مقاله شناخت کودک از دیدگاه روانشناسی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله شناخت کودک از دیدگاه روانشناسی دارای ۹۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله شناخت کودک از دیدگاه روانشناسی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله شناخت کودک از دیدگاه روانشناسی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله شناخت کودک از دیدگاه روانشناسی :

فصل اول: مطالعات پایه و زمینه

۱-۱) بخش اول (پایه ):
برخورد روانشناسانه با موضوع

۱-۱-۱) شناخت کودک از دیدگاه روانشناسی
شناخت صحیح و کامل کودکان اساسی ترین شرط در موفقیت در تربیت و اموزش کودک است .انسان در هر دورهای از رشد دنیای مخصوص به خود را دارد ، یعنی به تناسب رشد فکری و عاطفی خیان پیرامون خود را به گونه ای خاص می شناسد. به همین علت است که با افزایش سن و تحصیلات و تجربه همه ی افراد نسبت به ادراکات و پندارهای گذشته خود با نظری انتقادی نگاه می کنند و گاه برخی افکار و باورهای خود را انتقادی می خوانند ، بنابراین در هر دورهای از سن باید محرک ها و موجودات و خصو صیات محیط را در حد فهم کودک به او شناساند و هدف مهمی که در کودکستان در این زمینه وجود دارد این است که موضوعات اموزشی و اجتماعی و طبیعی که برای رشد عقلی و جسمی کودک کودکان انتخاب میشوند اولا ساده ثانیا قابل مشاهده و تجربه و ثالثا دارای اطلاعات و روابط درست از نظر علمی باشد . به این دلیل از کودکستان انتظار نیست که معلومات و اطلاعات علمی وسیعی به کودکان بدهد اما این انتظار وجود دارد که انچه را میاموزد از نظر علمی درست و منطقی باشد .

ویژگیهای کودکان مخصوصا در جنبه های ذهنی و عقلانی و عاطفی و نیز محدودیت در تجربیا ت زندگی حاکی از عدم برخورداری انان از رشد و توان ذهنی و عقلانی در حد بزرگسالان است و از سوی دیگر بر خصوصیات شدید عاطفی و احساسی و تاثیر پذیری مخصوص این گروه سنی اشاره دارد . غلبه عواطف بر جنبه های عقلانی اکثرا موجب ان میشود که کودک بخصوص در مرحله پیش دبستانی از طریق بازی و فعالیت های هنری اسانتر و سریع تر جذب برنامه های اموزشی میشود و پرورش وی با موفقیت بیشتری امکان پذیر باشد .

ضمن اینکه دراین گونه فعالیت ها کودکان از ازادی عمل و تفریح و تنوع لازم بهرهمند میشوند و اینگونه فعالیت ها برای انها جذابیت و گیرایی بیشتری دارند . با شرکت دادن بچه ها در کارهای جمعی و تشویق انها به کمک و همیاری می توان محبت متقابل میان انها بوجود اورد .
وجود خصایصی چون تخلیل و خیال پردازی و خصوصیات برجسته عاطفی در دوران کودکی حاکی از تناسب هر چه بیشتر زبان هنر با زبان و گرایشات طبیعت این گروه سنی دارد .برخی از این خصوصیت ها عبارتند از :
الف-کنجکاوی:
میل به جستجو گری و شناخت پدیده های اطراف از همان دوران کودکی در انسان مشهود است . این حس سبب سوالات پی در پی کودک میشود و انگیزه های لازم جهت دقت در دیدن و شنیدن مطالب تازه فراهم میشود و استقبال انان را از موارد گوناگون و خواندنی و ذاستانهای علمی و ماجراجویی را موجب میشود.

ب- بازی:
بازی به عنوان یکی از بارزترین خصوصیات کودکان مطرح میشود.بازی های کودکان به صورت متنوع انجام میشود و همگام با رشد کودک با تاثیر پذیری از رغبت ها و نیازهای وی در هر مرحله اشکال و خصو صیات تازه ای می یابد . در سنین زیر ۶ سال که سنین قبل از دبستان افراد نامیده میشود گرچه کودک در میان جمع بازی میکند ولی از تامل انها بهره مند نیست .به تدریج به مقتضای رشد و خصایص و نیاز های جمعی خود در بازی هایش از قواعد جمع پیروی میکند .

مواد مهم و اصلی برای بازی کودکان عبارتند از فضای وسیع ووقت کافی و مناسب تا بتواند بنا به سلیقه و توانایی و میل خود از انها استفاده کند . کودکان از میان فعالیت ها انهایی را بر میگزینند که بیشتر مطابق نیازشان باشد .از جمله وسایلی که در علاقه و فکر خلاق کودکان بسیار با اهمیت است میتوان گل رس – مداد رنگی- وسایل نقاشی –معماها را نام برد.
سه چرخه – اسکیت – تاب و زمینی که بتوانند در ان بیل بزنند و خانه سازی کنند بیش از هر چیز کودکان را به فعالیت های عضلانی و حرکت های سریع تشویق میکند .در واقع وسایلی مانند بیلچه ،شن کش،جارو و اسباب نجاری و کشاورزی که بوسیله ان بتوانند عملا کار کنند خیلی بهتر و موثرتر از اسباب بازی های گران قیمت و به ظاهر زیبایی هستند که نتوان با انها کاری انجام داد.
ج- تخیل:
کو دکان دنیای تخیلی خود را دارند بسیاری از ایشان در طبقات سنی زیر۷ سال دنیا را ان طور تجسم می کنند که باید باشد نه ان که هست و همین امر باعث می شود محیط طراحی برای کودکان ان فضایی نباشد که معمار بدون شناخت ان را طراحی میکند.

به طور کلی از خصوصیات بارز دنیای کودکان تخیل و خیال پردازی انها است که به گونه ها و اشکال گوناگون صورت میگیرد چنانچه زندگی کودکان بین تخیل و واقعیت نوسان دارد .
نقش تخیل در دنیای کودک را میتوان در بازی های نمایشی انها بخوبی مشاهده کرد که از حدود۵ /۱ سالگی اغاز و تا سالها بعد ادامه می یابد .
در نتیجه پرورش تخیل در کودکان در رشد ذهنی و پرورشی و قدرت خلاقیت واستعدادهای هنری و علمی اهمیت زیادی دارد و در حل مسایل و مشکلات و انجام فعالیت های ابتکاری و ابداعات گوناگون موثر واقع می گردد.

د- نقاشی :
برخی تصور میکنند که نقاشی برای کودکان فقط سرگرمی است اما اگر با دید عمیق و روان شناسانه بنگریم میفهمیم که تنها وسیله سرگرمی نیست بلکه وسیله خلاقیت نیز میباشد . در واقع این عواطف درونی اوست که به صورت بر دیوار خانه و یا کتاب بزرگتر ها نمایان میشود و متناسب با علاقه درونی از رنگهای مختلف استفاده میکند . امروزه روانشناسان دریافته اند که هر خطی که کودک میکشد و هر رنگی که به کار میبرد دارای معنا و مفهوم خاصی است و از تمایلات درونی او ناشی میشود.
ه- شعر و سرود:
اصولا کودکان کلمات اهنگ دار و موزون را سریع می اموزند .موسیقی در واقع جزئی از تربیت هر انسان است .در این میان بکار گیری حافظه کودکان مهم نیست بلکه انچه مطرح می شود بیان صحیح کلمات *اهنگها و اشعار و سرودها ست .حرکات همراه با کلام و مفاهیم نیز به اموزش کودک کمک می کند .
و- قصه و داستان :
قصه گویی برنامه ای است ارام بخش که ارامش پر عاطفه را هم به قصه گو و هم به شنوندگان هدیه می کند.هنر قصه گویی مانند هنر های دیگر ساخته و پرداخته امروز یا دیروز نیست . قصه گویی هم زمان با خلقت انسان بوده و انسان ذاتا از شنیدن قصه لذت می برد .
قصه ها در واحد کار ضمن اینکه خلاقیت کودکان را افزایش می دهد سبب گسترش خزانه لغات انها نیز می شود و مجموعه ای از نکات علمی و اجتماعی و اخلاقی را به صورت غیر مستقیم و جذاب به انها ارایه می دهد .
ی- حرکات ورزشی :
در اموزش کودکان *حرکات ورزشی با بازی همراه خواهد بود و مربی سعی خواهد کرد با حرکاتی که کودکان در حین بازی انجام می دهند به توان جسمی انها نیز توجه داشته باشند .

۱-۲) مراحل رشد کودک
۱-۱-۲-۱)خصوصیات کودک ۳ ساله

الف – رشد جسمی :
در این سن وزن و ثد کودک به سرعت رشئ میکند و رشد سریع جسمی امکان یادگیری مهارت های حسی- حرکتی دقیق تری را فراهم می سازد و به این دلیل تحرک و فعالیت جسمانی کودک بیشتر می شود . در این سن به دلیل رشد سریع عضلات و کشیدگی استخوانها کودک زود خسته می شود به این دلیل باید مدت فعالیت کودک محدود باشد و بعد از استراحت مثلا نیم ساعت دوباره به فعالیت بپردازد .کودک از فعالیت های پر تحرک لدت میبرد ودر بکار بردن دست و پا و حفظ تعادل بدن مهارت بیشتر پیدا می کند ولی هنوز برای انجام فعالیت های ظریف و هنری مانند نوشتن و نقاشی کردن و استفاده از اسباب بازی های ترکیبی ماهرانه امادگی ندارد و وارد کردن کودک به این فعالیت ها ممکن است انگیزه انها را برای علاقه و اذامه کار از بین ببرد . برای ماهر ساختن انشتان و عضلات کوچک استفاده از اسباب بازی های ترکیبی ساده مناسب است و فعالیت هایی چون بازی با شن و خمیر و یا برش کاغد و مقوا و اشکال به این امر کمک میکند .
مدت فعالیت های کودک بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه است به این دلیل در تماشای فیلم و شنیدن قصه نیز نباید بیشتر از این مدت او را به دقت و توجه به این گونه کارها وادار کرد . در این سن کودک قادر است لباس بپوشد ، قادر است خطوط منظم یا بزرگ و نقاشی های ساده را رسم کند . مدل های نقاشی کودک در این سن باید تصاویر بزرگ باشد . در این سن ساعات خواب کودک منظم تر میشود و وابستگی او به والدین کم می گردد و مدت اقامت کودک در کودکستان بهتر است ۳ تا ۴ ساعت باشد .
ب- رشد ذهنی کودکان ۳ ساله :
دامنه علائق کودکان به افراد و اشیاء و محیط اطراف بیشتر میشود ،تکلم کودکانه را از دست می دهد و چنانچه به زبان کودکانه با او سخن بگوئیم ناراحت میشود . کودک به تدریج از تجربیات گذشته خود در فعالیت های جدید استفاده میکند و به عبارت دیگر انتقال یادگیری در او قوی تر می شود .کودک می تواند نسبت به پیشامد های اشنا پیش بینی کند و به این دلیل میتوان با روش

حل مسئله موضوعات اموزشی ساده را به او اموخت مثلا چای شیرینی که از حل شدن قند +چای حاصل می شود یا از اسمان ابری باران می بارد . کودک نسبت به شنیدن داستان علاقه نشان می دهد و می تواند پیام خای داستان را درک کند به شرط انکه متناسب با سطح فکری او انتخاب شده باشد .او در پایان ۳ سالگی رنگها را تا حدودی تشخیص می دهد و مفهوم اعداد ۱تا ۲۰ رابا تفاوت های انها می شناسد .
ج- رشداجتماعی کودکان ۳ ساله :
کودک برای داشتن همبازی اظهار علاقه می کند اما تحمل کودکان بسیار و بازی های شلوغ را ندارد .به این علت کلاس های مهد کودک باید جمعیت اندکی داشته باشد .کودک را نباید به بازی های دسته جمعی مجبور کرد بلکه باید او را به تماشای کودکان دیگر گماشت تا داوطلبانه به انها بپیوندد .وابستگی کودک به پدر و مادر هنوز ادامه دارد به این دلیل رها کردن کودک به مدت طولانی سبب اضطراب او می شود.حس استقلال طلبی در کودک ظاهر می شود که گاه به صورت لجبازی و مقاومت در برابر دستور والدین یا دفاع از خواسته ظاهرمیشود .کودک میتواند رعایت حقوق خود و دیگران را در بازی- خوردن و استفاده از امکانات یاد بگیرد.

د- رشدعاطفی کودکان ۳ ساله :
تائید و تشویق بزرگسالان در کارهایی که انجام دهند برای او اهمیت پیدا میکند و به تشویق نیازمند است .او موقعیت خانواده و اداب و رسوم ان را دررفتار ودر گفتار خود منعکس می کند . ابرازهیجان کودک اشکارتر می شود .صراحت عاطفی پیدا می کند .در برابر لجبازی و مقاومت کودک بی اعتنایی و عدم دخالت و از بین بردن عامل بهانه جویی مفید است .معیار انتخاب دوست برای

کودکان رفتار محبت امیز و سازگاری و اطاعت پذیری از یکدیگر و همسویی و همانندی در علائق می باشد .تشویق و تائید والدین برای او مفید است .حسادت در کودک برای او اشکارتر می شود .واکنش کودک در مقابل محدودیت به صورت قهرکردن ،سکوت،ناسازگاری و تخریب اشیاء و و کتک کاری اشکار می شود .نظام هیجانات و عواطف کودک ثبات بیشتری پیدا می کند و حالت او قابل تشخیص می گردد.

۱-۱—۲-۲) خصوصیات کودک ۵-۴ ساله:
الف – رشد جسمی :
از جای بلند بالا میرود.بدون کمک دیگران از پله بالا و پایین می رود .دوچرخه سواری یاد میگیرد. به راحتی توپ را پرتاب می کند.تسلط کامل به گرفتن مداد دارد و قادر به استفاده از ان است . میتواند لی لی بازی کند.
ب- رشد ذهنی کودکان ۵-۴ ساله :
بازی های گروهی را که تابع قواعد و مقررات ساده باشند دوست دارند. او بسیار کنجکاو است و قدرت تقلید زیادی دارد. شناخت او از محیط مطابق تجربیات ملموس است و میان تخیل و واقعیت تفاوتی قائل نیست .
ج- رشداجتماعی کودکان ۵-۴ ساله :
به دوستان دیگرخود علاقه بیشتری نشان میدهد .بازی های گروهی را با دوستان هم سن یا با والدین دوست دارد.کودکان دیگر را در اموال خود شریک می کند و برای خود دوستان مخصوص انتخاب می کند .
د- رشدعاطفی کودکان ۵-۴ ساله :
از نظر رشد عاطفی هنوز وابستگی به والدین وجود دارد و به همین علت روزهای اولین ورود او به کودکستان برای او مشکل است .اما قدرت سازگاری او با محیط افزایش می یابد و به زودی با محیط جدید اشنا می گردد.نقاشی هایش ارتباط بیشتری با تخیل و عواطف او پیدا میکند .لجبازی کودک کمتر می شود و به اداب و رسوم اخلاقی را بر اساس تقلید از بزرگان رعایت میکند و به همین علت سن مناسبی برای اشنایی کودک با رفتار های اخلاقی در غالب رابطه به الگو های رفتاری از طریق تجربه های غیر مستقیم می باشد.

۱-۱-۲-۳) خصوصیات کودک ۶ ساله:
الف – رشد جسمی :
رشد جسمانی کودک سریعتر می گردد . دندانهای شیری را از دست میدهد ولازم است اطلاعات در مورد طبیعی بودن این امر داده شود تا ان را دلیل بر زشتی تلقی نکند . وزن او سبکتر میشود و لاغرتر به نظر میرسد .
ب- رشد ذهنی کودکان ۶ ساله :
علایق کودک وسیع تر می شود به این دلیل انتظارات و در خواست های او نسات به مسائلی که قبلا به ان توجهی نداشته است جلب می گردد .از روی تصاویر اشیاء را می شناسد و کاربرد انها را تشخیص می دهد .درباره مشاهدات خود قضاوت و نتیجه گیری می کند. سوالات کودک درباره ی مسائل پیچیده تر مطرح می شود ماننئ تفاوت انسان و حیوان و وجود خداوند و امثال ان کودک زمان حال را درک می کند و به زمان گذشته و اینئه و پیوستگی ان به زمان حال نمی اندیشد

.
ج- رشداجتماعی کودکان ۶ ساله:
علاقه به داشتن همبازی زیاد می شود .تایید و یا ترک کردن دوستان دراو تاقیر می گذارد .
اگر بزرگسالان در بازی کودکان دخالت کنند و ان را زیر نظر و کنترل قرار دهند ناراحت می شود و میل به سر کشی و بی نظمی در او افزایش می یابد . برتری طلبی در کودک افزایش می یابد و چنانچه بازی های گروهی به صورت هدایت شده به انان ارائه شود این ویزگی کاهش می یابد.

د- رشدعاطفی کودکان ۶ ساله :
حالت فرماندهی و تهاجم افزایش می یابد و نسبت به خواسته های خود و انتظارات والدین و مربیان حساس است. در عین حال روز های اول کودکستان و یا شرایط جدید برای او مشکل است . شرایط غیر رسمی و پر تنوع کودکستان و رفتار مربیان با تجربه سرعت علاقه کودک را جلب خواهد کرد .

۱-۱-۳) کاردانی کودک:
الف- استفاده از مواد دست ساز :موادی مانند ماسه، اب ،خمیرو مکعب ها امکانات اموزشی غنی را برای کودکان فراهم می سازند . کودک مواد شکل نیافته را با خواسته های خود منطبق می کند و در نتیجه این مواد به طرق مختلف در مقاطع مختلف رشد استفاده میشوند .
مواد دست ساز به کودکان مضطرب و عصیانی کمک می کند تا ارام بگیرند .تمرکز بر روی مواد اولیه ای که در اختیار دارند وکاری که برای ساختن انجام می دهند به بازیابی ارامش انها کمک می کند .
ب- استفاده از حیوانات :حیوانات بهترین اسباب بازی پاسخده هستند ،انها کنش و واکنش دارند .کودکان عموما مجدوب موجودات زنده می شوند و دوست دارند انها را لمس کنند ، با انها بازی کنند و از انها نگهداری کنند . اصولا اشنایی با حیوانات فرصت های بی شماری را برای یاد گیری کودکان فراهم می کند.

ج- ادبیات کودکان :کتاب ها به کودکان کمک می کنند که انها از جمله بندی پیچیده تری استفاده کنند و توانایی خواندن را زودتروموفقیت امیزترازکودکانی که فاقد چنین تماسی بوده اند رشد می دهند.کتاب موجب تقویت حافظه می شود و به درک فهم کودک از احساسات خودشان و در روابط اجتماعی کمک میکند .
د- بازی های نمایشی :وانمو

د کردن یک کار جدی برای کودکان است . انها دنیای خیالی خودشان را با هر ابزاری که در دست داشته باشند خلق می کنند و نقش های خودشان را به طور نمایشی به اجرا در می اورند .
۱-۱-۴) کودک و بازی:
۱-۱-۴-۱) تاریخچه بازی
شروع بازی را می توان به گذشته های دور حتی از بدو پیدایش انسان نسبت داد . در حقیقت بازی جزئی از زندگی انسان از بدو تولد تا زمان مرگ است و در کل تاریخچه بشریت مندرج است . انسان از نظر فیزیولوژیکی نیاز به جنبش و حرکت دارد و بازی جزء مهم این جنبش و حرکت است .
بازی های گروهی به صورت بازی های نمایشی از عبادت ارواح و پرستش اشیاء گرفته تا رقص و شکار و جنگ مجموعه ای از براوردن نیازهای جسمانی و دهنی افراد را فراهم کردند .در ابتدا بازیچه ی بشر اشیاء خام و طبیعی بود مانند قطعه ای سنگ و حرکت دادن و پرتاب ان . با رشد ذهنی و اجتماعی انسان امکان دست کاری در اشیاء طبیعی را بوجود اورد و ابداع زبان در جهت انتقال اندیشه ها و تبادل اطلاعات بدعت جدیدی در بازی بوجود اورد .
۱-۱-۴-۲) تعریف بازی
در فرهنگ وبستر (webster) بازی به صورت های زیر تعریف شده
الف- حرکت ، جنبش،فعالیت ، به مثابه حرکت عضلات
ب- ازادی یا محدوده ای برای حرکت یا جنبش
ج- فعالیت یا تمرین برای سرگرمی و تفریح یا ورزش
در این تعریف بازی و ورزش دو کلمه قابل تبدیل به یکدیگر تعریف شده اند و چندان تفاوتی با هم ندارند .
فرهنگ عمید بازی را به عنوان اسم چنین تعریف می کند : سرگرمی به چیزی ورزش ،تفریح،قمار
ویلیام استرن در کتاب روانشناسی در دوره ی کودکی می گوید : بازی غریزه ای برای رشد و نمو استعدادها بوده و یا تمرین مقدماتی برای اعمال اتی می باشد .

پستالوژی (pestalozzi ) نیز اعتقاد داشت که باری از طریق درگیری ها ،سرگرمی ها ،کوشش ها و فعالیت ها بر مجموعه اعمال لازم برای زندگی فرد کمک کرده و از این طریق انسجامی محکم میان روح و جسم برقرار می کند . طرفداران فروبل بازی را به مثابه ساده ترین راه بیان نیروی سازنده کودک در نظر می گیرند .
۱-۱-۴-۳) اهمیت بازی:
( بازی کودک کار اوست و کارش بازی)
کلمه بازی کلمه خوبی نیست زیرا به فعالیت های مختلف و متعددی اطلاق میشود و در زبان عامه نیز امری بی اهمیت و پیش پا افتاده و بی اهمیت جلوه میکند . برای یک کودک بازی به منزله(( شغل و کار است )) ولی برای بزرگترها بازی به معنای وقت گدرانی بوده و برای ساعت های فراغت در نظر گرفته میشود. بزرگترها هم هنگامی که باید کارکنند بازی میکنند! بچه ای که در حال بازی است بهیچ وجه وقت خود را تلف نمیکند و کارهایی که از نظر بزرگتر ها مهم به نظر میرسد – برای مثال لباس پوشیدن ، خوردن یا کمک در کارهای خانه بهیچوجه مهمتر از بازی کودکان نیستند . بازی کردن بهترین راه صرف وقت کودکان است . بازی یکی از اساسی ترین و سازنده ترین مراحل در رشد بچه هاست.
برنامه اموزشی مهد کودک ها به طور کلی از از بازی تشکیل میشود . معلمان روشنفکر به خوبی میفهمند که وقتی کار به عنوان کار به کودک عرضه میشود افسردگی و کسالت در چهره اش نمایان میشود .در این بین تنها کار معلم و مربی هئایت بازی هاست به سمت برنامه های اموزشی . و در واقع موفقیت یک مربی تماما بستگی به نحوه استفاده از اقسام بازی ها در اموزش طفل دارد .

کدام بازی بهتر است ؟
هر نوع بازی دارای اهمیت خاص خود بوده و در پیشرفت فیزیکی،حسی و هوشی یا اجتماعی کودک نقش موثری دارد . اشتباه محض است که یکنوع بازی را کم ارزشتراز دیگری بدانید و جلوی بچه را بگیریم . تخیل طفل همیشه در حال فعالیت است و او از ان بازی که لذت میبرد مطلب می اموزد .
بعضی بازی ها جنبه تمرین و تکرار دارند و برخی دیگر برانگیزنده و خلاق می باشند. نمیتوانید از او انتظار داشته باشید که در تمامی اوقات شیوه خاصی برای بازی انتخاب کند.
۱-۱-۴-۴) بازی از نظر فروبل:

تعاریف مختلفی از بازی به عمل امده است . مثلا بازی از نظر فروبل وسیله شکوفایی طبیعی استعداد و علایق کودکان می باشد . جان دیوی بازی را فعالیتی می داند که اگاهانه و به قصد رسیدن به نتیجه ای معین انجام نمی گیرد وهمین عامل بازی را از کارمتفاوت می سازد.
برای بازی دو نوع تئوری مشخص بیان شده است :
الف- تئوری های کلاسیک .
ب- تئوری های دینامیک و پویا .
الف- تئوری های کلاسیک :
که خود عبارتند از :
۱- تئوری مصرف انرزی مازاد :
به عقیده شیلر وقتی انرزی جسمانی و روانی به حد اشباع رسید و به موقع صرف فعالیتها و کار روزانه نگردید اشتغال به بازی در کودکان این انرزی زیاد را از طریق بازی مصرف می کند . بنابراین تئوری ،نقش بازی ایجاد تعادل در انرژی کودک است.
۲-تئوری تنش زدایی:
هنگامی که انرزی بدن به حداقل می رسد و بدن نیاز به کسب انرزی پیدا می کند به بازی متوسل می شود تا از این طریق انرزی از دست رفته خود را به حد تعادل برساند و حالت برقراری یا تنش یعنی حالت نیازمندی بر طرف گردد .

۳-تئوری پیش تمرین :
که بر طبق این نظریه کودک در جریان بازی مهرت ها و فعالیت هایی را که باید در دوران بزرگسالی انجام دهد از طریق بازی فرا می گیرد . به عقیده این گروه از روان شناسان وقتی که کودک مهمان نوازی می کند در حقیقت خود را برای اداب مهمانی در بزرگسالی اماده میکند .
ب- تئوری های دینامیک و پویا :
در این تئوری ها راجع به علت بازی انچنان که در تئوری های کلاسیک بحث میگردد توجه نمی شود ،بلکه هدف تحویل محتوای بازی و معنای بازی از نظر روانشناسی است .در این گروه به دو تئوری پیازه و فروید اشاره می شود .
تئوری پیازه : بر اساس نظریه پیاژه بازی راهی است برای شناسایی جهان ناشناخته توسط کودک و به تعبیر پیازه نوع بازی کودکان و محتوای ان با وضعیت محیطی و خانوادگی فعلی انها تطبیق می کند .با این تعبیر بازی در رشد هوش کودک نقش حیاتی دارد و تا حدودی حضور ان در رفتار ادمی همواره مشهود است .
تئوری فروید : فروید بازی را فعالیتی تخلیه ای و ارام بخش می داند که کودک بوسیله ان سرکوفتها و ناکامی ها و موقعیت های دشوار زندگی خود را با پناه بردن به بازی تخلیه می کند . به عقیده فروید کودک از طریق اینگونه بازی ها امادگی مقابله با مشکلات زندگی را پیدا می کند و در اینده قادر خواهد بود در مقابل ان مقاومت بیشتری بکند.

۱-۱-۴-۵) اموزش از طریق بازی :
بازی به کودک کمک میکند که کنترل اعضای بدنش را به دست گیرد ،مهارت های بدنی خود را کامل کرده و بین عضلات خود هماهنگی و نهایتا حواس پنجگانه خود را تقویت نماید. اموزش امری است که در کنار بازی بخودی خود صورت می پذیرد .

بازی در اموزش پیش دبستانی یکی از راه هایی است که به مربی کمک میکند تا بخشی از مفاهیم اموزشی را در ضمن بازی به طور غیر مستقیم به کودک بیاموزد . بازی ها باید متناسب با فضای اموزشی و در ارتباط با واحد کار باشند.

۱-۱-۴-۶) انواع بازی:
مناسب ترین تقسیم بندی از بازی به دو صورت اموزشی و غیر اموزشی انجام گرفته است.تفاوت این نوع بازی ناشی از تفاوتی است که در هدف های ان وجود دارد .معمولا مهمترین هدف در بازی های اموزشی انتقال دانش یا مهارت خاصی است که کودک باید به صورت یادگیری ان را بیاموزد .هر چند که جنبه سرگرمی و ازادی عمل در ان رعایت شود و در این بازی ها هدف ان است که کودک به کندو کاو درباره مسائل پیرامون خود بپردازد .

۱-۱-۵) کاربرد بازی در اموزش
بازی به کودک کمک میکند که کنترل اعضای بدنش را به دست گیرد ،مهارت های بدنی خود را کامل کرده و بین عضلات خود هماهنگی و نهایتا حواس پنجگانه خود را تقویت نماید. اموزش امری است که در کنار بازی بخودی خود صورت می پذیرد.
بازی در اموزش پیش دبستانی یکی از راه هایی است که به مربی کمک میکند تا بخشیی ازمفاهیم اموزشی را در ضمن بازی به طورغیرمستقیم به کودک بیاموزد . بازی ها باید متناسب با فضای اموزشی و در ارتباط با واحد کار باشند.درغالب کلاس های مهد کودک و کودکستان چهار نوع بازی معمول است .

۱-۱-۵-۱) بازی های اموزشی:
الف-بازی دستی : که معمولا بر اساس مطالب اموزشی خاصی انتخاب می شوند .از انواع این بازیها میتوان اسباب بازی های معما گونه را نام برد که شامل چند قطعه از یک تصویر است و کودک باید با استفاده از این قطعات تصویر اصلی را بسازد و با اسباب بازی هایی که در جدا کردن ویا سر هم کردن ان یک رمز و یا یک راه هوش مندانه وجود دارد و لازمست که این طریق اسباب بازی ها را که (پازل) و (معما) گویند بر حسب سن و سطح هوش کودکان انتخاب گردد.
ب- بازی های ساختمانی ( لگو ):که کودکان بوسیله ان می توانند طرح های مختلفی بسازند و چنانچه طرخ های خلاف و جدیدی ساخته شود نشانه هوشمندی کودک و مهارت پیشرفتی او تلقی می شود .وسایل اموزش ریاضی و علوم که از طریق بازی مفاهیم علمی را میاموزد نیز از این دسته به شمار می اید .

۱-۱-۵-۲) بازی های جسمانی یا بدنی :
بازی هایی هستند که به فضایی مناسب و خاص نیاز دارند زیرا باید این بازی های ورزشی بوسیله ابزارهای معینی انجام گیرد .هدف از بازی های جسمانی نیرومندی عضلات و رشد بدن است .از انواع دیگر این بازی ها بازی هایی است که برای رشد حسی و حرکتی عضلات کودکان مثل حرکت انگشتان یا حرکت چشم، لب، زبان، پا و سر انجام می گیرد . مثلا وقتی با مکعب های پلاستیکی خانه می سازد .رشد مهارت های حرکتی او یک هذف اموزشی است . تمام بازی هایی که در زمان ورزش انجام می گیرد جزو بازی های جسمانی محسوب می شود .

۱-۱-۵-۳) بازی های نمایشی:
برای انجام این بازی ها باید داستان یا سناریوی مشخص تهیه شود و در مدرسه امکانات لازم برای تمرین و نمایش وجود داشته باشد . هدف از این بازی ها ان است که کودک خود را در قالب بزرگسالان تصور کند و از این طریق به رشد عاطفی و شخصیتی او کمک شود .لازم است این گونه بازی ها از واقعیت زندگی الهام بگیرد و جنبه تخیلی ان کنترل گردد. نظارت معلمان در این گونه بازی ها باید مستقیم و بدون حضور در صحنه باشد .
۱-۱-۵-۴) بازی های سرگرم کننده:
که به صورت معما یابی ،مشاهده، تداعی کلمات ،قصه گویی، تقلید از حیوانات و بزرگسالان ومانند ان را می شود در کلاس ارائه داد .
لازم به یاد اوری است که بازی های اموزشی باید با طرخ و برنامه قبلی باشد و باید توسط مربی تهیه گردد .این طرح باید خصوصیات جسمی ،عاطفی،سنی کودکان در نظر بگیرد و با توجه به تجربیا ت گذشته و مهارتهای انان و همچنین با توجه به امکانات و ابزارهای در مدرسه ومنطبق با نیازهای علمی و فعالیت های حرکتی دانش اموزان برای اینده طراحی شود.
در بازی های غیر اموزشی هدف اموزش ایجاد تنوع و سرگرمی و وقت گذرانی می باشد هر چند که در خلال این گونه فعالیت های غیر اموزشی نیز کودک به تواناییها و مهارتهای خویش اگاه می شود .

۱-۱-۶) فضای بازی:
فضای بازی بچه ها ممکن است به اندازه یک قالیچه ، مساحت روی میز ، یک اتاق یا محوطه بیرون از ساختمان باشد.
جاهای زیبا برای بازی از دید کودکان :
۱- جاهایی که اغلب بزرگسالان کار میکنند.اینجا کودکان پشت میزهای اشپزخانه بازی میکنند. گاهی اوقات بازی ها از میان پنجره به بالکن و استخر ماسه می رود.
۲- کودکان۵ تا ۶ ساله گو شه های دنج را دوست دارند(میتوان احساس راحتی داشت و تنها بود.)
۳- از فرش بزرگ همچون یک جزیره و کشتی استفاده می شود.

۴- سکوها : معمولترین انها درگاه پنجره ها می باشد و بسیاری از کودکان دوست دارند دیگدانها از ان بالا مشاهده کنند.
۵- پنجره های بزرگ با منظر زیبا خیلی معمولتر است .در این مکان کودکان برای بازی دیدار روزانه دارند.(کودکان پنجره هایی را که در مرتبه چشم ایشان است بیشتردوست دارند به طوری که انها مجبور نیستند برای نگاه کردن به خارج قد بکشند و نیز برای افق کودکان قضا تعریف می شود.)
۶- اغلب بوسیله کودکان مبلمان خاصی استفاده میشود:میزهای بزرگ کار و نهار خوری و بخصوص صندلی راحتی چون فقط برای بزرگترها معمول ا

ست وبنابراین برای کودکان خیلی جالب است.
۷- اتاق کوچک زیر پلکان (اتاق افسونگر)
به طور کلی جاهای زیبا از دید کودکان :
اتاق گروهی –مکانی دنج برای بازی کردن بدون مزاحمت دارای گوشه های دنج تر .اتاق نمایش، مقدار زیادی اتاق با اسباب های یک خانه واقعی، اتاق قشنگ و تاریک تا هیچ کس نتواند شما را هنگام بازی ببیند. گوشه ساختمان و یک پنجره بزرگ برای طراحی-باغ بزرگ بخصوص درختان بزرگ و انبوه برای پنهان شدن

جاهای زشت از دید کودکان:
جاهایی که در ان هرگز بازی نمی کنند چون تاریک است و مدام رفت و امد میشود و دنج نیست .
توسط کارکنان مشاهده شده است :کودکان زیر ۲ سال فضاهای کوچکی را که از فضاهای بزرگتر تقسیم شده است را دوست دارند.فضا های باز زمانی استفاد

ه می شوند که کودکان می خواهند بدوند و حرکت کنند:مثل فضاهای خارجی وکل فضا حیاط.
انسانی کردن فضا
تلاش برای انسانی کردن فضا باید برای همه دراولویت قرار بگیرد اما بیشتر از همه برای معمارانی برای کسانی که برای یک تمدن کم و بیش شهر نشین مسول نظام بخشیدن به قضا هستند اهمیت دارد.معمار یک مربی است و بعد از پدر و مادر اولین مربی کودک است .تعلیم و تربیت او از طریق اشکال ساخته شده بدست او که محیط اطراف کودک را شکل می دهد منتقل می شود.به همین دلیل ارتباط میان کودک ،معماری و فضا در بطن مساله انسانی کردن تمدن قرار دارد.کودک امروز به دلیل رهایی از سنتهای پیشین،راحتتر از انسان سالم می تواند خود را با تازه ها یا جسارتهای معماری تطبیق دهد.او به راحتی می تواند طرفدارونیز الهام دهنده اشکال تازه باشد.بنابر این باید در درجه اول برای کودک و شاید تا حدودی به وسیله خود کودک به تدریج تعامل بین فضاهای زندگی هر فردوفرم های سازنده فضا را برقرارکرد.برای دستیابی به این هدف معمار باید از سویی کودک وفضا و خواسته های او را درک کند ونیازها و مشکلات او را شناخته و روشهای بر طرف کردن انها را بیابد و به ان محیطی که کودک امروز در ان به سر می برد اشنا باشد.تعلیم و تربیت موفق باید بدون ایجاد برخوردهای جدی او را در پیدا کردن موفقیتش در فضا یاری دهد تا بتواند مرکزیت خود را در ان بیابد.منظور از این فضا یک محدوده سرد هندسی نیست بلکه هدف فضایی فعال و تاثیر گذار است.این فضا هم دارای امنیت است هم ازادی.فضایی که ما را در بر گرفته در شکل گیری شخصیت ما شرکت می کندوخلوت مارا محافظت می کند.

• تاثیر شرایط محیطی
۱نور و روشنایی:|یکی از اصول معماری در تامین اسایش بعدی است در تاثیرات روانی ان در انسانها متفاوت است.تحقیقات نشان داده که نور طبیعی و شفاف بر روی حواس کودکان تاثیر مثبتی دارد.از دید انها این فضاها دوستانه و شاد هستند.
۲دقت عمل و تمرکز حواس افزایش یابد.۳باعث ایجاد تنوع و تاکید فضایی می گردد.
۲سر و صدا:کودکان صداها را دوست دارندو به طور کلی صدای ملایم به تخیل کودکان عمل می کند.اما صدای ناشی از ترافیک کاربری های تجاری و کارگاه ها از اصوات نا مطلوب فضای کودکان است.

۳تهویه:برای کار کردن در فضاهای اموزشی تهویه خوب ضروری است:۱تعیین سطح محل وقوع باز نسبت به جهت فرش بادها .۲استفاده از مصالح مناسب در جداره ها.۳استفاده از گیلان و درختن جهت تهویه طبیعی محیط پیرامون.
ما مسئول طراحی کردن محیطی برای کودکان هستیم که قسمتی از ان شامل:
۱ فضاهای طبیعی(:Nature space)مانند درخت و اب وموجودات زنده که اساسی ترین و مهمترین فضا را برای کودکان تشکیل می دهد.
۲فضاهای باز(:open space)فضاهای گسترده ای که بچه ها می توانند به اندازه دلخواه در ان بدوند و انرژی های درونشان را تخلیه کنند.
۳ .فضای راه ها(:Rood space)راهها و جاده ها قبل از حضور ماشین،زمین اصلی بازی بچه ها بودند راههایی که بچه ها در ان همدیگر را ملاقات می کنند و شبکه ای که فضاهای متنوع را به هم وصل می کنند.

۴ .فضاهایی ماجراجویانه (Advant ture space (: فضاهایی پر از پیچیدگی که ؟؟؟ تجسم تخیل کودکان به واسطه بودن در این فضاها تقویت می شود.
۵ فضاهای مخفی (Hide out space) که استقلال کودکان از طریق این فضاهای مخفی رشد می یابد.
۶ ساختار های بازی (paly structure space) فضاهایی هستند که با ساختار بازی های متفاوت برای کودکان طراحی می شوند.
فضای بازی کودکان :
مواد مهم اصلی برای کودکان عبارتند از فضای وسیع و دقت کافی و مناسب تا بتواند بنا به سلیقه و توانایی و میل خود از آنها استفاده کند. کودکان از میان فعالیت ها آنهایی را بر می گزینند که بیشتر مطابق نیازشان باشد. از جمله وسایلی که درعلاقه و فکر خلاق کودکان بسیار با اهمیت است: گل رس، مداد رنگی، وسایل نقاشی و معمارها را می توان نام برد که هر کدام از این ها فضای مخصوص به خود را می خواهد.

۱-۲) بخش دوم: مطالعات زمینه
۱-۲-۱) شناخت تکنولوژی اموزشی

۱-۲-۱-۱) نظری گذرا براموزش پیش از دبستان درجهان امروزوایران:
رشد انسان از تولد و حتی پیش از تولد تا ۷ سالگی مسئله ای است که کم وبیش در سراسر جهان به ان توجه شده است . اکنون این مرحله رشد را از حساسترین و مهمترین مراحل رشد انسان می دانند . پزوهشهای اخیر نشان داده که اگر در این مرحله از رشد نسبت به کودک از نظر جسمی و روانی و تربیتی غفلت و کوتاهی شود در مراحل بعد تنها ۵۰ درصد از ان کوتاهی را می توان جبران کرد و ۵۰ درصد دیگر هرگز جبران نمیشود . هدفهای اموزش و پرورش پیش از دبستان

در هر کشور و هر قاره متفاوت است . به طور کلی میتوان ۵ هدف اساسی را مد نظر قرار داد و اولویت های هر کشور و هر منطقه و هر قاره را نسبت به این هدف سنجید . این ۵ هدف عبارتند از :
۱-رشد و شکوفایی کودک فارغ از هر گونه قید و بند و هدفگیری خاص از جمله قید اماده شدن برای ورود به دبستان و دانشگاه ها . موسسات تحقیقاتی بیشتر در این جهت حرکت میکنند و سعی میکنند راه و روش هایی پیدا کنند که استعدادها و توانایی های ذاتی کودک را اشکار و تقویت کنند یعنی انچه بالقوه وجود دارد به فعل دراورند . در این هدف انچه مد نظر است کودک است و توجهی به ضرورت های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی نمی شود و خیلی کم به انها توجه می شود .
۲- اماده شدن برای ورود به دبستان . وقتی چنین هدفی مد نظر باشد عملا مرخله پیش از دبستان تابع برنامه ریزی ها و هدف گیری های دبستان می شود و تمام توجه و فعالیت ها بر این امر متمرکز میشود که از کودک دانش اموز موفقی ساخته شود.
۳- پایه گذاری ارزش های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و مذهبی در کودک . در این هدف نظام اجتماعی سیاسی و فرهنگی و تربیتی جامعه تایین کننده برنامه ها و فعالیت هاست .
۴- جایگزینی مادر در همه اوقاتی که به نیروی کار او در جامعه نیاز است . در اینجا منظور نگهداری و پرستاری کودک نیست بلکه میتواند بهترین جایگزین باشد . یعنی توجه به همه جوانب پرورش جسمی و ذهنی .
۵- شکستن دور باطل فقر بیسوادی عقب ماندگی و ; .کودک خوب رشد نمیکند، چون خوب تغذیه نمیشود، چون بهداشت او رعایت نمی شود ، چون از اموزش لازم بهره مند نیست ، چون مراقبت های لازم را ندارد . بنابراین جسما ضعیف میماند و از نظر ذهنی هم در حد توان خود رشد نمیکند.
حال با در نظر گرفتن این ۵ هدف نگگاهی میاندازیم به اموزش و پرورش پیش از ذبستان در کشورهای گوناگون . در کشورهای اروپای غربی ، ایالت متحده امریکا و کانادا و به طور کلی در کشور های پیش افتاده از نظر صنعتی با بخش های گوناگون اموزش پیش از دبستان روبرو هستیم .
موسسات اصلی که این کار را بر عهده دارند مهد کودک ها یا کودکستان هایی هستند که یا دولتی اند یا خصوصی . در کنار مهد کودک ها و کودکستان ها گروههای بازی وجود دارد . بین ۶۵ تا ۸۰ درصد کودکان پیش از دبستان از نوعی اموزش برخوردار میشوند .در این کشورها بیشتر روشها و محتوای اموزش و پرورش پیش از دبستان مورد توجه است .به عنوان مثال ایا باید مقدمات خواندن را در کودکستانها وارد کرد یا نه؟

تحقیق درباره خلاقیت و هنر اموزی در این کشورها نشان میدهد که ازاد گذاشتن کودک برای خلق هنری با وسائل گوناگون تاثیر بیشتری بر رشد روانی و ذهنی و شخصیت کودک دارد . در نتیجه گرایش به سمت نقاشی و مجسمه سازی و بازی و نمایش ازاد در همه جا الویت پیدا کرده است .در این کشورها کامپیوتر و بازیهای کامپیوتری نیز به کلاس های کودکستان راه یافته است .
در اروپای شرقی به شدت به جنبه های رشد جسمی توجه دارند . ورزش ، نرمش ،مقاومت بدن در مقابل سرما با تمرین در هوای ازاد ، حمام افتاب ، حمام سونا ، ابتنی در تابستان و حرکات موزون کم و بیش بخشی از برنامه های روزانه را تشکیل می دهد .
در مورد اشنایی با طبیعت معتقدند که این کار نباید از راه تصویر انجام شود و بهتر اس کودکان با اشیاء و طبیعت مستقیما اشنا شوند . به هم.ین دلیل گردش در طبیعت و در اجتماع از برنامه های مداوم کار انهاست . برای تلطیف عواطف و بالا بردن ذوق هنری ار موسیقی و نمایش استفاده میشود .
در مجموع تحقیقاتی که در این کشورها درباره بازدهی موسسه های مختلف اموزشی برای این گروه سنی کرده اند نشان میدهد که کودکستانهای روزانه و خانواده هایی که با روش کار کودکستانها هم اهنگی دارند بهترین نتیجه را میدهند و به همین دلیل دوره های تربیتی برای والدین تشکیل داده اند تا هر چه بیشتر این همفکری و همکاری را بوجود اورند .
۱-۲-۱-۲) ماهیت و کیفیت یک خانه خوب برای کودکان:
اهم شرایط یک خانه خوب برای رشد و تکامل همه جانبه ی کودکان به شرح زیر است :
۱- وجود عشق و امنیت خاطر و اشتراک و اجتناب از نق زدن ،انتقاد غیر منطقی ، تحقیر کردن ، تبعیض قائل شدن و دوری از کشمکش ها وبگو مگوها و اجتناب از غیبت های طولانی پدر و مادر .
۲- برقراری انضباط و نظام معقول –منظور اجتناب از بکار بردن استبداد برای ایجاد نظم و ترتیب است .
۳- پرهیز از حمایت بیش از حد – باید به کودکان فرصت داده شود تا نتیجه بی دقتی و اشتباهات خود را ارزیلبی کنند ،همچنین در پوشیدن لباس ،شیوه غذا خوردن و سایر امور جاری باید به کودک فرصت داده شود.
۴- تحمل و درک رفتار کودکان به اقتضای سن .معمولا کودکان در سنین مختلف و در مواقع گوناگون رفتار های مبتنی بر لجبازی و منفی گری پیدا می کنند .
۵- تهیه وسایل بازی مناسب به منظور بکارگیری فکر و اندیشه و خلاقیت کودکان و نیز انطباق حرکات چشم با دست .
۶- تشویق کودکان به مشاهده دقیق و برانگیختن حس کنجکاوی و جلوگیری از شکست خوردن .
۷- گسترش توان تحمل کودک در شنیدن عقاید و ارا مخالف و احترام گداشتن به نظریات دیگران .
۸- شناساندن اهمیت اموزش و پرورش و تشویق او به انجام تکالیفش و مقدم شمردن ان بر هر کاری .
۹- تماس با مربیان و معلمان کودک به منظور اگاهی از پیشرفت کودک.
۱-۲-۱-۲) تاریخ ظهور مراکز پیش دبستانی ( کودکستان و مهد کودک):

الف- کودکستان
در تاریخ اموزش و پرورش دوران کودکی ، کودکستان ها نسبت به مهد کودکها ریشه های عمیق تری دارند . اگر چه اغاز رشد کودکستان ها در اروپا ثمره ی تفکر و نوشته های کمینوس ، روسو، پستالژی و هرپارت می باشد .ولی در حقیقت این فردریک فروبل المانی بود که اولین کودکستان را در سال (۱۸۳۷) در بلانبرک المان بنا نهاد و از همان زمان نام کودکستان (باغ کودکان )معمول گشت .
فروبل (پدر کودکستان ) به اهمیت فرصت های اموزشی در اولین سالهای سال های پیش دبستانی اشارات فراوانی داشت .او عقیده دارد که کودک در یک محیط غنی و سرشارمی تواند علایق را از طریق تجربه اموزی و فعالیت شخصی رشد دهد.
کودکستان ها در اوائل قرن بیستم دستخوش تغییراتی گردید که حاصل تاثیر عقاید مربیانی چون ماریا مونته سوری بود .وی با دنبال کردن کارهای دو دانشمند فرانسوی به نام های جان ایتارو و ادوارد سگن توانست تجربیاتی کسب نماید که افراد بسیاری را در سرتاسر جهان تحت تاثیر کار و نوشته های خود قرار دهد .
ب- مهد کودک
اگر چه اغاز شکل گیری اموزش و پرورش کودکان از نظر تاریخی به گذشته های دور بر می گردد ،اطلاعات ما در مورد مهدکودک ها این است که مهد کودک موسسه ی اجتماعی جدیدی است که در قرن بیستم شکل گرفته است.
خواهران مک میلان ( راشل و مارگارت) که تا حدود زیادی تحت تاثیر عقاید فروبل قرار داشتند ((مهد کودک)) را به عنوان نامی مناسب برای نوع تازه ی اموزش و پرورش پیش دبستانی در نظر گرفتند . خواهران مک میلان که با کودکان پیش دبستانی در محله فقیر نشین لندن کار می کردند ،سعی در بر اوردن نیازهای اساسی کودکان خردسال داشتند که تامین

نیاز هایشان از طریق زندگی در خانواده های پر جمعیت و محله های فقیر نشین میسر نبوده . انها با تجربه ای که از کلنیک های درمانی انگلستان در مورد کودکان بی بضاعت کسب کرده بودند مهد کودک را مکانی برای پیش گیری بیماری های جسمی وفکری کودکان می دانستند و به همین جهت فلسفه اصلی کاردر مهد کودک را بر پایه مراقبت غذایی و پرورشی فرد فرد کودکان استوار نمودند .
رشد مهد کودک ها درامریکا ازطریق ارتباط با دانشگاه ها و دانشکده ها چشمگیربوده است. عملکرد این مهد کودک ها بعنوان مراکز ازمایشگاهی و تحقیقات با توجه به اهداف متفاوت بوده است .بدین معنی که بعضی مراکز برای مقاصدی چون اماده کردن مادران جوان برای مادرشدن و وظیفه مادری مورد استفاده قرار می گرفتند و بعضی دیگر نیز به تربیت مربی برای مهد کودک ها همت گماردند و بالاخره تعدادی نیز به منظور فراهم اوردن فرصت هایی برای مطالعات مقایسه ای و تطبیقی رشد کودک در موقعیت های کنترل شده دایر گشتند و از این طریق اطلاعات فراوانی در زمینه رشد فردی کودکان به دست اوردند .

عوامل عمده ای چون ضرورت های اجتماعی و فرهنگی ،ضرورت های اقتصادی و علمی در بسیاری از کشورها از جمله عوامل موثر در رشد و گسترش بسیاری از این گونه مراکز پیش دبستانی به حساب می ایند .در قرن بیستم در بسیاری از کشورها که مهد کودک از وجود مربیان و متخصصین اگاه و مدیریت و برنامه ریزی جداگانه ای برخوردارند ،کیفیت مطلوبی را در پرورش خردسالان سبب گردیده اند.نقش مهد کودکها به عنوان عنصروابسته به خانواده ها به نحو بارزی شناخته شده اند و وخودشان در پاره ای موارد بسیار حیاتی است.
۱-۲-۱-۳) تاریخچه شکل گیری مراکز پیش دبستانی و دبستان در ایران
الف – اموزش دبستانی
در کشورهای مختلف پیدایش و گسترش مراکز پیش دبستانی متاثر از ضرورتهای اجتماعی و فرهنگی ،اقتصادی و علمی و یافته های تحقیقاتی بوده است .
در کشور ما خانه ها ،مساجد و مکتب خانه ها و بالاخره مدارس بزرگ اغاز گر فعالیت در زمینه تعلیم و تربیت کودکان خردسال بوده اند .مدرسین بزرگ خانه های خود را حوزه درسی قرار می دادند و طلاب به انجا میرفتند .

شبستان ها و مساجد نخستین مراکز تعالیم دینی بوده است که مدرسین در گوشه های شبستان ها و صحن مساجد به تدریس و تعلیم مشغول می شدند . هر مدرس خلقه درس جداگانه ای داشت و مطلب خاصی را تدریس می کرد .مکتب خانه نیز جایگاه خواندن و اشنایی با الفبا و خواندن قران و برخی کتاب های مشهور فارسی و گاهی نوشتن بوده است و کودکان از ۷ سالگی به مکتب میرفتند و بالاخره مدارس بزرگ محل تعلیم وتدریس علوم مختلف بوده است
اموزشگاه ها در ایران در دوره های مختلف تاریخی تحول و رشد بسیاری یافتند .از جمله تاسیس دارالفنون در کلیه شئون فرهنگی ،اموزشی و پرورشی کشور ما تحولی عظیم را پدید اورد و از ان پس اموزشگاه های متعددی بوجود امدند.

در سال ۱۲۹۰ شمسی ، قانون اساسی معارف ایران در مورد همگانی شدن اموزش ابتدایی به تصویب رسید و به تدریج اموزش مکتب خانه ای به اموزش دبستانی تبدیل شد . در سال ۱۳۱۰ ه.ش شکل سراسری و همگانی گرفت .ودر ۶ مرداد ۱۳۲۲ شمسی با تصویب مجلس شورای ملی اموزش ابتدایی اجباری و عمومی و مخانی اعلام شد.
ب-اموزش و پرورش کودکستانی
از حدود نیم قرن اخیر وجود کودکستان ها و مهد کودک ها در کشور ما نیز در نتیجه نیاز ها و تغییرات اجتماعی و اقتصادی ضرورت پیدا کرده است .
از سال ۱۲۹۸ شمسی در تهران و بعضی شهر های ایران کودکستان هایی بوسیله سیونر ها و اقلیت های مذهبی تاسیس گردید . مثل خانم ( سروزیان) در تهران و خانم (خانزاریان ) در تبریز کودکستانهایی برای نگهداری و تربیت کودکان ایجاد نمودند .
اولین کودکستان در ایران در شهر تبریز و در محله صفی بازار توسط جبار باغچه بان (عسکرزاده ) به نام باغچه اطفال تاسیس شد . وی در سال ۱۳۷۰ کودکستان دیگری در شیراز تاسیس کرد .و البته این کودکستان ها خاص خانواده های مرفه و فرزندان کارمندان عالیرتبه دولتی بود .
در سال ۱۳۱۰ امتیاز تاسیس کودکستان به طور رسمی به خانم (برسابه) در تهران داده شد و اولین ائین نامه کودکستانها در سال ۱۳۱۲ به تصویب شورای عالی فرهنگی رسید و سن اطفال مورد پذیرش در ان سال در کودکستان ها ۷-۴ سال در نظر گرفته شد .
در سال ۱۳۵۴ طی بخش نامه ای سن ورود به کودکستانها (امادگی) را ۵ سال کامل تعیین نمودند که تا به امروز ادامه دارد .
و امروزه صدور تاسیس مهد کودک ها به عهده سازمان بهزیستی محول گردیده است .
۱-۲-۱-۴) هدف های اموزشی و تربیتی کودکستان

۱- پرورش عادت های مفید و ارائه اطلاعاتی درباره سلامت بدن و رعایت بهداشت و شناخت عامل ها و محرک های خطر ساز و شیوه های حفظ خود در مواقع احساس خطر و ایجاد اداب و رسوم اجتماعی برای سازگاری با محیط و برقراری ارتباط با دیگر کودکان و ایجاد مهارت هایی برای رفع نیازهای شخصی متناسب با وضع عمومی جامعه مانند اداب غذا خوردن ، مهارت های ورزشی ،فکر کردن و عمل کردن و;

۲- پرورش رفتار پسندیده اجتماعی : یعنی اداب و رسومی که کودک را از جهت برقراری ارتباط با دیگران و تحمل دیگران و دوری ازخود خواهی ویا خود دوستی کمک میکند . برخی از این مهارتها که درارتباط اجتماعی موثرند عبارتند از : اموزش شیوه سخن گفتن با افراد متناسب با سن ،موقعیت اجتماعی و جنسیت انها –اموزش شیوه بازی و رفتار با کودکان هم سن به طوری که حقوق فردی و خصوصیات وجودی سایرین را محترم بدارد و;
۳- رشد عاطفی یا پرورش عاطفه کودکان : در کودکستان رشد عاطفی کودکان با توجه به زمینه زیر باید انجام گیرد :
الف- توجه به نیازهای عاطفی کودک ازهمه ابعاد مانند عادت به دوست داشتن دیگران،همکاری با دیگران، بیان احساس –مانند احساس ایمنی یا ترس – برقراری ارتباط کلامی و فکری با همسالان و مربی .

ب- توجه به نیازهای کودکان خاص که ممکن است عقب ماندگی رشدی یا عاطفی داشته باشند که اگر این مشکلات حل نشود شرایط بد اموزی اخلاقی و رفتاری برای دیگر کودکان بوجود می اید.مانند کودکان منزوی و گوشه گیر،کودکان ترسیده و مضطرب، کودکان ترسو ، کودکان حسود و;
یکی از عللی که تغییر رفتار را ساده میکند این است که وابستگی انان به والدین و محیط خانه و رفتار تقلیدی کم میشود و به جای ان علاقه به مربی و دیگر کودکان و گسترش ارتباطات اجتماعی جایگزین ان می شود .بدین ترتیب اثر پذیری کودک از مربی و دوستان بیش از والدین و خواهروبرادر خواهد بود.

عواطف عمده کودکان که باید مورد توجه والدین و مربیان قرار گیرد عبارتند از :
۱- عاطفه خشم و غضب ۲- عاطفه ترس ۳- عاطفه عشق و محبت ۴ – عاطفه حسادت
۴- کمک به پرورش فکری و رشد عقلانی کودکان از طریق واداشتن انها به فعالیت های
تربیتی ، مجسمه سازی یا خمیر یا گل رس ، استفاده از اسباب بازی های ترکیبی و هوش مندانه
۱-۲-۱-۵) سازمان اجتماعی کلاس
سازمان اجتماعی کلاس ممکن است رقابتی ،

مشارکتی و انفرادی باشد .
الف – سازماندهی رقابتی :فرد و موقعیت فردی دانش اموز مورد تاکید قرار می گیرد و دانش اموزان معمولا به تنهایی یا در گروه های کوچک به فعالیت می پردازند .معلم اغازگر و راهنمای موضمعات درسی است و فعالیت های کلاس را معلم بر اساس سطح دانش اموزانمتوسط یا اندکی بالاتر از متوسط تعیین می کند .این الگوی سازماندهی تا به امروز غالب ترین روش سازماندهی در مدارس ما بوده است .
ب- الگوی سازماندهی مشارکتی : تاکید بر این است که دانش اموزان با یکدیگر بر روی موضوعات گوناگون کار کنند . همه دانش اموزان بدون توجه به سطح توانایی شان،می توانند در انجام وظایف نقش منحصر به فرد داشته باشند . خلاقیت ، ابتکار عمل ، کاربرد دانش قبلی در موقعیت کنونی ، سازماندهی و ارزش یابی از جمله وظایفی هستند که از دانش اموزان انتظار می رود .در این ااگو معلم تسهیل گری است که در طراحی فعالیت های اموزشی به حرف های دانش اموزان گوش می دهد و از نظریات انها در فرایند طراحی بهره می گیرد .

ج- سازماندهی انفرادی : هر یک از دانش اموزان بر اساس سطح توانایی و یادگیری خود به انجام تکالیف می پردازند .دانش اموزان باید از دستور های معلم پیروی کنند و تمرین های تکراری را بپذیرند. هدف این الگو این است که دانش اموزان مطالب درسی را به طور کامل یاد بگیرند و همیشه در حال ارتقا به مراحل بالا باشند .
در محیط یک کلاس واقعی ممکن است ترکیبی از الگوهای سازماندهی گوناگون مشاهده شود .و معلمان ممکن است در ساعت های متفاوت از الگوهای متفاوت استفاده کنند .
۱-۲-۱-۶) سازماندهی محیط فیزیکی

محیط فیزیکی کلاس نه فقط بر مدیریت کلاس اثر میگذارد بلکه در میزان پیشرفت تحصیلی دانش اموزان نیز نقش مهمی ایفا میکند . سازماندهی کلاس باید ازاد باشد یعنی به گونه ای باشد که برای انجام فعالیت های گوناگون قابلیت تغییرو انعطاف داشته باشد . تردیدی نیست که یک کلاس روشن و ارام با رنگ امیزی دلپذیر و شاد در ایجاد سلامت روان دانش اموزان بسیار موثر است .عوامل دیگری چون مطالب درسی و طرز چیدن و ارایش صندلی های دانش اموزان به طور چشم گیری بر یاد گیری و اداره کلاس تاثیر می گذارند .
الف- سازماندهی ردیفی- ستونی : در کلاس های سنتی که صندلی های دانش اموزان در ردیف های منظم و پشت سر هم چیده می شوند و میزمعلم در جلوی کلاس قرارمی گیرد . تمام توجه بر معلم متمرکز میشود و ارتباط میان دانش اموزان اندک است . این نظم و ترتیب کار گروهی را غیر ممکن می کند . همین طور ردیف اخر کلاس فاصله زیادی با معلم داشته و به احتمال زیاد مشکلات بی نظمی ایجاد می کند .اما برای دروسی که نیاز به تمرکز دقت در یک جهت دارند مناسب است .

ب- سازماندهی دایره ای : در این الگو صندلی ها دور میزها چیده میشود و میز معلم در حاشیه ای قرار می گیرد . این الگو برای دروس مباحثی مناسب است .
ج- سازماندهی انفرادی و گروهی :در این الگو هر دانش اموز دارای یک میز مستقل است و با حداقل ایجاد مزاحمت برای دیگران به مطالب درسی و معلم دسترسی دارد و یا در گروه های ۴ تا ۶ نفره دور یک میز هستند .

کودک باید در برخورد با احجام دنباله و همین طور در ارتباط و زندگی درون آنها احساس راحتی، عدم ترس و آرام کند. تاریکی بیش از هر چیز دیگری به اضافه فرم های نامتناسب او را می ترساند. فضاهایی با رنگهای شاد و روشن و گاهی رنگهایی با فرم های نامشخص (مثل حاتی که در نقاشی با آبرنگ پدید اید) موضوعات رویایی و خیال انگیز را القا می کند و در کودک احساسی چون عاطفی، رفیق، مهربانی، را القا می کمند. همچنان که فضاها بری کودکان با سن های بالاتر طراحی گردد از رنگهای ملایم با مرزهای مشخص جزئیات بیشتر د ربنا و انحناهای نرم در طراحی فضا می توان استفاده کرد. ادراک فضا کار بسیار دشواری است در عین حال کودک باید خودرااز دنیای اطرافش تمیز دهد و هم انی دنیا

را تجربه نماید. که این عمل به وسیله شناختن اشیا اطرافش انجام می گیرد.

۱-۲-۲) انتخاب سایت و شناخت کلی ان
با توجه به معیارهای مکان یابی حوزه های عملکردی پروژه که به هر یک از آنها می پردازیم، برای مکانیابی سایت مورد نظر بر آیندی از کلیه ضوابط مطرح شده در نظر گرفته می سود بر این اساس ۲ ضابطه کلی در برخورد با بافت انتخابی مدنظر قرار می گیرد:
۱ ضوابط اجتماعی بافت:
مشخصات فرهنگی، سالم بودن و مناسب بودن برای حضور کودکان از شرایط لازم برخوردار باشد.
۲ ضوابط کالبدی بافت:
بافت انتخابی می بایست به لحاظ عواملی نظیر دسترسی ، همجواری پتانسیل های طبیعی، خونایی، آب و هوا، آلودگی های صورتی یا صنعتی و آسایش از شرایط لازم برخوردار باشد.
با در نظر گرفتن تمام عوامل مطرح شده، انتخاب سایت برگزیده را به لحاظ کالبدی و اجتماعی از سه نظر مورد بررسی قرار می دهیم:
۱ از نظر تقسیمات کالبدی شهری
۲ در منطقه مورد نظر

۳ جمعیت استفاده کننده از مرکز
بافت مسکونی فشرده در این محدوده و تراکم بالای آن در این ناحیه و از طرفی عدم وجود گشایش فضایی مناسب برای اختصاص به چنین مرکزی و استفاده از فضای سبز به علت اهمیت خاص که در قسمت بازی کودکان برای ترکیب فضای بسته با فضای باز دلیل انتخاب این مساحت از سایت را تا حد زیادی توجهی می کند.
همچنین موقعیت زمین نسبت به استخوان بندی منطقه پتانسیل خوبی برای دسترسی به آن می باشد.
از عوامل مهم دیگر انتخاب این زمین می توان به نقشه کاربردی های فرهنگی منطقه اشاره کرد که به وضوح نتوان چنین مرکزی در محدوده منطقه مشاهده می شود و از طرفی واقع شدن سایت در نزدیکی خیابان های اصلی شهر و عناصر شاخص از جمله (فلکه فردوسی، باغ استان قدس، هتل خیام ۲ و )سبب سهولت خوانایی دسترسی و بیشتر به ان می گردد.
با توجه به نقشه همجواری سایت ملاحظه می شود که عدم وجود کاربری های مناسب و وجود سایت اداری (انتظامی) ورزشی در فاصله نزدیکی از زمین، ایجاد کننده نوعی مرکزیت فعالیتی در ناحیه و پتانسیل مناسبی برای فعال شدن سایت می باشند.
بررسی جمعیت استفاده کننده از مرکز:
جمعیت استفاده کننده از مرکز به دو گروه مخاطبین عام و مخاطبین خاص تقسیم می شوند مخاطبین عام مجموعه، عمدتا همان مراجعین ناحیه ای یا محلی می باشند و مخاطبین خاص مجموعه گروهی هستند که از نواحی دورتر به این منطقه می آیند. مطابق آمار جمعیتی سال ۱۳۸۴ جمعیت منطقه حدود ۲۷۰۰ نفر بوده است .

۱-۲-۲-۱) ضوابط مکان یابی سایت
الف) ضوابط اجتماعی بافت ب) ضوابط کالبدی باف
اغلب تئوری های روانشناسی معتقدند که اگرچه مبانی و پایه های شخصیت کودک بر زمینه های فطری و ژنتیکی استوار است ولی تحت تاثیر شرایط زیستی و محیطی مناسب شخصیت سالم در انسان شکل می گیرد .
طبیعت بهترین و غنی ترین منبع کاوش ازاد کودک در ان جهت کشف زیبایی ها و رنگ ها و شگفتی های افرینش است . حضور در طبیعت برای بچه ها مهیج است و به انها یاد می دهد که رشد کردن به زمان احتیاج دارد و طبیعت نمی تواند شتاب کند .

هرچه بتوانیم ارتباط کودک را بیشتر با اسمان ،فضای سبز و طبیعت و زمین باز و وسیع برقرار کنیم ،محیط دلخواه و جذاب را برای او فراهم کرده ایم .
با توجه به مطالعاتی که صورت گرفت و نکاتی که در ارتباط با ضرورت نزدیکی بچه ها با طبیعت بیان شد . برای انتخاب سایت مورد نظر به ضوابطی دست یافتم که انها را بیان می کنم :
ما در اینجا دو نوع نوع برخورد با بافت داریم :
۱- بافت اجتماعی ۲- بافت کالبدی
الف ) ضوابط اجتماعی بافت
۱- بافت سالم
۲- بافت از لحاظ طبقاتی متوسط یا متوسط به بالا
۳- بافت مناسب فرهنگی و اجتماعی .
۴- بافت محلی .
۵- بافت مناسب برای حضور بچه ها .
ب) ضوابط کالبدی بافت
۱- پتانسیل های طبیعی مناسب ( شیب ،فضای سبز،اب و 😉
۲- اب و هوای مناسب و تمیز(دور بودن از مراکز الودگی و صنعتی )
۳- ارامش و سکون
۴- خوانا بودن
۵- دسترسی های مناسب سواره و پیاده به سایت
۶- دارا بودن مساحت مناسب با توجه به کاربری ها و قابلیت توسعه کاربری ها در سایت .
۱-۲-۲-۲) شناخت زمینه (سابقه تاریخی شهر مشهد و بررسی روند توسعه فیزیکی شهر در قرون گذشته) :
نخستین قومی که در شمال خراسان اقامت گزیدند و به زندگی یکجانشینی، روی آورد قوم پارت بود. پارتها پس از چندی با ایجاد شهرهایی در منطقه سکونت خود زندگی شهری را بینان گذاشتند. پس از اسلام مهمترین و پرجمعیت ‌ترین سکونتگاه حوزه کشف رود ولایت طوس بود.
پس از حمله اعراب به ایران و ستمگری خلفای بنی‌امیه به اهالی خراسان جنبشهایی در خراسان پا گرفت و سرانجام با قیام ابومسلم خراسانی حکومت آنان منقرض و سلسله عباسیان تاسیس یافت. اما پس از مدت کوتاهی دوباره اعراب بر خراسان مسلط شدند و بدین ترتیب جنبشهای استقلال طلبانه از نو آغاز شد.
در این زمان هارون الرشید برای پایان دادن به این شورشها وارد خراسان شد و در دهکده‌ای مرسوم به سناباد واقع در نزدیکی شهر نوغان اقامت گزید تا اینکه همانجا درگذشت و دفن شد. پس از تأسیس سلسله طاهریان خراسان یکی از مراکز مهم سیاسی خلفای اسلامی می‌گردد. بدگمانی اعراب نسبت به مأمون پیوند ایرانیان به حضرت علی (ع) و نفرت آنان از عنصر عرب موجب شد که مأمون امام رضا (ع) را به ولایت عهدی خود برگزیند و در سال ۲۰۳ امام رضا (ع) به شکل مرموزی در طوس به شهادت می‌رسند و مأمون ایشان را در کنار مقبره پدرش در سناباد به خاک می‌سپارد.
پس از طارهریان به ترتیب در دوره صفاریان و دیلمیان که به مذهب تشیع ارادت خاصی داشتند به شهر مشهد، آرامگاه امام هشتم شیعیان، توجه زیادی مبزول داشتند و از این رهگذر زمینه‌های وسعت هر چه بیشتر آن فراهم می‌گردد به نحوی که روستای نوغان را که در مجاورت آن قرار داشت در بر می گیرد با ادغام سناباد ونوغان هسته اولیه شهر مشهد تشکیل می‌گردد.
در زمان سلطنت سلطان محمود غزنوی در اواخر قرن ۴هجری اولین حصار اطراف شهر مشهد

کشیده می‌شود با احداث این حصار بر وسعت شهر افزوده می‌شود و شهر مشهد در این هنگام با جانب غرب هسته مرکزی یعنی مرقد امام رضا (ع) توسعه می‌یابد.
کمتر از یک قرن بعد دومین حصار پیرامون شهر در سال ۵۱۵ هـ ق در زمان امیر علاءالدین غزنوی ساخته شد و روند گسترش شهر در جهت غرب تداوم یافت. در تاریخ ۸۱۸ شاهرخ میرزا برای گسترش شهر فرمان داد تا حصار سومی در اطراف شهر کشیده شود و این بار نیز همانند گذشته جهت اصلی توسعه شهر به سمت غرب و شمال غرب بوده است در زمان شاهرخ تیموری علاوه بر احداث حصار جدید ابنیه دیگری نیز در شهر مشهد بنا می‌گردد که از آن جمله مسجد گوهرشاد مدارس پریزاد بالا سر دودر وهمچنین بند گلستان برای تامین آب شهر بوده است.
از سال ۱۳۴۵ به بعد که مقارن با تهیه نقشه شهر مشهد است مشاهده می‌گردد که توسعه شهر بصورت پراکنده در کلیه حواشی شهر درحال شکلگیری است. خیابان‌بندیهایی که هنوز از نظام شبکه خیابانی قبلی تبعیت می‌کنند از این تاریخ به بعد عمدتا بصورت شبکه‌های شطرنجی بدون هویت در داخل بافتهای مسکونی شکل گرفته و خیابانهای اصلی دیگری که ساخت قبلی شهر را کامل نموده و هویت حدیدی را به ساخت قبلی بیافزاید بوجود نیامده است.

از جمله این توسعه‌ها کوی طلاب واقع در شمال شرقی جاده وکیل‌آباد به سمت غرب شهر جاده سنتو در جنوب شهر بلوار آزادی که از حنوب به جاده سنتو و شمال محور اصلی شهر را برای اتصال به جاده قوچان تشکیل میدهد. از سال ۱۳۴۵ به بعد توسعه شهر عملا توسط خطوط طرح جامع شهر مشهد تعیین و هدایت شده بود.

محور اصلی توسعه که در سال ۱۳۵۰ احداث گردید جاده سنتو بو د که محدوده جنوبی و غربی شهر را تا سال ۱۳۵۵ تعیین می‌نمود. ایجاد دانشگاه فردوسی و پارک ملت در محدوده غربی حاده سنتو از عواملی بودند که توسعه شهر را به سمت غرب تشدید می‌نمودند در سمت شمال و شرق شهر توسعه‌ها به صورت حاشیه‌ای انجام گرفت و روستاهای زیادی با بافت شهر ادغام گردیدند.
۱-۲-۲-۳) شناخت خصوصیات کالبدی شهر مشهد
الف)بافت سنتی ب)بافت میانی ج)بافت شطرنجی
۱- بافت سنتی
شامل هسته قدیمی شهر که در اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) در بخش مرکزی شرق شهر مشهد است خصوصیت کلی این بافت عبارتند از: شبکه ارتباطی پیچیده و نامنظم معابر باریک و پرپیچ و خم، گسسته شدن پیوند ارگانیک و طبیعی اجزا شبکه در جریان تعریض و توسعه قطعه‌بندی نامنظم و کوچک و متنوع، بافت متراکم، افزایش درجه اختلاط کاربری تجاری و مسکونی در نزدیک حرم فقدان فضای سبز کافی و خدمات شهری و همچنین سیستم منابع جمع‌آوری و دفع آبهای سطحی.

۲ـ بافت میانی
شامل دو قسمت: یکی در شمال و شمال غرب و دیگری در جنوب و جنوب شرق هسته قدیمی شهر می‌باشد. خصوصیات کلی این بافت عبارتند از: شبکه نامنظم بافت سنتی در نزدیکی هسته قدیمی شهر و شبکه منظم بافت شطرنجی دور از هسته قدیمی تراکم ساختمانی بالا و بناهای عمدتاً یک و دو طبقه. قطعه‌بندی منظم زمین و استقرار بناها در شمال زمین به طور منظم، فقدان فضای سبز کافی و خدمات شهری و سیستم مناسب جمع آوری و دفع آبهای سطحی عدم تکمیل و خاکی بودن شبکه معابر در نواحی حاشیه‌ای.

۳ـ بافت شطرنجی
شامل کلیه بخشهای دایره داخل محدوده شهر به جز بافت سنتی و میانی است که معابر آنها بر مبنای ضرورت حرکت اتومبیل شبکه‌ای از خیابانهای عمود بر هم می‌باشند. خصوصیات آنها متفاوت و به سه گروه تراکم زیاد، متوسط و کم قابل تفکیک است.
بافت شطرنجی با تراکم زیاد شامل کوی امیرالمومنین در حاشیه شمال شهر، بخش شمالی ایستگاه راه آهن بخشی از حد فاصل مرز قدیمی هسته قدیمی شهر و کمربندی صد متری و کوی سیدی در جنوب شرقی شهر میشود. خصوصیات آن عبارت است از: شبکه شطرنجی معابر بن بست و غیر بن بست فاقد سلسله مراتب صحیح فقدان خطوط شمالی ـ جنوبی در شبکه معابر، ساختمانهای متراکم و کم ارتفاع و مشکلات حاشیه‌نشینی.

بافت شطرنجی با تراکم متوسط: شامل شمال غرب ایستگاه راه آهن جنوب و غرب هسته قدیمی شرق بلوار آزادی و کلیه بخشهای مسکونی شمال غرب شهر می باشد. خصوصیات کلی این بافت عبارتند از شبکه شطرنجی معابر منظم و متشکل از خیابانهای عمود بر هم و فاقد سلسله مراتب صحیح تراکم کالبدی نسبت به بافت شطرنجی با تراکم زیاد بدلیل وسعت شبکه معابر و قطعات زمین مسکونی کمتر است. قطعه‌بندی منظم زمین و کمبود فضای باز و سبز.

بافت شطرنجی کم تراکم: شمال سجادشهر، بخش کوچکی از ناحیه سناباد ناحیه شمال خیابان کوهسنگی رضا شهر و بخشی از نواحی جنوب بلوار وکیل‌آباد می‌شود. خصوصیات بافت عبارتند از: شبکه معابر منظم و خیابانهای عمود بر هم و دارای سلسله مراتب، میزان تراکم کالبدی همه به دلیل وسعت معابر و هم به لحاظ وسعت قطعات تفکیکی و بالا بودن میزان متوسط زیربنای واحد مسکونی پایین است. تفکیک منظم و بزرگ استفاده از الگوی آپارتمانی و وضعیت مطلوب فضای باز و سبز.

۱-۲-۲-۴) طراحی اقلیمی در شهر مشهد:
بطور خلاصه میتوان موارد زیر را در جهت طراحی همساز در مشهد پیشنهاد کرد:
استفاده از مصالح ساختمانی سنگین ـ استفاده از پلانهای فشرده ـ پیش‌بینی بازشوهای کوچک ـ پیش‌بینی فضاهای خارجی قابل استفاده در تابستان ـ به حداقل رساندن سطوح خارجی ساختمان ـ در طراحی مجموعه‌ها، پیشنهاد ساختمانهای گروهی.
۱-۲-۲-۵) خصوصیات بلوار ارشاد:
بلوار ارشاد دارای چهره ای متمایز با سایر فضاهای شهری است. لبه های این بلوار بجای دیوار از یک سری المانهای شهری استفاده شده است.از نظر بصری سعی شده است تا راسته بلوار فضائی باز و دو طرف بلوار به صورت بصری با هم درگیر باشند.در ویلاهای سازمان اب لبه اصلی بلوار به وسیله نرده با ارتفاع کم جدا شده است.ارتفاع ویلاهای نزدیکتر یک طبقه و دورتر سه طبقه هستند و در راسته اصلی پر و خالیهائی وجود دارد که این ارتباط قطع نشود. . در مجتمع ۶۰۰ دستگاه نیز لبه اصلی بلوار بوسیله پوشش سبز و ایجاد معبر عبور عابر پیاده جدا شده است. در این مجتمع نیز سعی شده است ارتباط بصری و حتی فیزیکی با حفظ حوزه نفوذ و دسترسی حفظ شود . در داخل بلوار سازمان آب نیز همین اتفاق افتاده است.
پوشش سبز بدنه اصلی را تشکیل داده و ارتباط بصری قطع نشده است.

در راسته بلوار ارشاد به تناسب فاصله
توده ها از لبه اصلی ارتفاع طبقات افزوده می شود ولی در نزدیک لبه بلوار یا توده ای وجود ندارد یا دارای ارتفاع کم است . اخیرا در ابتدای بلوار در لبه اصلی بدنه شهری یک سری ساختمان با ارتفاع ساخته شده است. ۵۱۲ نیز از این اصل مستثنا نیست . در لبه اصلی مجموعه معبر عبور عابر پیاده و فضای سبز و یک سری مبلمان شهری قرار گرفته است این عامل باعث مجموعه بخشی از محله بلوار ارشاد محسوب گردندبه عنوان جزئی از محله در مجموعه کاملا همگن با اطراف خود است.

۱-۲-۲-۶)انالیز سایت

• دسترسی های محدوده سایت

• کاربری های اطراف سایت

سایت در حاشیه بلوار ارشاد

ارجحیت تعبیه ورودی سواره و پارکینگ در قسمت غرب سایت به دلیل تردد نسبی کم اتومبیل