مقاله بررسی روند حضور زنان در هنر های تجسمی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله بررسی روند حضور زنان در هنر های تجسمی دارای ۵۳ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی روند حضور زنان در هنر های تجسمی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بررسی روند حضور زنان در هنر های تجسمی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله بررسی روند حضور زنان در هنر های تجسمی :

بررسی روند حضور زنان در هنر های تجسمی

از زمانی که فاصله گرفتن از هنر های سنتی (مینیاتور) و تجدد گرایی به صورت جدی در ایران اغاز شد ، یعنی از زمانی که کمال الملک، زنان هنرمندی مطرح نگشتند و در واقع شرایط به گونه ای محیا نبود که بتوانند به صورت جدی در فعالیت های هنری حضور داشت باشند. وضعیت دوره نگارگری جدید و در زمان شکل گیری نقاشی قهوه خانه نیز به همین گونه بود .
اما پس از آن در دوره قاضی نوگرا، زنان به صورت جدی پا به عرصه هنر نهاده ونقش مهمی در شکل گیری آن در ایران ایفا کردند. کحورهای زمینه ساز این تحول عبار ت بودند از :
۱- تاسیسات اولین مدرسه دخترانه مجهز به آزمایشگاه و لوازم سمعی و بصری (۱۲۷۷)

۲- تأسیس مدرسه صنایع متظرفه توسط کمال الملک ا هدف تربیت هنرمندان به روش آکادمیک در سال ۱۲۸۹ که این اقدام به عنوان نقطه آغاز پیشرفت هنرهای بصری در ایران در نظر گرفته می شود.
۳- تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳
۴- کشف حجاب زنان در سال ۱۳۱۵ و اجازه رسمی ورود زنان به دانشگاه و فعالیت های اجتماعی و دولتی، هر چند این اقدام در همان ابتدا شکاف عظیمی در بین جامعه روشنفکران و و اکثریت جامعه وو خصوصاً جامعه مذهبی ایجاد نمود.

۵- تأسیس دانشکده هنرهای زیبا در سال ۱۳۱۹ د حضور اساتید خارجی که راهرا برای نوجویی هنری مناسب تر گردانید.
۶- برگذاری اولین تهران در سال ۱۳۳۷ با اهداف ایجاد امکانات بررسی و ارزشیابی آثار نوپدید ایرانی و اشنا کردن مردم با شیوه های هنر مدرن جنبش هویت گرایی ایران (سقاخانه) که در دهه ۱۳۴۰ شروع شد در روند جریان هویت یابی ایران زبان داشت و هنرمندان این گروه در این زمینه فعالیت می کردند. اما زنان در این دوره به سوی گرایش های دیگر رفتند . مثلاً به خط توجه کردند. برای مثال در آثار منصوره حسینی و همچنین بهجت صدر که توانستند بعد از مدت کوتاهی به شیوه شخصی دست پیدا کنند
در این دوران و در روند هنرهای تجسمی معاصر، زنان با دو وضعیت ظاهر شدند:

۱- وضعیت منفعل : در آین حالت اغلب زنان به صورت موضوع و سوژه در اثر هندسی ظاهر شدند.
۲- وضعیت فعال: در این حالت ، اغلب زنان یا به صورت هنرمند و خلاق و یا موضوع و شخصیتی تأثیر گذار ایفای نقش نمودند.
آثار دسته اول که رد ان زن به صورت موضوع یا سوژه ظاهر شده است به چند گروه قابل تفکیک است :

روه اول شامل معمول ترین تصاویر به عبارتی تک چهره فردی است. که در ادامه سنت کمال الملکی و رئالیسم خلق شده و همچنین ادامه می یابد و در حالی که هنرمندان بسیاری از شاگردان اول کمال الملک و نسل های بعدی در این زمینه فعال بوده و آثار بسیاری بر جای گذاشتند.

گروه دوم شامل نقاشی هایی است که با عنوان شیوه تزئینی شناخته شده اند در این شیوه هنرمندان سعی داشتند هنر مدرن را با نقاشی ایرانی پیوند زده بدین ترتیب ب رداشت جدیدی از نقاضی سنتی ایران ارائه نمایند. هنرمندان منسوب به اینش یوه همچون پیشینیان عمدتاً قهرمان موضوعات خود را از ادبیات برمی گزیدند ، حال آنکه از میان مضامین برگزیده تصویر زن ا به عنوان محور اصلی بیشتر آثار ایشان می توان ملاحظه کرد.

آنها در این جهت از تصاویر و سمبلهای اسطوره ای ن برگرفته اند.
اما در سطح تکنیک و لذت تصویری فراتر نرفته و بدین ترتیب تصویر ذهنی اسطوره ها عاری از تقدس معنایی و تنها در سطح تزئیین به نمایشگاه در می آورند . هر چند که در نهایت برای تزئین گری نیز قبل تفسیر است.

از شاخص ترین هنرمندان این شیوه از ناصر اویسی، صادق تبریزی، طباطبایی می توان نام برد.
گروه سوم در جریان تقلید مستقیم از روش .های غربی هنر، قابل ارزیابی است و تصویر زنان عموماً برداشت جنسی متفکر بوده و مشابه آثار بسیآری از هنرمندان متقدم غربی است.
این مورد قبلاً بارها تجربه شده و اساساً در تضاد با تفکر سنتی است که صدها یا هزاران سال زندگی دور از چشم نامحرم راب رای زنان تعریف کرده بود پس از انقلاب اسلامی بر این گونه آثار به شدت خط بطلان کشیده شد.

از هنرمندان فعال در دهه ۱۳۵۰ خانم لیلی متین دفتری است. موضوع بسیاری از تابلوهای وی را زنان تشکیل می دهند. تصویر زن در تابلوهای او را شایدنتوان حرکتی آگاهانه بلکه واکنشی برخاسته از ضمیر نا خودآگاه تفسیر کرد که این ویژگی خصوصاً در ترکیب بندی آثار و محدودیت ناگهانی فیگورها با کادر تصویر قابل بررسی است. از زنان هنرمند این دوره می توان خانم منیرفرما فخرائیان و پروانه اعتمادی ار نام برد.

با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ در دوره دیگری در تاریخ هنر معاصر ایران آغاز شد.
کارگزاران در شرایط جدید ا نفی موجودیت و کارکرد هنر رسمی زمان محمد رضا شاه شماری از هنرمندان صحنه را ترک کردند. اکنون نیز نیروی جوان و بدون تجربه ای به میدان آمده بودند و ا واکنشی شتاب زده و افراطی تمام اقدامات دوره گذشته را مردود شمردند . بدین ترتیب انواع هنرها در جهت مقاصد تبلیغی انقلاب اسلامی به کار گرفته شدند. با حمله عراق به خاک ایران در سال های جنگ تحمیلی تولید آثاری با مضامظین حماسی ، دینی و سیاسی رواج یافت و باعث تولید انبوهی از آثار شعاری در سطح جامعه شد. ا«ی گروه از هنرمندان جوان که از دانشجویان سال نخست دانشکده ها بودند به زودی به یک تشکل سیاسی ، تبلیغاتی تبدیل شده و خود را نقاشان انقلاب نامیدند

این هنرمندان که خود تجربه تجسمی کافی نداشتند در جهت تحقق اهدافشان شیوه های متنوعی را گاه نابه جا و نا صحیح به کار گرفتند.
الگوی کار ایشان به طور عمده در هنر سوسیالیست رئالیست شوروی سابق ، هنر انقلابی مکزیک ، هنر مسیحی قرون وسطی تا حدود هنر عامیانه قهوه خانه ای قابل جستجو است. در حالی که علائم مذهبی وسیاسی انقلاب را به آن افزوده اند. به طور کلی این آثار از وحدت تکنیکی و بیانی عادی است و رفته رفته تبدیل به یک حالت قرار دادی می شود. که در اثار چندین نقاش به شکل یکسان بروز می کند. و چنانچه ملاحظه می شود تصویر زنان بیشتر از دیگر عناصر تصویری در آثارشان کلیشه ای و شعاری شده است.

هر چند انها عمدتاً تصویر کودکان و زنان را برای نمایش ویرانگری های جنگ به کار گرفته اند اما آنها به شدت زنان را در موقعیت آسیب پذیر و حاشیه ای نشان می دهند. از سوی دیگر هویت زنان در هیچ یک از این آثار مشخص نیست به طوی که بیان کلی الگویی ضعیف زنان از زن را ارائه می دهد.

در سالهای دهه ۱۳۶۰ شاهد فعالیت هنرمندان متفکر و صاحب نامی هستیم که با بیان استعاری زنان در آثارش ه تصویر کشیده اند. پری یوش گنجی ، طلیعه کامران از هنرمندان این دوره هستند. پری یوش گنجی آثار این دوره خود را قهرمانان نامیده است. حال انکه طلیعه کامران نیز به این سمبولیزم شخصی دست یافته است. فیگ.رهای بیانی دارند که سمبلی از زندگی زنان است که چهرهاشان محو و فعال نیست.

پایان جنگ تحمیلی در سال ۱۳۶۷ به عنوان نقطه عطفی در جریان حیات سیاسی ، فرهنگی و هنری و اجتماعی در ایران نوید بخش و آرامشی نسبی بود و به آرامشی نسبی بود و به زودی در آثار نقاشان انقلاب به گرایشات تزئینی و نوگرائی ظاهر شد که به روشنی نمایانگر تغییر مسیر ایشان از مواضع متعصبانه قبلی است. در این آثار، پیام ها تزئینی می شوند.
در سالهای آخر ده ۱۳۷۰ هنرمندان جوان به میدان آمدند و در پی آزادی های نسبی اجتماعی به همان موضوعاتی روی آوردند که بیشتر در ده ۱۳۵۰ رواج داشت !
از پیامدهای انقلاب اسلامی ایران رشد جمعیت خواستار هنر بود. به خصوص زنان در مقیاس وسیع به کارهای هنری روی آوردند.
پس از جنگ به نیاز فرایند هنرجویان، هنرکده های جدید و بیشماری در کلاسهای خصوصی متعددی تأسیس شد.

با تجدید فعالیت یکی دو نگارخانه سابق و گشایش نکارخانه های جدید بازار عرصه و فروش کار هنری دوباره رونق گرفت. در نقاشی این دوره گوناگونی و پراکندگی گرایش ها بیشتر شد.
نقاشی ها مسیر قبلی را تا مرز های تکرار ابتذال پیمود.
نگارگری القاطی که در دوره قبلبه زیست حاشیه ای ادامه می داد، حال زمینه مناسبی برای جلوگیری پیدا کرد. صور دیکری از نقاشی تزئینی یا ظاهری ایرانی و شرقی نیز امکان بروز یافتندو از جمله این هنرمندان چون ، فرح اصولی ، شهلا حبیبی و; تلفیق سنت و مدرن پرداخته اند و شیوه ی جدیدی را به وجود آورند . هنرمندانی چون ثمیلا امیرابراهیمی ، گیزلا وارگاسیایی و ; به جنبش نوگرایی در عرصه هنر ادامه دادند.

در دور جنگ زنان یا به تدریس مشغول شدند یا برای گذراندن وقط کار می کردند. زنان نقاش عد از جنگ به تدریج رویت شدند و جایگاهی فراتر از گذشته در جامعه هنری ه دست آورند.هنرمندانی چون منصوره حسینی ، رعنا فرنود ، در گرایش مدرن و شهلا حبیبی و پروانه اعتمادی درگرایش تلفیق سنت و مدرن حضوری کاملاً نوجویانه در عرصه هنر داشتند. شما بسیاری از هنرمندان دهه های اخیر را زنان تشکیل می دهند.

طبق اماری که در سال ۱۳۷۶عنوان شده نقاشان ایران بالغ بر ۶۵۰۰ تن شانل می شدند که حضور زنان بالغ بر ۵۰% رقم یاد شده قابل تأمل است.و نشان می دهد که زنان ایران با حدود ۵۰% از رقم یاد شده قابل تأمل است و مشان می دهد که زنان ایران برای گفت و گوهای فرهنگی با جهان اطراف خود زبا هنر را رسا تر یافته اند . در شش مرکز معتبر دانشگاهی که در تهران فعالیت داشت در حدود ۱۱۵۷ نفر زن در رشته های نقاشی فارغ التحصیل شده بودند. طبق اماری که در سال ۱۳۸۳ اعلام شد شصت و نه و نیم درصد از ورودی های دانشگاه در رشته های هنر در کشورمان را زنان تشکیل می دهند و کمتر از ۳۱ درصد را مردان به خود اختصاص دادند.

دربی نطال ها نیز زنان حضور چشمگیری دارند. در اولید بی نیال قبل از انقلاب در سال ۱۳۳۷ ، از مجموع ۴۷ هنرمند شرکت کننده ، ۱۰ نفر زن ، در بی نیالدوم در سال ۱۳۳۹ از مجموع ۶۷ نفر شرکت کننده ، ۱۰ نفر زن ، در بی نیال سوم در سال ۱۳۴۱ ، از مجموع ۱۰۱ نفر شرکت کننده، ۲۱ نفر زن در بی نیال چهارم در سال ۱۳۴۳ از مجموع ۱۱۳ نفر شرکت کننده ۲۴ نفر زن ؛ در بی نیال پنجم در سال ۱۳۴۵ از مجموع ۳۸ هنرمند ایرانی شرکت کننده ۶ نفر زن بودند.

حضور زنان در بی نیال ها پس از انقلاب نیز چشمگیر رو به رشد بود که در بخش بعد آمار آنها ارائه خواهد شد.
زنان علاوه برز شرکت در بی نیال ها در نمایشگاه دیگری از سوی انجمن هنرهای تجسمی به مناسبت بزرگداشت مقام زن به نام نمایشگاه « تجلی احساس» برگزار می شود نیز آثارشان را ارائه دادند که پرداختن به آن خود مجالی دیگر می طلبد.

فصل دوم :

روند آثار انتزاعی زنان در پس از انقلاب

۱-۲ سیری بر تاریخچه بی نیالها پس از انقلاب :
بی نیال ، جشنواره نمایشگاه های از آثار هنرمندان معاصر است که هر دو سال یکبار ا اهداف و مقررات معین و با اهدای جوایز خاص در بعضی از کشور ها برگزار می شود. هدف کلی ، معرفی شاخص ترین و تازه ترین پدیده های هنری در دنیای امروز است و بی نیال و نیز در ایتالیا، و بط نیال سئوپائولو در برزیل از مهمترین آنها به شمار می آید.
بی نیال یا دو ساله ، یک الگوی مناسب برای بازتاب فعالیت های هنرهای تجسمی در همه جای دنیاست. هنرهای تجسمی و به خصوص نقاشی و مجسمه سازی بیشتر از دیگر هنرهای بصری نیاز به زمان برای خلق و ارائه دارد. و جشنواره سالانه نمی تواند همگام با روند خلاقیت هنری هنرمندان یک کشور باشد . از طرفی با تجربه ثابت شد گذر زمانی حدود دو ال لازم است تا دیدگاه هنرمندی تغییر کند و یا یک آماتور به یک هنرمند پیگیر ه و به اصطلاح حرفه ای تبدیل شود.

در تهران بی نیال ها در دو دوران تاریخی برگزار شده است.
نخستین دوره آن مربوط به سالهای قبل از انقلاب است و دوره دوم آن مربوط به پس از انقالاب است. نخستین نمایشگاه دو سالانه نقاشان ایران بعد از انقلاب از بیشت و هشتن آذر ۱۳۷۰ در موزه هنرهای معاصر، فرهنگ سرای نیاوران در مجموعه فرهنگی ازادی بر پا شد .
مسئولین برگزاری هدف هدف از برگزاری این نمایشگاه را – سنجش فعالیت های نقاشان .

ارتقای کمی و کیفی هنر نقاشی – هدایت رقابتسالم بین هنرمندان – کشف استعدادهای درخشان و حمایت از آن اعلام کردند . افزون بر هدف های مرتبط بر نخستین نمایشگاه دو سالانه نقاشان ایران، دست اندکاران برپایی نمایشگاه کوشیدند تا عرصه گسترده برای هماورد طلبی هنرمندان نقاش کشور فراهم آورد، تا این گروه ضمن ارج و قدر نهادن بر هویت هنر اسلامی خود را برای ورود به گستره ای فراتر ازوابستگی های ملال آور الگوهای هنری آماده کردن و این زبان بی نیازاز مترجمان را با خلاقیت و ابتکار و هوشیاری و درک نیازی حقیقی جامعه بیامیزد و با آفرینش سبک های نو که متضمن بنیان گذاری و اقوام هنر انقلاب و تلاش برای رسیدن به ارزش های هنری خود در آفریده های هنری با استفاده از تجربیات دیگران است، راه را برای آیندگان هموار سازند.

دومین بی نیال نقاشی در هجدهم تیر ماه ال ۱۳۷۲ برگذار گردید که ریاست نمایشگاه سید محمد صحفی و دبیر نمایشگاه ایرج اسکندری تربقانی بوده است.
سازماندهی نمایشگاه با مرکز هنرهای تجسمی و با همکاری موزه هنرهای معاصر، مجموعه فرهنگی آزادی، فرهنگسرای نیاوران ، تالار وحدت و نگارخانه هنر اطران بوده است.
سومین بی نیال نقاشی هم در دی ماه سال ۱۳۷۶ برگزار شد. و بر خلاف بی نیال های گذشته آثار به نمایش در آمده در این بی نیال به صورت کاتالوگ و نوشته منتشر نگردید بنابراین از این بی نیالمدارک تصویری در دست نداریم.
بی نیال پنجم در تابستان و پاییز سال ۱۳۷۹ برگزار شد. مجموعه آار این بی نیال در موزه هنرهاط معاصر ایرانو با سازماندهی مرکز هنرهای تجسمی به نماطش گذاشته شد. بی نیال ششم در تاریخ دهم تا بیست و دوم دط ماه سال ۱۳۸۲ براط نخستین بار از سوی انجمن هنرمندان نقاش ایران و ا همکاری مرکز هنرهاط تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در محل موزه هنرهای معاصر تهران بر گذار شد.

سیاست گذاری این بی نیال حمایت از نقاشی های با کیفیت که از هنرهای ایرانی و حال و هوای ایرانی استفاده کرده بودند. اهمیت به هنر جوانان و برگزاری همایش نقد هنر در کنار بی نیال از نکات بسیار قالب توجه این دوره محسوب می گردد.

۲-۲ بررسی آمار شرکت کنندگان زن و آثار انتزاعی آنها در بی نیال ها.
در بی نیال اول ۵۵۰ هنرمند با ۲۶۰۰ اثر شرکت کردند که در پی انتخاب اولیه ۲۶۴ هنرمند با ۴۰۰ اثر به مرحله مهایط راه یافتند که از این تعداد، زنان شرکت کننده ۶۲ نفر بوده اند که ۹ تن از آنها آثار انتزاعی ارائه کرده بودند.
در بی نظیال دوم تعداد شرکت کنندگان ۱۳۰۰ نفر و آثار رسیده ۳۰۰۰ اثر بود که از این تعداد ۵۳۴ هنرمند و ۷۳۰ اثر پذیرفته شد. که تعداد ۱۶۴ نفر از آن ها زن بودند، و از بین آثار این هنرمندان زن ۳۷ اثر، انتزاعی بود.

در بی نیال سوم ۱۵۵۵ هنر مند و تعداد آثار رسیده ۲۳۵۶ اثر و تعداد پذیرفته شدگان ۵۸۹ نفر و آثار پذیرفته شده ۷۲۰ اثر و تعداد زنان شرکت کننده ۷۸۹ نفر بوده اند و زنانی که آثار شان پذیرفته شده بود ۲۱۲ نفر بودند که از این مجموع ۶۴ اثر انتزاعی بود.
در بی نیال چهارم تعداد شرکت کنندگان ۱۳۸۸ هنرمند، تعداد آثار رسیده ۲۷۵۳ اثر؛ از این تعداد ۳۴۲ نفر به همراه ۴۱۷ اثر به نمایشگاه راه یافتند و تعداد زنان شرکت کننده ۷۲۵ نفر بودند که ۱۰۹ تن از آنان آثارشان پذیرفته شده بود .

البته هیچ کاتالوگ ویا کتابچه تصویری از بی نیال چهارم منتشر نشده است. بنابراین در بخش بعدی این رساله نیز به آثار مربوط به این بی نیال نیز پرداخته نشده است.
در بی نیال پنجم کل شرکت کنندگان ۱۳۷۱ نفر بودند، تعداد آثار ارائه شده نیز ۵۲۹۰ اثر بود که از این میان ۸۳۲ نفر زن بودند، و در نهایت آثار ۱۲۰ هنرمند با مجموع ۱۵۳ نقاشی به نمایشگاه راه یافتند. از این آثار راه یافته تعداد ۵۳ نفر زن بودند. تعداد ۲۰ اثر انتزاعی توسط زنان در این دوره ارائه شده بود.

در بی نیال ششم ۱۸۷ اثر از ۱۳۸ هنرمند در دو بخش مسابقه و مدعوین به نمایش در آمد. از این تعداد، ۵۶ نفر از هنرمندان شرکت کننده زن بودند و از بین آثار این زنان شرکت کننده ۲۴ اثر انتزاعی در بخش مسابقه ارائه شده بود. و ۱۵ اثر انتزاعی هم در بخش مدعوین.

پیشگفتار:
مسأله و امور مربوط به زنان همواره به خصوص در سه دهه اخیر از بحث انگیزترین مسائل روز بوده است.
حضور زنان در هنرهای تجسمی نیز- چه به عنوان هنرمند چه به عنوان سوژه از بحث های جالب توجه بوده است که چندان به آن توجه زیادی داشته اند. حضور زنان در حیطه هنر ایران موضوعی است که چندان به آن به طور علمی و پژوهشی پرداخته نشده. علت انتخاب این موضوع شاید پژوهشی هر چند کوچک و ناچیز در این حیطه بوده است.

در هنر معاصر ایران و در واقع در نقاشی مدرن و نوگرای ایران عرصه برای حضور هنرمندان زیادی از جمله زنان بسیاری در هنرهای تجسمی ایران و مشخصاً نقاشی شد. علت انتخاب آثار انتزاعی شرکت داده شده در بی نیال های پس از انقلاب، بررسی آثاری بوده است که در یک مقطع زمانی خاص که شاید بتوان بی نیال ها را «یک فاصله نسبی که برآورد کرده اند برای برای این که در یک اجتماع تحولات و دستاوردهای جدیدی پیدا شود» بر شمرد و در این مقطع مابه صورت یک جا آثاری را داریم که می توان آنها را آخرین تحولات و شاید بضاعت نقاشی ایران در آن مرحله بر شمرد.

به مین منظور تاریخ تحولات هنری دهه های اخیر ایران و دهه های اولیه ورود در رنسته به ایران مورد بررسی قرار خواهد گرفت. و پیشینه آثار انتزاعی اولیه هنر معاصر ایران مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین حضور زنان در هنر های تجسمی ایران چه به صورت سوژه و چه به صورت هنرمند، بررسی می شود. نیز آثار ارائه شده در بی نیال های پس از انقلاب از لحاظ کمی و آماری مورد بررسی قرار می گیرد. در واقع حضور زنان به لحاظ آماری مورد بررسی قرار می گیردو همچنین آثار انتزاعی ارائه شده به صورت مختصر و در حد بضاعت بررسی خواهد شد و در نهایت هم چهار تن از نقاشان زن و آثارشان معرفی می شود.