مقاله مراحل گسترش شهر مشهد

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله مراحل گسترش شهر مشهد دارای ۳۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله مراحل گسترش شهر مشهد  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مراحل گسترش شهر مشهد،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله مراحل گسترش شهر مشهد :

مراحل گسترش شهر مشهد

پیش از آنکه حضرت رضا (ع) در سال ۲۰۳ هجری قمری شهید و در این محل مدفون شوند و نام مشهد پیدا شود در مجاور آن شهری قدیمی به نام نوغان وجود داشت که مرکز ولایت تاریخی و مهم توس بود . بدان سبب والیان توس در نوغان مستقر می شدند . حمید بن قحطبه از والیان توس در سال ۱۵۹ قمری درگذشت امّا کاخ و باغ وی همچنان دایر و آباد بود تا اینکه خلیفه هارون الرشید در سال ۱۹۳ هجری به هنگام سفر به خراسان در آن مستقر شد و درگذشت چون جسد هارون الرشید را درباغ حمیدبن قحطبه دفن کردند قبّه و بقعه ای بر

روی مدفن وی ساخته شد که به بقعه هارونی شهرت یافت . ده سال پس از مرگ هارون نیز حضرت رضا (ع) توسط مأمون در نوغان شهید شد و به امر و صلاح دید وی در همان بقعه‌ هارونی به خاک سپرده شد . از آن پس به محل مزبور مشهد گفته شد . بدین سان هسته‌اولیه‌ شهر کنونی مشهد درسال ۲۰۳ قمری در مجاور شهر قدیمی نوغان شکل گرفت . بنابراین هرچند مشهد با این نام قدمتی هزارودویست ساله دارد امّا شاخه ای نورسته از ریشه‌قدیمی به نام نوغان است که عمر آن به مراتب بیش از هزار و دویست سال است

. اگر دو واقعه مرگ هارون الرشید و شهادت حضرت رضا (ع) در نوغان توس روی نمی داد نوغان به مشهد کنونی تبدیل نمی شد و شاید دومین شهر کشور نمی گردید . حال باید دید مقر شهر مشهد شایستگی احداث شهری چنین بزرگ را داشته است . این شهر در دشتی حاصلخیز میان دو رشته کوه پرآب به نامهای هزارمسجد ( در شمال ) و بینالود ( در جنوب ) در کنار رودخانه ای به نام کشف رود واقع شده است . دشت مزبور که حدود هفده هزار کیلومتر مربع وسعت دارد حوضه‌آبریز کشف رود را تشکیل می دهد و از دیرباز به ولایت توس شهرت داشته است . سرچشمه‌کشف رود درکنایش رادکان واقع در ۷۰ کیلومتری شمال غرب مشهد قرار دارد . کشف رود از حدود یک فرسنگی شمال مشهد می گذرد و در محل پل خاتون واقع در جنوب شرق سرخس ، به فاصله‌ تقریباً‌صدو پنجاه کیلومتری مشرق مشهد ، به هریود می پیوندد .

بنابراین مشهد در بدو امر در حاشیه‌ رودخانه ای پرآب واقع بوده ، امّا به سبب آنکه بستر کشف رود در ارتفاعی کمتراز مقر مشهد جریان دارد . دسترسی به آب آن برای اهالی شهر به سادگی مقدور نبوده است . بدین سبب اغلب روستاهای مجاور شهر و هم خود نوغان و مشهد از آغاز تا اوایل قرن حاضر عموماً با قنات مشروب می شده اند . این امر سبب شده است تا پس از پیدایش مشهد و روی آوردن سادات و شیعیان به سوی آن با کمبود آب روبرو شود و در نهایت مرکزیت توس را از اوایل سده‌چهارم هجری از دست بدهد . در قرون بعد نیز هرگاه جمعیت شهر به سببی رو به افزایش گذاشته اولین معضل آن کمبود آب بوده است که اکنون نیز یکی از مهمترین کمبودهای مشهد آب شرب آن است . امّا از نظر سلامت هوا ، مشهد دارای چنان آب و هوایی بوده که عوماً گفته می شده است در این شهر طاعون شیوع نخواهد یافت . همچنین از نظر زلزله ، مشهد در محلی امن و بدون گسل قرارگرفته به گونه ای که در عمر ۱۲۰۰ ساله آن تنها یک زلزله نسبتاً‌ مهم در آن روی داده که مرکز آن هم شهر نیشابور بوده است .

به جز آنچه گذشت مشهد بر سر بزرگترین شاهراه ارتباطی خراسان ، یعنی جاده ابریشم و در میانه‌ شهرها و ولایات مهمی چون توس ، نیشابور ، هرات ، جام ، خبوشان ( قوچان ) و دشت خاوران ( شهرهای نسا و ابیورد ) و قلعه‌کلات واقع بوده که امتیاز مثبت مهمی برای آن محسوب می شده است .
مراحل گسترش شهر مشهد :

در اوایل سده‌ ششم هجری میان شهر سنّی نشین تابران و شهر شیعه نشین مشهد نزاع شدیدی درگرفت به گونه ایک ه در سال ۵۱۰ هجری قمری اهالی تابران به مشهد حمله کردند و در پی آن اولین حصار باری این شهر احداث گردید . در سال ۸۰۷ هنگامی که شاهرخ بن امیرتیمور به جای پدر نشست و هرات را مرکز حکومت خویش کرد شهر مشهد را مورد توجه ویژه قرارداد و در صدد عمران آن برآمد . همسر وی گوهرشاد نیز با احداث مسجد جامع گوهرشاد در این شهر عملاً‌ آن را به دومین شهر قلمرو همسرش تبدیل کرد . چون این عنایتها سبب فزونی جمعیت مشهد و کمبود آب در آن گردید امی علیشیر نوائی در اواخر سده‌نهم آب چشمه‌ گُلَسب توس را باهمت شخصی به مشهد منتقل کرد و آن را مدتی از ضایعه کم آبی رهانید . در سال ۸۶۰ هجری قمری بابرین بایسنقر گورکانی که به مرض صعب العلاجی مبتلا بود ا زهزات به مشهد آمد و پس از زیارت و توسل به حضرت رضا (ع) شفا یافت و او کلمه‌ « مقدس » را بعد ازنام مشهد افزود و از آن زمان به بعد این شهر به مشهد مقدس شهرت یافت .

حمله‌ مکرّر ازبکها به خراسان در نیمه‌ اول سده‌ دهم سبب شد تا فرزند و جانشین شاه اسماعیل یعنی شاه تهماسب در حدود سال ۹۴۰ قمری اقدام به احداث بارویی نو برای مشهد نماید ، که حدود چهارصد سال عمر کرد و تا زمان ما باقی ماند.

چون حملات ازبکها به خراسان در تمام سده‌ دهم بی وقفه ادامه داشت ، آنها در سال ۹۹۷ مشهد را متصرف شدند و تعداد کثیری از اهالی آن را کشتند . امّا به ابنیه تاریخی صدمه ای نزدند . ده سال بعد شاه عباس جوان ایشان را زا خراسان راند و کمی بعد( سال ۱۰۱۰ ) از اصفهان پیاده به زیارت مشهد آمد و این شهر رامهمترین کانون زیارتی کشور کرد . این عنایتها سبب افزایش جمعیت مشهد و زائران آن شد و دیگر بار شهر را با کمبود آب روبرو ساخت. بدان سبب شاه عباس ، خیابانی در مشهد احداث کرد و آب چشمه گلسب را به ضمیمه آب چند قنات وارد خیابان مزبور کرد و موقوفاتی هم به آن اختصاص داد . این اولین مداخله‌ جدی دریافت کالبدی مرکز شهر مشهد بود که تأثیرات قابل ملاحظه ای در سمت گیری توسعه‌ آتی شهر مشهد برجا نهاد .این خیابان با الهام از خیابان چهارباغ عباسی اصفهان از دروازه‌ جاده‌ قوچان تا دروازه‌ جاده‌‌سرخس با عرض زیاد و چشم انداز زیبایی از حرم مطهر نیز در حاشیه‌مرکزی آن قرار داشت ، ایجاد شد .

در توصیف خیابان شیراز ی نوشته انگلیسیان چنین آمده است :
” خیابان را می توان مشخص ترین منظره نقشه زمینی شهر دانست که از شمال غرب تا گوشه‌ جنوب شرق آن امتداد می یابد . تمام طول آن، اندکی کمتر از ۲ مایل ( ۳ کیلومتر ) و عرض آن ۲۵ یارد ( ۲۳ متر ) است . سطح خیابان سنگفرش شدهاست و قدری پایین تر از نیمه خیابان ، نهر آبی جریان دارد که آب آن برای هر منظوری که بتوان فکرش را کرد مورد استفاده ساکنین شهر قرار می گیرد و در حاشیه اش درختانی از نوع چنار ، توت و تبریزی با فاصله‌ نامنظم غرس شده است . علاوه براین دو طرف خیابان با یک ردیف تیرهای فرسوده ،

چراغهای روشنایی و مغازه های مختلف تزئی شده است . این خیابان در طول روز و در ساعات کسب وکار پر از جمعیت از طبقات مختلف ، از اهالی شهر و یا زواری است که وارد شهر شده اند . لکن به علت عرض کم خیابان تقریباً ۳/۲ طول آن تا انتهای شمال غرب با میزان رفت و آمد انبوه جمعیت متناسب نیست و در عین حال یک گذرگاه سرپوشیده ، محدوده حرم و اماکن موقوفه و بست را زا یکدیگر جدا می سازد . از این گذرگاه بجز مسلمانان و حیوانات بارکش بقیه مردم و وسائل نقلیه دیگر ، اجازه‌ عبور و مرور ندارند . اجرای این مقررات به قدری جدی است که اگر حیوانی وارد منطقه ممنوعه شود به نفع دارایی بیوتات حرم مطهر مصادره می شود . همه‌ رفت و آمد ها در اینجا اجباراً به کوچه های باریکی ، که محله‌ اماکن مقدسه را دور می زند رانده می شود و از آنجا دوباره به سمت خیابان که در جنوب شرقی بست واقع شده هدایت می گردد .”
همچنین در جای دیگر گفته شده است که :

” بجز خیابان ، معابر مشهد چیزی وسیعتر از کوچه هایی با دیوارهای بلند گلی نیست . معابر اصلی به صورت نامنظمی سنگفرش شده اند .”
همچنین به منظور بازرسی و وصول عوارض کالاهای وارداتی به شهر در دوازه های عیدگاه و بالا خیابان ، پستهایی دایرشده و ورود کالاها از سایر دروازه ها ممنوع است . باروی شهر دارای شش دروازه بوده که به شرح زیر است :
نام دروازه محل احداث نام دروازه محل احداث

بالا خیابان
سراسب
ارگ شمال غرب شهر
غرب
جنوب غرب عیدگاه
پایین خیابان
نوغان جنوب
جنوب شرق
شمال شرق

مداخله‌ صفویه در ایجاد محور بالا خیابان و پایین خیابان و تدارک رشد خطی شهر حول محور مذکور بعدها با تقویت مراکز اداری میدان شهدا و ایجاد محور جدید دیگری به موازات آن ( خیابان بهار ) حرکت عمومی شهر را به سمت غرب تشدید کرد . در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی در زمان رضا شاه فلکه وسیعی در اطراف حرم با عرض خیابانی حدود ۳۰متر در دورآن احداث و به نام فلکه‌ شمالی و جنوبی نامیده شد . خیابان اصلی مشهد که درآن تاریخ خیابان نادری (شیرازی ) نامیده می شد ، تعریض و خیابان تهران ( بلوار حضرت امام رضا «ع» ) ، خیابان طبرسی و خیابان نواب صفوی ( پایین خیابان ) و خیابان شیرازی( بالاخیابان ) بصورت چهارخیابان اصلی در مرکز شهر ایجاد شد .

یکی از پرتنش ترین مداخله ها در زمینه تغییر چهره‌ مرکز این شهر عبارت بود از تخریب ابنیه اطراف حرم مطهر در سال ۱۳۴۵ و ایجاد فضای سبز در این محدوده در مطالعات طرح یاد شده که از سوی مهندسان مشاور بور بور و همکاران تهیه شده است در مورد بافت مرکزی مشهد چنین آمده است :
” بافت شهرسازی اطراف حرم مطهر حضرت رضا (ع) از لحاظ تاریخی جالب توجه نیست و بازمانده قسمت هایی طرح ریزی نشدهاست که در اطراف اماکن مذهبی به واسطه امنیت بیشتر به صورت خودرو در قدیم به وجود آمده است و به واسطه‌ وضع نامطلوب ساختمانی آنها مرتباً مورد نوسازی قراگرفته اند . لذا با وجود قدمت مجموعه مرکزی ساختمانها و بافت اطراف آن هیچگونه ارزش تاریخی ندارد .”

مجله هنر و معماری شماره ۲۰ در خصوص فرآیند این طرح گزارش زیر را ارائه می دهد :
” یکی از مهم ترین پیشنهادهای این طرح این است که برای اولین بار در ایران نوسازی مرکز شهر به صورتی اجرا خواهد شد که در آمد آن نه تنها جوابگوی هزینه اش می باشد بلکه درآمد اضافی هم خواهد داشت و این روش به صورتی تنظیم شده که هزینه خرید زمین ها ، ساختمانها و سرقفلی به قیمت واقعی روز پرداخت گردد و هیچ نوع اجحاف و یا درخواست کمک مالی چه از اشخاص و چه از دولت نگردد .”

در اردیبهشت سال ۵۴ برنامه تخریب بناهای اطراف فلکه حرم مطهر تا شعاع وسیعی به مرحله‌ عمل درآمد . پیاده شدن این برنامه که از تغییرات عمده در سطح شهرمشهد است چهره مرکز قدیمی آن را بکلی دگرگون کرد .
شکل گرفتن هرجزء‌از مجموعه و نحوه‌ استقرار آن در پیوند با شهر در تمامیت آن مطرح بوده است . بازارها و بخصوص شاخه‌ اصلی آن ( بازار بزرگ ) که تا قلب و هسته مجموعه نفوذ می کرده است و رابطه آن با صحن ها و مسجد جامع گوهرشاد و بستهای بالا خیابان و پایین خیابان و ارتباط کالبدی آن با مجموعه ای از عناصر و ویژگیهای بسیارمهم معمارانه و شهرسازی محل بوده است . چنانکه ارتباط بازارها ، بستها و صحنها را با یکدیگر در نظر بگیریم مشاهده می نماییم که چه طور یک تداوم وحرکتی از فضایی به فضای دیگر وجود داشته است . بازار قدیمی و بستها اجزاء جدایی ناپذیر مجموعه واحدهای وابسته به بناهای مذهبی بوده اند . این اجزا در رابطه با صحن ها در تداوم و حتی تشدید کارکرد یکدیگر سهم بسزائی داشته اند . و در نهایت جریان داشتن زندگی را نشان می داده اند.
مردم پس از گذشتن از فضای باز فلکه به فضای خاص بستها وارد می شدند و سپس با عبور از سرپوشیده ها بداخل صحنها میرسیدند و یا با گذشتن از مسیر بازارها آمادگی کامل را برای ورود به محوطه صحن حرم مطهر و انجام زیارت پیدا می کرده اند . اینمسیر در هر حال شکل و روحیه خود را در فکر مردم مشهد و زوار در طول سالها تثبیت کرده بود . پس از این تخریب وسیع که شامل بسیاری آثار قدیمی نیز بود ناحیه وسیعی خالی گردید که تبدیل به فضای سبز شد . بدنه های خارجی بناها نماسازی مجدد شد و دیوار بلندی در دور فلکه ب طاقنماهای آجری شکل گرفت که فلکه را از منطقه اطراف آن جدا می کرد . پس از این اقدامات مجموعه بازار رضا با ۲۰۸۱ واحد مغازه را در کنار میدان بیت المقدس فعلی با یک معماری نامناسب و روی محور خیابان طوس که یک شاخه از خیابان کمربندی عبوری بافت قدیمی برای کاهش حجم تردد ترافیک در فلکه بود ایجاد شد . آنچه که ایجاد شده بود از فضای بزرگ و وسیع اطراف مجموعه بجای مانده و دیوار دور فلکه تا بازار رضا و نماسازی کاذب دوطرف خیابان تهران که تعریض شده بود در مجموع سیما و روحیه ای متفاوت و غریبه نسبت به مکان به وجود آورد .
اثرات و پیامدهای تخریب را باید در زمینه های فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی آن جستجوکرد .
اینبرنامه در تمام طول زمان شکل گیری و پیاده شدن آن با مقاومتهایی از طرف مردم روبرو بود ولی با اعمال زور انجام گردید و چنان اثری در ذهن مردم بجای گذاشت که در سالهای بعد بنحو آشکاری جلوگیری کننده از هر تخریب در رابطه با کل شهر مانند تعریض خیابانهای اطراف و مانند آن می تواند باشد . آنچه که در قبال تخریب بناها به مالکین آن پرداخت شد جبران خسارت وارده را نکرده است و کسبه ای که توانایی پرداخت سرقفلی در مجموعه‌ جدید بازار رضا را نداشتند نتوانستند در محل بکار خود ادامه دهند . یکی از مهترین پیامدهای این تخریب از بین رفتن دههاواحد و مغازه صنایع دستی شهر بود که در بسیاری موارد حتی به محوآن حرفه که با فرهنگ و اقتصاد شهر در رابطه بود انجامید .

نکته بارز معماری که در کل مجموعه اطراف بناهای حرم مطهر وجود داشت ارتباط فضاهای خارجی و داخلی از طریق فضاهای میانی و عناصر تشکیل دهنده‌ آن بود و این باعث می شد که مردم در حرکت خود بعد مسافت را احساس نکنند در حالیکه پس از تخریب مردمی که از خیابانهای اطراف وارد فلکه جدید می شدند تمامی مجموعه را به یکباره میدیدند و با گذشتن از بعد بزرگ فلکه جدید به فضاهای داخلی قدم می گذاشتند . فضای سبز یک شکل و یکنواخت اطراف نیز به تنهایی هیچگونه روحیه خاصی که لازمه‌ این مکان بود به وجود نمی آوردبلکه جدائی از محیط را نیز تشدید می کرد . این سیما و روحیه جدید در نهایت ، با موجودیت شهرسازی و معماری مجموعه مذهبی و تاریخی متناقض بود .

در حال حاضر خیابانی که از حرم مطهر آغاز گشته و با در برگرفتن چهارراه شهدا ، میدان شهدا، میدان توحید و دروازه قوچان ختم می گردد در واقع امتداد بالا و پائین خیابان است که باگذشت چهارصد سال هنوز شالوده اصلی آن حفظ شده ، هرچند تغییراتی در آن رخ داده مانند : تغییر در عرض خیابان ، حذف نهر آب و درختکاری های میانی .
(طرح نوسازی و بازسازی بافت پیرامون حرم مطهر مهندسان طاش ):

بافت موجود فرسوده ، فاقد سازمان و نظام شهری مناسب و قابل اعتنا تشخیص داد ه شده است و سازمان فضایی مغشوش ، گذرهای باریک و پرپیچ و خم ، ساختمانهای کهنه و فرسوده و فاقد ارزش های معمارانه ، بافت شهری پیچیده و نارسا ، فقدان مراکز و فضاهای خدماتی مورد نیاز ، عدم امکان ارائه خدمات و تسهیلات شهری و … می تواند تصمیم گیری در مورد نوسازی کامل آن را آسان و قابل دفاع سازد .

پیامدهای اجرایی طرح :
در طول مدت نوسازی (۲۰-۱۵ ) منطقه مرکز شهر به یک کارگاه بزرگ ساختمانی ( تخریب و ساخت ) مبدل خواهد شد . این اقدامات به اضافه فعالیتهای عمرانی آستان قدس در محدوده‌ حرم مطهر ، مدتها مرکز زیارتی ،‌تجارتی ، شهر مشهد را به حالت تعلیق درخواهد آورد . این وضعیت مغایر با سیاستهای جلب توریست و ایفای نقش مرکزی شهر مشهد در مقیاس ملی و بین المللی است .

فصل دوم : مبلمان با کاربری تفریحی – رفاهی
– مکانهای نشستن و نیمکت ها ، محیطی جهت توقف ، آرامش ، گفتگو و تعامل اجتماعی را بوجود می آورند . انواع مبلمان با کاربری نشستن عبارتند از : نیمکتها ، خمیدگی ها ، لبه ها ، سکوها و … . همواره در طراحی این مکانها باید موارد زیر در نظر گرفته شود :
۱ راحتی ۶ مقاومت در برابر تخریب
۲ سادگی شکل ۷ تنوع و خلاقیت

۳ سادگی اجزاء‌ ۸ هماهنگی با محیط
۴ سهولت نگهداری ۹ هماهنگی با سایر مبلمان موجود
۵ دوام رنگ و جلا

مکان یابی محل های نشستن باید به گونه ای باشد که یضمن ایجاد آسایش کاربر ، از ایجاد مزاحمت برای سایرین نیز جلوگیری شود . خصوصیات کلی این مکانها عبارتند از :
۱- تا حد ممکن از باد و سایر عوامل جوی در امان باشد .
۲- از مناظر محیطی بهره مند گردد .
۳- حداقل منظر دو سویه داشته باشد .

۴- به افراد گزینه های متنوعی برای انتخاب ارئه دهد ، مانند آفتاب، سایه ، آرامش ، فعالیت و…
۵- در تلفیق با سایر مبلمان ضروری یا نزدیک آنها باشد .
ابعاد وتناسبات : برای استفاده بهینه و فراهم کردنه آسایش کاربران اندازه ای زیر برای مکانهای نشستن توصیه می شود :
۱ ارتفاع نیمکت ۵۰-۴۵ سانتی متر

۲ عمق نیمکت ۴۸-۴۲ سانتی متر
۳ طول نیمکت ۲/۱-۱۸/۱-۴/۲
جنس و مصالح ساخت : مبلمان شهری به دلیل استفاده مکرر ،‌همواره در معرض تخریب قراردارند ، لذا در انتخاب مصالح باید دقت کافی مبذول داشت . در این میان اقلیم نقش مهمی را ایفا می کند . بهترین مصالح برای نشستنگاههای عمومی ، آنهایی هستند که در برابر خشونت ، سرما و گرما ، رطوبت و خشکی ، کیفیت خود را از دست نمی دهند . اغلب از مصالحی چون : چوب ، فلز ، بتن ، و در برخی موارد از سنگ استفاده می شود .
– به منظور جلوگیری از جابجایی نیمکت ها و تخریب بیش از حد آنها باید یا از مصالح خشن و سنگین استفاده کرد و یا آنها را در زمین تثبیت کرد .
– برای خیابانهای طویل با کاربری های متنوع که پرتردد بوده و امکان مراجعه طولانی مدت شهروندان به آنها زیاد است (خیابانهای دارای محیط تجاری) بهتر است منظر سازی و تسهیلات مناسب برای مراجعین با فراهم کردن مبلمان ضروری صورت گیرد .

– در مکانهای پرتردد پیشنهاد می شود نیمکت های بدون پشتی برای استراحت کوتاه مدت استفاده شود – نیمکت دو طرفه برای محل های شلوغ
– حتی نوع مبلمان و زاویه قرارگیری در جلب توجه عابران به نقاطی که تمایل به نمایش منظره ای خاص وجود دارد استفاده نمود .
– در فضاهای باز شهری تلفیق مبلمان با فضای سبز و گیاهان برای جذابیت محیط و آرامش عابران توصیه می شود . قابل توجه است که مکانهای مطلوب نیازمند فضای کافی هستند که مزاحمتی برای تردد عابران ایجاد نشود .
– استفاده از مبلمان هم شکل و یا با ظاهر هماهنگ
– در برخی نقاط می توان با تکرار یک شکل نیمکت و سایر مبلمان در یک مسیر هماهنگی ایجاد نمود .
– نیمکت های فلزی راحت و مقاوم هستند ولی به هرحال باید رنگ ، جنس و طرح نیمکتها با محیط سازگارباشد.
– گاهاً تعبیه یک نیمکت د رحاشیه خیابان و روبه روی یک مغازه میتواند به اندازه یک تابلوی بزرگ برای مغازه داران مشتری ساز باشد .
اختصاص فضای ویژه برای محل های نشستن : استقرار مبلمان شهری در مکانهای تعریف شده ای به آنها هویت بخشیده و برکاربری آنها تاکید می کند و یکپارگی طرح تامین می شود . تعبیه این جایگاه ها بسته به ابتکار طراح می تواند با تغییر بافت ، جنس مصالح ، رنگ ، حذف یا اضافه کردن لبه ها ، تغییر ارتفاع صورت پذیرد .
– محلهایی برای نشستن د رکنار ستون ها و یارامپها با ایجاد فضای کافی
– نوآوری در رنگ ،‌الگو و بافت ، در جهت رفاه کاربین
– نمونه ای از نیمکت

– در برخی موارد به دلایلی که امکان استفاده از تابلوهای تبلیغاتی در ارتفاع وجود ندارد می توان با کمترین هزینه از نیمکتها بدین منظور استفاده کرد . این نوع تبلیغات در معرض فرسودگی و تخریب بیشتری هستند ولی به دلیل کم ارتفاع بودن و نزدیکی به عابرین پیاده از بازده تبلیغاتی قابل توجهی برخوردراند .
– رعایت فاصله در جانمایی نیمکت ها : استقرار سطل زباله درمجاورت بلافصل نیمکت از نظر ایمنی و اصول بهداشتی مناسب نیست .
– به منظور جلوگیری از واگیری : ایجاد ارتباط بین شهروندان و تنوع به مبلمان شهری می توان از طرحهای قوسی در نیمکتها استفاده کرد که این مانع خوابیدن و لگردان برروی آن می شود . قراردادن دسته در وسط نیمکت نیز مانع خواب افراد ولگرد می شود .

– استفاده از طرح های فانتزی و غیر معمول و همچنین طرحهای کلاسیک در مکانهایی که احتمال تخریب آنها کمتر است باعث ایجاد تنوع و زیبایی می شود .
– گاه یک نیمکت ساده می تواند با طراحی آرم سازمانها بر روی آن هماهنگی ایجاد نماید .
– ایجاد بدنه سنگی پیرامون سطح چوبی نیمکت و استتار آن بدین وسیله مانع شکستن این قسمت به مرور زمان و یا بدست افراد خواهد شد .
– علاوه بر استفاده از مصالح سخت ، مکان یابی و نحوه استقرار نیمکت ها نیز تأثیر به سزایی در پایداری آنهادارد
– استفاده از مبلمان بتنی با طرح چوب

مبلمان
۱ مبلمان با کاربری تفریحی – رفاهی : نیمکت ، اسباب بازی ها و مبلمان بازی کودکان
۲ مبلمان با کاربری زیبا سازی: تندیس ،‌نورپردازی و منابع نوری ، آبنما و آبفشان و فواره ها ، گل جای ،‌محل استقرار پرندگان
۳ مبلمان با کاربری خدماتی : تابلو و علائم ، سایبان و باجه ، سطل زباله ، سایر انواع مبلمان
۴ مبلمان با کاربری برودتی و ارتباطی: ایستگاه اتوبوس ،‌جداکننده ،‌حفاظ ، و پارکینگهای دوچرخه ،‌کفپوش
۵ مبلمان با کاربری چند منظوره

فصل سوم : مبلمان با کاربری زیبا سازی
از روش منابع نوری در بهبود کیفیت فضاهای شهری
استفاده ازمنابع نوری در سطح شهر ها امری اجتناب ناپذیر است و بدون این عناصر ، زندگی شهری با اختلال شدید مواجه خواهد بود . از طرف دیگر به دلیل گوناگونی مصارف این دسته از مبلمان ، رفع کلیه نیازها و درعین حال پرهیز از آشفتگی بصری در محیط ، امری دشوار بوده و نیاز به تفکر فراوان دارد .
به طور کلی طراحی سیستم روشنایی شهرها به دلایل زیر صورت می پذیرد :

۱ تامین روشنایی فضاهای فعالیت
۲ تامین روشنایی گذرها
۳ ایجاد نور تزئینی
لازم به ذکر است که باید در تمامی طول شب در تاریکی ،‌روشنایی معابر، گذرگاهها و سایر امکان تامین شود . اگر روشنایی به طور کلی در حدبالایی است مثل مراکز شهر ، میتوان از نورهای چندگانه و چند منظوره برای کاهش هزینه ها استفاده کرد . باید توجه داشت که هیچ نقطه ای در شب بدون نور باقی نماند . در محیطهایی که احتمال دارد با سوختن یا شکستن لامپی ، تمام محوطه در سیاهی فرورود باید از چند منبع روشنایی استفاده شود . در سطح شهرهای امروز بخش عظیمی از انواع منابع نوری صرف زیباسازی و تزئین عناصر مختلف می گردد . روشن نمودن عناصری مانند : انواع گیاهان ، تابلوها و پانل های تبلیغاتی ، سردر مراکز و ساختمانهای خاص و موردی از این دست به آنهاهویت بخشیده و نقش مهمی در جذابیت محیط د رشب بعهده دارند .

انواع منابع نوری :
۱ روشنایی با پایه بسیاربلند :‌ ارتفاع ۳۰-۱۸ متر – برای زمین های ورزش ، بزرگراه ، فرودگاه
۲ روشنایی با پایه بلند : ارتفاع ۱۵-۶ متر – برای میادین بزرگ و پارکینگها
۳ روشنایی با پایه متوسط : ارتفاع ۵-۳ متر – برای گذرهای سواره و پیاده (نقاط تأکیدی ، مکانهایی که نمایش عنصر خاصی مورد نظر است . معابر کم عرض ، محل های نشستن ، داخل پارکها و…استفاده می شود)

۴ روشنایی با پایه کوتاه : ارتفاع ۳-۸/۰متر – برای گذرهای پیاده و فضاهای سبز
۵ روشنایی بدون پایه : به منظور زیباسازی محیط و عناصر (انواع گیاهان ، تابلوهاو تندیس ها )بدون رویت منبع روشنایی
– اگر چه به نظر می رسد کاربرد منابع نوری ، تنها در ایجاد روشنایی در شب می باشد ولی در واقع چنین نیست ، چراکه اکثر این عناصر در روز به عنوان یک عنصر شهری قابل رویت بوده و در زیبایی یا آشفتگی محیط نقش مهمی به عهده دارند . بنابراین علاوه بر رنگ و نوع پراکنش نور ، طراحی سایر اجزای منابع روشنایی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردارند و باید د رساخت آنها به زیبایی ، هماهنگی با محیط و سایز اجزاء و مبلمان موجود توجه خاصی مبذول داشت .

تعداد منابع نوری مورد استفاده در یک مکان خاص نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است . متأسفانه امروزه در سطح اکثر شهرهای کشور در این زمینه آشفتگی فراوانی قابل رؤیت می باشد . بنابراین باید سعی شود تا حد ممکن از این عناصر ، به تعداد کمتر و با کیفیت بیشتر استفاده نمود و در موارد مقتضی ، از بدنه و پایه سایز اجزای موجود برای نصب آنها بهره جست .