بررسی استخر های پرورش ماهی ، آبرسانی و تغذیه ماهیان

فهرست مطالب
مقدمه
تاریخچه تکثیر و پرورش آبزیان در جهان و ایران
وضعیت جهانی تولید آبزیان در جهان و ایران
فواید ماهیان
محاسن و مزایای پرورش ماهی
منابع تامین کننده آب مزارع پرورش ماهی قزل آلا
چشمه ها
قنات ها
رودخانه ها
چاه ها
مقدار آب مورد نیاز مزارع پرورش ماهی قزل آلا
انواع استخرهای پرورش ماهی قزل آلا
استخرهای خاکی دانمارکی
حوضچه های گرد
استخر سیلوئی (Silo Pond)
استخرهای بتونی دراز
عوامل موثر بر میزان تراکم ماهی قزل آلا در استخرهای پرورشی
محاسبه میزان تراکم ماهی قزل آلا در استخر بتونی دراز

تغذیه ماهی قزل آلای رنگین کمان
اهمیت تغذیه ماهی قزل آلا
خصوصیات یک غذای خوب برای ماهی قزل آلا
غذای طبیعی ماهی قزل آلا
نیازهای حرارتی ماهی قزل آلای رنگین کمان
تاثیر دمای آب استخر در طول دوره پرورش
انواع غذاهای مصرفی ماهی قزل آلا
معایب غذاهای تر و مرطوب (دست ساز)
مزایای خوراک پلت خشک تولیدی کارخانجات
عوامل موثر در رشد ماهی قزل آلا
اصول تغذیه ماهی قزل آلا
فواید استفاده از مولتی ویتامین و مواد معدنی
نکاتی در مورد نگهداری صحیح خوراک ماهی در انبار
محاسبه میزان خوراک مورد نیاز روزانه ماهی قزل آلا با استفاده از جدول غذایی
فواید جداول غذایی
روش محاسبه غذای روزانه
بازدید استخرهای پرورش ماهی
مزایای رقم بند
غذادهی
  منابع

مقدمه

سرعت توسعه و تولید مواد غذایی به خصوص پروتئین حیوانی هماهنگ با روند افزایش جمعیت دنیا نیست. بشر با استفاده از امکانات و استعدادهای موجود همواره در صدد یافتن منابع جدید تولید مواد غذایی می باشد. ماهی و سایر فراورده های دریایی یکی از مهمترین منابع تامین پروتئین حیوانی جمعیت کره زمین به شمار می رود بطوریکه در سالهای اخیر حدود ۱۶% پروتئین حیوانی مورد نیاز انسان از گوشت آبزیان تامین می گردد. علی رغم ذخایر سرشار دریاها و اقیانوسها متاسفانه به دلیل صید بی رویه و غیر معقول و آلودگی دریاها و اقیانوسها به مواد آلاینده، این منبع غذایی با خطر کاهش مواجه شده است. لذا با روند نزولی میزان صید ماهی و سایر آبزیان از دریاها و اقیانوسها، توجه اکثر کشورها جهت جبران این کمبود به آبزی پروری در آبهای داخلی معطوف گشته است. پرورش ماهی در آبهای داخلی که مجموعه ای از آبهای موجود در خشکی اعم از دریاچه های طبیعی، مخازن، سدها، آبگیرها، آببندانها، چاهها ، چشمه ها و رودخانه ها را تشکیل می دهند راهی مناسب جهت تامین بخشی از پروتئین حیوانی مورد نیاز جامعه محسوب می شود. پرورش ماهی در شرایط موجود نسبت به پرورش دام و طیور نیاز کمتری به سرمایه گذاری دارد از طرفی به دلیل ضایعات کمتر و محدود بودن بیماریها می تواند برای سرمایه گذاران و تولید کنندگان مقرون به صرفه تر باشد.            
        
تاریخچه تکثیر و پرورش آبزیان در جهان و ایران          
چینیها اولین کسانی بودند که در سالهای قبل از میلاد با جمع آوری بچه ماهیان از محیط های طبیعی و پرورش آنها در استخرهای خاکی اقدام به پرورش ماهی می نمودند. فان لی، دانشمند چینی در سال ۴۶۰ قبل از میلاد کتابی تحت عنوان رساله پرورش ماهی نوشت که اولین کتاب در مورد پرورش ماهی در دنیا می باشد. در سال ۶۱۸ میلادی در زمان حکومت تانگ در چین کشت توام کپور ماهیان شامل کپور سیاه، کپور علفخوار، کپور نقره ای و کپور سر گنده در استخرهای خاکی انجام شد.
اولین قدم درباره تکثیر مصنوعی ماهیان در سال ۱۷۶۴ میلادی توسط لودویک یاکوبی دانشمند آلمانی انجام شد. بوسیله این دانشمند تحقیقات جالبی در خصوص بیولو‍ژی و تولید مثل ماهیان انجام شد. یاکوبی برای اولین بار ماهی قزل آلا را به صورت مصنوعی تکثیر نمود و در سال ۱۷۶۵ توسط این دانشمند کتاب تکثیر و پرورش ماهی نوشته شد. اولین کارگاه پرورش ماهی به صورت صنعتی در سال ۱۸۵۲ میلادی در فرانسه و در منطقه ای به نام گیوتین گن احداث گردید.
در سال ۱۹۵۸ میلادی برای اولین بار محققین چینی با تزریق هورمون هیپوفیز کپور معمولی به کپور نقره ای و کپور سرگنده موفق به تکثیر مصنوعی این ماهیان شدند و در سال ۱۹۶۰ موفق به تکثیر مصنوعی کپور علفخوار از طریق تزریق هورمون هیپوفیز گردیدند.
تکثیر و پرورش ماهی در ایران در سال ۱۳۰۶ شمسی با تکثیر ماهیان خاویاری به منظور حفظ ذخایر ماهیان خاویاری در منطقه گیسوم استان گیلان انجام شد.
اولین کارگاه پرورش ماهیان سردآبی در ایران در حاشیه رودخانه کرج توسط شرکت ماهی سرای کرج در سال ۱۳۳۹ فعالیت خود را با ظرفیت اسمی ۸۰ تن در سال آغاز نمود و سپس در سال ۱۳۴۵ شرکت ماهی قزل آلای جاجرود با استفاده از آب رودخانه جاجرود با ظرفیت اسمی ۱۸۰ تن در سال شروع به فعالیت نمود. اولین مرکز تکثیر و پرورش کپور ماهیان در ایران در سال ۱۳۴۵ به منظور تکثیر مصنوعی کپور ماهیان با احداث ۷۵۰ هکتار استخر خاکی توسط شرکت سهامی سفیدرود در نزدیکی شهر رشت احداث گردید.

وضعیت جهانی تولید آبزیان در جهان و ایران
طبق آمار ارائه شده از سوی سازمان خواروبار جهانی(فائو) تولید آبزیان در دنیا در سال ۱۹۴۸ میلادی از طریق صید و آبزی پروری ۲۰ میلیون تن بوده است. روند تولید آبزیان هر ساله رو به رشد بوده بطوریکه در سال ۱۹۷۷ به ۵/۷۳ میلیون تن افزایش یافت. طبق گزارش فائو در سال ۲۰۰۰ میلادی تولید آبزیان در دنیا به رقم ۵/۱۳۰ میلیون تن افزایش یافت که ۹۵ میلیون تن از این مقدار از طریق صید از دریاها و اقیانوسها و ۵/۳۵ میلیون تن از طریق تولید آبزی پروری بوده است. در سال ۲۰۰۰ میلادی کشور چین با تولید ۵/۴۱ میلیون تن رتبه اول جهانی را از نظر تولید کسب نمود که از این مقدار ۵/۲۴ میلیون تن از طریق آبزی پروری و ۱۷ میلیون تن از طریق صید از دریاها بوده است، بطوریکه طبق این آمار ۶۹% آبزی پروری دنیا و ۱۸% صید از دریاها و اقیانوسها به چین اختصاص یافت. در کشورمان ایران در سال ۲۰۰۰ میلادی میزان تولید آبزیان از طریق صید و آبزی پروری به ۴۰۰ هزار تن رسید که در بین ۲۲۵ کشور رتبه ۴۲ را از نظر تولید آبزیان کسب نمود. میزان تولید آبزیان در کشورمان از طریق صید و آبزی پروری تا قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی حدود ۵۰ هزار تن در سال بود که از این مقدار ۴۸ هزار تن از طریق صید از دریای شمال و جنوب و حدود ۲ هزار تن تولید از طریق آبزی پروری بود. بعد از انقلاب، با افزایش میزان صید از دریاها و افزایش تولید در آبهای داخلی از طریق آبزی پروری و ایجاد مزارع پرورش کپور ماهیان و پرورش ماهیان سردآبی و میگو میزان تولید افزایش یافت بطوریکه در حال حاضر هزاران مزرعه پرورش آبزیان در کشور به تولید آبزیان اشتغال دارند. طبق آمار شرکت سهامی شیلات ایران در سال ۱۳۸۰ میزان تولید آبزیان به مرز ۴۰۰ هزار تن رسید که این میزان تولید به تفکیک عبارتند از: صید از آبهای جنوب ۲۶۳ هزار تن، صید از آبهای شمال ۶۳ هزار تن و تولید در آبهای داخلی از طریق آبزی پروری ۷۴ هزار تن بوده است. رشد آبزی پروری در دنیا از نرخ مناسبی برخوردار است بطوریکه طبق آمار فائو از سال ۱۹۸۴ میلادی تا ۱۹۹۳ نرخ رشد آبزی پروری سالانه ۲/۱۰ درصد بوده است.

منابع:

۱-Sedgwick , S.D , 1990 , Trout Farming Handbook , Fifth edition , Fishing Nnews Books .
۱-    بشارت – ابوالقاسم ، مدیریت تغذیه ماهیان سردابس ، معاونت تکثیر و پرورش آبزیان اداره کل آموزش و ترویج ، ۱۳۷۶ .
۲-    کرمی‌– محمد (مترجم) ، غذا در آبزی پروری ، معاونت تکثیر و پرورش آبزیان . اداره کل آموزش و ترویح ، ۱۳۷۶
۳-    گروه گرد آورندگان ، مبانی تغذیه آبزیان ، گزارش عملی دوره آموزشی با مدرس خارجی ، ۱۳۷۶ .
۴-    گروه مؤلفین ، پرورش ماهیان سردابی تکمیلی ، معاونت تکثیر و پرورش آبزیان ، اداره کل آموزش و ترویج ، ۱۳۷۷ .
۵-    گروه مؤلفین ، پرورش ماهیان سردابی عمومی‌، معاونت تکثیر و پرورش آبزیان ، اداره کل آموزش و ترویج ، ۱۳۷۷ .
۶-    نمایندگی شیلات استان یزد ، غذا و غذادهی ماهی قزل آلای رنگین کمان (بروشور) ،‌اداره آموزش و ترویج و اداره بهداشت و تغذیه ، ۱۳۷۷ .