرصه محیط پر تلاطم و چالش رمز موفقیت محسوب می شود نیاز به اداره و مدیریت کردن داراییهای مشهود از مدت ها قبل خود را نشان داده است و البته تا کنون نیز جهت رفع این نیازها اقدامات زیادی صورت گرفته است فنون وسیستم های حسابداری در  جهت رفع این نیاز به  وجود آمده اند این دسته از داراییهای نامشهود به دلیل ماهیتشان اغلب فراموش می شوند و همین امر نیز بر اهمیت آنها می افزاید.
بررسی های انجام شده نشان میدهد که مدلهای ارزیابی سرمایه های فکری د ر سطح موسسه اغلب با دیدگاه های متمایل به حسابداری اقتصاد و مدیریت استراتژیک به این موضوع پرداخته اند اغلب مطالعات موجود در زمینه ارزیابی سرمایه های فکری سازمان در سطح موسسه به ارزیابی این سرمایه ها پرداخته اند و چارچوب هایی را درزمینه ارائه داده اند. مطالعات انجام شده چارچوب هایی را ایجاد کرده اند که با روش های سنتی ارزیابی متفاوت می باشند.( بونتیس، ۲۰۰۱).
مدیران امروز به خوبی دریافته اند که دارائی های پنهان (دانش کارمندان، روابط با مشتریان تامین کنندگان جایگاه بازار) به تدریج نقش مهمی را در بقای سازمان ها ایفا می کنند سرمایه های فکری مهمترین منبع خلق ارزش در سازمان ها هستند. اکنون سرمایه های فکری تبدیل به ارزشمند ترین دارائیهای سازمان ها شده اند و می توانند موثر ترین سلاح رقابتی نیز باشند همچنین سازمان ها به این نتیجه رسیده اند که ارزش سازمان آنها تنها شامل منابع مشهود یعنی دارائیهای که د رترازنامه یک شرکت نشان داده میشوند نیست از طرفی به علت آنکه منبع اصلی مزیت رقابتی امروز دارائیها نا مشهود هستند این دارئی ها نقش مهمی را در موفقیت و یا شکست  سازمانها ایفا می کنند این منابع از چنان اهمیتی برخوردار شده اند که روند سرمایه گذاری بر روی این دارائی ها نسبت به دارائی های مشهود رشد بیشتری داشته است.
در حال حاضر هیچ چارچوب بین المللی مشترکی برای تعریف و سنجش دارائی نامشهود وجود ندارد بنابراین بجاست که تلاش هایی جهت توسعه تکنیک های جدید مدیریت و سنجش برای کمک به سازمان ها جهت تعریف، سنجش و نظارت بر منابع نامشهود خود به منظور ا فزایش کارائی و اثر بخشی آنها انجام شود با توجه به اهمیت مسئله سرمایه فکری در سازمان ها وعوامل موثر برآن و عدم توجه به این موضوع این ضروت احساس می شودکه عوامل موثر بر سرمایه فکری مورد بررسی قرار گرفته و ازبین  آنها عواملی  که بیشترین تطابق را با شاخص های مورد تائید سازمان  داردتقویت وعواملی که درجهت تضعیف این شاخصها است  مدیریت وبه تدریج وبا برنامه ریزی صحیح حذف شود
لذا با بررسی های انجام شده این نتیجه حاصل شد که با توجه به خلاء موجود در زمینه توجه به  سرمایه فکری وعوامل موثر بر عملکرد سرمایه فکری و نقش آن در بهبود عملکرد در بخش بانکداری در ایران  بستر مناسبی برای انجام این پژوهش می باشد.