بررسی آئین نامه های حفاظت و بهداشت کار در کارگاه ها

بخش اول
فصل اول
گزیده ای از آئین نامه های حفاظت و بهداشت کار در کارگاهها :
۱ـ برای هر کارگر در هر گار گاه حداقل باید دوازده متر مکعب فضای مفید منظور گردد(فضای اشغال شده به وسیله آلات با ابزار و اثاثیه مربوط به کار و همچنین فضای بالاتر از ارتفاع ۳ متر جزو فضای مزبور محسوب نمی شود.
۲ـ بنای سقف و بدنه عمارات کارگاه باید مصالحی پیش بینی شود تا از نفوذ رطوبت به داخل جلو گیری نماید و حتی الامکان مانع نفوذ گرما یا سرمای خارج گردد.
ماده ۴ آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاهها.
۳ـ عرض پلکان عمومی باید حداقل ۱۲۰ سانتی متر و پاگردههای آن متناسب با عرض مزبور باشد و فرمول ۲h+p=61-62با در نظر گرفتن h=16-19 در آن صدق نماید و در صورتی که تعداد پله بیش از چهار پله باشد در طرف باز پله باید نرده محکم نصب شود‌. ماده ۸ آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاهها.
۴ـ عمارات کارگاه باید متناسب وسعت محل کارگاه به اندازه کافی در و پنجره ای برا‌ی ورود نور  و هوا داشته باشد ابعاد نورگیر به تناسب   حجم عمارت کارگاه نور مستقیم داشته باشد ماده ۹آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاهها
۵ـ در کارگاههائی که دود یا گاز یا گرد و غبار و یا بخار دهی مضر مانند رنگ و غیره ایجاد می شود باید موارد مزبور با وسائل فنی موثر از محل تولید به خارج هدایت شود و قدرت مکش دستگاه متناسب با حجم تولید شده بخارات فوق الذکر باشد. ماده ۱۴ آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاهها.
۶ـ سیم کشی و کابل کشی برق کارگاه متناسب فشار الکتریسیته ، رطوبت ،گرما،ضربه و سائیدگی دارای روپوش عایق شود و روی اصول فنی نصب و حد الامکان داخل کانال باشد و میزان برق مصرفی متناسب با ظر فیت برق شبکه ای کارگاه باشد.
۷ـ دستگاههای  برقی کارگاه دارا ی اتصال زمین موثر باشد و هر کارگاه به تناسب تعداد و نوع دستگاه دارای چاه های اتصال زمین باشد. ماده ۳۱آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاهها
۸ـ هر کارگاه به تعداد ۲۵نفر کارگر باید حداقل یک مستراح داشته باشد و سطح نور گیر مستقیم حداقل   سطح مستراح باشد و جهت انتقال بوی عفونت به خارج تعبیه هواکش ضروری است . ماده ۵۱ آوین نامه حفاظت و بهداشت در کارگاهها
۹ـ هر کارگر به تعداد هر بیست نفر یک رو شو یی داشته باشد برای تامین نظافت کارگران به مقدار کافی صابون و وسائل خشک کن در اختیار کارگران قرار داده شود ماده ۵۳ و ۵۴ آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی.
۱۰ـ هر کارگاه به تعداد هر شش نفر در یک زمان کار خود را ترک کند حداقل یک دوش با آبگرم و سرد باید داشته باشد و سطح نورگیر مطابق بند ۹ در نظر گرفته شود.
ماده ۵۵ آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاهها
۱۱ـ هر کارگاه برای کارگرانی که در همان جا غذا صرف می نمایند باید محل مخصوص با وسعت حداقل ۱۲ متر مربع برای چهار نفر و برای بیش از چهار نفر به ازای هر نفر ۲ متر مربع اضافه وجود داشته باشد پیش بینی تعداد میز و نیمکت مورد نیاز ،رو شنائی، جدا نمودن فضای غذا خوری از گرد و غبار مواد مضر تولیدی کارگاه ضروری می باشد. ماده ۵۷ آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاهها
۱۲ـ هر کارگاه برای تعویض کارگران باید اطاقی با وسعت حداقل ۶ متر مربع برای چهار نفر و به ازای هر نفر اضافی یک متر مربع داشته باشد و قفسه های انفرادی به ابعاد ۵۰*۵۰ سانتی متر پیش بینی گردد به طوری که مانع نورگیر اطاق و باز و بسته شدن درب نگردد . ماده ۵۶ آئین نامه حفاظت و یهداشت عمومی در کارگاهها
۱۳ـ درب های عمارات به تناسب نوع استفاده از جنس مقاوم و همچنین ارتفاع آن حداقل ۲/۲ متر در نظر گرفته شود.
۱۴ـ در هر سالن به تناسب محل کار درهای نجات یک طرفه که به خارج باز شوند در نظر گرفته شود و هنگام کار کار گران به هیچ وجه پشت درب قفل نباشد و به وسیله علائم با چراغ های مخصوص مشخص شود. ماده۱۷ و ۱۸ آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی درکارگاهها.
۱۵ـ سیستم فا ضلاب کارگاه به تناسب فضولات باید به وسیله مجاری  فاضلاب که به مصالح غیر قابل نفوذ ساخته شود و به چاهها و یا سپتیک تانک رفته شود به طوری که مسیر مخزن فاضلاب بایستی کاملاً سرپوشیده باشد و در موقع رفع فضولات باید از نظر سلامت و بهداشت و جلو گیری از خطرات ممکنه دقت و پیش بینی لازمه به عمل آید. ماده ۴۹ آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاهها.
۱۶ـ وسعت ساختمان انبارها و بارانداز(مواد اولیه و تولید) با در نظر گرفتن حجم مواد پیش بینی و روابط آن را با تولید مشخص و حد الامکان در یک جهت انجام گیرد.
۱۷ـ نصب ماشین آلات و قرار دادن اشیا و محصو لات در کارگاه و انبار باید پیش بینی گردد به طوری که مزاحمتی در عبور و مرور و یا کارگران ایجاد ننماید.ماده ۴ آئین نامه و مقرارات حفاظتی ساختمان کارگاهها.
۱۸ـ سقف و بدنه سالن ها بایستی به وسیله عایق بندی مقاوم در مقابل حرارت و برودت باشد.
۱۹ـ در صورتی که کارگاهها دارای دیگ بخار باشد حد الامکان در محل جداگانه ای به فاصله حداقل ۳ متر از ساختمان عای دیگر با مصالح غیر قابل اشتعال و مفاوم در مقابل ارتعاش پیش بینی شود و دسترسی به شهرها ،آب نما و قسمت های باز دیگ باید از راهروها و پلکانی که غیر قابل اشتعال و لغزنده باشد استفاده شود به طوری که ارتفاع زیر سقف ۵ سانتی متر مر تفع ترین شهر و ۲ متر از کف محل عبور با ایستادن افراد فاصله داشته باشد.
۲۰ـ وسائل و انتقال دهنده نیرو از قبیل تسمه ، فلکه ،زنجیرو چرخ دنده و مثال آن و سایر قسمت های از ماشین که امکان ایجاد سانحه داشته باشد باید دارای پوشش و با حفاظت و استقامت کافی باشد
۲۱ـ کارگاه مجهز به وسائل کمک های اولیه باشد و متناسب با تعداد عمارات در کارگاه باشد . ماده ۵۷ آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کار گاهها.
۲۲ـ فراهم نمودن وسائل اطفا حریق در کارگاه ضروری می باشد ماده ۲ ،۳،۱۹،۲۵ آئین نامه پیش گیری و مبارزه با آتش سوزی در کارگاهها.
۲۳ـ هر کارگاه به تناسب تعداد کارگران باید محل مخصوصی برای انجام فریضه دینی (نماز)داشته باشد.
فصل دوم
بررسی حوادث در کارگاه ها
طرق مختلفی را که امروزه در زمینه پیشگیری حوادث به کار گرفته می شود می توان به ترتیب زیر طبقه بندی نمود :
۱ـ تحقیقات آماری
۲ـ بررسی جنبه های روانی و فیزیولوژیکی کارگران
۳ـ فعالیت های آموزش و تبلیغاتی
۴ـ سازمان و تشکیلات حفاظت
۵ـ بازرسی از کارهای اجرائی در کارگاه ها
۱ـ تحقیقات آماری :
تمامی حوادث کلاً از یک سری عوامل که در یک زمان و در یک مکان جمع شده اند تشکیل می گردند برای روشن شدن مسئله مثالی ذکر می کنیم برایتشکیل آتش لازم است عواملی مختلفی مانند سوخت، اکسیژن و حرارت در یکجا و در یک زمان در کنار هم قرار گیرند حال اگر به هر طریقی یکی از عوامل را ما حذف کنیم دیگر آتشی نخواهد بود. پس با کنترل علل وقوع حادثه و جلوگیری از تجمع آنها در یک مکان و در یک زمان از به وجود آمدن می توان پیشگیری نمود.
لذا برای جلوگیری از حادثه باید آن را شناخت و به مفهوم واقعی آن پی برد. طبق تعریف علمی حادثه عبارت از منطبق شدن چند عامل خطر از نظر زمان و مکان
می باشد. تهیه آمار حوادث ناشی از کار و بررسی و تجزیه و تحلیل آن گامی مهمی در شناخت ماهیت حوادث، عوامل به وجود آورنده و پیامدهای زیانبار آنهاست. بدیهی است چنین شناختی عامل مؤثری در پیشگیری از وقوع مجدد حوادث درآینده خواهد بود.
۲ـ بررسی جنبه های روانی و فیزیولوژیکی کارگران :
۱ـ۲ـ عامل روانی :
به طور کلی نقش این عامل در امر پیشگیری ازحوادث آن است که معین سازد اشخاص در چه شرایطی و به چه دلایلی سبب ایجاد خطر برای خود و دیگران می شوند در هنگام استخدام انتخاب پرسنل باید به طور صحیح صورت گیرد و فرد واقعاً از روی علاقه شروع به کار نماید یا بهتر بگوییم افراد برای مشاغل در نظر گرفته شوند نه مشاغل برای افراد. البته این کار میسر نخواهد بود مگر این که شغل های مختلف تجزیه و تحلیل شوند و افراد را از نظر وضع جسمانی و تعادل روحی و اخلاقی و ضریب هوش و غیره بررسی نموده و متناسب با این شغل انتخاب نمایند.
روابط صحیح و درست مسئولین با کارگران و احترام به احساسات و شخصیت کارگر به او آرامش خاطر می بخشد و در مسئله حفاظت این امر از مهم ترین عوامل روحی است. البته باید دانست که آرامش خاطر تنها به شرایط محیط کار بستگی ندارد بلکه شرایط زندگی بیرون کارگاه ها نیز در این زمینه تأثیر دارد می تواند موجب تغییر در رفتارکارگر و در نتیجه تکثیر سوانح گردد.
پرسنلی که جدیداً مشغول به کار می شوند با توجه به تازگی محیط نظر آنها به هر چیز تازه جلب می شوند و این امر به همراه عدم تجربه در کار می تواند حادثه آفرین باشد.
در این زمینه پرسنلی که دارای استعداد حادثه هستند یعنی در مدت زمان معینی بیشتر از دیگران دچار حادثه می شوند که علت آن را می توان ترکیب چند عامل مثلاً خود پسندی، بی قیدی و عصبی بودن در یک شخص را نام برد و برای جلوگیری از این امر سعی می شود چنین افرادی در کارهای کم خطر به کار گرفته شوند البته همانطوری که گفته شد این مسئله در بدو استخدام باید مد نظر قرار گیرد.
۲ـ۲ـ شرایط فیزیولوژیکی :
وضعیت بدنی و جسمنی پرسنل باید متناسب با کارشان در نظر گرفتهشود. البته به این منظورنیست که افرادی که نقص عضو دارند به کر گماشته نشوند بلکه مزبور باید تجزیه و تحلیل گردد. اگر شخص مناسب با کار باشد مانعی ندارد در غیر این صورت هم باری خود و دیگران ممکن است حادثه ساز باشد. بدین منظور تمامی پرسنل قبل از استخدام و در فواصل متوالی باید از نظر جسمانی مانند (اندازه گیری دید چشم، تست شنوایی و دیگر موارد) توسط پزشک تست شوند.
۳ـ فعالیت های تبلیغاتی و آموزشی :
۱ـ۳ـ آموزش و فقدان آموزش یکی از علل عمده وقوع حوادث است. کلیه کارگاه ها با توجه به شغل های مختلف پرسنل را باید برای دوره های کوتاه مدت و بلند مدت اعزام نماید و اولویت با پرسنلی است که جدیداً در کارگاه ها استخدام می شوند. در کلاس ها باید سعی شود حوادث مختلف تجزیه و تحلیل گردد تا از تکرار حوادث جلوگیری شود. در این راستا کارگاه ها می تواند از وجود مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت و بهداشت کار بهره مند شوند و پرسنل را برای آموزش به دوره های کوتاه مدت و بلند مدت که این مرکز برای نیمه های اول و دوم سال تعیین می نماید رهنمون کنند.

کلاس ها باید در موارد ذیل تدریس شوند :
۱ـ آشنا نمودن پرسنل با قوانین و مقررات ایمنی با توجه به شغل های مختلف.
۲ـ آموزش عملی و توری طرز استفاده صحیحی از وسائل ایمنی و نگهداری صحیح از آنها.
۳ـ آشنا نمودن پرسنل با مسئولیت ایمنی که در قبال شغل شان دارند.
۴ـ آشنا نمودن پرسنل با کمک های اولیه و اطفاء حریق که در مواقع ضروری بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند.
۵ـ آشنا نمودن پرسنل با بهداشت کار و ارگونومی تا بتوانند در مقابل بیماری ها حفاظت های لازم را انجام دهند.
۶ـ آشنا نمودن پرسنل با عوامل شیمیایی و فیزیکی و طریقه استفاده صحیح از وسائل حفاظتی در مقابل این عوامل.
۲ـ۳ـ تبلیغات :
۱ـ۲ـ۳ـ انتشار جزوات مختلف در مورد ایمنی بوده و باید سعی بر این شود که این جزوات به طور مرتب منتشرگردد و بدینوسیله پرسنل با اخبار و اقدامات ایمنی در کارگاه ها آگاه شوند و در صورت لزوم تابلوی ایمنی تهیه شده و با نصب تصاویر و اخبار ایمنی در این تابلو تمامی پرسنل در جریان اقدامات انجام شده قرار گیرند.
۲ـ۲ـ۳ـ مانور ایمنی که لازم تمایمی پرسنل هر از چند گاهی با تجهیزات کامل ایمنی و وسیله نقلیه حضور پیدا کنند.
۳ـ۲ـ۳ـ تهیه فیلم ها و به نمایش گذاشتن آنها برای کارگران و همچنین روزنامه های دیواری و نصب آن در تابلو و تشویق پرسنل به رعایت ایمنی.
۴ـ سازمان و تشکیلات حفاظتی :
اولین افرادی که در امر حفاظت نقش مهم و سازنده ای را ایفا می نمایند، مدیران کارگاه ها می باشند. چنانکه درباره سازمان فعالیت های حفاظتی می گویند : حفاظت از بالا شروع می شود.
مسئول مستقیم واحدها سرکارگران که در ارتباط با کارگران می باشند با اولویت دادن به ایمنی قبل از شروع به کار و در حین انجام کار سعی ب راین کنند که به طور کامل تمامی کارگران اقدامات لازم ایمنی را انجام دهند.
کمیته حفاظت و ایمنی :
اعضاء کمیته باید تماماً از افرادی انتخاب شوند که در ارتباط نزدیک با گروه های اجرائی هستند و به جزئیات کار مهم تر از همه با روحیه کارگران آشنایی کاملداشته تا اینکه تصمیماتی که از طرف کمیته اتخاذ می گردد به راحتی قابل اجرا باشد و در چهارچوبی که برای فعالیت کمیته مشخص شده است پیشرفت گسترده و چشمگیری داشته باشد.

۵ـ بازرسی های مکرر از کارهای اجرائی در کارگاه ها :
برای حفاظت صیانت نیروی انسانی لازم است تمامی قوانین و مقررات ایمنی به طور کامل در کارگاه ها اجرا شود و همچنین کارگران به نحو احسن از لوازم ایمنی استفاده نمایند. البته این قوانین به غیر از دروسی که در کلاس های ایمنی ارائه می گردد دفترچه استاندارد ایمنی در اختیار واحدها قرار گرفته و همچنین تدابیری برای کارهای مختلف کارگاه نوشته و برای تمامی واحدها ارسال گردد که در تقلیل حوادث بسیار حائز اهمیت می باشد. لذا برای اجرای صحیح قوانین و مقررات وضع شده لازم است بازرسی مستمر از اکیپ های اجرایی صورت گیرد.
در این زمینه مسئول ایمنی کارگاه بدون اطلاع قبلی از تمامی اکیپ ها بازرسی نموده و برای تمامی این بازرسی ها گزارش و برای حسن اجرای آن پیگیری های لازم را انجام دهند.
البته در بازرسی ها موارد ذیل بیشتر مدنظر باید قرار گیرد :
۱ـ کلیه لوازم ایمنی قبل از خرید از نظر کیفیت و کارآیی بررسی شوند.
۲ـ کلیهتجهیزات ایمنی در حین انجام کار بررسی شوند اگر کیفیت و کارآیی خودشان را از دست داده باشند از رده خارج شوند.
۳ـ اگر کمبودی در لوازم ایمنی مشاهده گردد در گزارش قید شود تا جهت تکمیل این لوازم اقدامات لازم صورت گیرد.
۴ـ اگر قصوری در رعایت قوانین وضع شده مشاهده گردد آموزش های لازم در محیط کار داده شود و همچنین در گزارش ذکر شود.
۵ـ از انجام کارهای غیر ایمن جداً جلوگیری شود.
۶ـ پرسنل را تشویق به رعایت اصول ایمنی و استفاده از وسائل حفاظتی نمایند.
۷ـ برای کارگرانی که مقررات را به خوبی اجرا کنند جایزه تعیین گردد.
۸ـ کسانی که در این مورد کوتاهی می کنند به مسئولین گزارش گردد تا از اقدامات آ“ جلوگیری شود.
۹ـ در صورتی که در این بازرسی ها مسئول ایمنی متوجه خطر شدیدی گردد تا زمانی که خطر رفع نشود کار تعطیل گردد.
با توجه به مسائل فوق برخی از محققان توصیه می کنند که علل بروز حوادث ناشی از کار را به دو گروه علل مستقیم و علل غیر مستقیم طبقه بندی کنیم. در ردیف علل مستقیم می توان مواردی مانند انواع سوختگی،‌برخورد با مانع، سرخوردن،‌تصادف با وسیله نقلیه،‌به کار بردن نادرست ابزار کار، سقوط از ارتفاع،‌سقوط اشیاء، جابجا کردن اشیاء و کالاها و کار کردن با انواع ماشین آلات را قرار داد. علل غیر مستقیم بروز حوادث ناشی از کار بسیار زیاد هستند و مکانیسم اثر آنها نیز خیلی پیچیده است. مهمترین این عوامل که بعضاً بر حسب مورد ممکن است با یکدیگر نیز در رابطه باشند عبارتند از : مشکلات شخصی و خانوادگی|،‌خستگی مفرط، عدم رضایت شغلی، سر و صدای زیاد، درجه حرارت نامناسب،‌ اختلال در نور رکارگاه‌، آهنگ نامتعادل انجام کار، تهویه نادرست محل کار،‌ عدم به کارگیری معیارها و وسائل ایمنی، فقدان تجربه حرفه ای و مهارت شغلی،‌روابط انسانی نامتعادل در محیط کار، عدم تطابق شغلی کارگر و کار، زیاد بودن ساعت کار و تنظیم نامناسب ساعت کار روزانه.
تجریبات گذشته نشان داده است که اگر مدیران نسبت به اجرای اصول ایمنی باور و اعتقادی نداشته باشند وجود هر گو.نه تشکیلات حفاظتی که با حکم قانون و یا بر حسب ضرورت ایجاد شده باشد توفیق چندانی نخواهد داشت. اگر مدیریت خود را در امر پیشرفت ایمنی کارخانه پیشقدم نباشد سایر عناصر تصمیم گیری و اجرایی نیز به این مطلب رغبت و توجه مثبتی نخواهند داشت، لذا مدیران می بایست از این نظر ننه تنها خود دارای باوری ژرف بوده بلکه این علاقمندی را نیز به زیر دستان خود انتقال دهند.
عدم توجه و عنایت مدیران به امور ایمنی، بی تفاوتی و سردی را درکارکنانسایر رده ها شایع خواهد نمود توجه مدیران به خط تولید، ایمنی ماشین آلات،‌نظم و نظافت کارگاهی، شرایط بهداشتی محیط کار، مسائل بهسازی و رفاهی کارکنان، تأمین روشنایی مطلوب،‌کاهش آلوده کننده های شیمیایی هوای محیط کار،‌ تأمین وسائل ایمنی فردی مناسب به منظور ایجاد یک محیط ایمن بهداشتی نقس اساسی در کاهش حوادث شغلی و بیماریهای حرفه ای و لاجرم تقلیل هزینه ها و خسارات آشکار و نهان خواهد داشت.
از آنجائی که امروزه بهداشت حرفه ای و ایمنی کار به عنوان روش ها و ابزارهایی مقرون به صرفه در خدمت کاهش هزینه های غیر ضروری و ایجاد فضای مناسب و مطلوب درآمده است. لذا مدیران این امور را از تولید جدا نمی دانند و صرف هزینه در این راه ها را نوعی سرمایه گذاری مثبت و سازنده تلقی می کنند.
تأثیر مدیران در کاهش یا افزایش حوادث بحثی امروزی نبوده به طوری که در نظریه‌های تئوری که در ده ها سال قبل به نام ‹‹ مدل های کیفی حادثه›› مطرح بوده مورد تحلیل قرار گرفته اند.
در این مورد یک سری نظریات و مدل هایی تحت عنوان ‹‹مدل های مدیریتی حادثه›› توسط پژوهشگران عنوان شده است که از آن جمله مدل های ‹‹دومینوی قدیمی››، ‹‹دومینوی BIRD››، ‹‹دومینوی WEAVER ›› و مدل ‹‹ZABETAKIS›› می باشد که در تمام این تئوری ها که امروزه مورد قبول بسیاری صاحبنظران است ریشه اصلی حوادث ‹‹ضعف مدیریت›› عنوان گردیده است. به طور مثال در مدل دومینوی      BIRD که نقش مدیریت را به عنوان اصلی ترین عامل بروز حوادث محسوب نموده است.
در این نظریه اعتقاد بر این است که حادثه ناشی از کار نظیر ضایعات مواد اولیه و انرژی در خط تولید به عنوان بخش عمده از زیان تقی شده و باید مدیریت با اعمال اصول صحیح مدیریتی این زیان را مانع شده و هزینه ها را کاهش دهد.
اقدامات کنترل زیان فوق الذکر از طریق چهار مرحله زیر بهینه می شود :
الف ـ بررسی دقیق برنامه و تعیین فعالیت هایی به منظور اخذ نتایج مطلوب در آن مانند بررسی حادثه، بازبینی تجزیه و تحلیل شغل، ارتباط میان افراد،‌آموزش سرپرستی،‌انتخاب و استخدام، مهندسی طراحی و غیره.
ب ـ تدارک استانداردهای لازم برای اجرای فعالیت های کاری مدیریت.
ج ـ ایجاد استانداردهایی به منظور اندازه گیری فعالیت اجرای مدیریت در حوزه های مختلف.
د ـ بهبود برنامه، تصحیح خطاهای مدیریت و اجرای درست برنامه ها بر مبنای اصول بیان شده در بند الف فوق.
باید توجه نمود که در صورت استفاده صحیح از منابع مالی، مدیریت اصولی،‌تخصص و مهارت فنی می توان سیستم (کارخانه) را آن سان اطمینان ساخت که امکان خطر به حداقل برسد و در صورتی که نظام مؤثر کنترل زیان در سازمان توسط مدیریت ایجاد نگردد، سیستم های استاندارد، اندازه گیری،‌ارزیابی و تصحیح پدید نمی آید.در واقع فقدان یک نظام کنترل زیان قابل اعتماد، موجب می گردد که عوامل نامطلوب فردی و شغلی و محیططی گه آنها را علت های مؤثر در وقعو حادثه تلقی می نماید به وجود می آید.
این عوامل نامطلبو فردی از جمله فقدان دانش کافی، عدم مهارت لازم، انگیزه نامناسب و نبود برنامه صحیح تعمیر و حفظ و نگهداری ماشین آلات نامبرده می شود همچنین نقش مدیریت در بروز حوادث طبق نظریه    WEAVER آمده است که ضعف مدیریت در اداره مؤثر سازمان و وجود زمینه های فردی نامطلوب و شرایط محیط کار نامناسب موجب بروز مکانیزمی به نامه ‹‹خطای عملیاتی››‌می گردد و حادثه بروز می کند.
بنابراین طبق این الگو محل ناایمن کارگرو شرایط ناایمن محیط کار، ابزار معیوب و ماشین آلات غیر ایمن و امثال هم، نشانه هایی از عدم پرداخت مناسب مدیریت در تعیین خط مشی، اولیویت ها،‌ساخت سازمانی، تصمیم کیری، ارزیابی و کنترل صحیح بر سازمان می باشد که عمدتاً نیزاینعدم توجه مدیران ریشه در عدم اطلاع و باور سطحی آنها نسبت به ایمنی دارد و یا طبق مدل دیگری که توسط دکتر زابیتاکس      ZABETAKIS رئیس آکادمی ایمنی و بهداشت معدن در آمریکا طرح شده است سرفصل تمام علل بروز حوادث شغلی، خط مشی ضعیف مدیریت ها محسوب شده است. که با آمیزه ای از ویژگی های فردی کارگران (فقدان دانش ایمنی کافی، بی تجربگی و  . . .) و شرایط نامساعد محیط کار (نقصان روشنایی، هوای گرم، سر و صدای زیاد و . . .) و شرایط نامساعد محیط کار (نقصان روشنایی،‌هوای گرم، سر و صدای زیاد و . . .) منجر به بروز اعمال نا ایمن و اوضاع ناایمن گردیده و طبق این مدل این دو پدیده اخیر چاشنی رهایی برنامه ریزی نشده و یا ناخواسته انرژی گردیده و حادثه رخ می دهد.
به روایت این تئوری این دو مقوله ذکر شده علل اساسی حادثه نبوده بلکه نشانه هایی از قصور مدیریت ( ضعف برنامه ریزی، کنترل نامناسب شرایط، فقدان دانش ایمنی، ارزیابی غلط از مخاطرات کار و غیره) می باشد. لذا مدیریت آگاه به امور ایمنی که باور عمیق نیز در این خصوص داشتهباشد، شرط اساسی توفیق اقدامات حفاظتی و بهداشتی در صنایع است و خوشبختانه زمینه های بسیار روشنیاز این موارد در مدیران کنونی صنایع کشورمان به چشم می خورد.

زبان های وارده در اثر حادثه :
۱ـ زیان های نامشهود
۲ـ زیان های مشهود
تعریف :
زیان های نامشهود ضررهایی است که قابل محاسبه و بیان به رقم و ریال نمی باشد.
تعریف :
زیان های مشهود هزینه هایی است که قابل محاسبه به رقم و ریال می باشند.
زیان های نامشهود وارده بر کار فرما :
۱ـ اتلاف وقت مدت زمانی که کارگز، کارفرما سرکار نیست.
۲ـ اتلاف وقت سایر کارکنان که در اثر حادثه دست از کار می کشند.
۳ـ اتلاف وقت سرپرست و کارکنان اداری
۴ـ هزینه آماده نمودن کارگر به جای کارگر مصدوم
۵ـ اتلاف وقت شرح گزارش به کارگران و توصیه نمودن برای جلوگیری از بروز حادثه
۶ـ اتلاف وقت شاهدین در زمان بازجوی (تحقیق و بررسی)
۷ـ اثر سوء روحی در بین کارگران که موجب کندی کار می گردد
۸ـ کم شدن تولید به علت خرابی دستگاه یا نبود کارگر
۹ـ ضرر حاصله در نتیجه توقف دستگاه برای بازدید بازرس کار
۱۰ـ عدم قادر به کار کارگر مصدوم و یا مدتی قادر به انجام کار سابق نخواهد بود
۱۱ـ از بین رفتن حسن شهرت کارفرما و سلب اعتماد عمومی
زیان های نامشهود وارده بر کارگر حادثه دیده :
۱ـ هزینه اضافی در مدت استراحت (عیادت) در منزل
۲ـ تغییر شغل
۳ـ امکان تنزل شغل در اثر ناتوانی در اشتغال به کار سابق
۴ـ اثرات روحی برای خود و خانواده
۵ـ از دستدادن قدرت کاری به علت کاهش نیروی جسمانی در اثر نقص عضو یا قطع عضو
زیان های نامشهود وارده بر جامعه :
۱ـ خسارتی که جامعه به علت از دست ددن نیروی ماهر متحمل می شود
۲ـ اثرات سوئی که از نظر روانی در جامعه مؤثر واقع می شود
۳ـ بالا رفتن آمار حوادث در کشور و اثرات نامطلوب آن در سازمان جهانی کار
۴ـ هزینه های درمانی مصدوم توسط مراکز درمانی دولتی و سازمان تأمین اجتماعی
زیان های مشهود :
۱ـ حقوق ایام بیماری کارگر مصدوم
۲ـ خساراتی که بابت غرامت از کارافتادگی یا نقص عضو پرداخت می شود۳ـ هزینه تعمیر یا اصلاح ماشین آلات
۳ـ هزینه تعمیر یا اصلاح ماشین آلات
۴ـ ضایعات مواد به علت حادثه
۵ـ هزینه معالجه و مداوای مصدوم
۶ـ مخارجی که برای رسیدگی حادثه دیده در محاکم پیش می آید
۷ـ جرائم مربوط به عدم اجرای قانون کار

حاصل حادثه یکی از موارد زیر است :
۱ـ جراحات کم
۲ـ نقص عضو یا قطع عضو
۳ـ عدم توانائی در اشتغال به کار سابق
۴ـ از کار افتادگی دائم
۵ـ فوت
نتیجه : هزینه پیشگیری کمتر از هزینه درمان می باشد :
برای مقایسه آمارهای مختلف که توسط سازمانهای زیربط اعلام می گردد میزانهای از طرف کمیته کارشناسان آمار سازمان بین المللی کار پبیشنهاد گردیده است که عبارتند از ضریب تکرار حادثه (Frequency Rate)
منظور از ضریب تکرار حادثه، یا ضریب تعداد حادثه، یا ضریب فراوانی،‌عبارت است از تعداد حوادث و تصادفاتی که در مدت معینی (معمولاص‌یک سال) منجر به ضایعات انسانی (اعم از تلفات، نقص عضو جزئی یا کلی و بیمایهای شغلی) می شود که در سازمان مورد بررسی قرار می گیرد. برای محاسبه ضریب حادثه از فرمول زیر استفاده می شود :
به عقیده صاحب نظران، در صورتی که ضریب حادثه در کارخانه و یا کارگاهی بین صفر تا ده باشد،‌آن کارگاه یا کارخانه از نظر رعایت اصول ایمنی و حفاظتی خیلی خوب است.
مثال :
کارگاهی دارای پانصد نفر کارگر است که هر یک از آنها ۵۰ هفته در سال و ۴۸ ساعت در هفته کار می کنند. تعداد حوادث طی یک سال در آن کارگاه عبارت از ۶۰ فقره بوده است. بر اثر بیماری و حوادث و یا به علل دیگر، کارگران مدت معادل ۵ درصد کل ساعات کار یعنی ۶۰۰۰۰ ساعت غیبت داشته اند. مطلوب است ضریب تعداد حادثه در این کارگاه.
جواب   1200000=500×50×48= جمع کل ساعات کارگران
          14000=60000 – 1200000= جمع کل ساعت کار
بنابراین ضریب تعداد حادثه برابر است با :
معنای ضریب حادثه این است که در مدت یک سال، در مقابل هر یک میلیون ساعت کار، تقریباً ۵۳ حادثه اتفاق افتاده است.
تا اینجا فقط تعداد حوادث مورد نظر بوده است و با این ترتیب نمی توان دقیقاً حوادث کار را اندازه گیری نمود. برای اینکه موضوع کاملاً روشن گردد، بهتر است ضریب شدت حادثه نیز در نظر گرفته شود.
۲ـ ضریب شدت حادثه (Severity Rarte)
ششمین کنفرانس بین المللی آمارگران کار توصیه کرده است که شدت حادثه به صورت زیر محاسبه شود :

یعنی تعداد روزهای تلف شده به مقیاس هر هزار ساعت کار :
 انجمن آمریکائی تعیین استانداردها نیز به نوبه خود پیشنهاد می نماید که شدت حادثه بر اساس هر یک میلیون ساعت کار محاسبه شود. بدین ترتیب شدت حادثه مورد قبول در کشورهای متحدخه آمریکا هزار برابر میزانی است که ششمین کنفرانس بین المللی آمارگران تصویب نموده است.
اگر در مثال فوق که برای محاسبه ضریب حادثه ذکر کردیم، تعداد روزهای تلف شده بر اثر ۶۰ حادثه ۱۲۰۰ باشد، شدت حادثه، بدین ترتیب است :

معنای آن است که در مدت یکسال، در ازاء هر هزار ساعت کار،‌ یک روز تلف شده است (که طبق روش آمریکائی ۱۰۵۳ روز از قرار هر یک میلیون ساعت کار می باشد.)
اگر تعداد ساعات کار سالانه هر کارگر تقریباً ۲۴۰۰ ساعت باشد تعداد روزهای تلف شده به وسیله هر کارگر ۴/۲ خواهد بود.
محاسبه شدت حادثه،‌هنگامی که حادثه باعث از کارافتادگی دائم و یا مرگ کارگر شود،‌ بسیار مشکل است. از لحاظ ثبت آماری در این موارد بارم یا ضرایبی کلی وجود دارد که تعداد روزهائی را که باید در مورد هر شکل از کارافتادگی در نظر گرفت، معین می سازد. حداکثر ضریب در مورد فوت بر طبق روش آمریکا،‌6000 روز  وبر طبق کنفرانس بین المللی آمارگران ۷۵۰۰ روز است.
چک لیست ایمنی
شرکت :     تاریخ بازرسی :     نتیجه بازرسی : بلی         خیر
                    نمره ارزیابی :
۱ـ میزان اطلاعات حفاظت،‌ایمنی و بهداشت کار در متن آگهی های کار
۲ـ شرح صدمات شغلی ثبت شده
۳ـ ثبت روزانه صدمات یا بیماری های شغلی
۴ـ اعلان خلاصه بیماری ها و صدمات شغلی
۵ـ قبول موارد ثبت شده به منظور تثبیت موارد جاری مندرج در دفتر ثبت و موارد تفکیک شده هر حالت
۶ـ مشخص کردن مسیرهای عبوری و راه های ویژه و دائمی
۷ـ نظافت مسیرهای عبور، اتاق های ذخیره مواد، اتاقک های سرویس و نگهداری، فضای کار و راهروها
۸ـ نظافت و خشک کردن تمامی کف های کارگاه
۹ـ میخ های بیرون آمده از کف، تخته پاره، سوراخ ها، صفحات لق و رها
۱۰ـ مشخص کردن میزان بارگذاری انبارهای دو طبقه،‌ بالکن ها یا دیگر فضاهای مرتفع
۱۱ـ نرده گذاری استاندارد دهانه های باز در کف و پوشش دادن محکم گودال ها
۱۲ـ نیاز دهانه های موقتی در کف به نرده های حفاظتی استاندارد یا مراقبت دائمی
۱۳ـ نصب نرده های استاندارد و حفاظ مشبک ب روی دهانه ها یا چاه های با عمق۱۰ متر به بالا در کف
۱۴ـ نیاز پلکان های چهار پله یا بیشتر به نرده های دستی استاندارد
۱۵ـ شرایط ندربان های پله ای قابل حمل
۱۶ـ جا پایی محکم نردبان های میله ای قابل حمل
۱۷ـ نگهداری نردبان های چوبی در محلی امن و دور از اشیاء دیگر
۱۸ـ جلوگیری از لغزندگی نردبان های فلزی به وسیله به کارگیری مواد غیر لغزنده
۱۹ـ عدم استفاده از لغزندگی نردبان های فلزی در محل هائی که احتمال تماس با جریان برق وجود دارد
۲۰ـ مشخص کردن خروجی ها با علائم خوانا و تمیز و روشن کردن محل نصب آنان
۲۱ـ در نظر گرفتن حداقل فاصله خروجی ها نسبت به محل کار
۲۲ـ مشخص کردن خروجی های غیر قابل رؤیت در محل کار با علائم واضح و استاندارد
۲۳ـ مشخص کردن درها و دریچه های غیر قابل استفاده برای عبور و مرور به وسیله علامت ‹‹خروجی نیست››
۲۴ـ تعیین میزان تراز تماس صوت در محل های کار و تهیه تجهیزات حفاظت فردی مورد نیاز در صورت لزوم.
۲۵ـ تدارک مخازن استاندارد و تأیید شده برای مواد قابل اشتعال
۲۶ـ تهیه مخازن در بسته برای مصرف مواد نفتی
۲۷ـ استفاده از کلاه ایمنی در محل هایی که احتمال سقوط اجسام وجود دارد
۲۸ـ به کارگیری دستکش های ایمنی در صورت کار با اجسام تیز و سخت
۲۹ـ تأمین تسهیلات آرایشی و بهداشتی جداگانه برای کارگران زن و مرد به تعداد کافی
۳۰ـ بسته شدن خودکار در اتاق های استراحت و سرویس های بهداشتی
۳۱ـ در نظر گرفتن وسائل خشک کن یا حوله های اختصاصی برای کارگران در محلهای شستشو
۳۲ـ تأمین منابع آب آشامیدنی در فواصل ۵۰۰ متری در تمام قسمت ها
۳۳ـ تعیین محل شستشوی ظروف آب و مخزن ویژه برای این کار
۳۴ـ استفاده از ناهاری متناسب با ظرفیت حداکثر کارگران
۳۵ـ تهیه ظروف غذاخوری سرپوشیده و قابل شستشو
۳۶ـ به کارگیری سیستم قفل کن برای از کار انداختن موتورهای برقی ماشینن ها در هنگام تعمیر یا انجام موارد مشابه
۳۷ـ نصب علامت ‹‹سیگار نکشید›› در محل هایی که بسته به شرایط این امر ضروری است
۳۸ـدر دسترس بودن تجهیزات کمک های اولیه پزشکی
۳۹ـ تأمین، به کارگیری و نگهداری صحیح وسائل حفاظت فردی مختلف برای کارگران در صورت نیاز (چشم، گوش، صورت،‌سر، بدن، تنفس، پا)
۴۰ـ تدوین برنامه های آموزش حفاظت و ایمنی و روش های صحیح انجام کار و به کارگیری وسائل حفاظت فردی مورد نیاز.
 
چک لیست بازرسی ایمنی
فضا :                                                                                تاریخ بازرسی:
سرپرست قسمت:                                                               زمان بازرسی
علامت رضایت بخش بودن?       علامت عدم رضایت ?      علامت غیر قابل اجرا ?
(۱) ماشین آلات :
الفـ ـ منطقه عمل حفاظ ها
بـ ـ تسمه ها، پولی ها، چرخ دنده ها، شفت و غیره
جـ ـ روغن کاری ،نظافت و تنظبم بودن
دـ تعمیر ، نکهداری و و نشتی روغن
(۲) نظافت کارگاهی:
الفـ راهروها ،کف ها،‌پله ها، و راه پله ها
بـ ـ انبار و چیدن مواد
جـ ـ ذخیره و جمع آوری ضایعات و زباله ها
(۳) تجهیزات و جمع آوری ضایعات و زباله ها
(۴) تجهیزات حفاظت فردی:
الف ـ کلاه ها، عینک ها ،‌ حفاظ ها،ی صورت ، حفاظ های تنفسی
ب ـ دستکش (لاستیکی ، چرمی و آبزیستی)
ج ـ گوشی های داخل گوش و روی گوش
دـ لباس های حفاظتی و کمر بند ایمنی
ه ـ کفش ها و چکمه های ایمنی
(۵) ابزار کار:
الف ـ ابزار نیرو ،سیم کشی
ب ـ ابزار دستی
ج ـ انبار داری
(۶) سیم کشی برق :
الف: اتصالات و سیم های فلزی
ب ـ‌ موتورها و دگمه های نیرو
(۷) تجهیزات فشار :
الف ـ وسا ئل دگمه های تحت فشار
بـ ـ مخازن و لوله های گاز
(۸) حفاظت در برابر آتش :
الف‌ ـانبار داری مواد قابل اشتعال
ب ـ خاموش کننده ، لوله های آب ، شیر های آتش نشانی  ، خروجی آب فشان ها و آشکار سازی دودی
ج ـ خروجی اضطراری و علائم مربوطه
(۹) کمک های اولیه :
الف ـ جعبه های کمک های اولیه
ب ـ چشم شوی ها
(۱۰) اعمال نا امن :
الف :سیگار کشیدن در فضا های خطر ناک
ب ـ ماشین آلات گردنده با سرعت بالا
ج ـ کار بر روی ماشین بدون حفاظ
د ـ کار بدون تجهیزات ایمنی
ه ـ راهرو ها
و ـ بلند کردن نادرست بار
ی ـ دخالت در کار دیگران
(۱۱) موارد متفرقه:
الفـ ـ سر و صدا
ب ـ روشنا یی و تهویه
ج ـ اسیدها و با زها
د ـ گرد و غبار ، گازها
ه ـ فر آیند های مواد شیمیایی
چک لیست تعیین عوامل اصلی صدمات ناشی از کار
ماهیت حادثه : بریدگی ،کوفتگی ، کشیدگی و رگ به رگ شدن ، شکستگی ، سوختگی ، قطع شدگی ،..