طرح جایگزینی عرقیات سنتی گازدار بجای نوشابه‌ های گازدار غیرالکلی

مقدمه

در ابتدا لازم است بطور اختصار به بررسی وضعیت و موقعیت گذشته کنونی نوشابه‌سازی در ایران پرداخته شود.
تهیه و تولید اقسام شربت و نوشابه از قدیم الایام در ایران متداول بوده و اکثراً بطور خانی و بتدریج در سطح تجارتی در کارخانه‌ها مرسوم گردیده است. این نوشیدنی‌ها غالباً از عصاره میوه ها همراه با شکر و عرقیات معطر ساخته دشه و سپس با اقتباس از کشورهای خارجی و وارد نمودن آن، بصورت یک صنعت وابسته درآمد. تاریخچه این صنعت و ابسته بطور مشروح در گزارش وزرات صنایع و معادن ایران صنایع آشامیدنی و دخانیات ایران ۱۳۵۷ انتشار یافته است. خلاصه این گزارش بشرح زیر است:
در سالهای پس از جنگ جهانی، ساخت نوعی لیموناد و نوشابه دیگری بنام سینالکو در کارگاههای کوچ متداول گردید ولی این تولیدات به روش بهداشتی و در سطح کارخانه‌ای انجام نمی‌گرفت.
متاسفانه تولید و رشد نوشابه‌های صنعتی در ایران از همان زمان ابتدا با وابسته بودن آن به کشورهای خارج،‌ شروع شده‌ است و به مرور سرمایه‌داران جهت بدست آوردن هر چه بیشتر سود اقدام به احداث و تاسیس کارخانه دیگری در این مورد می‌نمودند. تا حدی که درحال حاضر اکثر قریب به اتفاق مردم ایران به مصرف این نوشابه‌های وارداتی عادت کرده‌اند و احتمالاً کمبود آن در بعضی موارد باعث ناراحتی آنها می‌شود.
مصرف نوشیدینهای غیر الکلی بطور سنتی و در قدیم الایام متداول بوده و بین فرهنگ هر منطقه روابط خاصی داشته است. این نوشیدنیها بصورت شربت و عرقیات متناسب با میوه‌‌ها و گیاهان  بومی هر منطقه بطور سنتی متداول بوده است.
پیدایش صنعت نوشابه‌‌سازی نه تنها منجر به کاهش تولید نوشیدنی‌ها و عرقیات گردید، بلکه وابستگی کشور را از نظر ورود عصاره به خارج تشدید نمود. بعلاوه مقدار زیادی ارز از این بابت از کشور خارج می‌شود. بهرحال در این مقطع از زمان که سرمایه‌ هنگفتی در این زمینه سرمایه‌گذاری شده است و ضمناً تعداد زیادی کارگر در این صنعت مشغول به کار می‌باشند، می‌توان این صنعت را در جهت تهیه‌ نوشابه‌‌هایی که امکان تهیه مواد اولیه آن در کشور موجود است سوق داد.
بدون تردید، تهیه و تولید نوشابه و نوشابه‌سازی با استفاده از مواد موجود خصوصاً گیاهان دارویی موجب توسعه صنایع کوچک و رشد و تقویت اقتصاد ملی می‌گردد.
در این زمینه استفاده از نیروهای انسانی در بخش کشاورزی و صنعتی موجب اشتغال بکار بسیاری از هم میهنان و استفاده از منابع طبیعی کشور می‌گردد.
در ادامه تحقیات وبررسی در مورد مواد مختلف جهت عصاره اصلی نوشابه شرایط زیر بعنوان اصلی‌ترین عوامل مورد نظر قرار گرفت:
۱- این ماده سمی نباشد.
۲- این ماده به میزان زیاد در کشور باشد یا امکان کشت آن در سطح وسیع وجود داشته باشد.
۳- تا حد امکان این ماده برای مردم ناآشنا نباشد.
۴- این ماده ارزان قیمت باشد.
۵- این ماده جهت ساخت نوشابه تکنولوژی پیچیده‌ای نداشته باشد.

فهرست مطالب

خلاصه‌ای از گزارش طرح جایگزینی عرقیات سنتی گازدار به جای نوشابه‌های غیر الکلی
گازدار    1
۱- مقدمه     8
۲- کلیاتی در مورد نوشابه‌های گازدار      10
۳- گیاهان داروئی      34
۴- بررسی گیاهان تیره نعناع      46
۵- بررسی گیاهان تیره جعفری      66
۶- تیره پروانه‌داران      74
۷- بررسی مهمترین گلهای دارویی      76
۸- بررسی عرقیات گیاهان دارویی ایران      87
۹- بررسی اسانسها      101
۱۰- استفاده از گیاهان در تهیه نوشابه      110
۱۱- نمودار فرآیند تولید نوشابه      111
۱۲- نمودار فرآیند تولید عرقیات سنتی      112
۱۳- ویژگیهای میکروبیولوژی عرقیات سنتی      113
۱۴- جدول مشخصات ماشین‌آلات مورد نیاز تولید عرقیات      114
۱۵- منابع      115

منابع :

۱- Journal of Agricalture and food chemistry.
۲- Pyke,M. food science and technology, 1970.
۳- Beverages: Carbonated and non-carbonated.
۴- جنیدی، م- چشمه‌های معدنی ایران- جلد اول.
۵- دکتر علی زرگری- گیاهان داروئی- جلد اول و دوم.
۶- پایان نامه علی اکبر سلامت- دانشکده داروسازی.
۷- دکتر یعقوب آئینه‌چی- گیاهان داروئی و مفردات پزشکی.