مقاله درباره گیاه ارزن

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله درباره گیاه ارزن دارای ۴۴ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله درباره گیاه ارزن  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله درباره گیاه ارزن،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله درباره گیاه ارزن :

تاریخچه و کلیات
ارزن گیاهی است که دارای دانه های خیلی کوچک بوده و دانه های آن از دانه ذرت خوشه ای به مراتب کوچکتر می باشد و در بین غلات به غله دانه ریز معروف است.

این گیاه درایران و دیگر کشورهای گرمسیر که سابقه تاریخی زیادی در امر زراعت دارند و نیز در مناطق گرم به مقدار زیاد کاشته شده و زراعت آن در مصر به زمانهای دور باز می‌گردد و در چین قدیم حدود ۲۶۰۰ تا ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد ارزن ، برنج ، گندم و دیگر غلات از گیاهان زراعتی درجه اول بوده اند به روایت تاریخ زراعت ارزن در چین و روم و یونان حتی به حدود ۲۶۰۰ سال قبل از میلاد می رسد در حال حاضر به مقدار زیاد در آفریقا ، هندوستان چین و بعضی از کشورهای آمریکای جنوبی کاشته می شود و در ایران نیز زراعت ارزن از قرن سیزدهم متداول بوده است.

ارزن در برخی از کشورهای اروپا نیز از قدیم برای تغذیه انسان ، حیوانات و بخصوص پرندگان به مقدار زیاد کاشته می شد لکن پس از آنکه کشت سیب زمینی و ذرت در اروپا توسعه پیدا کرد سطح زیر کشت ارزن کاهش یافت و اهمیت خود را از دست داد.

مشخصات گیاه شناسی
ارزن در رده بندی گیاهی از تیره غلات gramineae بوده و دارای جنسهای مختلفی است این گیاه مانند سایر غلات دارای ریشه افشان و ساقه های ماشوره ای و بدون انشعاب و گره دار می باشد. برگهای ارزن باریک، کشیده و به طور متناوب در روی ساقه قرار دارند و به نیامی منتهی می شوند که ساقه را در بر گرفته است. گل آذین ارزن به صورت خوشه سنبل بوده، میوه آن گندمه و دارای دانه های ریز و کوچک و گرد است، دانه های ارزن به وسیله پوشینه کاملا پوشیده شده و رنگ دانه در نژادهای مختلف متفاوت است ارتفاع بوته ارزن بسته به انواع آن متفاوت بوده و بین ۴۵ سانتی متر تا ۲ متر و گاهی نیز تا ۳ متر متغیر می باشد.

ارزن دارای گونه های زیادی است که مهمترین آنها عبارتند از:
۱- ارزن معمولی Panicum miliaceum L
ارتفاع بوته آن نسبتا کوتاه و حدود ۵۰/۱ متر بوده. تعداد برگهای روی ساقه آن کم و گل‌آذین آن خوشه سنبل باز(پانیکول) و سست است.(شکل ۱۴۷) دانه ها پس از رسیدن کامل در داخل پوشینه ها(گلومل ها) باقی مانده و خیلی شفافند. دانه ها به رنگهای سفید، زرد، قرمز روشن و حتی سیاه بودن و نسبتا مسطح هستند. وزن هزار دانه آنها ۵ تا ۷ گرم است. مبدا این ارزن از آسیا و بخصوص چین بوده و در اروپای مرکزی و روسیه نیز به مقدار زیاد کشت می‌گردد. همچنین زراعت آن در شرق آفریقا، آمریکا، اتازونی، بریتانیا، چین، ژاپن، کره و هندوستان رایج است. این ارزن به مصرف تغذیه انسان و حیوانات رسیده و دارای چند زیر‌گونه می

باشد که عبارتند از:
پانیکول آن باز می باشد Panicum miliaceum ssp . efusum
پانیکول آن فشرده بوده Panicum miliaceum ssp . compactum
پانیکول آن نیمه فشرده می باشد(شکل ۱۴۸) Panicum miliaceum ssp. compactum

در سال ۱۹۲۲ دانشمندی به نام شوالیه Chevalier در هندوستان رقم دیگی از این گونه به نام Panicum miliaire بدست آورد که دارای دانه های خیلی ریز با وزن هزار دانه ۲ تا ۳ گرم بوده و در مقابل خشکی بسیار مقاوم می باشد.
سایر گونه های این ارزن عبارتند از :
Panicum antidotale Retz
Panicum maximum L.
۲- Digitaria exilis Stap f ( Paspalum langiflorum A. Chev)
ارتفاع بوته این ارزن خیلی کم و حدود ۴۵ سانتی‌متر بوده و به ارزن کوچک موسوم است. هر گل آذین آن دارای ۲ تا ۴ شاخه فرعی خیلی نازک می باشد که هر یک بین ۵ تا ۵/۱۲ سانتی متر طول دارند. دانه ها پوشیده و خیلی کوچکند. وزن هزار دانه آنها ۵/۰ تا ۶/۰ گرم بوده. مرکز اصلی آن از آفریقاست و در گینه، سیرالئون، سودان و شمال نیجریه نیز کشت می‌شود.

۳- Echinochloa frumentaceum Link
Syn.
Panieum frunentaceum Roxb.
ارتفاع بوته آن حدود ۲ متر بوده، پانیکول آن فشرده، رنگ دانه هایش قهوه ای، وزن هزار دانه آن ۳ تا ۴ گرم است. این ارزن وحشی بوده و مبدا آن از آفریقاست و در چین و هند نیز کشت می شود. گیاهی است زودرس و به مناسبت آنکه دوره زندگی دو ماهه دارد به ارزن ۶۰ روزه معروف می باشد. سرعت رشد آن خیلی زیاد است و در بعضی کشورها بخصوص در مصر جهت اصلاح زمینهای شور در تناوب قبل از برنج قرار می گیرد و در مصرف آن بیشتر برای علوفه دامها است.
۴- Paspalum scrobiculatum L.var. frumentaceum Stapf
این رقم در هندوستان کشت می شود و برای رشد و نمو خود احتیاج به خاکهای قوی دارد. دانه های آن نسبتا درشت و وزن هزار دانه آن ۵ تا ۶ گرم است.
۵- گاورس
Setaria italica Beav .
Syn.
Panicum italicum L .
Panicum germanicum Moench.
این ارزن دارای ارقام مختلف است وارتفاع بوته های آن در بعضی از ارقام حدود ۲ متر و در پاره ای دیگر از ارقام از ۸۰ سانتی متر تجاوز نمی کند. گل آذین هایش (پانیکول) فشرده و بین ۳ تا ۳۰ سانتی متر طول دارد. قطر گل آذین آن بین ۲۵/۱ تا ۵ سانتی متر و وزن هزار دانه آنها ۶/۱ تا ۴ گرم است. در ابتدا به صورت علف هرز بوده ولی در حال حاضر در اروپا و اتازونی به عنوان علوفه کشت گردیده و در هندوستان و مالزی از دانه آن برای تغذیه انسان استفاده می شود. در هندوستان به ارزن کودو و در ایران به گاورس معروف است. این ارزن دیپلوئید و با ۱۸ = n 2 کروموزوم می باشد.
۶- Pennisetum americanum L

این ارزن دارای گل آذین طویل و باریک بوده و در سال ۱۹۳۶ دانشمندانی مانند Hutchison و Daiziel از این جنس ۸ گونه تشخیص داده اند که عبارتند از :
Panicum sncylochaete
Panicum cinereum .
Panicum gambiense.
Panicum gibbosum.
Panicum leonis .
Panicum maiwa.
Panicum nigritarum.
Panicum pycnostachyum.
طول دوره رشد این ارزن ها بین ۶۰ تا ۳۵۰ روز تغییر نموده و وزن هزار دانه آنها ۴ تا ۸ گرم است. ساقه آنها استوانه ای بوده، گره های موجود در روی ساقه ذرت می باشد. پانیکول آنها نیز استوانه ای و طویل بوده و ارتفاع کلی ساقه به ۳ متر می رسد. پانیکول ضخیم و قطر آن حدود ۱ تا ۷ سانتی متر و طول آن بین ۵ تا ۴۰ سانتی متر است. به علت آنکه گل آذین آن استوانه ای و طویل و شبیه شمع می باشد به ارزن شمعی موسوم شده است. مبدا آن از آفریقا بوده و منحصرا در مناطق خشک و گرم مانند هند و آفریقا کشت می شود و در هند نیز ارزن مرواریدی نامیده می شود.
۷- Eleusine coracana Gaerth.

Eleusine cerealis.
ارتفاع بوته آن بین ۶۰ تا ۱۲۰ سانتی متر متغیر بوده و گل آذین آن دارای ۵ تا ۱۰ سنبلک است که هر کدام از یکدیگر کمی فاصله دارند و انتهای آنها به طرف داخل خم می شود دانه‌های آن رنگی و وزن هزار دانه آن ۲ تا ۳ گرم است. برگهای ان خیلی طویل و پهن می‌باشد و در مناطق گرم و معتدل رشد می نماید.
مهمترین مناطق کشت آن هندوستان، چین، ژاپن، کنگو، اتیوپی و موزامبیک است و در اتازونی به عنوان علوفه دام کشت می گردد؛ در هند نیز به ارزن راجی معروف است.

۸- Eragrostis terotter
Eragrostis abyssinica Link
ارتفاع بوته آن کم و حدود ۶۰ تا ۸۰ سانتی متر و گل آذین آن طویل و دارای محورهای زیادی است. در روی هر سنبلک ۳ تا ۱۰ گل فشرده ظاهر می شود. دانه های آن خیلی کوچک و وزن هزار دانه آنها ۳/۰ تا ۵/۰ گرم است دوره رشد آنها ۱۵۰ روز می باشد. این ارزن در جنوب آفریقا، هندوستان و استرالیا برای تهیه علوفه کاشته می شود.

۹- شمال تسبیح Coix lacryma jobi L.
این ارزن خیلی سریع الرشد بوده و ارتفاع بوته آن به ۱۲۰ تا ۱۸۰ سانتی متر می رسد. دانه‌های آن خیلی سخت وسفید رنگ و گاهی اوقات رنگ دانه های آن سفید مایل به خاکستری و حتی آبی رنگ تغییر می نماید. مراکز اصلی آن ایران، هندوستان و مالزی است و در مالزی و هندوستان و ژاپن به منظور استفاده از دانه آن کشت می شود. در هندوستان علاوه بر آنکه از دانه آن استفاده می شود. برای تهیه علوفه حیوانات نیز زراعت می گردد.مهمترین ارزن هایی که در برخی از مناطق مستعد ایران کاشته می شوند عبارتند از:
۱- گاورس کاشان : ارتفاع بوته آن حدود یک متر بوده و در مقابل آفات و بیماریها مقاوم است و از دانه آن برای مصارف مختلف استفاده می شود.
۲- ارزن مازندران: گونه ای دیررس بوده، برای تهیه غذای انسان و پرندگان کشت می‌شود.
۳- ارزن معمولی : از دانه آن به منظور تغذیه پرندگان استفاده می شود.

ارزن انگشتی
(Eleusine Coracana L. Gaertn)
۱- مقدمه
ارزن انگشتی عمدتاً در آسیا و آفریقا زراعت می شود و در

انگلستان به «پای برنده» (کوراکانا) ، در زبان هندی به «راجی» (نانگلی) و در اتیوپی به «داقوزا» معروف است.
ارزن انگشتی بطور وسیع در ایالتهای کارناتاکا، آندراپرادش و تامیل نادو شبه جزیره هند بصورت دیم کشت می گردد. این نوع ارزن حدود ۴۰ درصد میزان کل تولید ارزن های دانه‌ریز (تقریباً معادل ۲/۳ میلیون هکتار) را در هندوستان شامل می شود. شایان ذکر است که سطح عملکرد ارزن انگشتی در طی چهار دهه اخیر در سایه برنامه های اصلاحی و بهبود عملیات زراع

ی بطور یکنواخت از حدود ۶۵۰ به ۱۰۰۰- ۷۵۰ و حداکثر ۱۵۰۰ کیلوگرم در هکتار افزایش پیدا کرده و گزارشات زراعتی نیز حاکی از آن می باشد که سطح عملکرد ارزن انگشتی تحت شرایط آبی تا ۵/۴ – ۰/۴ تن در هکتار نیز رسیده است. در واقع می توان گفت که با انجام تلاقی های بین ارقام ارزن انگشتی در کشور هندوستان و آفریقا ثبات عملکرد واریته های این گیاه افزایش یافته است. غذاهای کنسانتره ارزن راجی عمدتاً با ذائقه مردمان روستایی جنوب هندوستان سازگاری دارد و از نظر کربوهیدرات و مواد معدنی بخصوص کلسیم، فسفر و آهن غنی است. چون آمار میزان تولید ارزن راجی در آفریقا سایر انواع ارزن را نیز شامل می شود. لذا تعیین سهم عملکردی ارزن راجی تا حدی مشکل خواهد بود. در کل متوسط عملکرد در حالت مصرف کمتر نهاده های کشاورزی و روشهای کشت دیم و سنتی در محدوده ۶۰۰-۵۰۰ کیلوگرم در هکتار متغیر است. لازم به ذکر است که سطح زیر کشت ارزن انگشتی در مناطق جنوبی و شرقی آفریقا تقریباً ۱۰ هزار هکتار می باشد.
۲ منشاء و پراکندگی
در کشور هندوستان «راجی» به نویسندگان ادبیات سانسکریت قدیمی که به ارزن اصطلاح«راجیکا» اطلاق می‌کردند‌اشاره دارد.‌عقیده بر‌این‌است‌که‌Eleusine coracana یک لاین از گونه های وحشی ارزن نظیر E. Indica می باشد و توسط بشر اولیه در کشور هندوستان اهلی گردیده است. قبل از ورود آریایی ها به شبه جزیره هند کشت E. Indica در هندوستان مرسوم بود. بعضی از محققین بر این عقیده اند که منشاء E. Coracana هندوستان بوده و از آنجا به کشورهای عربی و آفریقا حدود سه هزار سال قبل گسترش یافته ‌است. با توجه به سطح زیر کشت آن در قسمتهای جنوبی کشور هندوستان، این منطقه به عنوان خاستگاه اولیه ارزن راجی محسوب می شود. اما واویلوف حبشه را منشاء اصلی آن می‌داند.

ارزن انگشتی بطور وسیع در قسمتهای جنوب آسیا و شرق و جنوب آفریقا زراعت می‌شود. E. Coracana sub sp. Africana از نزدیکترین گونه های وحشی ارزن راجی محسوب می شود (پراسادا رائو و همکاران، ۱۹۸۶). از روی شکل ظاهری گل آذین می توان گونه ها و زیر گونه های ارزن راجی را از هم تشخیص داد. بعنوان مثال در زیر گونه آفریکانا ساقه ها باریک و ارتفاع ساقه حداکثر ۱۳۵ سانتی متر است و سنبلچه ها در دو ردیف و در دو طرف محور راکیس قرار گرفته اند. همچنین گلوم ها کوتاه تر از سنبلچه ها در دو ردیف و در دو طرف محور رایکس قرار گرفته اند. همچنین گلوم ها کوتاه تر از سنبلچه ها و نوک تیز یا مستطیلی شکل می باشند. دانه ها بیضی شکل و دارای خطوط برجسته ای است.

زیر گونه کوراکانا یکساله و کرک دار و دارای ساقه ایستاده است. همچنین گلوم ها منشعب و پنجه ای بوده و سنبلچه ها دارای ۹-۶ گلچه و ۱۰-۶ سانتی متر طول می باشند. طول گلوم ها غیر یکنواخت و رنگ دانه سیاه، قهوه ای، قرمز و یا سفید است. گونه الانگاتا از روی گل آذین طویل و باریک و گونه پلان از روی سنبلچه های بزرگ قابل تشخیص است.

پراکندگی ارزن گونه کومپاکتا که اصطلاحاً تاج خروش نامیده می شود، در آفریقا و هندوستان زیاد است. گل آذین گونه های E. Compacta و E. Vulgaris که همان ارزن انگشتی معمولی است به انگشتان بسته دست (مشت) شباهت زیادی دارد. از زیر گونه های مهم گونه E. Vulgaris می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
Liliacea ، که دارای انشعابات برگشته در روی گل آذین است.
Stellate که دارای گل آذین پیچ خورده می باشد.
Incurvata که فرم گل آذین در آن به شکل انگشتان بسته دست است.
Digitata که قسمتهای بالای گل آذین به انگشتان بسته شبیه است.
ذخایر توارثی ارزن راجی در مرکز ملی منابع ژنتیکی گیاهان (NBPGR) در شهر دهلی‌نو هندوستان و انستیتوی بین المللی تحقیقات گیاهان زراعی در مناطق گرمسیری نیمه خشک در شهر حیدرآباد هندوستان نگهداری می شود (راچی و پترز ، ۱۹۷۷).
۳ خصوصیات آب و هوایی و مناطق کشت

از مناطق عمده کشت ارزن راجی در جهان می توان قسمتهای جنوبی کشور هندوستان شامل ایالتهای‌کاناتاکا، آندراپرادش و تامیل نادو (واقع در عرضهای جغرافیایی۸۰-۷۵ و ۱۵-۱۰ درجه عرض شمالی) و دریای ویکتوریا در شرق آفریقا (واقع در عرضهای جغرافیایی ۴۰-۱۵ درجه عرض شمالی و ۳۵ درجه عرض جنوبی تا ۲۰ درجه عرض شمالی) را نام برد که نزدیک به ۷۵ درصد تولید جهانی ارزن را به خود اختصاص می دهند. گونه های مختلف جنس. Eleusine spp در کوهپایه های هیمالیا نیز رشد پیدا می کنند. در کشور هندوستان ارزن راجی در دو فصل کشت می شود. امکان کشت واریته های زودرس ارزن انگشتی در مناطق دارای بارندگی زیاد وجود دارد. نوعی ارزن راجی که اصطلاحاً «گیدا» نامیده می شود، در ماه می (اردیبهشت) کاشت و در طی ماههای سپتامبر

(شهریور) و اکتبر (مهر) برداشتمی گردد. لازم به ذکر است که در اغلب ممالک واریته های دیررس ارزن راجی (هین و دودا ) را در طی ماههای جولای (تیر) و آگوست (مرداد) کاشته و در ماههای نوامبر (آباد) و دسامبر (آذر) برداشت می کنند. در کشور هندوستان ارزن راجی را تحت شرایط آبی نیز می‌کارند. در شرایط کشت آبی ارزن راجی بعنوان یک گیاه خشکی دوست و تابستانه، اصولاً در فاصله بین ماههای فوریه (بهمن) تا می (اردیبهشت) در خاکهای لوم شنی قرمز کشت می‌شود. از تیپ های مختلف خاکها که ارزن انگشتی در آنها کشت می شود می توان خاکهای لومی قرمز

لاتریتیک و لوم شنی را نام برد که از نظر مواد غذایی پرمصرف فقیر می باشند. درجه حرارت در طی فصل رشد گیاه بین ۳۲-۲۵ درجه سانتی گراد متغیر بوده و میزان بارندگی حدود ۵۰۰-۴۰۰ میلی متر گزارش شده است. بدیهی است که تحت این شرایط قدرت بازیافت گیاه بعد از استرس خشکی بهتر خواهد بود.