دانش رسان |
مرکز علم و دانش کشور مقاله فرهنگ کار در اسلام
در حال بارگذاری
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
مقاله فرهنگ کار در اسلام دارای ۲۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله فرهنگ کار در اسلام کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله فرهنگ کار در اسلام،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله فرهنگ کار در اسلام :
فرهنگ کار در اسلام
کار چه جایگاهی در مبانی دینی و اعتقادی مادارد؟ آیا فرهنگ موجود کار در جامعه ما بافرهنگ دینی و ملی‌مان هماهنگ و همخوان‌است؟ آیا دین اسلام ما را به کار و کوشش و تلاش‌دعوت کرده است یا به تن‌پروری؟
کار چه جایگاهی در مبانی دینی و اعتقادی مادارد؟ آیا فرهنگ موجود کار در جامعه ما بافرهنگ دینی و ملی‌مان هماهنگ و همخوان‌است؟ آیا دین اسلام ما را به کار و کوشش و تلاش‌دعوت کرده است یا به تن‌پروری؟ حقیقت این‌است که هم فرهنگ دینی ما و هم فرهنگ ملی مامشوق کار و کوشش است و فرهنگ کار فعلی ما باباورهای دینی و ملی متضاد است. پیامبرعظیم‌الشان اسلام حضرت محمد مصطفی (ص)دست کارگر را می‌بوسید و از افراد بیکار و تنبل‌خشنود و راضی نبود و همواره در کارکردن ازدیگران پیش می‌گرفت، اما وضعیت امروز جامعه‌ما به جایی رسیده است که کار کردن عیب است وبچه‌های کارگران و کشاورزان ترجیح می‌دهند که‌عنوان کار پدر خود را جایی اعلام نکنند.
این درشرایطی است که سایر ملت‌ها به خصوص‌ملت‌های اروپایی و مردم غیرمسلمان جهان به‌شدت برای کار ارزش قائل هستند و در کار وکوشش و عمل به دستورات و توصیه‌های قرآن‌مجید و روایات پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) درزمینه کار از ما پیشی گرفته‌اند.
جایگاه فرهنگ کار در اسلام
یکی از موضوع‌هایی که همیشه مورد تاکیددین اسلام قرار گرفته، بحث کار و کوشش و پرهیزاز بطالت و مبنا قرار دادن کار برای شکوفایی‌استعدادهای انسان و تربیت اوست و این امر هم‌در قرآن و هم در سنت قابل مشاهده است.مرحوم استاد مرتضی مطهری در کتاب تعلیم وتربیت در اسلام، یکی از بهترین راه‌های تربیت‌افراد را کار می‌داند و حدیث شریفی از نبی اکرم(ص) نقل می‌کند که(النفس ان لم تشغله شغلک)یعنی اگر تو خودت را متوجه کاری نکنی، نفس تورا مشغول به خودش می‌کند.
بنابراین از نظرمبنایی، ما آموزه‌های گرانبهایی درباره کار داریم‌که متاسفانه مانند بسیاری از آموزه‌های دیگر دینی‌ما در کتابخانه‌ها مضبوط و کمتر در میدان عمل به‌آن توجه شده است. در قرآن مجید، آیات‌زیادی درباره ارزش کار و تاکید بر عمل صالح‌وجود دارد. قرآن به شدت انسان را از حرف‌زدن‌های بی‌عمل منع و همواره تاکید می‌کند که‌فضل خدا نصیب کسانی خواهد شد که اهل جهد وکوشش و تلاش باشند. در آیات ۳۹ تا ۴۱ سوره‌نجم آمده است: و این که برای انسان بهره‌ای جزسعی و کوشش او نیست و سعی او به زودی دیده‌می‌شود و سپس به او جزای کافی داده خواهدشد. در یکی دیگر از آیات آمده است: آن کسی‌که سرای آخرت را بطلبد و سعی و کوشش خود رابرای آن انجام دهد، در حالی که ایمان داشته‌باشد، سعی و تلاش او پاداش داده خواهد شد.
(سوره اسراء، آیه ۱۹)
براساس یکی دیگر از آیات قرآن، هر کسی‌مسئول کاری است، که انجام داده و بایدعکس‌العمل آن را چه خوب و چه بد پذیرا باشد.در آیه ۳۸ سوره مدثر به صراحت این موضوع‌مطرح شده است که هر کسی در گرو اعمال‌خویش است. آیه ۹۷ سوره نحل بیانگر این‌مطلب است که هر کس عمل صالح کند، خواه مردباشد، خواه زن، به او حیات پاکیزه می‌بخشیم وپاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام داده‌اند، خواهیم داد.
ارزش کار در سنت
در روایات است وقتی که پیغمبر اکرم (ص) ازجنگ تبوک برمی‌گشتند،(سعد) یکی از انصار به‌استقبال ایشان آمد و با وی مصافحه کرد. حضرت‌دیدند که دست‌های او زبر و خشن شده و پینه‌بسته است، از وی سوال فرمودند چه کار کردی که‌دست‌هایت این قدر خشن شده است؟ سعدعرض کرد یا رسول‌ا; زیاد بیل زده‌ام. چون‌مجبور بودم برای نان زن و بچه‌ام کار کنم.حضرت دست‌های سعد را گرفتند و بوسیدند وفرمودند: این دستی است که در آتش نخواهدسوخت. نظیر این مطالب در زندگی پیامبر و ائمه‌اطهار زیاد است. این نشان می‌دهد که کار وکارگری در نزد اولیا خدا چقدر ارزش و عظمت‌دارد.
حضرت رسول اکرم (ص) :
کسی که برای‌تامین زندگی خانواده‌اش زحمت می‌کشد،همچون کسی است که در راه خدا جهاد می‌کند -بر امت خویش، بیش از هر چیز از شکم پرستی وپرخوابی و بیکاری بیمناکم – از رحمت خدا دوراست هر کس که بار زندگی خویش را به روی‌دوش مردم افکند – خداوند متعال دوست داردهنگامی که یکی از شما مسلمانان کاری را انجام‌می‌دهد با دقت لازم کارش را ارائه دهد – آن‌کس که از زحمت و تلاش و دسترنج خویش‌خورد، در روز قیامت مثل برق از پل صراطمی‌گذرد.
حضرت علی (ع):
برترین کار آن است که‌رضای خدا در آن خواسته شود – انسان مومن‌همیشه اوقات مشغول کار است – کسی که کار کند،نیرویش افزون گردد. روزی‌ها دارای وسیعه وسببی هستند، بنابراین در به دست آوردن روزی،به روش خوب و پسندیده عمل کنید و نیکویی رابکار برید – خداوند انسان دارای شغل و حرفه که‌امانتدار باشد را دوست می‌دارد – بر شما باد که‌دست از کار و تلاش برندارید چه در حال نشاط وچه در حال کسالت – به وسیله کار و کوشش، ثواب‌و پاداش بدست می‌آید نه با
کسالت و تنبلی – به‌وسیله کارهای شایسته و نیک، درجات وارزش‌های انسان‌ها بالا می‌رود – عمل و کارمعرف انسان مومن است – هیچ کس از شما در راه‌خدا شب را به صبح نرسانید که با ارزشتر از کسی که‌برای رفع نیازهای خود و خانوده‌اش تلاش‌می‌کند – هر کسی به استقبال کارها رود، دارای‌بصیرت می‌شود – از تاخیر در کارها بپرهیزید،همچنین از دست دادن فرصت انجام کارهای‌خوب، زیرا آن موجب پشیمانی خواهد بود -کسالت و تنبلی آخرت را نابود می‌کند.
امام جعفرصادق (ع):
ملعون است کسی که بار زندگی خودرا بر دوش دیگران افکنده باشد. در طلب روزی‌خود سستی نورزید، زیرا پدران شما زحمت‌می‌کشیدند و تلاش می‌کردند تا آن را به دست‌آورند. با اعمال خود دعوت کننده مردم باشید ونه با زبان‌تان.
امام باقر (ع):
هرگز به آن چه نزد خداوندمتعال است دست پیدا نمی‌کنید مگر به وسیله‌عمل.
ارزش کار در فرهنگ ملی ما
کار در فرهنگ ملی ما نیز جایگاه بسیار باارزشی‌دارد. ادبیات ما مملو از مطالبی است که مشوق وموید پرکار بودن انسان است. تعلیم و تربیت،اخلاق و فرهنگ ایرانی نیز همواره بر این نکته‌تاکید داشته است که کار سرمایه جاودانی
انسان‌است. تا همین چند سال پیش اکثر خانواده‌هاوقتی بچه‌های‌شان به سن و سال نوجوانی‌می‌رسیدند، آنها را با کار و کارگری آشنا می‌کردندو اکثر دانش‌آموزان و حتی دانشجویان تا دو دهه‌پیش در ضمن تحصیل کار می‌کردند و این یک‌افتخار بزرگ برای جوانان و نوجوانان بود که‌خودشان به مرحله‌ای
از زندگی رسیده‌اند که‌می‌توانند با کار کردن روی پای خود بایستند واستقلال پیدا کنند.
اما متاسفانه در سال‌های اخیربا رواج فرهنگ سرمایه‌داری در کشور آن هم ازکثیف‌ترین نوع سرمایه‌داری یعنی سرمایه‌داری‌تجاری (نه سرمایه‌داری صنعتی) که متکی بردلالی و واسطه‌گری و ربا و نزول‌خوری و زندگی‌انگلی است، شرایطی پیش آمد که کار و کارگری‌در اذهان عمومی ننگ و عار قلمداد شد. نصرا;کوهی) یکی از کفاشان دست دوز قدیمی در این‌رابطه می‌گوید:(زمانی که ما وارد این کار شدیم‌هم درآمد این کار کفاف زندگی ما را می‌کرد و هم‌این که اعتبار و منزلت
اجتماعی این کار بالا بود،اما متاسفانه امروز شرایطی حاکم شده است که نه‌درآمد کاری این نوع کارها خوب است و نه اعتبارو منزلت آن و به همین دلیل جوانان زیربار این‌نوع کار هانمی روند. امروز جوانان می‌خواهندکه در کمترین مدت به بیشترین درآمد برسند واین هم نمی‌شود مگر از راه‌های دلالی وواسطه‌گری و نزول‌خوری)
زنان اولین افراد خانه هستند که صبح قبل از همه کار را شروع می‌کنند و آخرین فرد هستند که دست از کار می‌کشند. همچنین زنان از گذشته تا حال و از سنین کم چه در شهرها و چه در روستاها همواره به کار اشتغال داشته‌اند؛ بنابراین در بسیاری از جوامع کار زنان کم ارزش تلقی شده و یا در بسیاری از موارد ثبت نمی‌شود.
امروز تجدیدنظر در مفاهیم اشتغال و بیکاری و خانه‌دار بودن یکی از مسائل مهم و اساسی است.
انسان به طور طبیعی، گرایش به رشد و تکامل دارد و اصلی‌ترین تفاوت او با دیگر موجودات داشتن تفکر و خلاقیت است و براساس تفکر علمی، روش‌های نوین و شیوه‌های جدیدی در زندگی و محیط مادی اطراف خویش می‌آفریند. در نتیجه پویا بودن، آفریدن و خلق کردن و حرکت به سوی تکامل جزو ذاتی انسان است.
پدیده اشتغال و کار از ابتدای زندگی اجتماعی بشر مورد توجه بوده است و اشتغال زنان همراه با مردان در مزارع و در خانه، امری عادی تلقی می‌شده و ازآن جا که زنان در حدود نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، نقش آنان عمدتاً در برنامه‌های ملی و بین‌المللی در مورد نحوه برخورد با مقاطع مختلف زندگی و توسعه سرمایه‌گذاری در مناطق در حال پیشرفت مهمتری است، که متأسفانه نادیده گرفته شده است.
به طور کلی بررسی وضعیت زنان در جهان و به ویژه کشورهای جهان سوم، اهمیت موضوع را بیشتر می‌کند. زنان این نیروی عظیم که انواع مختلف کارها را چه به طور رسمی و چه غیررسمی انجام می‌دهند، چنانچه به استعداد بالقوه آنان توجه شود یکی از منابع سرمایه‌گذاری برای کشورهای در حال توسعه خواهند بود. اشاره‌ای کوتاه به وضعیت اشتغال زنان در دو جنگ جهانی شاید ابعاد قضیه را روشن‌تر کند.
تعداد زنانی که صرفاً خانه‌دار بودند در اروپا به اوج رسید. اگر چه برای زن‌های مجرد اشتغال در مشاغل مزدی عادی بود، اکثریت عمده‌ای از زنان متأهل در آن زمان، کار نمی‌کردند.
در هر دو جنگ مذکور زن‌ها به اشتغال دعوت شدند تا جای مردان را که به نیروهای مسلح پیوسته بودند پر کنند. بعد از جنگ جهانی اول، مردان دوباره جای زنان را گرفتند، ولی پس از جنگ جهانی دوم این جایگزینی چندان دقیق صورت نگرفت. رشد اشتغال زنان از آن زمان با گسترش مشاغل خدماتی ارتباط نزدیکی داشته است.
در سطح و محدوده یک خانواده زن نقش‌های خانوادگی را انجام می‌دهد و در کسب درآمد و رفاه خانواده سهمی را به عهده دارد، زمانی را صرف آموزش کرده تا امکان رشد و ارتقا پیدا کند.
چنانچه ترک شغل نماید تمام سرمایه‌گذاری که در این راه نموده از بین می‌رود و خانواده با نقصان درآمد، دچار شرایط سخت‌تری می‌گردد، در حالی که با ورود فرزند مخارج خانواده افزایش هم می‌یابد.
بنابراین به نظر می‌رسد ترک شغل به واسطه تعدد نقش‌های زنان آثار نامطلوبی را در سطح جامعه می‌گذارد که نتایج آن مناسب توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه بود. به طور کلی برای اشتغال زنان امکان دخالت چندین نیاز به صورت ترکیبی وجود دارد.
آنان ضمن داشتن انگیزه‌های اقتصادی و ایمنی می‌توانند به نیازهای احترام و تعلق توجه داشته باشند. همچنین در این مسیر بر اساس نیاز خودشکوفایی، استعدادهای بالقوه خود را به فعل در آورده و نیازهای بعدی را هم ارضا نمایند.
به طور کلی زنان به دلایلی چند اشتیاق بیشتری به کار کردن نشان داده‌اند؛ عوامل اقتصادی معمولاً مهمترین است. زنان برای جبران کمبود درآمد خانواده و بالا بردن قدرت خرید خانواده، برای کسب نوعی آزادی فردی و استقلال و یا به عنوان ایمنی برای آینده خود یا خانواده‌شان یا حضور فعال در اجتماع کار می‌کنند.
زنان به طور کلی فعالیت‌های مختلفی را در خارج از خانه دارند. چنانچه کار را در معنای معمول آن هر نوع اشتغالی که پاداش مالی بر آن مترتب باشد، بدانیم بسیاری از فعالیت‌های زنان در این مقوله نمی‌گنجد، زیرا پاداش مالی ندارد.
به طور کلی اگر کنش افراد را به صورت یک نظام در نظر بگیریم، رویکرد زنان به اشتغال خارج از خانه، تحت تأثیر نظام‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و نظام شخصیتی آنان است.
زنان به واسطه نقش‌های محول خود انتظاراتی را باید پاسخگو باشند که از طریق جامعه‌پذیری در خانواده و مدرسه فرا گرفته‌اند. زنان با اهداف جامعه مبنی بر نیاز به کار و فعالیت تولیدی در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها و مؤسسات آشنا شده و با انگیزه‌های مختلف وارد چرخه کار می‌شوند.
تقسیم کار لازمه یک جامعه رشد یافته است که براساس استعدادها و توانمندی‌های افراد به وجود آمده است و ممکن است بر حسب شرایط فیزیولوژیکی و سنی افراد فرق کند.
به هر حال موانع متعدد اجتماعی در اشتغال زنان وجود دارد که بعضی از آنها مطرح شد؛ شاید موارد بی‌شماری نیز وجود داشته باشد که با شدت تأثیر کمتر و بیشتر روی اشتغال زنان مؤثر باشد.
ترکیب این موانع با موانع اقتصادی، فرهنگی، بیولوژیکی شرایط خاصی را برای زنان ایجاد نموده است.
زنان برای همراه شدن با جریان جهانی شدن، دوران بسیار دشواری را می گذرانند مثل از دست دادن کار دولتی شان و دسترسی نداشتن به شغل اتحادیه ای.
معمولاً اقتصاد جهانی باعث افزایش زمان های کاری کاهش دستمزدها و افزایش استرس می شود.اقتصاد جهانی یعنی وقتی که بسیاری از شرکت ها قیمت های خود را می شکنند و این کار را با کوچک سازی انجام می دهند، یعنی تعدادی از کارکنان خود را کنار می گذارند، حقوق و مزایا را کاهش می دهند و به جای کارکنان تمام وقت از افراد پاره وقت و کارگران کار در خانه استفاده می کنند.
کارگران پیرتر را که نزدیک به سن بازنشستگی هستند، کنار می گذارند و برای بقیه کارکنان زمان های کاری را افزایش می دهند و چون زنان در انتهای این نرده بان هستند، بیشترین آسیب را آنها می بینند.
یکی از صنایعی که با اقتصاد جهانی رقابت می کند، صنعت پوشاک کانادا است.
این صنعت اساساً از زنان تشکیل شده است. برنامه کوچک سازی، زندگی زنان در خانه را هم تحت تاثیر خود قرار داده است. زمانی که مردها کار خود را از دست می دهند، زنان استرس زیادی را تحمل می کنند و مجبور می شوند مسوولیت مالی بیشتری را هم قبول کنند.
در جهانی که ارزش فردی مردها به شغلی که دارند گره می خورد، وقتی که شوهران بیکار می شوند، زنان باید از آنها حمایت عاطفی زیادی کنند. طی دوره رکود اقتصادی در آسیا دولت کره شعار ملی «به شوهران تان انرژی بدهید» را برای زنان فریاد می زد تا تاثیر این بحران روی مردانی که بیکار شده بودند یا ورشکسته و در آستانه افسردگی بودند را کاهش دهند.
کار کمتر در اداره، بیشتر در خانه
بخش های دولتی نیز از تاثیرات روند کوچک سازی مصون نمانده اند. زنان حضور قابل توجهی در کارهای دولتی و آموزش بهداشت و سلامت و کارهای اجتماعی دارند.این بخش و دیگر کارهای دولتی همیشه منبع مناسبی برای درآمدهای زنان بوده است.
به گزارش کنگره کار کانادا، زنان یک چهارم نیروی کار بخش خصوصی اما دو سوم نیروی کار بخش خدمات دولتی را تشکیل می دهند و زمانی که این بخش ها نیز خصوصی سازی یا کوچک سازی می شوند، تعداد زیادی از زنان کار خود را از دست می دهند برای مثال بین سال های ۱۹۹۳-۱۹۸۶ سازمان پست کانادا شروع به کوچک سازی کرد و ۱۳۰ اداره پست روستایی را تعطیل کرد که سه هزار نفر از کارمندان بیکار شدند در حالی که ۸۳ درصد آنها زن بودند.
با کاهش خدمات بخش دولتی، کار بدون مزد زنان بیشتر می شود.
آنها مجبور می شوند بار آن اوضاع نامساعد را هم به دوش بکشند. زنان از بیمارانی که زودتر از دوره بهبود به خانه فرستاده می شوند، مواظبت می کنند. آنها به کودکان شان آموزش هایی می دهند که به دلیل شلوغ بودن کلاس ها و ناکافی بودن خدمات آموزشی در مدرسه یاد نمی گیرند. زنان همچنین خانواده ها و جوامع را در دوران تزلزل اقتصادی حفظ می کنند.
آنها حتی وقتی که پول کافی نباشد، برای خانواده هایشان غذا تهیه می کنند. و وقتی که مجبور شوند، در شرایط سخت در بازار کار با دستمزد پایین حاضر به کار هستند.
به گزارش «کمیته اقدامات ملی در مساله زنان» در سال ۱۹۹۷ ، ۴۰ درصد از زنان در فضاهای کار بدون استاندارد کار می کنند و برنامه های دولت مثل بیمه بیکاری نیز همزمان با آن کاهش یافته است. زنان با کم شدن ساعات کار به کارهای موقت یا پاره وقت روی آورده اند. آنها در کانادا ۷۰ درصد نیروی کار پاره وقت را تشکیل می دهند.
انگشتان چابک زنان
همراه با جهانی شدن، جریان رفت و برگشت کالا در بین کشورها نیز افزایش یافته و بسیاری از کشورها اقتصادشان را در خدمت تولید محصولات صادراتی قرار داده اند.
در بسیاری از این کشورها به خصوص آسیا این محصولات در مناطقی خاص و در خانه ها تولید می شود. این در حالی است که بیشترین نیروی کار را زنان تشکیل می دهند اما قوانین و مقررات کارگران را برای آنها جدی نمی گیرند.
انگشتان چابک زنان در مکزیک بیشتریفرهنگ کار در اسلام
کار چه جایگاهی در مبانی دینی و اعتقادی مادارد؟ آیا فرهنگ موجود کار در جامعه ما بافرهنگ دینی و ملی‌مان هماهنگ و همخوان‌است؟ آیا دین اسلام ما را به کار و کوشش و تلاش‌دعوت کرده است یا به تن‌پروری؟
کار چه جایگاهی در مبانی دینی و اعتقادی مادارد؟ آیا فرهنگ موجود کار در جامعه ما بافرهنگ دینی و ملی‌مان هماهنگ و همخوان‌است؟ آیا دین اسلام ما را به کار و کوشش و تلاش‌دعوت کرده است یا به تن‌پروری؟ حقیقت این‌است که هم فرهنگ دینی ما و هم فرهنگ ملی مامشوق کار و کوشش است و فرهنگ کار فعلی ما باباورهای دینی و ملی متضاد است. پیامبرعظیم‌الشان اسلام حضرت محمد مصطفی (ص)دست کارگر را می‌بوسید و از افراد بیکار و تنبل‌خشنود و راضی نبود و همواره در کارکردن ازدیگران پیش می‌گرفت، اما وضعیت امروز جامعه‌ما به جایی رسیده است که کار کردن عیب است وبچه‌های کارگران و کشاورزان ترجیح می‌دهند که‌عنوان کار پدر خود را جایی اعلام نکنند.
این درشرایطی است که سایر ملت‌ها به خصوص‌ملت‌های اروپایی و مردم غیرمسلمان جهان به‌شدت برای کار ارزش قائل هستند و در کار وکوشش و عمل به دستورات و توصیه‌های قرآن‌مجید و روایات پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) درزمینه کار از ما پیشی گرفته‌اند.
جایگاه فرهنگ کار در اسلام
یکی از موضوع‌هایی که همیشه مورد تاکیددین اسلام قرار گرفته، بحث کار و کوشش و پرهیزاز بطالت و مبنا قرار دادن کار برای شکوفایی‌استعدادهای انسان و تربیت اوست و این امر هم‌در قرآن و هم در سنت قابل مشاهده است.مرحوم استاد مرتضی مطهری در کتاب تعلیم وتربیت در اسلام، یکی از بهترین راه‌های تربیت‌افراد را کار می‌داند و حدیث شریفی از نبی اکرم(ص) نقل می‌کند که(النفس ان لم تشغله شغلک)یعنی اگر تو خودت را متوجه کاری نکنی، نفس تورا مشغول به خودش می‌کند
.
بنابراین از نظرمبنایی، ما آموزه‌های گرانبهایی درباره کار داریم‌که متاسفانه مانند بسیاری از آموزه‌های دیگر دینی‌ما در کتابخانه‌ها مضبوط و کمتر در میدان عمل به‌آن توجه شده است. در قرآن مجید، آیات‌زیادی درباره ارزش کار و تاکید بر عمل صالح‌وجود دارد. قرآن به شدت انسان را از حرف‌زدن‌های بی‌عمل منع و همواره تاکید می‌کند که‌فضل خدا نصیب کسانی خواهد شد که اهل جهد وکوشش و تلاش باشند. در آیات ۳۹ تا ۴۱ سوره‌نجم آمده است: و این که برای انسان بهره‌ای جزسعی و کوشش او نیست و سعی او به زودی دیده‌می‌شود و سپس به او جزای کافی داده خواهدشد. در یکی دیگر از آیات آمده است: آن کسی‌که سرای آخرت را بطلبد و سعی و کوشش خود رابرای آن انجام دهد، در حالی که ایمان داشته‌باشد، سعی و تلاش او پاداش داده خواهد شد.
(سوره اسراء، آیه ۱۹)
براساس یکی دیگر از آیات قرآن، هر کسی‌مسئول کاری است، که انجام داده و بایدعکس‌العمل آن را چه خوب و چه بد پذیرا باشد.در آیه ۳۸ سوره مدثر به صراحت این موضوع‌مطرح شده است که هر کسی در گرو اعمال‌خویش است. آیه ۹۷ سوره نحل بیانگر این‌مطلب است که هر کس عمل صالح کند، خواه مردباشد، خواه زن، به او حیات پاکیزه می‌بخشیم وپاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام داده‌اند، خواهیم داد
ارزش کار در سنت
در روایات است وقتی که پیغمبر اکرم (ص) ازجنگ تبوک برمی‌گشتند،(سعد) یکی از انصار به‌استقبال ایشان آمد و با وی مصافحه کرد. حضرت‌دیدند که دست‌های او زبر و خشن شده و پینه‌بسته است، از وی سوال فرمودند چه کار کردی که‌دست‌هایت این قدر خشن شده است؟ سعدعرض کرد یا رسول‌ا; زیاد بیل زده‌ام. چون‌مجبور بودم برای نان زن و بچه‌ام کار کنم.حضرت دست‌های سعد را گرفتند و بوسیدند وفرمودند: این دستی است که در آتش نخواهدسوخت. نظیر این مطالب در زندگی پیامبر و ائمه‌اطهار زیاد است. این نشان می‌دهد که کار وکارگری در نزد اولیا خدا چقدر ارزش و عظمت‌دارد.
حضرت رسول اکرم (ص) :
کسی که برای‌تامین زندگی خانواده‌اش زحمت می‌کشد،همچون کسی است که در راه خدا جهاد می‌کند -بر امت خویش، بیش از هر چیز از شکم پرستی وپرخوابی و بیکاری بیمناکم – از رحمت خدا دوراست هر کس که بار زندگی خویش را به روی‌دوش مردم افکند – خداوند متعال دوست داردهنگامی که یکی از شما مسلمانان کاری را انجام‌می‌دهد با دقت لازم کارش را ارائه دهد – آن‌کس که از زحمت و تلاش و دسترنج خویش‌خورد، در روز قیامت مثل برق از پل صراطمی‌گذرد.
حضرت علی (ع):
برترین کار آن است که‌رضای خدا در آن خواسته شود – انسان مومن‌همیشه اوقات مشغول کار است – کسی که کار کند،نیرویش افزون گردد. روزی‌ها دارای وسیعه وسببی هستند، بنابراین در به دست آوردن روزی،به روش خوب و پسندیده عمل کنید و نیکویی رابکار برید – خداوند انسان دارای شغل و حرفه که‌امانتدار باشد را دوست می‌دارد – بر شما باد که‌دست از کار و تلاش برندارید چه در حال نشاط وچه در حال کسالت – به وسیله کار و کوشش، ثواب‌و پاداش بدست می‌آید نه با کسالت و تنبلی – به‌وسیله کارهای شایسته و نیک، درجات وارزش‌های انسان‌ها بالا می‌رود – عمل و کارمعرف انسان مومن است – هیچ کس از شما در راه‌خدا شب را به صبح نرسانید که با ارزشتر از کسی که‌برای رفع نیازهای خود و خانوده‌اش تلاش‌می‌کند – هر کسی به استقبال کارها رود، دارای‌بصیرت می‌شود – از تاخیر در کارها بپرهیزید،همچنین از دست دادن فرصت انجام کارهای‌خوب، زیرا آن موجب پشیمانی خواهد بود -کسالت و تنبلی آخرت را نابود می‌کند.
امام جعفرصادق (ع):
ملعون است کسی که بار زندگی خودرا بر دوش دیگران افکنده باشد. در طلب روزی‌خود سستی نورزید، زیرا پدران شما زحمت‌می‌کشیدند و تلاش می‌کردند تا آن را به دست‌آورند. با اعمال خود دعوت کننده مردم باشید ونه با زبان‌تان.
امام باقر (ع):
هرگز به آن چه نزد خداوندمتعال است دست پیدا نمی‌کنید مگر به وسیله‌عمل.
ارزش کار در فرهنگ ملی ما
کار در فرهنگ ملی ما نیز جایگاه بسیار باارزشی‌دارد. ادبیات ما مملو از مطالبی است که مشوق وموید پرکار بودن انسان است. تعلیم و تربیت،اخلاق و فرهنگ ایرانی نیز همواره بر این نکته‌تاکید داشته است که کار سرمایه جاودانی
انسان‌است. تا همین چند سال پیش اکثر خانواده‌هاوقتی بچه‌های‌شان به سن و سال نوجوانی‌می‌رسیدند، آنها را با کار و کارگری آشنا می‌کردندو اکثر دانش‌آموزان و حتی دانشجویان تا دو دهه‌پیش در ضمن تحصیل کار می‌کردند و این یک‌افتخار بزرگ برای جوانان و نوجوانان بود که‌خودشان به مرحله‌ای از زندگی رسیده‌اند که‌می‌توانند با کار کردن روی پای خود بایستند واستقلال پیدا کنند.
اما متاسفانه در سال‌های اخیربا رواج فرهنگ سرمایه‌داری در کشور آن هم ازکثیف‌ترین نوع سرمایه‌داری یعنی سرمایه‌داری‌تجاری (نه سرمایه‌داری صنعتی) که متکی بردلالی و واسطه‌گری و ربا و نزول‌خوری و زندگی‌انگلی است، شرایطی پیش آمد که کار و کارگری‌در اذهان عمومی ننگ و عار قلمداد شد. نصرا;کوهی) یکی از کفاشان دست دوز قدیمی در این‌رابطه می‌گوید:(زمانی که ما وارد این کار شدیم‌هم درآمد این کار کفاف زندگی ما را می‌کرد و هم‌این که اعتبار و منزلت
اجتماعی این کار بالا بود،اما متاسفانه امروز شرایطی حاکم شده است که نه‌درآمد کاری این نوع کارها خوب است و نه اعتبارو منزلت آن و به همین دلیل جوانان زیربار این‌نوع کار هانمی روند. امروز جوانان می‌خواهندکه در کمترین مدت به بیشترین درآمد برسند واین هم نمی‌شود مگر از راه‌های دلالی وواسطه‌گری و نزول‌خوری)
زنان اولین افراد خانه هستند که صبح قبل از همه کار را شروع می‌کنند و آخرین فرد هستند که دست از کار می‌کشند. همچنین زنان از گذشته تا حال و از سنین کم چه در شهرها و چه در روستاها همواره به کار اشتغال داشته‌اند؛ بنابراین در بسیاری از جوامع کار زنان کم ارزش تلقی شده و یا در بسیاری از موارد ثبت نمی‌شود.
امروز تجدیدنظر در مفاهیم اشتغال و بیکاری و خانه‌دار بودن یکی از مسائل مهم و اساسی است.
انسان به طور طبیعی، گرایش به رشد و تکامل دارد و اصلی‌ترین تفاوت او با دیگر موجودات داشتن تفکر و خلاقیت است و براساس تفکر علمی، روش‌های نوین و شیوه‌های جدیدی در زندگی و محیط مادی اطراف خویش می‌آفریند. در نتیجه پویا بودن، آفریدن و خلق کردن و حرکت به سوی تکامل جزو ذاتی انسان است.
پدیده اشتغال و کار از ابتدای زندگی اجتماعی بشر مورد توجه بوده است و اشتغال زنان همراه با مردان در مزارع و در خانه، امری عادی تلقی می‌شده و ازآن جا که زنان در حدود نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، نقش آنان عمدتاً در برنامه‌های ملی و بین‌المللی در مورد نحوه برخورد با مقاطع مختلف زندگی و توسعه سرمایه‌گذاری در مناطق در حال پیشرفت مهمتری است، که متأسفانه نادیده گرفته شده است.
به طور کلی بررسی وضعیت زنان در جهان و به ویژه کشورهای جهان سوم، اهمیت موضوع را بیشتر می‌کند. زنان این نیروی عظیم که انواع مختلف کارها را چه به طور رسمی و چه غیررسمی انجام می‌دهند، چنانچه به استعداد بالقوه آنان توجه شود یکی از منابع سرمایه‌گذاری برای کشورهای در حال توسعه خواهند بود. اشاره‌ای کوتاه به وضعیت اشتغال زنان در دو جنگ جهانی شاید ابعاد قضیه را روشن‌تر کند.
تعداد زنانی که صرفاً خانه‌دار بودند در اروپا به اوج رسید. اگر چه برای زن‌های مجرد اشتغال در مشاغل مزدی عادی بود، اکثریت عمده‌ای از زنان متأهل در آن زمان، کار نمی‌کردند.
در هر دو جنگ مذکور زن‌ها به اشتغال دعوت شدند تا جای مردان را که به نیروهای مسلح پیوسته بودند پر کنند. بعد از جنگ جهانی اول، مردان دوباره جای زنان را گرفتند، ولی پس از جنگ جهانی دوم این جایگزینی چندان دقیق صورت نگرفت. رشد اشتغال زنان از آن زمان با گسترش مشاغل خدماتی ارتباط نزدیکی داشته است.
در سطح و محدوده یک خانواده زن نقش‌های خانوادگی را انجام می‌دهد و در کسب درآمد و رفاه خانواده سهمی را به عهده دارد، زمانی را صرف آموزش کرده تا امکان رشد و ارتقا پیدا کند.
چنانچه ترک شغل نماید تمام سرمایه‌گذاری که در این راه نموده از بین می‌رود و خانواده با نقصان درآمد، دچار شرایط سخت‌تری می‌گردد، در حالی که با ورود فرزند مخارج خانواده افزایش هم می‌یابد.
بنابراین به نظر می‌رسد ترک شغل به واسطه تعدد نقش‌های زنان آثار نامطلوبی را در سطح جامعه می‌گذارد که نتایج آن مناسب توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه بود. به طور کلی برای اشتغال زنان امکان دخالت چندین نیاز به صورت ترکیبی وجود دارد.
آنان ضمن داشتن انگیزه‌های اقتصادی و ایمنی می‌توانند به نیازهای احترام و تعلق توجه داشته باشند. همچنین در این مسیر بر اساس نیاز خودشکوفایی، استعدادهای بالقوه خود را به فعل در آورده و نیازهای بعدی را هم ارضا نمایند.
به طور کلی زنان به دلایلی چند اشتیاق بیشتری به کار کردن نشان داده‌اند؛ عوامل اقتصادی معمولاً مهمترین است. زنان برای جبران کمبود درآمد خانواده و بالا بردن قدرت خرید خانواده، برای کسب نوعی آزادی فردی و استقلال و یا به عنوان ایمنی برای آینده خود یا خانواده‌شان یا حضور فعال در اجتماع کار می‌کنند.
زنان به طور کلی فعالیت‌های مختلفی را در خارج از خانه دارند. چنانچه کار را در معنای معمول آن هر نوع اشتغالی که پاداش مالی بر آن مترتب باشد، بدانیم بسیاری از فعالیت‌های زنان در این مقوله نمی‌گنجد، زیرا پاداش مالی ندارد.
به طور کلی اگر کنش افراد را به صورت یک نظام در نظر بگیریم، رویکرد زنان به اشتغال خارج از خانه، تحت تأثیر نظام‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و نظام شخصیتی آنان است.
زنان به واسطه نقش‌های محول خود انتظاراتی را باید پاسخگو باشند که از طریق جامعه‌پذیری در خانواده و مدرسه فرا گرفته‌اند. زنان با اهداف جامعه مبنی بر نیاز به کار و فعالیت تولیدی در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها و مؤسسات آشنا شده و با انگیزه‌های مختلف وارد چرخه کار می‌شوند.
تقسیم کار لازمه یک جامعه رشد یافته است که براساس استعدادها و توانمندی‌های افراد به وجود آمده است و ممکن است بر حسب شرایط فیزیولوژیکی و سنی افراد فرق کند.
به هر حال موانع متعدد اجتماعی در اشتغال زنان وجود دارد که بعضی از آنها مطرح شد؛ شاید موارد بی‌شماری نیز وجود داشته باشد که با شدت تأثیر کمتر و بیشتر روی اشتغال زنان مؤثر باشد.
ترکیب این موانع با موانع اقتصادی، فرهنگی، بیولوژیکی شرایط خاصی را برای زنان ایجاد نموده است.
زنان برای همراه شدن با جریان جهانی شدن، دوران بسیار دشواری را می گذرانند مثل از دست دادن کار دولتی شان و دسترسی نداشتن به شغل اتحادیه ای.
معمولاً اقتصاد جهانی باعث افزایش زمان های کاری کاهش دستمزدها و افزایش استرس می شود.اقتصاد جهانی یعنی وقتی که بسیاری از شرکت ها قیمت های خود را می شکنند و این کار را با کوچک سازی انجام می دهند، یعنی تعدادی از کارکنان خود را کنار می گذارند، حقوق و مزایا را کاهش می دهند و به جای کارکنان تمام وقت از افراد پاره وقت و کارگران کار در خانه استفاده می کنند.
کارگران پیرتر را که نزدیک به سن بازنشستگی هستند، کنار می گذارند و برای بقیه کارکنان زمان های کاری را افزایش می دهند و چون زنان در انتهای این نرده بان هستند، بیشترین آسیب را آنها می بینند.
یکی از صنایعی که با اقتصاد جهانی رقابت می کند، صنعت پوشاک کانادا است.
این صنعت اساساً از زنان تشکیل شده است. برنامه کوچک سازی، زندگی زنان در خانه را هم تحت تاثیر خود قرار داده است. زمانی که مردها کار خود را از دست می دهند، زنان استرس زیادی را تحمل می کنند و مجبور می شوند مسوولیت مالی بیشتری را هم قبول کنند.
در جهانی که ارزش فردی مردها به شغلی که دارند گره می خورد، وقتی که شوهران بیکار می شوند، زنان باید از آنها حمایت عاطفی زیادی کنند. طی دوره رکود اقتصادی در آسیا دولت کره شعار ملی «به شوهران تان انرژی بدهید» را برای زنان فریاد می زد تا تاثیر این بحران روی مردانی که بیکار شده بودند یا ورشکسته و در آستانه افسردگی بودند را کاهش دهند.
کار کمتر در اداره، بیشتر در خانه
بخش های دولتی نیز از تاثیرات روند کوچک سازی مصون نمانده اند. زنان حضور قابل توجهی در کارهای دولتی و آموزش بهداشت و سلامت و کارهای اجتماعی دارند.این بخش و دیگر کارهای دولتی همیشه منبع مناسبی برای درآمدهای زنان بوده است.
به گزارش کنگره کار کانادا، زنان یک چهارم نیروی کار بخش خصوصی اما دو سوم نیروی کار بخش خدمات دولتی را تشکیل می دهند و زمانی که این بخش ها نیز خصوصی سازی یا کوچک سازی می شوند، تعداد زیادی از زنان کار خود را از دست می دهند برای مثال بین سال های ۱۹۹۳-۱۹۸۶ سازمان پست کانادا شروع به کوچک سازی کرد و ۱۳۰ اداره پست روستایی را تعطیل کرد که سه هزار نفر از کارمندان بیکار شدند در حالی که ۸۳ درصد آنها زن بودند.
با کاهش خدمات بخش دولتی، کار بدون مزد زنان بیشتر می شود.
آنها مجبور می شوند بار آن اوضاع نامساعد را هم به دوش بکشند. زنان از بیمارانی که زودتر از دوره بهبود به خانه فرستاده می شوند، مواظبت می کنند. آنها به کودکان شان آموزش هایی می دهند که به دلیل شلوغ بودن کلاس ها و ناکافی بودن خدمات آموزشی در مدرسه یاد نمی گیرند. زنان همچنین خانواده ها و جوامع را در دوران تزلزل اقتصادی حفظ می کنند.
آنها حتی وقتی که پول کافی نباشد، برای خانواده هایشان غذا تهیه می کنند. و وقتی که مجبور شوند، در شرایط سخت در بازار کار با دستمزد پایین حاضر به کار هستند.
به گزارش «کمیته اقدامات ملی در مساله زنان» در سال ۱۹۹۷ ، ۴۰ درصد از زنان در فضاهای کار بدون استاندارد کار می کنند و برنامه های دولت مثل بیمه بیکاری نیز همزمان با آن کاهش یافته است. زنان با کم شدن ساعات کار به کارهای موقت یا پاره وقت روی آورده اند. آنها در کانادا ۷۰ درصد نیروی کار پاره وقت را تشکیل می دهند.
انگشتان چابک زنان
همراه با جهانی شدن، جریان رفت و برگشت کالا در بین کشورها نیز افزایش یافته و بسیاری از کشورها اقتصادشان را در خدمت تولید محصولات صادراتی قرار داده اند.
در بسیاری از این کشورها به خصوص آسیا این محصولات در مناطقی خاص و در خانه ها تولید می شود. این در حالی است که بیشترین نیروی کار را زنان تشکیل می دهند اما قوانین و مقررات کارگران را برای آنها جدی نمی گیرند.
انگشتان چابک زنان در مکزیک بیشترین متقاضی را برای بسته بندی کردن سبزیجات، در چین برای صنعت پوشاک و در مصر برای درو کردن پنبه داشته است.
ویژگی تمام این صنایع دستمزد پایین و شرایط نامناسب کار، مثل ساعات کار طولانی و نداشتن استانداردهای ایمنی و موانع برای سازماندهی کارگران بوده است. اتحادیه ها همیشه برای حمایت زنان در فضاهای کار سخت تلاش کرده اند در کارهای اتحادیه ای دستمزد زنان نزدیک به دستمزد مردهای همکار آنها باشد.
ن متقاضی را برای بسته بندی کردن سبزیجات، در چین برای صنعت پوشاک و در مصر برای درو کردن پنبه داشته است.
فرهنگ کار در اسلام
کار چه جایگاهی در مبانی دینی و اعتقادی مادارد؟ آیا فرهنگ موجود کار در جامعه ما بافرهنگ دینی و ملی‌مان هماهنگ و همخوان‌است؟ آیا دین اسلام ما را به کار و کوشش و تلاش‌دعوت کرده است یا به تن‌پروری؟
کار چه جایگاهی در مبانی دینی و اعتقادی مادارد؟ آیا فرهنگ موجود کار در جامعه ما بافرهنگ دینی و ملی‌مان هماهنگ و همخوان‌است؟ آیا دین اسلام ما را به کار و کوشش و تلاش‌دعوت کرده است یا به تن‌پروری؟ حقیقت این‌است که هم فرهنگ دینی ما و هم فرهنگ ملی مامشوق کار و کوشش است و فرهنگ کار فعلی ما باباورهای دینی و ملی متضاد است. پیامبرعظیم‌الشان اسلام حضرت محمد مصطفی (ص)دست کارگر را می‌بوسید و از افراد بیکار و تنبل‌خشنود و راضی نبود و همواره در کارکردن ازدیگران پیش می‌گرفت، اما وضعیت امروز جامعه‌ما به جایی رسیده است که کار کردن عیب است وبچه‌های کارگران و کشاورزان ترجیح می‌دهند که‌عنوان کار پدر خود را جایی اعلام نکنند.
این درشرایطی است که سایر ملت‌ها به خصوص‌ملت‌های اروپایی و مردم غیرمسلمان جهان به‌شدت برای کار ارزش قائل هستند و در کار وکوشش و عمل به دستورات و توصیه‌های قرآن‌مجید و روایات پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) درزمینه کار از ما پیشی گرفته‌اند.
جایگاه فرهنگ کار در اسلام
یکی از موضوع‌هایی که همیشه مورد تاکیددین اسلام قرار گرفته، بحث کار و کوشش و پرهیزاز بطالت و مبنا قرار دادن کار برای شکوفایی‌استعدادهای انسان و تربیت اوست و این امر هم‌در قرآن و هم در سنت قابل مشاهده است.مرحوم استاد مرتضی مطهری در کتاب تعلیم وتربیت در اسلام، یکی از بهترین راه‌های تربیت‌افراد را کار می‌داند و حدیث شریفی از نبی اکرم(ص) نقل می‌کند که(النفس ان لم تشغله شغلک)یعنی اگر تو خودت را متوجه کاری نکنی، نفس تورا مشغول به خودش می‌کند.
بنابراین از نظرمبنایی، ما آموزه‌های گرانبهایی درباره کار داریم‌که متاسفانه مانند بسیاری از آموزه‌های دیگر دینی‌ما در کتابخانه‌ها مضبوط و کمتر در میدان عمل به‌آن توجه شده است. در قرآن مجید، آیات‌زیادی درباره ارزش کار و تاکید بر عمل صالح‌وجود دارد. قرآن به شدت انسان را از حرف‌زدن‌های بی‌عمل منع و همواره تاکید می‌کند که‌فضل خدا نصیب کسانی خواهد شد که اهل جهد وکوشش و تلاش باشند. در آیات ۳۹ تا ۴۱ سوره‌نجم آمده است: و این که برای انسان بهره‌ای جزسعی و کوشش او نیست و سعی او به زودی دیده‌می‌شود و سپس به او جزای کافی داده خواهدشد. در یکی دیگر از آیات آمده است: آن کسی‌که سرای آخرت را بطلبد و سعی و کوشش خود رابرای آن انجام دهد، در حالی که ایمان داشته‌باشد، سعی و تلاش او پاداش داده خواهد شد.
(سوره اسراء، آیه ۱۹)
براساس یکی دیگر از آیات قرآن، هر کسی‌مسئول کاری است، که انجام داده و بایدعکس‌العمل آن را چه خوب و چه بد پذیرا باشد.در آیه ۳۸ سوره مدثر به صراحت این موضوع‌مطرح شده است که هر کسی در گرو اعمال‌خویش است. آیه ۹۷ سوره نحل بیانگر این‌مطلب است که هر کس عمل صالح کند، خواه مردباشد، خواه زن، به او حیات پاکیزه می‌بخشیم وپاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام داده‌اند، خواهیم داد.
ارزش کار در سنت
در روایات است وقتی که پیغمبر اکرم (ص) ازجنگ تبوک برمی‌گشتند،(سعد) یکی از انصار به‌استقبال ایشان آمد و با وی مصافحه کرد. حضرت‌دیدند که دست‌های او زبر و خشن شده و پینه‌بسته است، از وی سوال فرمودند چه کار کردی که‌دست‌هایت این قدر خشن شده است؟ سعدعرض کرد یا رسول‌ا; زیاد بیل زده‌ام. چون‌مجبور بودم برای نان زن و بچه‌ام کار کنم.حضرت دست‌های سعد را گرفتند و بوسیدند وفرمودند: این دستی است که در آتش نخواهدسوخت. نظیر این مطالب در زندگی پیامبر و ائمه‌اطهار زیاد است. این نشان می‌دهد که کار وکارگری در نزد اولیا خدا چقدر ارزش و عظمت‌دارد.
حضرت رسول اکرم (ص) :
کسی که برای‌تامین زندگی خانواده‌اش زحمت می‌کشد،همچون کسی است که در راه خدا جهاد می‌کند -بر امت خویش، بیش از هر چیز از شکم پرستی وپرخوابی و بیکاری بیمناکم – از رحمت خدا دوراست هر کس که بار زندگی خویش را به روی‌دوش مردم افکند – خداوند متعال دوست داردهنگامی که یکی از شما مسلمانان کاری را انجام‌می‌دهد با دقت لازم کارش را ارائه دهد – آن‌کس که از زحمت و تلاش و دسترنج خویش‌خورد، در روز قیامت مثل برق از پل صراطمی‌گذرد.
حضرت علی (ع):
برترین کار آن است که‌رضای خدا در آن خواسته شود – انسان مومن‌همیشه اوقات مشغول کار است – کسی که کار کند،نیرویش افزون گردد. روزی‌ها دارای وسیعه وسببی هستند، بنابراین در به دست آوردن روزی،به روش خوب و پسندیده عمل کنید و نیکویی رابکار برید – خداوند انسان دارای شغل و حرفه که‌امانتدار باشد را دوست می‌دارد – بر شما باد که‌دست از کار و تلاش برندارید چه در حال نشاط وچه در حال کسالت – به وسیله کار و کوشش، ثواب‌و پاداش بدست می‌آید نه با کسالت و تنبلی – به‌وسیله کارهای شایسته و نیک، درجات وارزش‌های انسان‌ها بالا می‌رود – عمل و کارمعرف انسان مومن است – هیچ کس از شما در راه‌خدا شب را به صبح نرسانید که با ارزشتر از کسی که‌برای رفع نیازهای خود و خانوده‌اش تلاش‌می‌کند – هر کسی به استقبال کارها رود، دارای‌بصیرت می‌شود – از تاخیر در کارها بپرهیزید،همچنین از دست دادن فرصت انجام کارهای‌خوب، زیرا آن موجب پشیمانی خواهد بود -کسالت و تنبلی آخرت را نابود می‌کند.
امام جعفرصادق (ع):
ملعون است کسی که بار زندگی خودرا بر دوش دیگران افکنده باشد. در طلب روزی‌خود سستی نورزید، زیرا پدران شما زحمت‌می‌کشیدند و تلاش می‌کردند تا آن را به دست‌آورند. با اعمال خود دعوت کننده مردم باشید ونه با زبان‌تان.
امام باقر (ع):
هرگز به آن چه نزد خداوندمتعال است دست پیدا نمی‌کنید مگر به وسیله‌عمل.
ارزش کار در فرهنگ ملی ما
کار در فرهنگ ملی ما نیز جایگاه بسیار باارزشی‌دارد. ادبیات ما مملو از مطالبی است که مشوق وموید پرکار بودن انسان است. تعلیم و تربیت،اخلاق و فرهنگ ایرانی نیز همواره بر این نکته‌تاکید داشته است که کار سرمایه جاودانی
انسان‌است. تا همین چند سال پیش اکثر خانواده‌هاوقتی بچه‌های‌شان به سن و سال نوجوانی‌می‌رسیدند، آنها را با کار و کارگری آشنا می‌کردندو اکثر دانش‌آموزان و حتی دانشجویان تا دو دهه‌پیش در ضمن تحصیل کار می‌کردند و این یک‌افتخار بزرگ برای جوانان و نوجوانان بود که‌خودشان به مرحله‌ای از زندگی رسیده‌اند که‌می‌توانند با کار کردن روی پای خود بایستند واستقلال پیدا کنند.
اما متاسفانه در سال‌های اخیربا رواج فرهنگ سرمایه‌داری در کشور آن هم ازکثیف‌ترین نوع سرمایه‌داری یعنی سرمایه‌داری‌تجاری (نه سرمایه‌داری صنعتی) که متکی بردلالی و واسطه‌گری و ربا و نزول‌خوری و زندگی‌انگلی است، شرایطی پیش آمد که کار و کارگری‌در اذهان عمومی ننگ و عار قلمداد شد. نصرا;کوهی) یکی از کفاشان دست دوز قدیمی در این‌رابطه می‌گوید:(زمانی که ما وارد این کار شدیم‌هم درآمد این کار کفاف زندگی ما را می‌کرد و هم‌این که اعتبار و منزلت اجتماعی این کار بالا بود،اما متاسفانه امروز شرایطی حاکم شده است که نه‌درآمد کاری این نوع کارها خوب است و نه اعتبارو منزلت آن و به همین دلیل جوانان زیربار این‌نوع کار هانمی روند. امروز جوانان می‌خواهندکه در کمترین مدت به بیشترین درآمد برسند واین هم نمی‌شود مگر از راه‌های دلالی وواسطه‌گری و نزول‌خوری)
زنان اولین افراد خانه هستند که صبح قبل از همه کار را شروع می‌کنند و آخرین فرد هستند که دست از کار می‌کشند. همچنین زنان از گذشته تا حال و از سنین کم چه در شهرها و چه در روستاها همواره به کار اشتغال داشته‌اند؛ بنابراین در بسیاری از جوامع کار زنان کم ارزش تلقی شده و یا در بسیاری از موارد ثبت نمی‌شود.
امروز تجدیدنظر در مفاهیم اشتغال و بیکاری و خانه‌دار بودن یکی از مسائل مهم و اساسی است.
انسان به طور طبیعی، گرایش به رشد و تکامل دارد و اصلی‌ترین تفاوت او با دیگر موجودات داشتن تفکر و خلاقیت است و براساس تفکر علمی، روش‌های نوین و شیوه‌های جدیدی در زندگی و محیط مادی اطراف خویش می‌آفریند. در نتیجه پویا بودن، آفریدن و خلق کردن و حرکت به سوی تکامل جزو ذاتی انسان است.
پدیده اشتغال و کار از ابتدای زندگی اجتماعی بشر مورد توجه بوده است و اشتغال زنان همراه با مردان در مزارع و در خانه، امری عادی تلقی می‌شده و ازآن جا که زنان در حدود نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، نقش آنان عمدتاً در برنامه‌های ملی و بین‌المللی در مورد نحوه برخورد با مقاطع مختلف زندگی و توسعه سرمایه‌گذاری در مناطق در حال پیشرفت مهمتری است، که متأسفانه نادیده گرفته شده است.
به طور کلی بررسی وضعیت زنان در جهان و به ویژه کشورهای جهان سوم، اهمیت موضوع را بیشتر می‌کند. زنان این نیروی عظیم که انواع مختلف کارها را چه به طور رسمی و چه غیررسمی انجام می‌دهند، چنانچه به استعداد بالقوه آنان توجه شود یکی از منابع سرمایه‌گذاری برای کشورهای در حال توسعه خواهند بود. اشاره‌ای کوتاه به وضعیت اشتغال زنان در دو جنگ جهانی شاید ابعاد قضیه را روشن‌تر کند.
تعداد زنانی که صرفاً خانه‌دار بودند در اروپا به اوج رسید. اگر چه برای زن‌های مجرد اشتغال در مشاغل مزدی عادی بود، اکثریت عمده‌ای از زنان متأهل در آن زمان، کار نمی‌کردند.
در هر دو جنگ مذکور زن‌ها به اشتغال دعوت شدند تا جای مردان را که به نیروهای مسلح پیوسته بودند پر کنند. بعد از جنگ جهانی اول، مردان دوباره جای زنان را گرفتند، ولی پس از جنگ جهانی دوم این جایگزینی چندان دقیق صورت نگرفت. رشد اشتغال زنان از آن زمان با گسترش مشاغل خدماتی ارتباط نزدیکی داشته است.
در سطح و محدوده یک خانواده زن نقش‌های خانوادگی را انجام می‌دهد و در کسب درآمد و رفاه خانواده سهمی را به عهده دارد، زمانی را صرف آموزش کرده تا امکان رشد و ارتقا پیدا کند.
چنانچه ترک شغل نماید تمام سرمایه‌گذاری که در این راه نموده از بین می‌رود و خانواده با نقصان درآمد، دچار شرایط سخت‌تری می‌گردد، در حالی که با ورود فرزند مخارج خانواده افزایش هم می‌یابد.
بنابراین به نظر می‌رسد ترک شغل به واسطه تعدد نقش‌های زنان آثار نامطلوبی را در سطح جامعه می‌گذارد که نتایج آن مناسب توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه بود. به طور کلی برای اشتغال زنان امکان دخالت چندین نیاز به صورت ترکیبی وجود دارد.
آنان ضمن داشتن انگیزه‌های اقتصادی و ایمنی می‌توانند به نیازهای احترام و تعلق توجه داشته باشند. همچنین در این مسیر بر اساس نیاز خودشکوفایی، استعدادهای بالقوه خود را به فعل در آورده و نیازهای بعدی را هم ارضا نمایند.
به طور کلی زنان به دلایلی چند اشتیاق بیشتری به کار کردن نشان داده‌اند؛ عوامل اقتصادی معمولاً مهمترین است. زنان برای جبران کمبود درآمد خانواده و بالا بردن قدرت خرید خانواده، برای کسب نوعی آزادی فردی و استقلال و یا به عنوان ایمنی برای آینده خود یا خانواده‌شان یا حضور فعال در اجتماع کار می‌کنند.
زنان به طور کلی فعالیت‌های مختلفی را در خارج از خانه دارند. چنانچه کار را در معنای معمول آن هر نوع اشتغالی که پاداش مالی بر آن مترتب باشد، بدانیم بسیاری از فعالیت‌های زنان در این مقوله نمی‌گنجد، زیرا پاداش مالی ندارد.
به طور کلی اگر کنش افراد را به صورت یک نظام در نظر بگیریم، رویکرد زنان به اشتغال خارج از خانه، تحت تأثیر نظام‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و نظام شخصیتی آنان است.
زنان به واسطه نقش‌های محول خود انتظاراتی را باید پاسخگو باشند که از طریق جامعه‌پذیری در خانواده و مدرسه فرا گرفته‌اند. زنان با اهداف جامعه مبنی بر نیاز به کار و فعالیت تولیدی در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها و مؤسسات آشنا شده و با انگیزه‌های مختلف وارد چرخه کار می‌شوند.
تقسیم کار لازمه یک جامعه رشد یافته است که براساس استعدادها و توانمندی‌های افراد به وجود آمده است و ممکن است بر حسب شرایط فیزیولوژیکی و سنی افراد فرق کند.
به هر حال موانع متعدد اجتماعی در اشتغال زنان وجود دارد که بعضی از آنها مطرح شد؛ شاید موارد بی‌شماری نیز وجود داشته باشد که با شدت تأثیر کمتر و بیشتر روی اشتغال زنان مؤثر باشد.
ترکیب این موانع با موانع اقتصادی، فرهنگی، بیولوژیکی شرایط خاصی را برای زنان ایجاد نموده است.
زنان برای همراه شدن با جریان جهانی شدن، دوران بسیار دشواری را می گذرانند مثل از دست دادن کار دولتی شان و دسترسی نداشتن به شغل اتحادیه ای.
معمولاً اقتصاد جهانی باعث افزایش زمان های کاری کاهش دستمزدها و افزایش استرس می شود.اقتصاد جهانی یعنی وقتی که بسیاری از شرکت ها قیمت های خود را می شکنند و این کار را با کوچک سازی انجام می دهند، یعنی تعدادی از کارکنان خود را کنار می گذارند، حقوق و مزایا را کاهش می دهند و به جای کارکنان تمام وقت از افراد پاره وقت و کارگران کار در خانه استفاده می کنند.
کارگران پیرتر را که نزدیک به سن بازنشستگی هستند، کنار می گذارند و برای بقیه کارکنان زمان های کاری را افزایش می دهند و چون زنان در انتهای این نرده بان هستند، بیشترین آسیب را آنها می بینند.
یکی از صنایعی که با اقتصاد جهانی رقابت می کند، صنعت پوشاک کانادا است.
این صنعت اساساً از زنان تشکیل شده است. برنامه کوچک سازی، زندگی زنان در خانه را هم تحت تاثیر خود قرار داده است. زمانی که مردها کار خود را از دست می دهند، زنان استرس زیادی را تحمل می کنند و مجبور می شوند مسوولیت مالی بیشتری را هم قبول کنند.
در جهانی که ارزش فردی مردها به شغلی که دارند گره می خورد، وقتی که شوهران بیکار می شوند، زنان باید از آنها حمایت عاطفی زیادی کنند. طی دوره رکود اقتصادی در آسیا دولت کره شعار ملی «به شوهران تان انرژی بدهید» را برای زنان فریاد می زد تا تاثیر این بحران روی مردانی که بیکار شده بودند یا ورشکسته و در آستانه افسردگی بودند را کاهش دهند.
کار کمتر در اداره، بیشتر در خانه
بخش های دولتی نیز از تاثیرات روند کوچک سازی مصون نمانده اند. زنان حضور قابل توجهی در کارهای دولتی و آموزش بهداشت و سلامت و کارهای اجتماعی دارند.این بخش و دیگر کارهای دولتی همیشه منبع مناسبی برای درآمدهای زنان بوده است.
به گزارش کنگره کار کانادا، زنان یک چهارم نیروی کار بخش خصوصی اما دو سوم نیروی کار بخش خدمات دولتی را تشکیل می دهند و زمانی که این بخش ها نیز خصوصی سازی یا کوچک سازی می شوند، تعداد زیادی از زنان کار خود را از دست می دهند برای مثال بین سال های ۱۹۹۳-۱۹۸۶ سازمان پست کانادا شروع به کوچک سازی کرد و ۱۳۰ اداره پست روستایی را تعطیل کرد که سه هزار نفر از کارمندان بیکار شدند در حالی که ۸۳ درصد آنها زن بودند.
با کاهش خدمات بخش دولتی، کار بدون مزد زنان بیشتر می شود.
آنها مجبور می شوند بار آن اوضاع نامساعد را هم به دوش بکشند. زنان از بیمارانی که زودتر از دوره بهبود به خانه فرستاده می شوند، مواظبت می کنند. آنها به کودکان شان آموزش هایی می دهند که به دلیل شلوغ بودن کلاس ها و ناکافی بودن خدمات آموزشی در مدرسه یاد نمی گیرند. زنان همچنین خانواده ها و جوامع را در دوران تزلزل اقتصادی حفظ می کنند.
آنها حتی وقتی که پول کافی نباشد، برای خانواده هایشان غذا تهیه می کنند. و وقتی که مجبور شوند، در شرایط سخت در بازار کار با دستمزد پایین حاضر به کار هستند.
به گزارش «کمیته اقدامات ملی در مساله زنان» در سال ۱۹۹۷ ، ۴۰ درصد از زنان در فضاهای کار بدون استاندارد کار می کنند و برنامه های دولت مثل بیمه بیکاری نیز همزمان با آن کاهش یافته است. زنان با کم شدن ساعات کار به کارهای موقت یا پاره وقت روی آورده اند. آنها در کانادا ۷۰ درصد نیروی کار پاره وقت را تشکیل می دهند.
انگشتان چابک زنان
همراه با جهانی شدن، جریان رفت و برگشت کالا در بین کشورها نیز افزایش یافته و بسیاری از کشورها اقتصادشان را در خدمت تولید محصولات صادراتی قرار داده اند.
در بسیاری از این کشورها به خصوص آسیا این محصولات در مناطقی خاص و در خانه ها تولید می شود. این در حالی است که بیشترین نیروی کار را زنان تشکیل می دهند اما قوانین و مقررات کارگران را برای آنها جدی نمی گیرند.
انگشتان چابک زنان در مکزیک بیشترین متقاضی را برای بسته بندی کردن سبزیجات، در چین برای صنعت پوشاک و در مصر برای درو کردن پنبه داشته است.
ویژگی تمام این صنایع دستمزد پایین و شرایط نامناسب کار، مثل ساعات کار طولانی و نداشتن استانداردهای ایمنی و موانع برای سازماندهی کارگران بوده است. اتحادیه ها همیشه برای حمایت زنان در فضاهای کار سخت تلاش کرده اند در کارهای اتحادیه ای دستمزد زنان نزدیک به دستمزد مردهای همکار آنها باشد.
ویژگی تمام این صنایع دستمزد پایین و شرایط نامناسب کار، مثل ساعات کار طولانی و نداشتن استانداردهای ایمنی و موانع برای سازماندهی کارگران بوده است. اتحادیه ها همیشه برای حمایت زنان در فضاهای کار سخت تلاش کرده اند در کارهای اتحادیه ای دستمزد زنان نزدیک به دستمزد مردهای همکار آنها باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
