بررسی بورس اوراق بهادار

چکیده:
تغییر نرخ دلار در مقابل یورو منجر به عدم تعادلهایی در بازار نفت، بصورت تغییر تقاضا برای  نفت خام شده، و به تبع آن قیمت نفت و درآمدهای حاصل از فروش نفت دچار تغیر می¬شود. اگر دلار در مقابل یورو کاهش ارزش پیدا کند در این صورت تقاضای کشورهای اروپایی برای نفت بیشتر شده و این منجر به افزایش قیمت نفت در بلند¬مدت می-شود. عرضه بیشر دلار به بازار داخلی  سبب افزایش ارزش پول داخلی می¬شود.افزایش ارزش پول داخلی سبب کاهش قیمت کالای وارداتی نسبت به داخلی شده و این منجر به افزایش حجم واردات  می¬شود و با بیشتر شدن  واردات، تولید¬کنندگان داخلی دچار مشکل فروش می¬شوند و حجم تولیدات خود را کاهش می¬دهند و نهایتا سود تولید¬کنندگان داخلی کمتر می¬شود و شاخص قیمت سهام کاهش می¬یابد.از سوی دیگر، وجود نرخ¬های سود سپرده بلندمدت بانکی بدون ریسک در ایران باعث شده است که این متغیر کلان اقتصادی به عنوان یک رقیب برای سرمایه¬گذاری در بازار سهام درآیند.هدف این مقاله، بررسی اثرات بلند¬مدت ارزش دلار آمریکا  در مقابل یورو و سود سپرده بلند¬مدت بانکی بر شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار  با استفاده از داده¬های سری زمانی فصلی، طی دوره ۱۳۸۰:۱ تا۱۳۸۸:۴ می¬باشد. نتایج نشان می دهدکه: کاهش ارزش دلار در مقابل یورو تاثیر منفی و معنی¬دار بر شاخص کل قیمت  بورس اوراق بهادار دارد. همچنین نرخ سود سپرده بلندمدت بانکی،تاثیر منفی و معنی¬داری بر شاخص کل قیمت بورس دارد.

کلمات کلیدی: شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران,سود بانکی بلند مدت,برابری دلار در مقابل یورو,هم انباشتگی

فهرست

فصل اول ( طرح تحقیق )
۱-۱-    مقدمه ۲
۱-۲-    ضرورت تحقیق ۴
۱-۳-    هدف تحقیق و کاربردهای آن ۴
۱-۴-    فرضیه تحقیق ۴
۱-۵-    سوال های تحقیق ۵
۱-۶-    قلمرو تحقیق ۵
۱-۷-    قلمرو تحقیق ۵
۱-۸-    قلمرو مکانی ۵
۱-۹-    قلمرو زمانی ۶
۱-۱۰-    روش انجام تحقیق و گردآوری اطلاعات ۶
۱-۱۱-    روش تجزیه و تحلیل داده ها ۶
۱-۱۲-    تعریف واژه های تخصصی تحقیق ۷
فصل دوم ( مبانی نظری و پیشینه تحقیق )
۲-۱- مبانی نظری ۱۰
۲-۱-۱-نرخ سود واقعی بانکی ۱۰
۲-۱-۲- ارزش دلار در مقابل یورو ۱۱
۲-۲- پیشینه موضوع ۱۹
فصل سوم کلیات بورس )
۳-۱- مقدمه ۲۳
۳-۲- بورس چیست ۲۳
۳-۳- انواع بورس ۲۴
۳-۳-۱- بورس کالا ۲۴
۳-۳-۲- بورس اسعار ۲۴
۳-۳-۳- بورس اوراق بهادار ۲۴
۳-۴- تاریخچه بورس ۲۵
۳-۵- مزایای بورس اوراق بهادار ۳۴
۳-۵-۱- مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه اقتصاد ۳۴
۳-۵-۲- مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه واحدهای اقتصادی ( شرکت های سرمایه پذیر)۳۵
۳-۵-۳- مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه سرمایه گذاران ۳۵
۳-۶- بورس نفت ۳۶
۳-۷- اهداف راه اندازی بورس نفت در ایران ۳۹
فصل چهارم ( روش شناسی تحقیق متدولوژی و برآورد مدل )
۴-۱-    مقدمه ۴۹
۴-۲-    آزمون پایایی ۵۰
۴-۲-۱- آزمون ریشه واحد دیکی فولرتعمیم یافته ۵۰
۳-۴- آزمون همجمعی ۵۱
۴-۳-۱- آزمون دو مرحله ای انگل گرنجر ۵۱
۴-۳-۲- آزمون همجمعی به روش جوهانسن – جوسلیوس ۵۳
۴-۵- معرفی مدل تحقیق۵۷
۴-۶- بر آورد مدل وتجزیه و تحلیل یافته ها ۵۸
۴-۶-۱- آزمون پایایی متغیرها۵۸
۴-۶-۲- آرمون رابطه بلند مدت۶۰
۴-۷- خلاصه و نتیجه گیری ۶۶
فصل پنجم ( نتیجه گیری )
۵-۱- مقدمه ۶۸
۵-۲- مروری بر خطوط کلی پژوهش ۶۸
۵-۳-  نتیجه گیری ۷۴
فهرست منابع ۷۶

فصل اول
طرح تحقیق

۱-۱-مقدمه:
یکی  از بازارهای  اساسی و تاثیرگذار اقتصادی هر کشوری بازارهای مالی است. بازار سهام نیز به عنوان مرکز برای جمع¬اوری پس¬اندازها و نقدینگی بخش خصوصی از اجزای مهم بازارهای مالی به شمار می¬اید. درحال حاضر موضوع بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازارهای سهام یکی از موضوعات مورد توجه دانشگاهیان و سرمایه¬گذاران است به طور کلی اعتقاد بر این است که قیمت-های سهام توسط برخشی از متغیرهای کلان اقتصادی مانند نرخ تورم، نرخ ارز، نرخ بهره وعرضه پول و قیمت نفت است. 
در سالهای اخیر تاثیر متقابل بازار نفت و بازارهای مالی مورد توجه اقتصاددانان و تحلیل¬گران این بازارها قرار گرفته است یک بررسی اجمالی نشان می¬دهد که از سال۲۰۰۰ تا  2007 قیمت نفت تقریبا به طور مستمر افزایش یافته است. قیمت هر بشکه نفت از ۲۰ دلار در هر بشکه به ۹۰ دلار در هر بشکه رسیده است( زانگ  . (2008این تغییرات از عوامل زیادی از جمله تقاضا در بازار نفت، شرایط عرضه، عوامل سیاسی، نهادهایی همچون اوپک  و پویایی بازارهای مالی ناشی می¬شود.
از میان متغیرهای مالی یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر قیمت نفت، تغییرات نرخ  دلارآمریکا نسبت به پولهای مهم دیگر است. با توجه به اینکه خرید و فروش نفت با دلار انجام می¬گیرد پس هر گونه  تغییر در ارزش دلار به پول¬های مهم دیگر همچون یورو، مارک ، ین، …منجر به تغییر قدرت خرید کشورهایی می¬شود که پول آنها یورو، مارک، ین،…است. به طوری که با کاهش ارزش دلار آمریکا در مقابل پولهای فوق قیمت نفت برای کشورهای فوق بر حسب پول داخلی ارزان می¬شود و در نتیجه تقاضای آنها به نفت افزایش می¬یابد.
آمارها و تحقیقات موجود نشان می¬دهند از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ دلار آمریکا در مقابل یورو ۴۱%  کاهش ارزش داشته است (زانگ¬  . (2008این بدان معنی است که قدرت خرید کشورهای حوزه یورو برای خرید کالاهایی که در بازار بین¬المللی به دلار معامله می¬شوند(مثل نفت) افزایش  پیدا می¬کند و همین امر منجر به افزایش تقاضا آنها برای نفت و افزایش قیمت آن می¬شود، این تغییرات منجر به تغییر درآمد کشورهای صادرکننده نفت می¬گردد. با کاهش ارزش دلار در مقابل یورو قیمت نفت  به یورو در اروپا کاهش می¬یابد. و کاهش قیمت نفت به یورو در اروپا تقاضای کشورهای اروپایی را به نفت افزایش می¬دهد، افزایش تقاضای اروپا به نفت منجر به افزایش قیمت نفت به دلار می¬شود. پس در تعادل کاهش ارزش دلار در مقابل یورو منجر به افزایش قیمت نفت به دلار می¬شود و تقاضای آمریکا برای نفت کاهش می یابد. یعنی کاهش ارزش دلار در مقابل پول کشورهای وارد کننده نفت منجر به کاهش تقاضای نفت در آمریکا می¬شود.              
از طرف دیگر  با افزایش قیمت نفت خام، درآمد ارزی کشور افزایش یافته و عرضه بیشتر دلار به بازار داخلی  سبب افزایش ارزش پول داخلی می¬شود. افزایش ارزش پول داخلی سبب کاهش قیمت کالای وارداتی نسبت به داخلی شده و این منجر به افزایش حجم واردات  می¬شود و با بیشتر شدن واردات تولید¬کنندگان داخلی دچار مشکل فروش می¬شوند و حجم تولیدات خود را کاهش می¬دهند و نهایتا سود تولید¬کنندگان داخلی کمتر می¬شود و قیمت سهام کاهش می¬یابد.                
از عوامل تاثیرگذار دیگر بر شاخص قیمت بورس سود سپرده بلندمدت بانکی است. وجود نرخ¬های سود سپرده بلندمدت بانکی بدون ریسک در ایران باعث شده است که این متغیر کلان اقتصادی به عنوان یک رقیب برای سرمایه¬گذاری در بازار سهام درآیند.

فهرست منابع
۱-ابریشمی، حمید و محسن مهرآرا(۱۳۸۱)؛اقتصادسنجی کاربردی: رویکردهای نوین؛ تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
۲-احمدیان، مجید(۱۳۷۸)،” اقتصاد نظری و کاربردی نفت”، تهران: انتشارات پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس
۳- اندرس، والترز مترجم:صادقی، مهدی، شوالپور، سعید،”اقتصاد¬سنجی سری¬های زمانی با رویکرد کاربردی، تهران دانشگاه امام صادق
۴-سجادی و همکاران ( ۱۳۸۸) . آزمون تجربی رابطه تورم و بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران ،
۵-سعیدی، پرویز و عبدالله امیری(۱۳۸۹)بررسی رابطه متغییرهای کلان اقتصادی باشاخص بورس اوراق بهادار تهران فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ، شماره ۱۱ و ۱۲
۶-کریم زاده ، مصطفی (۱۳۵۸). “بررسی رابطه¬ی بلندمدت شاخص قیمت سهام بورس با متغیرهای کلان پولی با استفاده از روش همجمعی در اقتصاد ایران”، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال هشتم، شماره ۲۶.
۷- نوفرستی، محمد(۱۳۷۸)؛ ریشه واحد و همجمعی در اقتصاد سنجی؛ تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
۸-.Chaudhuri, K., & Daniel, B. C. (1998). Long-run equilibrium real exchange rates and oil prices. Economics Letters, No58(2),Pp: 231–238.
۹-Chen ,Shiu-Sheng ,Hung-Chyn Chen(2007); Oil prices and real exchange rates; journal of Energy Economics ,No:29 ,pp:390–404.
۱۰-Indjehagopian, J. P., Lantz, F., & Simon, V. (2000). Dynamics of heating oil market prices in Europe. Energy Economics,
۲۲(۲), ۲۲۵–252.
۱۱-Melhem Sadek, Terraza Michel(2007), “The oil Single price and The Dollar”,journal of Agricultural and Resource Economics, West Virginia University.
۱۲-Mignon, Vale rie b Agne` s Be, nassy-Que re, Alexis Penot,(2007); China and the relationship between the oil price and the dollar; journal of Energy Policy,No:35,pp: 5795–5805.
۱۳-Mothana Saleh,(2006), “Do Oil Prices Depend on the  Value of US dollar?”journal of Economic Casopis, No 54,pp253-265.
۱۴-Sadorsky, Perry(2000) ;The empirical relationship between energy
futures prices and exchange rates; Energy Economics,No:22,pp:253-266.
۱۵-Yousefi,Ayoub, Tony S. Wirjantob,(2004); The empirical role of the exchange rate on the crude-oil price formation; journal of Energy Economics,No:26,pp: 783– 799.
۱۶-Zhang  Yue-jun, Fan Ying, Tsai Hsien-Tang,Wei  Yi-Ming,(2008) “Spillover effect of US dollar exchange rate On Oil prices”, journal of Policy Modeling