مقاله سبک های شهرسازی در ایران سبک رازی (قرن چهارم تا قرن هفتم ه.ق )

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله سبک های شهرسازی در ایران سبک رازی (قرن چهارم تا قرن هفتم ه.ق ) دارای ۲۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله سبک های شهرسازی در ایران سبک رازی (قرن چهارم تا قرن هفتم ه.ق )  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله سبک های شهرسازی در ایران سبک رازی (قرن چهارم تا قرن هفتم ه.ق )،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله سبک های شهرسازی در ایران سبک رازی (قرن چهارم تا قرن هفتم ه.ق ) :

سبک رازی با توجه به تغییر شرایط اجتماعی در قرن چهارم وقرن پنجم و ششم قابل بررسی است. قرن چهارم با اوج دگرگونیها وتجدید حیات علمی و ادبی در ایران مقارن بود و آزادیهای متعدد در زمینه هایی چون دین و اندیشه و رجوع به مفهوم برادری و برابری سازمان فضایی-کالبدی شار این دوران را نیز تحت تاثیر قرار داد. در این دوران شهرهای بزرگی چون سیراف، ری، اصفهان، نیشابور، طوس، جرجان و شیراز (فناگرد خسرو) نام خود را در تاریخ ثبت کردند.

دو نکته قابل توجه شکوفایی انجمنهای صنفی و خودنمایی مدرسه، به عنوان یکی از عناصر پایه ای شار، متاثر از توجه به آزاداندیشی و اموزش، می باشد. کالبد شهر کماکان بر میدان میانی پی افکنده شد که در اطراف آن دیوانها، بازارها و جامع قرار داشتند. اما در قرون پنجم و ششم، تجدید حیات علمی و ادبی با به قدرت رسیدن ترکان سلجوقی در ماوراالنهر و خراسان افول پیدا کردند.

در این دوران، آزادیهای اجتماعی از میان رفت و شریعت اسلامی به مقیاسی وسیع، با اوضاع و احوال جدید سیاسی وفق داده شد. دولت مالکیت آب و زمین را به دست گرفت و نظام اقطاع و تیولداری زمان ساسانیان به روی کار آمد. دولت در هر جا حاضر بود و امنیت لازم برای تولید و مبادله فراهم شد، در نتیجه شهر نشینی و شهرسازی رشد نمود و شار بزرگ و گسترده، و دولت سلجوقی و سپس دولت خوارزمشاهی، متولد شد.

شار دولتهای سلجوقی و خوارزمشاهی، بر مبنای سازمان اجتماعی- عقیدتی حاکم بنیان نهاده شد و محلات در ستیز با یکدیگر، مانند دروان ساسانی رشد می یافت البته مبنای این ستیز تفاوتهای دینی، مذهبی قومی و نژادی بود. سازمان فضایی شهر در این دوره عبارت بود از میدان اصلی و بزرگ(اعلب درمیانه شهر) که در پیرامون آن کاخها، دیوانها، جامع و گاه بیمارستان قرار داشت.

دهانه اصلی بازار به این میدان باز می شد و شاخه های خود را در شهر می گستراند و در اصراف آن محلات شکل گرفتند. مدارس و مساجد در مسیر معابر و گذرهای اصلی واقع شدند، هر محله برای خود مسجد، مدرسه، حمام، بازارچه، گورستان و امثال آن داشت و کل مجموعه شهری درون باروزهای مستحکم واقع می شد.

سبک آذری (قرن هفتم تا قرن یازدهم هـ.ق.
مفولان بنیانهای سازمان شهری کشور را از هم گسستند و شهرگرایی را نزدیک به یک قرن بی معنا ساختند. کلبه شهرهای بزرگ همچون مرو، بخارا، سمرقند، نیشابور، ری و امثال آنها ویران شد و به علت ارتباط زیاد شهر و روستا، با تخریب و سقوط شهر، روستاهای تابعه نیز از میان رفت و بدین ترتیب دفتر حدود چهارصد ساله نهضت علمی، ادبی، هنری بسته شد.
اولین حرکت برای ساماندهی دولت در زمان هولاکوخان و توسط خواجه نصیر الدین طوسی انجام گرفت و مراغه به پایتختی انتخاب شد. دومین حرکت نیز توسط رشدی الدین فضل الله و در زمان غازان خان صورت گرفت. فقدان شبکه شهری، یکی از مهمترین حصیصه های شهرسازی ایران در عهد مغول بود. نبود دولت و ناامنیهای موجود باعث می شد هرکجا که خان مغول سکنی میگزید مردم همه به آن شهر روی آورند. به همین دلیل در سبک آذری، تکم شهریهایی چون تبریز رشد کرند. شهر شام غازانی ربع رشیدی وسلطانیه از جمله شهرهای جدیدی بودند که در عهد مغول ساخته شدند. ربع رشیدی و سلطانیه از جمله شهرهای جدیدی بودند که در عهد مغول ساخته شدند. ربع رشیدی شهریی بود که در کنار شرقی تبریز احداث شد و هزار خانه در آن جای گرفت. این شهر دارای محلات متفاوت، عمارات و کتابخانه ای بزرگ و طرحی شطرنجی بود. علاوه بر ربع رشیدی دو شهر دیگر یعنی شنب غازان و سلطانیه نیز دارای طرح شطرنجی بودند. در خصوص کالبد شهری در این دوران منابع اندکی در دست است.
اما به طور کلی می توان گفت که رشد تک شهرها، طرح شطرنجی و جدا بودن محلات از یکدیگر از ویژگیهای سبک آذری می باشند.

مکتب اصفهان (قرن یازدهم تا شروع قرن سیزدهم هـ.ق)
با انقراض حکومت مغولان رشد مذهب شیعه نخست با نهضت سربداران شروع شد و سپس با استقرار دولت صفوی با بار نشست. حکومت صوفی با تکیه بر مفاهیم عرفانی از سویی، و تکیه بر تعابیر و تفاسیر شریعت از نقطه نظر مذهب شیعه از سویی دیگر، موافق شد تا پایگاه اجتماعی بسیار گسترده ای را در پهنه ای وسیع به دست آورد و بدین سان متمرکز ترین دولت ایرانی دروه اسلامی را بعد از دولت قاهر ساسانی شکل دهد. دولت صفوی بنا به سنتهای کهن، سازماندهی، راه اندازی و ایجاد تأسیسات و تجهیزات زیر ساختی را بر عهده گرفت و رشد این تأسیسات رونق شهر گرایی و شهر نشینی را نیز به دنبال داشت. در این دوره مفهوم شهر مجددا ابداع شد و شهر ترکیبی بود از فعالیتهای کشاورزی، صنعتی و بازرگانی و در عین حال مقر دیوانی و حضور دولت نیز به شما می آمد.

در این دوره، جمع بندی ماهرانه از هنر، معماری و شهرسازی روزگاران کهن به گونه ای بود که خود سبک جدیدی را در این عرصه ها سبب گردید(حبیبی، ۱۳۷۴) سبک اصفهان، تحقق آرمانشهر دولت صفوی، شهر-قدرت، شهر-نمایش، شهر-بازار، شهر-سرمایه و شهر-ایوان بود. علاوه بر اینها، شهر در مکتب اصفهان با منطقه تحت نفوذ ارتباط مستقیم و دو سویه داشت، لذا شهر- منطقه نیز بود.

ویژگیهای کالبدی شهرهای مکتب اصفهان را می توان به اختصار به صورت زیر بیان کرد:
• یک محور جدید و وسیع شهری(چهارباغ) که تا این زمان در شهرسازی و شهر ایرانی سابقه نداشت طراحی شد.
• میدانی وسیع و گسترده با تعریفی روشن و صریح در شهرها ایجاد شد که در اطراف گرمابه، مسجد و مدرسه، خانقال و مسجد، آب انبار و بازارچه و امثال آن، وجود داشت.
• برای اولین بار منطقه بندی شهری معنا پیدا کرد.
• مجموعه های شهری جدید در کنار شهرهای کهن به عنوان یک دستور العمل در همه جا به کار گرفته شد و بدین طریق مهر و نشان مکتب اصفهان را بر شهرهای موجود وارد کرد.
• هر مجموعه زیستی (شهر و یا روستا) از این پس دارای یک میدان و یا مرکز ثقل شد و عناصر اصلی حکومتی و دیوانی. دینی و اقتصادی در کنار آن قرار گرفتند.
• طراحی مجموعه شهری و نه بنای منفرد معماری بنیان نهاده شد.

شهرسازی مکتب اصفهان ویژگیهای دیگری را نیز همچون سلسله مراتب فضایی، تعادل و توازن، فضای انسانی و مردم وار، فقدان نقطه گریز، وحدت و در عین کثرت و کثرت در عین وحدت و ویژگیهایی از این قبیل را دارا بود.(حبیبی ۱۳۷۴)

سبک تهران (اوایل قرن سیزدهم تا سال ۱۲۹۹ هـ.ش)
دو دسته از عوامل درونی و برونی موجب ظهور سبک و یا نهضت بازگشت در دوران قاجار شد. مهمترین عامل درونی، تمایل دولت قاجار برای منسوب کردن خد به حکومت مقتدر صفوی و حکومتهای پیش از آن بود. عامل بیرونی نیز مواردی، چون تمایل دولت قاجار برای تعریف هویتی تازه از ایران در رابطه با جهان جدید، تلاش افرادی همچون قائم مقام فراهانی و میرزا تقی خان امیر کبیر برای ایجاد سازمان دیوانی جدید و آموزش افراد دگراندیش را شامل می شد.