بررسی تاسیسات الکتریکی سازمان مرکزی دانشگاه پزشکی

بخشی از فهرست مطالب پروژه بررسی تاسیسات الکتریکی سازمان مرکزی دانشگاه پزشکی

مقدمه

ساختمانهای اداری
نیازمندیهای عمومی
منبع توان اصلی
ملاحضات ساختمانی لازم
تابلو های توزیع متمرکز
تابلو های توزیع غیر متمرکز
فصل اول :
روشنایی و کابل کشی
تعاریف و کمیتهای اصلی روشنایی
منابع نور
روش لومن برای محاسبات روشنایی
پریز های عمومی برق
برق رسانی به سیستم تهویه
کابل و کابل کشی
انتخاب مقطع سیم و کابل
تعیین مقاطع سیمها و کابل ها بر اساس جریان مجاز
فصل دوم:
نصب سینی کابل و قفسه نردبانی
سینی کابل
تعیین اندازه شی کابل
انواع شی کابل
چگونگی نصب شی کابل
نردبان دندانه دار
فصل سوم:
تابلو های الکتریکی
انواع و موارد کاربرد تابلو ها
اجزائ داخلی تابلو های اصلی
کلید های اتوماتیک ، فیوز و مدارها
پست برق
تابلو های فشار ضعیف
کلیدهای فشار ضعیف
کلید های فشار قوی
انواع کلید  قدرت
فصل چهارم:
سیستم برق اضطراری
موارد استفاده از برق اضطراری و سیستم برق بدون وقفه
استاندارد ها و مشخصات فنی مولد های برق
تابلو های وسایل اندازه کیری موتور
ژنراتور
مشخصات فنی اضافی برای مولدهای برق اضطراری
اصول و روشهای نصب
فصل پنجم
زمین کردن
وسایل مورد نیاز
استانداردهای مهم در زمین کردن
مفهوم حروف اختصاری رفته در مبحث زمین کردن
مشخصه های اصلی سیستم TN
برقیگرها
کاربرد انواع برقگیر ها
فصل ششم:
سیستم های جریان ضعیف
سیستم صوتی
طراحی سیستم های اعلام حریق
سیستم تلفن  داخلی و سانترال
شبکه گامپیوتری
سیستم آنتن مرکزی
ساختمان های اداری
نیازمندیهای عمومی

ساختمانهای اداری علاوه بر توان لازم برای روشنایی، نیاز به مقدار قابل توجهی انرژی برای تغذیه تجهیزات فنی مثل دستگاههای تهویه، آسانسورها و غیره، دارند. اگرچه با توجه به تکنولوژی لامپهای کم مصرف و مدیریت انرژی توان لازم برای روشنایی کاهش یافته است، اما توان لازم برای تجهیزات فنی و تهویه مطبوع در ساختمانها، افزایش یافته است.
?    استانداردها: استانداردهای EN مربوطه و اسناد هماهنگ شده CENELEC به همراه یادداشتهای مربوطه به کشورهای محل مورد نصب، باید همواره مورد توجه باشند. برای تاسیسات تا ولتاژ ۱۰۰۰V، این استانداردها Hamonization Document 384 یا EN60384هستند. این استانداردها معادل انتشارات IEC364 با بخشهای مجزا و نیز DIN VDE 0100 در آلمان، می باشند. استانداردهای مربوط به سرویسهای ایمنی نیز باید مورد توجه باشند (در آلمان: DIN VDE 0107 برای بیمارستانها و DIN VDE 0108 برای ساختمانهایی با امکانات مشترک). هر دو استاندارد در حال حاضر هماهنگ شده و در HD 384 مجتمع شده اند.
?    اتصال ساختمانها: در آلمان، هنگام اتصال ساختمانها به سیستم منبع توان بخش عمومی، باید شرایط فنی اعلام شده از طرف سازمان عمومی مربوطه، رعایت شود. ساختمانهایی با مصرف انرژی تقریباً ۳۰۰kw یا بالاتر، باید معمولاً به سیستم فشار قوی تاسیسات بخش عمومی، متصل شوند. یعنی به یک ایستگاه فرعی فشار قوی و ترانسفورمر نیاز خواهد بود. معمولاً این ایستگاه فرعی در یکی از طبقات پایین ساختمان نصب می شود.
?    ساختمانهای بلند مرتبه: معمولاً در ساختمانهای بلند مرتبه، تجهیزات با مصرف توان بالا در طبقات بالای ساختمان وجود دارد. مثلاً موتورها یا موتور-ژنراتورها برای آسانسور، بخشهایی از سیستم تهویه و غیره. براساس مفاهیم مربوط به بهره وری، توان الکتریکی باید با بالاترین ولتاژ ممکن به مراکز بار انتقال یابند. در نتیجه ترانسفورمرها نیز در طبقات بالا در صورت نیاز در یک طبقه میانی نصب
می گردند.(شکل ۱-۱-۱)
امروزه، این راه حلها با استفاده از ترانسفورمرهای خشک و عایق ضدشعله و رزین خود اطفا و تجهیزات کلید زنی بدون روغن، میسر شده است.
?    سیستمهای منبع توان: اندازه سیستم منبع توان به مساحت زیربنا، طول کابلهای تغذیه و انواع بار، بستگی دارد. در طول مرحله طراحی پروژه باید به انواع زیر توجه شود:
o    منبع توان اصلی
o    منبع توان بار
منبع توان اصلی، توان را از تابلوی توزیع فشار ضعیف اصلی به تابلوهای فرعی و تابلوهای طبقات، منتقل می کند. این عمل توسط کابلها و شینهای اصلی انجام می شود. منبع توان بار، توان را در طبقات یا در بخشهای مستقل توان به مصرف کننده نهایی، انتقال می دهد.
منبع توان اصلی
فاکتورهایی نظیر اندازه  و شکل ساختمان، تعداد اتاقها و طبقات یا بخشهای منبع و موقعیت آنها، تعیین کننده آرایش کابلهای منبع توان هستند (شکل ۲-۱-۱)
در ساختمانهای بلند و چند طبقه، کابلهای منبع توان اصلی از پایین ساختمان به صورت خطوط اصلی نصب می شوند. این خطوط در فواصلی نصب می گردند که ساختمان را به بخشهای تغذیه مستقل، تقسیم می کنند. (شکل ۳-۱-۱)
?    فیدرهای طبقات و تابلوهای توزیع: برای این خطوط اصلی، یک یا چند محل که فیدرهای طبقات یا تابلوهای توزیع طبقات را بتوان نصب کرد، در نظر گرفته می شوند. این عمل برای جداسازی فیزیکی از یکدیگر به کار می رود.
استفاده از سیستمهای توزیع شین، در سطح گسترده ای به جای کابلها و هادیهای با مقاطع بزرگ و کابلهای موازی، افزیاش یافته است. در این سیستمها، نمونه های تست شده استاندارد با جریانهای نامی استاندارد، ترجیح داده می شوند.

منبع توان UPS اضطراری: اگر علاوه بر بارهای عمومی، بارهای حساس نظیر سیستمهای IT و غیره به سیستم منبع توان متصل شده باشند، استفاده از یک ژنراتور یا سیستم UPS مرکزی توصیه می گردد. برای این منظور، تامین یک سیستم شین ثانوی (شکل ۱-۱-۱) که از منابع تغذیه اضطراری، تغذیه می شود، مفید خواهد بود.
?    منبع توان ایمنی: مطابق DIN VDE 0108 و DIN VDE 0107 (همانطور که در اسناد هماهنگ سازی HD 384 Part 7 آمده است)، برای تغذیه تجهیزات ایمنی مهم، استفاده از منبع توان ایمنی مستقل لازم است. نمونه ای از این تجهیزات عبارتند از: روشنایی ایمنی، سیستمهای اطفای حریق، آسانسورهای اطفای حریق و غیره. برای این منظور باید سیستم منبع توان مستقلی از منبع توان عمومی، در نظر گرفته شود. برای تجهیزات انتقال (مثل کابلها، هادی ها، شینها) باید از سیستمهای با دوام استفاده گردد.
?    محاسبه تجهیزات انتقال: هنگام محاسبه تجهیزات انتقال بین تابلوی اصلی و تابلوهای فرعی یا تابلوهای طبقات، باید به موارد زیر توجه کرد:

برای  محاسبه حداکثر جریان مورد انتظار بار (IB) و جریان نامی برای خطوط تغذیه توان اصلی و شینها باید بدین صورت عمل نمود: حاصلضرب بارهای اتصال یافته هر بار مستقل در ضرایب همزمانی قطعات مستقیم سیستم
اطمینان از آنکه گروههای خاصی از بارها، همزمان سوئیچ نشوند، اهمیت دارد. غالباً توصیه می گردد، مقادیر بارهای مستقل در مدت ۲۴ ساعت بصورت یک نمودار ترسیم گردد.
?    دستگاه حفاظت اضافه بار/ اضافه جریان: مطابق HD384.4.43/DIN VDE 0100-430 در ابتدای مدار وجود یک دستگاه حفاظت اضافه بار، همواره لازم است. تنها در صورتی که مدار برای مجموع بارهای اتصال یافته طراحی شده باشد، می توان دستگاه حفاظتی را حذف نمود. در عمل اینکار فقط در موارد خاصی توصیه می گردد، زیرا سیستمهای فشار ضعیف غالباً در معرض خطاهایی نظیر اتصال کوتاه با مقادیر امپدانس بسیار بالا در محل نقص می باشند.
در حالت تغذیه حلقوی یا ورودی دوگانه با انتقال رزرو، اگر در هنگام بروز نقص نیاز به تغذیه تعدادی از تابلوهای توزیع فرعی وجود داشته باشد، جریان نامی محاسبه شده برای سیستم، مجموع جریانهای بار هر دو مدار خواهد بود.
?    ظرفیت رزرو در هنگام وقوع خطا: هنگام طراحی سیستم تغذیه، علاوه بر اطمینان از تامین ظرفیت رزرو کافی در هنگام وقوع خطا، باید به تحولات آینده و امکانات توسعه نیز توجه نمود. جریان نامی (In) دستگاه حفاظتی مورد نیز برای حفاظت اضافه بار (فیوز یا دژنکتور با رله) باید بزرگتر یا مساوی با حداکثر جریان بار (IB) باشد: In≥IB
?    حفاظت اضافه بار کابلهای موازی: در صورتی که با در نظر گرفتن جریان بار، نیاز به استفاده از کابلهای موازی در سیستم خطوط تغذیه اصلی یا باس بارها باشد، این کابلها باید در برابر اضافه بار حفاظت شوند. این حفاظت می تواند بصورت مستقل و در موارد خاص با استفاده از یک دستگاه حفاظتی مشترک انجام شود. در صورتی که از سه یا تعداد بیشتری کابل موازی استفاده شده باشد، فیوزها باید فقط در ابتدا و انتهای خطوط تغذیه نصب شوند.
حداکثر ظرفیت عبور جریان مجاز (Iz) هادیها باید بزرگتر از جریان نامی In دستگاه حفاظتی مورد استفاده باشد: این جریان خود باید بزرگتر از حداکثر جریان بار باشد: Iz≥In≥Ib
?    ظرفیتهای عبور جریان: ظرفیت عبور جریان برای کابلها و هادیها در مشخصات ارائه شده توسط تولید کنندگان و یا در استانداردهای ملی و EN، مشخص گردیده اند (در آلمان DIN VDE 0293 Part 2 و DIN VDE 0100-430  و DIN VDE 0298 Part 4) این استانداردها برای حالت استفاده از کابلها و هادی ها در شرایط عملیاتی متفاوت، ضرایب کاهش را مشخص کرده اند. این ضرایب کاهش باید در هنگام محاسبه ظرفیت عبور جریان مجاز کابلها و هادیها، مورد توجه قرار گیرند. ظرفیت عبور جریان و ضرایب کاهش در انتشارات زیمنس کابلهای توان و کاربرد آنها نیز مورد بحث قرار گرفته اند.
?    حفاظت اتصال کوتاه: هنگام استفاده از تجهیزات حفاظتی، هادی مورد استفاده باید دارای ظرفیت عبور جریان مناسب باشد. باید توجه داشت که جریان تحریک I2 (جریان تست بزرگ) دستگاه حفاظتی از جریان نامی به اندازه ضریب ۱.۴۵ (یا بیشتر)بزرگتر می باشد: Iz≥I2/1.45≥In. X/1.45
?    In.X جریان تحریک دستگاه حفاظتی، X≥1.45
?    سطح مقطع هادی انتخاب شده باید در رابطه زیر صدق نماید:
?     
?    K ضریب جنس برای عایق و ماده هادی، S سطح مقطع هادی برحسب mm2
?      توان عبوری دستگاه حفاظتی هنگام زمان قطع اتصال کوتاه  tk.
?    از آنجایی که معادله فوق در محدوده زمانی ۵-۰ ثانیه تعریف شده است، کمترین جریان اتصال کوتاه در انتهای هادی باید در اندازه کافی بزرگ باشد تا کارکرد مطمئن دستگاه حفاظتی تضمین شده و بتواند در ۵ ثانیه قطع نماید. در صورتی که
هادی های N و PE دارای سطوح کاهش یافته باشند، باید در هنگام محاسبه سیستم به این موضوع توجه داشت.
?    حفاظت در برابر شوک الکتریکی هنگام تماس غیر مستقیم: حفاظت در برابر شوک الکتریکی در هنگام تماس غیر مستقیم باید مطابق HD 384.441/IEC 60364-4-41/DIN VDE 0100-410 صورت گیرد. این حفاظت به وسیله قطع اتوماتیک برای کمترین جریان خطا در انتهای مدار انجام می شود.
در صورتی که کمترین جریان خطا بیش از اندازه کوچک باشد، باید اندازه امپدانس حلقه هادی در مسیر انتقال، کاهش و در نتیجه سطح مقطع افزایش یابد.
در حالتهای مسیرهای طولانی کابل، نمونه هایی با هادیهای کامل PEN   و PE، معمولاً در قیاس با نمونه های هادی های PE و PEN کاهش یافته، مقرون به صرفه است. مزیت دیگر این روش کاهش مقدار ماده قابل احتراق در واحد سطح در طول مسیر کابل می باشد.
?    استفاده از دژنکتور: بطور خاص در حالت مسیرهای طولانی، استفاده از دژنکتور با رله های زمانی معکوس کوتاه مدت، نسبت به فیوز اقتصادی تر می باشد.
?    بررسی سلکتیویته: استفاده از تجهیزات حفاظتی سلکتیو در کل ناحیه زمان- جریان برای جریانهای خطای ممکن، زمانهای قطع سیستم منبع توان را بطور قابل ملاحظه ای، کاهش می دهد (محل خطا سریعتر شناسایی می گردد). این عمل هم سطح ایمنی تغذیه را افزایش داده و هم کیفیت منبع را ارتقاء می دهد.
در صورتی که سلکتویته، فقط برای بخشی از مدار بررسی و تایید گردد، این حالت سلکتیویته نسبی گفته می شود. اگر در سیستمهایی با سلکتیویته نسبی از فیوز استفاده شده باشد، پس از وقوع نقص، برای جلوگیری از قطع اشتباه مجدد حاصل از خسارات قبلی، باید تمام فیوزهای بخش غیر سلکتیو، متاثر مدار را تعویض نمود.
?    سلکتیویته کامل در منبع توان ایمنی: بررسی و تایید سلکتیویته کامل در تمام سیستمهای توان منبع برای خدمات ایمنی باید انجام شود.
ملاحظات ساختمانی لازم
?    طراحی محل و فضای نصب: هنگامی که نقشه های یک ساختمان ترسیم می گردند، لازم است که نیازمندیهای مربوط به فضای نصب قطعات سیستمهای الکتریکی و محل نصب و نیز در صورت امکان مسیرهای انتقال، با آرشیتکت هماهنگ گردد.
بمنظور جلوگیری از ایجاد تغییرات هزینه بر، لازم است که موارد مربوط به ساختار تاسیسات الکتریکی نظیر مسیرهای عبور توان، فضای لازم برای قطعات بزرگ و غیره در مراحل ابتدایی طراحی در نظر گرفته شوند.
مقررات مربوط به ساختمان در کشور (در آلمان مقررات مربوط به ایالات فدرال) و خصوصاً مقررات مربوط به حفاظت در برابر حریق، انتشار و کنترل آلودگی آب باید در نظر گرفته شوند.
?    ضمیمه DIN VDE 0108 Part1، شامل مقررات مربوط به ساختار نواحی عملیاتی تاسیسات الکتریکی (EltBauVo) و توصیه نامه عمومی در مورد نیازمندیهای مربوط به حفاظت در برابر آتش سوزی در آلمان می باشد.
?    نواحی عملیاتی برای ترانسفورمها و سازه های ادوات سویچ: دسترسی به نواحی عملیاتی برای ترانسفورمرها و سازه های ادوات سویچ باید ساده و مطمئن باشد. همچنین در مواقع اضطراری باید امکان خروج بدون تاخیر از نواحی عملیاتی وجود داشته باشد. هنگام برپایی نواحی عملیاتی باید به DIN VDE0100Part 731 (ولتاژهای اسمی کوچکتر از kv1) و prEN 50179/DIN VDE 0101 توجه داشت. هنگام تعیین ابعاد نواحی عملیاتی باید به فواصل عرض و طول راهروها و ارتفاع گذرگاهها نسبت به اندازه سازه های ادوات سویچ و تابلوهای توزیع، توجه کرد.
?    داکتها و مسیرهای کابل: تعداد داکتها و آرایش آنها براساس سیستم منبع توان تعیین می شود. شکل و اندازه داکتها به نوع و تعداد کابلها و سیستم توزیع شین به کار رفته در خطوط منبع توان اصلی، بستگی دارد. داکتها و مسیرهای عبوری از سقف باید به تایید مهندس سازه برسد.
?    مقاومت در برابر آتش: برای جلوگیری از گسترش آتش سوزی و خسارات ناشی از انفجار گازها، باید تمام منافذ گذرگاهها در دیوارهای ضد آتش، بطور کامل آب بندی گردند. این عملیات طبق درجه بندی های مقاومت در برابر آتش، انجام می شود.
?    ریلهای نگهدارنده: برای نصب مستحکم و سریع کابلها و سیستمهای توزیع شین، در عمل ثابت شده است که نصب ریلهای افقی درون بتون در مراحل ساخت بسیار مفید می باشد. فاصله بین ریلهای افقی باید محاسبه و تعیین گردد. در صورت نیاز باید نسبتهای اتصال در خطوط منبع توان اصلی در نظر گرفته شوند.
?    مسیرهای حمل و نقل در ساختمانها: مسیرهای حمل و نقل و در صورت لزوم آسانسورهای باری با ظرفیت کافی باید در مرحله طراحی در نظر گرفته شوند. این امکانات برای حمل ترانسفورمرها، سازه های ادوات سویچ، ژنراتورها و غیره به طبقات فوقانی ساختمان در نظر گرفته می شوند.
?    اتصال زمین در ساختمان: هنگام زیربنای ساختمان می توان بدون صرف هزینه های اضافی ، حلقه های هادی اتصال زمین را در اطراف ساختمان و یا در فونداسیونها جانبی، نصب نمود. یک شبکه توری درشت اتصال زمین به حلقه هادی های اتصال زمین، جوش داده می شود. علاوه بر این حلقه هادی اتصال زمین به لوله کشی هادی داخل ساختمان، میل گردهای داخل بتون و غیره متصل می گردد.
?    سازگاری الکترومغناطیسی (EMC): نیازمندیهای اتصال زمین باید هرچه سریعتر، مشخص گردند. هنگام طراحی تاسیسات الکتریکی، مفهوم سازگاری الکترومغناطیسی شامل حفاظت داخل و خارجی در برابر صاعقه، حفاظت در برابر شوک، حذف تداخل رادیویی و اختلال سیستم با در نظر گرفتن ایمنی سیستمها و تجهیزات به کار رفته، می باشد. یک طرح صحیح سیستم منبع توان (ترجیحاً با آرایش سیستم TN-S با هادی N و PE مستقل)برای تضمین سازگاری الکترومغناطیسی ضروری است.
بدین ترتیب از مراحل هزینه بر اصلاحات و تصحیح (در صورتی که امکان پذیر باشد) جلوگیری خواهد شد.
منبع توان بار
?    تابلوهای توزیع طبقات: انتقال قدرت از منبع توان اصلی به منبع توان بار، توسط تابلوهای توزیع طبقات صورت می گیرد. این تابلوهای توزیع شامل تجهیزات حفاظتی نظیر فیوزها و دژنکتورهای مینیاتوری لازم برای منبع توان بار یک بخش خاص (مثل یک طبقه) و تجهیزات کنترل ضروری دیگر می باشد. غالباً اندازه تابلوهای توزیع به اندازه بخش تغذیه مورد نظر، نوع توزیع (مرکزی و غیر مرکزی) نوع تجهیزات مصرف کننده جریان و دستگاههای کنترل، بستگی دارد. بعلاوه وجود سیستم های IT (مثل دستگاههای کلید زنی تلفن) نیز از فاکتورهای مهم تعیین اندازه تابلوهای توزیع است.
?    استانداردها: نصب تابلوهای توزیع مطابق استانداردهای مهندسی تاسیسات توان می باشد، این استانداردها عبارتند از:
EN60439-1/03/IEC 60439-1/-3/DIN VDE 0660-500/-504 و DIN VDE 0603 و DIN VDE 0100 و DIN VDE 0107 و DIN VDE 0108 در موارد لزوم برای تکنولوژی اطلاعات IT استاندارد DIN VDE 0800 و DIN VDE 0108 به کار می روند. علاوه بر استانداردهای فوق باید به شرایط فنی تاسیسات بخش عمومی، مقررات محلی ساختمانها، سازمانهای تامین خدمات مخابراتی ملی، سازمانهای بیمه کارمندان واملاک، نیز در نظر گرفته شوند. منابع توان بار به دو صورت وجود دارند:
?    تابلوهای توزیع متمرکز
?    تابلوهای توزیع غیر متمرکز
تابلوهای توزیع متمرکز
در حالت تابلوهای توزیع متمرکز، تمام تجهیزات حفاظتی و تعدادی از دستگاههای کنترل تجهیزات مصرف کننده جریان در یک بخش تغذیه، درون تابلوهای توزیع مرکزی نصب می شوند (مثلاً تابلوهای توزیع طبقات).
در گذشته، استفاده از این نوع از تابلوهای توزیع معمولاً برای سیستم های سیم بندی ساده و تعداد نسبتاً کم بارها و واحدهای کنترل غیر متمرکز (برای قطع مدارد، مدارات دوطرفه و غیره) مناسب بوده اند. این نوع از تابلوهای توزیع حتی در شبکه های تغذیه نسبتاً گسترده نیز، استفاده می شده اند.
استفاده گسترده از تجهیزات الکتریکی و افزایش تعداد مدارارت الکتریکی که نیاز به تامین تغذیه با سطح ایمنی بالا دارد و تعداد فرایندهای کنترلی در ساختمانهای مدرن، تابلوهای توزیع طبقات را بسیار حجیم کرده است. تعداد بسیار زیاد کابلها و هادی های این تابلوها، منجر به افزایش بار آتش شده و عیب یابی را مشکل می کند. (شکل ۴-۱-۱)
?    Instabus EIB: در سیستم های کنترل مدرن که تابلوهای توزیع مرکزی از تجهیزات کنترلی آزاد می باشند، حجم تابلوهای توزیع را می توان به مقدار قابل توجهی کاهش داد. در این سیستمها، سنسورها و فعال کننده ها، آرایش توزیع شده دارند.
به علاوه، استفاده از تکنولوژی باس، نیز منجر به کاهش تعداد هادیها می گردد.
تابلوهای توزیع غیر متمرکز
امروزه، در ساختمان از سیستم تابلوهای توزیع غیر متمرکز استفاده می شود. در این سیستم اغلب تابلوهای توزیع متحدالشکلی در فواصل مناسب در طول راهروها
 (شکل ۵-۱-۱)  نصب می شوند و توسط یک تابلوی توزیع طبقه، تغذیه می گردند. در نتیجه نصب کابلها، به مقدار قابل توجهی ساده می گردد.
مزایای این نوع توزیع در تابلوهای توزیع فرعی عبارتند از:
?    ساختار شفاف سیستم
?    کابلهای خروجی کوتاه به بارها
?    سطح احتراق پایین
?    عیب یابی سر راست
?    هنگام بروز خطا، تنها بخش کوچکی از سیستم باید از مدار خارج شود.
 
شکل ۴-۱-۱: مثالی از توزیع متمرکز (مصرف کننده های برق اضطراری در تصویر نیامده اند)
 
شکل ۵-۱-۱:مدلی از توزیع غیر متمرکز(مصرف کننده های برق اضطراری در تصویر نیامده اند)
قابلیت انعطاف: سیستمهای تابلوهای توزیع غیرمتمرکز متداول بسادگی با تغییرات نقشه اتاقها تطبیق می یابند.
هر تابلوی توزیع فرعی دارای یک نوار ترمینال است که توسط آن کابلها (کابلهای خروجی پریز، کابلهای کنترلی، کابلهای روشنایی و غیره) به تابلو هدایت می شوند. با استفاده از این ویژگی می توان کابلها را درون اتاقها بدون استفاده از جعبه های تقسیم، نصب نمود. در صورت ایجاد تغییرات، می توان به سادگی با تغییر آرایش اتصال ترمینال در تابلوهای توزیع فرعی، کلیدها و پریزها را آرایش نمود.
?    Instabus EIB: سیستمهای کنترل مدرن و هوشمند، نظیر instabus EIB، با ساختار سیستم غیرمتمرکز، از این نوع توزیع پشتیبانی می کنند. این عمل توسط آدرس دهی آزادانه سنسورها توسط پارامترهای نرم افزاری (معمولاً از یک محل مرکزی) بدون نیاز به ایجاد تغییرات در تابلوهای توزیع فرعی، انجام می شود.
?    نصب تابلوهای توزیع فرعی: برحسب ویژگیهای ساختاری ساختمان، کاربرد اتاقها و آرایش تابلوهای توزیع طبقات، تابلوهای توزیع طبقات بر روی دیوار، سطح زمین یا به شکل آویز سقف نصب می شوند. البته دسترسی آسان به تابلوهای توزیع و قراردادن سکوی اپراتور در مکان امن، مهم است.

روشنایی
تعاریف و کمیتهای اصلی روشنایی
۱-شدت نور (Luminous Intensity)
شدت نور، قوت نور ساطع شده از منابع نور را به دست می دهد. شدت نور منابع معمولی در زوایای مختلف متفاوت است. در ابتدا که شمع برای روشنایی مورد استفاده قرار می گرفت شدت نور یک شمع استاندارد در صفحه افق بعنوان واحد شدت نور مورد استفاده قرار می گرفت که با K مشخص می شد. این استاندارد رضایت بخش نبود و در سالهای بعد استانداردهای گوناگونی معرفی شدند که اهم آنها شمع هفنر (Hefner kerte) و شمع بین المللی (International candle) بود و اما در سال ۱۹۴۸ استاندارد بین المللی جدیدی بر پایه تشعشع کشننده ای در درجه حرارت انجماد پلاتین یعنی ۲۰۴۵ درجه کلوین مورد استفاده قرار گرفته که قابل اطمینان بود و هنوز هم استاندارد معمول است. شدت نور که با I نشان داده می شود با واحد کاندیلا اندازه گیری می شود.
۲-شار نوری (Luminous Flux)
یک منبع نور که در همه جهات دارای شدت نور یکنواخت ۱ کاندیلاست را در مرکز مختصات کروی در نظر بگیرید. میزان نور یا شار نوری را که از هر استرادیان (Stradian) زاویه فضایی خارج می شود، واحد شار نوری یا یک لومن (Lumen) می نامیم. اگر شدت نورI (?) کاندیلا باشد. شار نورانی این چنین محاسبه می گردد.
?=∫ I(?)d?
رابطه بالا را بصورت مشتق نیز می توان نوشت: 
? در رابطه بالا زاویه فضایی است.
۳-درخشندگی (Luminance)
اگر دو منبع نورانی که شدت نور برابر ولی اندازه فیزیکی مختلف داشته باشند، بطور پشت سر هم رویت شوند منبعی که کوچکتر است درخشنده تر به نظر می رسد، درخشندگی L در هر جهت را با نسبت شدت نور ساطع شده از منبع در آن جهت به مولفه سطح منبع نورانی در آن جهت تعریف می کنیم و چنین می نویسیم: 
لذا واحد درخشندگی، کاندیلا بر متر مربع که به نیت (Nit) هم معروف است می باشد.
۴-توزیع شدت نور- منحنی پخش نور:
بیشتر منابع نوری، منابع نقطه ای نیستند و لذا شدت نور یکنواخت در جهات مختلف ندارند. نحوه توزیع شدت نور  یک منبع برای محاسبات نوری با اهمیت است و معمولاً توسط سازنده لامپ اندازه گیری می شود و بعنوان منحنی پخش نور داده می شود. برای نمایش پخش نور روشهای مختلفی ممکن است که منحنی های قطبی یکی از معمولترین روشهاست.
شدت نور بسیاری از چراغها دارای تقارن حول محورعمود چراغ است و برای نمایش پخش نور تنها یک منحنی در یکی از صفحات قائم کافی است.
در این منحنی ها زاویه از محور قائم که از چراغ می گذرد، اندازه گیری می شود و در هر زاویه فاصله شعاعی منحنی از محل چراغ شدت نور در آن زاویه را مشخص می کند.
منابع نور
تقسیم بندی چراغها براساس پخش نور:
منابع نور را می توان به دو دسته اصلی لامپهای التهابی و تخلیه در گاز تقسیم کرد.
تقسیم بندی لامپها را می توان به صورت جدول زیر خلاصه کرد.
 
مشخصات لامپ:
مشخصات اصلی لامپها عبارتند از:
الف) شار نوری برحسب لومن
ب)بهره نوری برحسب لومن بر وات
ج)عمر لامپ
د)درخشندگی لامپ که برحسب کاندیلا بر مترمربع اندازه گیری می شود.
ه)رنگ دهی
در قسمتهای بعد با اصول کار لامپها و عوامل تعیین کننده مشخصات آنها و ساختمان عمومی آنها آشنایی بیشتری پیدا می کنیم.
۱-لامپهای رشته دار:
لامپهای رشته دار حدود ۱۰۰ سال پیش ساخته شد و امروز به حد کمال رسیده اند. علیرغم بهره نوری بیشتر لامپهای فلورسنت، هنوز هم لامپهای رشته دار تولید می شوند. امتیازهای اصلی این لامپها، رنگ دهی عالی، کوچکی اندازه، قیمت کم و عدم نیاز به راه انداز است.
۱-۱-ساختمان عمومی لامپهای رشته دار:
شکل زیر یک لامپ رشته دار را نشان می دهد که دارای رشته از فلز تانگستن به شکل مارپیچ است.

 
ساختمان لامپ رشته دار
رشته توسط دو سیم از فلز مولیبدنوم B نگهداری می شود. اتصال الکتریکی به رشته از دو انتها توسط دو سیم نیکل C انجام می شود. سیم های C به دو سیم D جوش داده شده اند که از طرف دیگر به سیم نازک E که فیوز نامیده می شوند و از آلیاژ مس و نیکل ساخته می شوند متصل اند. این سیم ها از طریق دو سیم C، به دو نقطه اتصال H
متصل اند. لوله تخلیه K برای تخلیه هوا از داخل حباب L و پرکردن آن از گاز خنثی مورد استفاده قرار می گیرد. سرپیچ فلزی M از برنج یا آلومینیوم ساخته می شود و به وسیله سمنت مخصوص N  به حباب محکم شده است.

۱-۲-ساختمان رشته:
برای تولید نور مرئی با رنگ سفید لازم است رشته در درجه حرارت بالا کار کند. در لامپهای امروزه از رشته تانگستن استفاده می شود. تانگستن دارای دو خصوصیت مطلوب است. یکی نقطه ذوب بالا (۳۶۵۵ کلوین) و دیگری اینکه به علت کم بودن فشار بخاری تانگستن، تبخیر آن کم است.
۳-۱-شیشه یا حباب لامپ:
شیشه یا حباب لامپها به شکلهای گوناگونی وجود دارند. حروف مشخص کننده شکل حباب هستند. برای مثل حرف A مشخص کننده نوع ساده، PS,P   گلابی شکل است.
حباب اغلب لامپها از شیشه معمولی ساخته می شود ولی شیشه لامپهای توان بالا و لامپهایی که در معرض باران و برف قرار می گیرند از شیشه سخت که مقاومت کافی دارد، ساخته می شود. داخل شیشه را از سیلیس می پوشانند که سبب کاهش چشم زدگی می شود.
۱-۴-سرپیچ لامپها:
سرپیچ لامپها بصورت پیچی یا میخی ساخته می شوند. در سرپیچ پیچی که به سرپیچ ادیسون هم معروف است لامپ با پیچ دادن به ساکت گیرنده متصل می شود. لامپها با سرپیچهای میخی با قرار گرفتن دو زائده به شکل پیچ در شیارهای مخصوص به ساکت گیرنده متصل می شوند.

۱-۵-گاز داخل حباب:
برای ممانعت از تبخیر رشته در درجه حرارت های بیشتر از ۲۵۰۰ درجه سیلسیوس، شیشه را از گازهای خنثی پر می کنند. در ابتدا از گاز ازت استفاده می شد لیکن بعدها گاز آرگون بعلت داشتن ضریب انتقال حرارتی ویژه کمتر که تلفات حرارتی را کاهش می داد مورد استفاده قرار گرفت.
لامپهای امروزی از آرگون با درصد کمی از ازت پر می شوند.
۱-۶-مشخصات لامپهای رشته ای:
امروزه لامپهای رشته دار در اندازه های استاندارد ساخته می شوند. خصوصیات لامپهای استاندارد برای مصارف معمول روشنایی در جدول زیر آمده است:
مشخصات لامپهای رشته دار استاندارد ۲۲۰ ولتی
توان مصرفی    قطر(میلیمتر)    طول(میلیمتر)    شارنوری(لومن)    نوع ساکت

۱-۷-انواع لامپهای رشته دار:
معمول ترین لامپهای رشته دار لامپهای معمولی هستند که در خانه ها مورد استفاده قرار می گیرند. نوع دوم این لامپها که به لامپ با منعکس کننده معروف است به منعکس کننده داخلی مجهزند که شار را در جهت معینی افزایش می دهند. نوع سوم این لامپها، لامپهای هالوژی هستند.
۲-لامپهای بخار جیوه:
امتیاز اصلی این لامپها در مقایسه با لامپهای رشته ای بهره نوری بالاتر تاحدود ۶۵ لومن بر وات است. این لامپها از طریق عبور جریان برق در بخار جیوه و تحریک آن نور تولید می کنند. با شروع کار لامپ، جیوه کم کم بخار می شود تا فشار داخل حباب به چند اتمسفر می رسد. در این فشارهای بالا الکترونهای سطوح انرژی بالاتر تحریک می شوند که نور مرئی تولید می کنند.

۲-۱-ساختمان عمومی لامپهای بخار جیوه:
ساختمان عمومی یک لامپ بخار جیوه در شکل زیر آمده است:
 لامپ دارای دو حباب داخلی و خارجی است. حباب داخلی از کوارتز ساخته می شود. حباب خارجی استوانه ای یا بیضوی است و غالباً سطح داخلی آن از فسفر پوشانده می شود که عنوان صافی که بعضی از طول موج های موجود را جذب می کند، عمل می کند.

 
ساختمان لامپ بخار جیوه
۳-لامپهای متال هلاید (Metal Halide)
لامپهای متال هلاید از نظر ساختمان مانند لامپهای جیوه پرفشار هستند. تفاوت اصلی آنها با لامپهای جیوه پرفشار در این است که در حباب داخلی آنها علاوه بر جیوه مقدار کمی از نمکهای هالوژی وارد می کنند.
این نوع لامپها در اندازه های ۲۵۰ تا ۲۰۰۰ وات ساخته می شوند و در کاربردهایی نظیر روشنایی میادین ورزشی  و نورتابی به جبهه ساختمانهای بزرگ مورد استفاده قرار میگیرند. در سالهای اخیر در روشنایی داخلی از این لامپها استفاده می شود.
۴-لامپهای بخار سدیم
ازنظر ساختمان شبیه لامپهای بخار جیوه هستند. در این لامپها سدیم به عوض جیوه و گاز نئون به جای آرگون مورد استفاده قرار می گیرد. راه افتادن کامل این لامپها ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می کشد. این لامپها بهره نوری تا حدود ۷۰ لومن بر وات دارند. این لامپها بیشتر برای روشن کردن خیابانها و معابر و محلهای مشابهی که رنگ، اهمیت چندانی ندارد، مورد استفاده قرار می گیرند.
۵-لامپهای فلورسنت:
این لامپها از یک لوله بلند با قطر کم ساخته می شوند که سطح داخلی آنها از پودر ماده فلورسنت پوشیده شده است. فلورسنت به موادی گفته می شود که نور را در طول موجی غالباً غیرمرئی جذب می کنند و نور در طول موج دیگری که غالباً مرئی است پس می دهند. حباب دارای مقدار کمی آرگون و کمی جیوه است.
روش لومن برای محاسبه روشنایی:
غرض از محاسبه روشنایی با روش لومن تعیین تعداد چراغها و محل نصب آنها برای یک شدت روشنایی متوسط معین است. در طرح با روش لومن روشنایی متوسط روی سطح کار مورد نظر است و تغییرات شدت روشنایی از نقطه ای به نقطه دیگر مورد توجه است. میزان روشنایی رسیده به کار از هر چراغ به منحنی توزیع نور چراغ، اندازه های اتاق و ضرایب انعکاس دیوارها و سقف بستگی دارد. علت این امر آن است که مقداری از نور چراغ به طور مستقیم به سطح کار می رسد و مقداری از آن پس از انعکاس از سقف و دیوارها و یا بعد از انعکاسهای متعدد به سطح کار می رسد.
در نتیجه شدت روشنایی متوسط Eav کف اتاق برابر است با:
 
دراین معادله cu نسبت شار نوری مفید که به سطح کار روشنایی می بخشد به کل شار نوری تولید شده در لامپها است. لذا آن را ضریب بهره می نامیم که نحوه محاسبه آنرا در ادامه خواهیم گفت.
ضریب بهره cu به عوامل مختلفی چون جذب نور در چراغ، منحنی پخش نور چراغ، ارتفاع نصب چراغها طول و عرض و ارتفاع اتاق و ضرایب انعکاس سقف، دیوارها و کف بستگی دارد.
روش لومن با استفاده از شاخص فضا:
تجارت و محاسبات نشان داده است که اثرات طول و عرض و ارتفاع اتاق و ارتفاع نصب چراغها را می توان بصورت یک متغیر به نام شاخص فضا یا ضریب اتاق Kr بصورت زیر تعریف کرد.
در مورد نور مستقیم، نیمه مستقیم و پخش یکسان              
در مورد نور غیر مستقیم و نیمه غیر مستقیم              
در رواط بالا L طول اتاق، W عرض اتاق، h ارتفاع نصب چراغها از سطح کار و H ارتفاع سقف از سطح کار است. امروزه جداول کاملی برای ضریب بهره برای انواع معمول چراغها برای مقادیر مختلف شاخص فضا و مقادیر مختلف ضرایب انعکاس سقف، دیوارها و کف تدوین شده است.
در این جدول در ستون اول سمت چپ منحنی پخش نور چراغ رسم شده است و درصد شار نوری آن به طرف بالا و پایین داده شده است. مثلاً در مورد لامپی که در جدول زیر آمده است ۵۰% نور تولیدی لامپ به طرف پایین و صفر درصد به سمت بالا تولید می شود و بنابراین ۵۰% نور تولیدی لامپ توسط چراغ جذب و ضایع می شود. همچنین در ستون حداکثر فاصله مجاز بین مرکز دو چراغ مجاور برحسب ارتفاع نصب چراغها از کف یا برحسب ارتفاع سقف از کف داده شده است. در مورد چراغ زیر حداکثر فاصله مجاز بین دو چراغ مجاور ۸/۰ ارتفاع نصب آنها از کف اتاق است. ستون دوم از سمت چپ شاخص فضاست که از ۶/۰ تا ۵ آمده است.
در ۱۲ ستون فرعی بعدی، ضریب بهره برای ضرایب انعکاس سقف، ρ از ۸/۰ تا صفر و برای ضرایب انعکاس دیوار w ρ از ۵/۰ تا صفر آمده است. در تعیین این ضرایب بهره ارتفاع سطح کار از کف ۸۰ سانتیمتر در نظر گرفته شده است و ضریب انعکاس کف اتاق f ρ، ۱/۰ فرض شده است. در صورتی که f ρ به جای ۱/۰ برابر ۳/۰ باشد، باید از ضرایب تصحیح که در جدول زیر آمده است استفاده کرد.
در ستون آخر از سمت چپ جدول، شکل ظاهری چراغ آمده و اعدادی داده شده است که ضریب نگهداری یا ضریب بهره برداری نامیده می شود.

ضریب بهره در روش استفاده از شاخص فضا
 
بسته به پاکیزگی محل نصب و نوع چراغها از نظر خاک گیری سه نوع ضریب نگهداری، خوب و متوسط و بد مشخص شده است. این ضریب را با MF مشخص می کنیم. برای اینکه چراغها در طی عمر نور کافی به سطح کار برسانند باید این ضرایب را هم در محاسبات منظور نمود که درنتیجه معادله بصورت زیر درمی آید:
 
برای روشن تر شدن بحث یک مثال را اینجا مطرح می کنیم.
مثال- یک دفتر کار دارای طول ۸ متر، عرض ۶ متر و ارتفاع ۳ متر است، ضرایب انعکاس سقف ۷/۰ ، دیوارها ۵/۰ و کف ۳/۰ است. شدت روشنایی لازم روی سطح کار در ارتفاع ۸۰ سانتیمتر از کف ۵۰۰ لوکس است. با استفاده از چراغ جدول که با دو لامپ ۵۰۰۰ لومن شار نوری تولید می کند، تعداد چراغهای لازم و وضعیت نصب آنها را معین کنید؟
نور چراغها مستقیم است پس داریم:
 
 
چون Pf=0.3 است از جدول ضریب تصحیح ۱.۰۷ را بدست می آوریم.
 
با فرض محیط نظیف، ضریب نگهداری را ۰.۷ فرض می کنیم، پس داریم:
 
تعداد چراغها n برابر است با:
 
اگر فاصله چراغها را x فرض کنیم داریم:
 
مقدار E مبنا برای پرفضا و نوع چراغ پیشنهادی:
در این پروژه سعی شده است به علت اینکه فضاها اغلب اداری-آموزشی می باشند، از لامپهای معمولی برای این فضاها که همان لامپهای فلوئورسنت می باشند، استفاده شود. با توجه به کتاب دکتر کلهر از لامپ شماره ۲ فلوئورسنت لووردار استفاده شد. بعلت تمیزی محیطها از بالاترین ضریب نگهداری MF=0.75 استفاده شد. شارنوری هر لامپ
 w40 را φ=4200(lum) در نظر گرفتیم که این میزان با توجه به جدول و طرز قرارگیری φ=4200(lum), 2×40w را ما می دهد. همچنین ضرایب انتخابی برای انعکاس سقف، دیوار و کف به ترتیب: ۵۰، ۵۰و ۱۰ درصد انتخاب شده است. در راهروها هم از لامپ ۲×40w  استفاده شده است. با توجه به جدول محاسبات روشنایی، برای لامپ فلوئورسنت لووردار از لامپ شماره ۲ در جدول لامپهای کتاب جامعه مهندسان روشنایی آمریکا (کتاب روشنایی دکتر کلهر صفحه ۱۳۶) برای لامپ فلوئورسنت رفلکتوری که در اتاقهای هواساز و موتورخانه و نظیر آن استفاده شده از لامپ شماره ۳۰ همان کتاب استفاده شده است.
در انباری های کوچک لامپ رشته ای پیشنهاد می شود و همچنین در پروژه کار شده شارنوری آن ۱۳۵۰= φ لومن می باشد. در انباری های بزرگتر، از لامپ فلوئورسنت ۲×40w استفاده شده و در موتورخانه از لامپ فلوئورسنت رفلکتوری استفاده می شود.
در بقیه فضاها اکثراً لامپ فلوئورسنت با شرح بالا مصرف شده به اضافه اینکه در محیطهایی که از نظر تامین روشنایی چندان به آنها اهمیت داده نشده مثل تراس، بالکن، سرویس بهداشتی و… از لامپ رشته ای استفاده گردیده است. همچنین در جدول محاسباتی، شماره ۱ به معنی لامپ فلوئورسنت لووردار (۲×40w)، ۲ به معنی لامپ فلوئورسنت رفلکتوری، (۲×40w) و ۳ بمعنی لامپ رشته ای می باشد…

بخشی از منابع و مراجع پروژه بررسی تاسیسات الکتریکی سازمان مرکزی دانشگاه پزشکی
هند بوک زیمنس
مهندسی روشنایی دکتر کلهر
مشخصات فنی عمومی اجرایی تاسیسات برق و کار های ساختمانی جلد اول
تاسیسات الکتریکی (تالیف دکتر فرحبخش سیف)
مبانی شبکه ها (تالیف مهندس اسعد انزانی)
مستندات موجود در کارگاه اجرایی پروژه.