مقاله بررسی برخی از گونه های بند پایان

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله بررسی برخی از گونه های بند پایان دارای ۲۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی برخی از گونه های بند پایان  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بررسی برخی از گونه های بند پایان،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله بررسی برخی از گونه های بند پایان :

بررسی برخی از گونه های بند پایان

جایگاه حشرات و کنه‌ها در شاخه بندپایان
مقدمه
در این جلسه در مورد تعیین جایگاه حشرات و کنه‌ها بعنوان مهمترین آفات گیاهان زینتی مطالبی توضیح داده می‌شود.
شاخه بندپایان یا آرتروپودا (Arthropoda) به چهار زیر شاخه تقسیم می‌شوند

۱- تریلوبیتا (Trilobita)
۲- کراستاسه‌آ (Crustaceae)
۳- کلیسراتا (Chelicerata)
۴- آتلوسراتا (Atelocerata)
تریلوبیتا (Trilobita)

تریلوبیتا که اولین بندپایان هستند در دریاها زندگی می‌کردند و حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون سال قبل بیشترین فراوانی را داشتند و در حال حاضر تعدادی از گونه‌های آن‌ها بصورت فسیل شناسایی شده‌اند .

کلیسراتا (Chelicerata)
در این بندپایان که فاقد شاخک هستند بدن از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت اول سفالوتوراکس (Cephalothorox ) و قسمت دوم آبدومن (Abdomen ) است . در قسمت سفالوتوراکس ۶ پیوست وجود دارد که پیوست‌های اول بنام کلیسر ( Chelicer ) است که در واقع اندامهای تغذیه‌ای آن‌ها را تشکیل می‌دهد .

پیوست‌های دوم به اعضای حسی بنام (Pedipalp ) تبدیل شده است و ۴ پیوست
دیگر برای راه رفتن مورد استفاده قرار می‌گیرد .
این زیر شاخه بطور کلی شامل سه رده است که در بین آن‌ها رده عنکبوت‌ها مانند
آراکنیدا (Arachnida) از اهمیت بیشتری برخوردار است و در منابع مختلف
شامل یازده راسته بوده بعضی از آن‌ها به شرح ذیل است:

– راسته عقرب‌ها یا اسکورپیوز (Scorpiones) است در این بندپایان شکم بصورت عریض به قفسه سینه یا سفالوتراکس متصل می‌شود و از دو قسمت تشکیل شده است، قسمت ابتدائی عریض (Mesosoma) و قسمت انتهایی (Metasoma) که به نیش ختم می شود کاملاً باریک است. عقرب‌ها موجوداتی هستند که دارای فعالیت شبان‌ه‌اند، روزها در محیط‌های مختلفی مخفی می‌شوند و عموماً از حشرات و سایر بندپایان تغذیه می‌کنند.

– راسته عنکبوتها یا آرانه(Araneae) است. شکم عنکبوت‌ها باریک و به سفالوتراکس (Cephalothorax) متصل می‌شود. شکم فاقد ساختمان حلقه حلقه بوده و یکپارچه بنظر می‌رسد. اندام‌های حسی مخصوصاً در عنکبوت‌های نر رشد زیادی کرده و در انتها کاملاً متورم هستند و اندام جفت‌گیری عنکبوت‌ها در روی پی‌دی‌پالپ‌ها قرار دارد.

عنکبوت‌ها از چه موادی تغذیه می‌کنند؟
عنکبوت‌ها از جمله مفیدترین بندپایان هستند که در اکوسیستم های طبیعی نقش بسیار ارزنده‌ای در کاهش جمعیت گونه‌های آفت دارند. در واقع همه آن‌ها حشره‌خوار یا از سایر بندپایان تغذیه می‌کنند.

– راسته آکاری (Acari) یا کنه‌ها: بدلیل اهمیتی که تعدادی از کنه‌ها مخصوصاً کنه‌های خانواده تترانیکیده (Tetranychidae) بعنوان آفات گیاهان زینتی دارند در جلسات بعدی بطور مفصل توضیح داده خواهند شد.
– راسته رطیل‌ها (Sulifugae): اندازه رطیل‌ها بزرگتر از عنکبوت‌هاست. کلیسرهای آن‌ها رشد بسیار زیادی دارد و به آن‌ها ظاهر ترسناکی داده است.
آیا رطیل‌ها نیش می‌زنند؟

بر خلاف تصوری که در بین مردم وجود دارد رطیل‌ها فاقد نیش و غده سمی هستند اگر چه ممکن است بعضی از رطیل‌ها مانند مورچه گاز بگیرند ولی چون کلیسرهایشان خیلی قوی است امکان آلوده شدنشان به ویروس‌ها و باکتری‌ها وجود دارد و لذا در انسان ایجاد بیماری می‌کنند ولی بطور کلی رطیل‌ها فاقد نیش هستند.
کراستاسه‌آ (Crustaceae)
یکی دیگر از شاخه سخت‌پوستان کراستاسه‌آ (Crustacea) بزرگترین گروه‌های بندپایان را تشکیل می‌دهند و تغییرات زیادی در قسمت‌های مختلف بدن آن‌ها دیده می‌شود .
در بین سخت پوستان رده مالاکستراکا (Malacotraca) از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است که شامل سه راسته بوده که عبارتند از :
– راسته آمفی‌پودا (Amphipoda ) که شامل انواع میگوها می‌باشد. از جنبه غذایی حائز اهمیت‌اند.

– راسته ایزوپودا (Isopoda) یا مساوی‌پایان که از جمله آن‌ها خرخاکی است. خرخاکی‌ها و بعضی از گونه‌های آن‌ها بنام پرسیلو اورناتوس (Porcelio ornatus ) ممکن است تحت شرایطی تبدیل به آفت شوند و از ریشه‌های گیاهان مختلف از جمله گیاهان زینتی در شرایط گلخانه‌ای تغذیه کنند .

– راسته دکاپودا (Decapoda) همانند آمفی‌پودا مخصوصاً در کشورهای خارجی از جنبه تغذیه انسان فوق‌العاده حائز اهمیت هستند و انواع خرچنگ‌ها (Crabs)و لابسترها (Lobsters) را در بر می‌گیرد.
آتلوسراتا (Atelocerata)

راسته دیگر که فو‌ق‌العاده برای ما مهم بوده آتلوسراتا (Atelocerata ) یا شاخک‌داران هستند. این زیر شاخه در واقع بندپایانی هستند که دارای یک جفت شاخک هستند و به پنج رده تقسیم می‌شوند که عبارتند از :

۱- کیلوپودا (Chilopoda)
۲- دیپلوپودا (Diplopoda )
۳- سیمفیلا (Symphyla )
۴- پائوروپودا (Pauropoda)
۵- هگزاپودا (Hexapoda)

در اینجا فقط به بعضی از رده‌ها اشاره می‌کنیم:
– رده دیپلوبودایا (Diplopoda) یا هزارپایان: دیپل به معنای دو و پودا به معنای پا است . (ِDiplopda ) یعنی در هر حلقه‌ای از بدن دارای دو جفت پا هستند.

این بندپایان عموماً در سنگ‌ها و روی خزه‌ها دیده می‌شوند و از انواع گیاهان تغذیه می‌کنند.
– رده کیلوپودا (Chilopoda) یا صدپایان: کیلو به معنای آرواره و پودا به معنای پا است. جفت اول پاها در این بندپایان به آرواره تبدیل شده است. آرواره‌های سمی این بندپایان در زیر سنگ‌ها و کنده درختان فعالیت می‌کنند و از انواع حشرات و سایر بندپایان تغذیه می‌کنند.
– رده هگزاپودا (Hexapoda) یا حشرات (Insecta): موجوداتی هستند که دارای یک جفت شاخک و شش عدد پا هستند و بزرگترین رده جانوری در سطح کره زمین می‌باشند و تاکنون متجاوز از یک میلیون از آن‌ها شناسایی شده‌اند.
کنترل بیولوژیک مگس های مینور و پروانه‌ها

مقدمه:
در جلسه گذشته در مورد کنترل بیولوژیک دو گروه از مهم‌ترین آفات گیاهان زینتی و محصولات گلخانه‌ای یعنی شته‌ها و کنه‌های تارتن صحبت کردیم و در این جلسه به ادامه بحث در مورد کنترل بیولوژیک مگس های مینوز و پروانه‌ها می‌پردازیم.
* مگس‌های مینوز

مگس‌های مینوز از جمله آفات مهم محصولات گلخانه‌ای و گیاهای زینتی هستند. مگس‌ها متعلق به خانواده آگرومایزید (Agromyzidae) هستند.
تعدادی از مهم‌ترین گونه‌های (Agromyzidae) عبارتند از :
۱)Liriomyza trifolii
۲)Liriomyza sativae
۳)Liriomyza bryoniae
در ایران این گونه‌ها جزء آفات مهم محصولات گلخانه‌ای و گیاهان زینتی هستند. این مگس‌ به

طول حدود ۲ تا ۳ میلی متر به رنگ سیاه و دارای لکه‌های زرد رنگ در روی بدن‌شان هستند. حشرات کامل با فرو کردن تخم‌ریز خود به داخل بافت گیاه از ترشحات گیاهی تغذیه می کنند. محل فرو کردن تخم‌ریز عموماً بصورت لکه‌های زرد رنگی در سطح برگ گیاهان دیده می‌شود.
بعد از قرار گرفتن تخم در بافت گیاهی، لارو خارج شده از بافت ایجاد گالری‌ها یا تونل‌هایی مارپیچ در سطح برگ گیاهان می‌کند. ضخامت این گالری‌ها با افزایش اندازه لارو افزایش پیدا می‌کند.

از مهم‌ترین دشمنان طبیعی این آفات، زنبورهای پارازیتوئید هستند که بصورت پارازیتوئید داخلی یا ایندوپارازیتوئید و پارازیتوئید خارجی یا اِگزوپارازیتوئید از لاروهای این آفات تغذیه می‌کنند.
از مهم ‌ترین پارازیتوئیدها می‌توان به گونه‌هایی مثل اپیوس پالیدوسOpius pallidus) ) و داکنوزا سیبریکا (Dacnusa sibrica) که پارازیتوئید داخلی هستند و گونه دیگری بنام دیگلیفوس ایسئا (Diglyphus isaea) که پارازیتوئید خارجی است اشاره کرد.
پارازیتوئیدهای داخلی تخم‌شان را در داخل بدن لارو میزبان قرار می‌دهند و حشرات کامل از
داخل شفیره میزبان خارج می شوند. بدین صورت که مراحل رشد و نمو لارو پارازیتوئید درداخل بدن لارو میزبان طی می‌شود و وقتی که آفت به مرحله شفیرگی رسید میزبان را می‌کشد و از داخل شفیره میزبان خارج می‌شود.

پارازیتوئیدهای خارجی تخم‌شان را در مجاورت لارو میزبان در داخل بافت گیاه قرار می‌دهند. ولی قبل از تخم‌گذاری تخم‌ریزشان را به داخل بدن لارو میزبان فرو می‌کنند و باعث فلج شدن او می‌شوند، سپس تخم‌شان را در کنار بدن لارو میزبان در داخل بافت گیاه قرار می‌دهند. بعد از مدت حدود ۲ روز لارو خارج می‌شود و چون لارو میزبان فلج است، نمی‌تواند از محل تخم میزبان دور شود و لارو پارازیتوئید بعد از خروج از تخم شروع به تغذیه از لارو آفت می‌کند.
زنبورهای واکتورایسبریکا وOpius pallidus) ) از خانواده براکونیده پارازیتوئید خارجی هستند. این زنبورها تخم‌هایشان را در داخل بدن لارو میزبان که در داخل بافت گیاهی است قرار می‌دهند.

با توجه با اینکه این لاروها در داخل برگ هستند زنبورها چطور آن‌ها را پیدا می کنند؟
زنبورهای پارازیتوئید بوسیله‌ی اندام‌های حسی (شاخک‌ها و تخم‌ریز) میزبان را پیدا می‌کنند. تعدادی از طریق تخم‌ریز، و تعدادی از پارازیتوئیدها از طریق شاخک میزبان را پیدا می‌کنند. این زنبورها از طریق شاخک که همانند رادار عمل می‌کند در سطح برگ گیاهان جستجو

می‌کنند و بافتی را که دارای لارو است را مشخص کرده و سپس لارو میزبان‌شان را پارازیته می‌کنند.طول عمر حشرات کامل حدود دو هفته است و حدود ۹۰ تخم را در طی این مدت در داخل بدن لاروهای میزبان قرار می‌دهند. زنبور دیگری که بعنوان دشمن طبیعی مهم این گروه از آفات مطرح است دیگلیفوس ایسئا (Diglyphus isaea) است که یک پارازیتوئید خارجی می‌باشد که تخم خودش را در مجاورت لارو میزبان قرار می‌دهد. بعد از حدود دو روز تخم تفریغ می‌شود و در مدت حدود ۶ روز مراحل لاروی این زنبور کامل می‌شود و دوره شفیرگی آن حدود ۹ روز طول می‌کشد، سپس برگ گیاه را سوراخ کرده و از آن خارج می‌شود.

بطور کلی در سال‌های اخیر توجه زیادی به کنترل بیولوژیک مگس‌های مینوز خانواده‌های آگرومایزیده Agromyzidae)) شده است. مخصوصاً در کشورهای اروپایی که آفات محصولات گلخانه‌ای را با فرآورده‌های بیولوژیک کنترل می‌کنند. این آفات را در سال‌های اخیر بوسیله دشمنان طبیعی تحت کنترل در آورده‌اند. البته تولید دشمنان طبیعی این گروه از آفات نسبتاً مشکل است و هزینه بیشتری در مقایسه با تولید دشمنان طبیعی، آفاتی مثل کنه دو نقطه‌ای و سفید بالک‌ها دارد.
* پروانه‌ها

گروه دیگری از آفاتی که گاهی بعنوان آفات مهم در گلخانه‌ها و بر روی محصولات زینتی جلوه‌گر می‌شوند پروانه‌ها هستند. مخصوصاً تعدادی از گونه‌های پروانه‌های خانواده نوکتوئیده (Noctuidae). از گونه‌های مهم این خانواده می‌توان به گونه‌هایی مثل مامسترا براسیکه (Mamestra braccicae)، اوتوگرافا گاما (Autographa gamma)، نوکتوا پرونوبا (Noctua pronuba) و گونه‌های دیگری مثل اسپودوپترا لیترالیس Spodoptera

lituralis)) و هلییونتیس آرمیژرا (Helionthis armigera) اشاره کرد. این پروانه‌ها مثل بسیاری دیگر از پروانه‌ها، تخم‌شان را روی برگ گیاهان قرار می‌دهند، و بعد از اینکه لارو خارج می‌شود بوسیله قطعات دهانی سائیده شروع به تغذیه از برگ و سایر قسمت‌های گیاه می‌کنند. بعد از تکمیل دوره لاروی در داخل خاک تبدیل به شفیره می‌شوند.

برای کنترل بیولوژیک پروانه‌ها عموماً از باکتری‌ها استفاده می‌شود. در این بین باکتری باسیلوس تورنژنسیس (Bacillus thuringiensis) مهم‌ترین نقش را در کنترل بیولوژیک پروانه‌ها دارد.
فرآورده‌های مختلفی از این باکتری تولید شده که هر یک بر روی گروه‌های مختلفی از حشرات مؤثر واقع شده‌اند. حشرات و از جمله لارو پروانه‌ها وقتی که توکسین‌های این باکتری
را مورد تغذیه قرار می‌دهند قطعات دهانی و نیز دستگاه گوارش آن‌ها را فلج می‌کنند و باکتری در مدت حدود ۴۸ ساعت میزبانش (پروانه‌) را از بین می‌برد.

هم‌چنین گروه‌های دیگری از این باکتری وجود دارند که برای کنترل گروه‌های دیگری از حشرات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تولید این باکتری‌ها به چه صورت انجام می‌شود؟
باکتری‌ها عموماً براحتی در محیط‌های کشت تخمیری پرورش داده می‌شوند و در جمعیت‌های انبوه برای کنترل آفات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اگر خود باکتری برای کنترل بیولوژیک مورد استفاده قرار گیرد بعنوان یک خطر بالقوه محسوب می‌شود زیرا می‌تواند انواع حشرات اعم از حشرات مضر یا مفید را از بین ببرد.
حشرات (زنبورها یا بال غشائیان)
مقدمه:
در این جلسه یکی از مهم‌ترینراسته¬های حشرات تحت عنوان هایمنوپترا (Hymenoptera) را توضیح می¬دهیم.
*¬ هایمنوپترا(Hymenoptera)

راسته بال ‌غشائیان یکی از سودمندترین گروه‌های حشرات است. این راستهدر برگیرنده تعدادی از گونه¬های پارازیتوئید و شکارگر حشرات است که نقش ارزنده¬ایدر ایجاد تعادل جمعیت گونه¬های مختلف دارد. هم‌چنین از مهم‌ترین گرده افشان-هایگیاهان بوده و تعداد کمی هم گیاهخوار می‌باشند. این راسته از نظر بیولوژیک و زیستشناسی بسیار متنوع بوده و تعدادی از آن‌ها بصورت انفرادی زندگی می¬کنند و تعداددیگری هم دارای زندگی اجتماعی در سطوح مختلف هستند. عالی¬ترین سطح زندگی در برخی ازگونه¬های این راسته مثل زنبورهای خانواده آپیده (Apidae) و زنبور عسل معمولی دیده می¬شود.

گونه¬های بالدار زنبورها چهار بال دارند که غشایی بوده و بال‌های عقبکوچک‌تر از بال‌های جلویی است و بوسیله قلاب¬های بسیار ریزی به نام هامولی (Hamuli)به بال‌های جلو متصل می-شوند و سبب هماهنگ شدن بال‌های جلو و عقب به هنگام پروازمی¬شوند.

زنبورها دارای دگردیسی کامل هستند و شفیره آن‌ها از نوع اکسریت(Exarate) یا آزاد است. در این نوع شفیره شاخک، پاها و بال¬ها آزاد است و بنابراینشبیه به یک حشره کامل مومیایی شده بنظر می‌رسد. لاروها در تعدادی از زنبورها از نوعاروسی‌فرم (Eruciform) و در اکثر آن‌ها از
نوع ورمی¬فرم (Vermiform) هستند. لارواروسی‌فرم زنبورها که مربوط به زیر راسته سیمفیتا(Symphyta) است از طریق بیش ازپنج جفت پای کاذب شکمی یا پرولگ(Proleg) از لاروپروانه-ها تشخیص داده می‌شود.

زنبورها به دو دسته تقسیم می¬شوند که عبارتند از:
۱سیمفیتا(Symphyta)
۲.آپوکریتا(Apocrita)
سیمفیتا (Symphyta)

در زیر راسته سیمفتیا پای عقبی زنبورها در قاعده حداقل سه سلول بستهدارد بعلاوه یک شکم عریض که به قفسه سینه متصل می¬شود. اکثر گونه¬های این زیر راستهگیاهخوار هستند. در حالیکه در زیر راسته آپوکریتا شکم باریک شده و از طریق یک ساقهبه قفسه سینه متصل می¬شود و در بال عقبی¬، بیش از دو سلول بسته وجود دارد. در ضمناغلب شکارگر یا پارازیتوئید هستند و کمی هم گیاهخوار می‌باشند. اکثر گونه¬های زیرراسته سیمفتیا خانواده¬های متعددی در ایران دارند که در ذیل به آن‌ها اشارهمی¬شود:

۱آرژیده (Argidae)
۲.پامفیلیده (Pamphilidae)

۳سفیده (Cephidae)
۴.تنتتردینیده (Tenthredinidae)
۵.زایلیده (Xyelidae)
۶.اوروسیده(Orussidae)

بجز گونه¬های خانواده اوروسیده که پارازتیوئید سوسک¬های چوب‌خوارخانواده¬های سرامبیسیده (Cerambicidae) و بپرستیده(Buprestidae) هستند، بقیهخانواده¬های این زیر راسته گیاهخوار هستند. مثلاً در خانواده آرژیده گونه¬ای به نامآرژ رزه (Arge rosae) از گل رز تغذیه می¬کند که در شمال ایران انتشار دارد.

در خانواده سفیده گونه¬هایی مانند سفوس ¬سینکتوس(Cephus Cinctuse) وسفوس¬ پیگمئوس (Cephus Pygmaeus) از غلات تغذیه می-کنند.
در خانواده تنتردینیده(Tenthredinidae) گونه¬هایکالیروآلی-ماسینا(Caliroa limacina) و هاپلوکامپابویس (Haplocampa brevis) در رویدرختان میوه به عنوان آفت مطرح هستند. و از خانواده سریسیده در شمال ایران گونه¬ایبه نام سیرکس¬سا (Sirex sah)بر روی صنوبر و نارون خسارت ایجاد می¬کند. پس در زیر راسته سیمفتیا بجزتعداد معدودی از خانواده اوروسیده و بقیه خانواده¬ها عموماً گیاهخوار هستند.

آپوکریتا (Apocrita)
زنبورهای خانواده آپوکریتا به دو دسته تقسیممی‌شوند:
۱آکولئاتا(Aculeata)؛ در این گروه تخم‌ریز به نیش تبدیل شده است. نیش یک مکانیزم دفاعی است که برایتزریق سم به بدن طعمه بکار می‌رود.

۲پارازتیکا(Parasitica)؛ در این گروه تقریباً اکثریت گونه¬ها تخم‌ریز هستند و در واقع وظیفه تخم ریزی رابر عهده دارند.
از گروه آکولئا تا زنبورهای خانواده وسپیده (Vespidae) دارای زندگیاجتماعی هستند. گونه وپا اورینتالیس(Vepa Orientalis) در این خانواده، یک زنبورقهوه¬ای رنگ بزرگ است.

خانواده¬های وسپیده و همچنین اسفیسیده (Sphecidae) کهدربرگیرنده گونه¬های انفرادی
هستند تقریباً همگی شکارگرند و برای پرورش نوزادشانلارو انواع حشرات مخصوصاً لارو پروانه¬ها را شکار می¬کنند.
همچنین خانواده¬های تیفیئیده (Tiphiidae) و اسکولوئیده(Scoliidae)پارازیت لارو کرم¬های سفید ریشه، در داخل خاک هستند.
زنبورها چگونه پارازیت کرم¬های سفید ریشه‌ای که در خاک فعالیتمی¬کنند، هستند؟

حشرات کامل زنبورها در خاک نرم نفوذ می¬کنند و بدنبال لارو کرم‌هایسفید ریشه می¬گردند. پس از نیش زدن، آن‌ها را فلج کرده و بر روی لارو کرم سفید ریشهتخم‌ می¬گذارند. بعد از خارج شدن لارو زنبور از داخل تخم، از بدن لارو کرم سفیدریشه تغذیه می‌کند.
زنبور پمپیلیده (Pompilidae) از گروه آکولئاتا شکارگر بوده و با بهنوعی پارازیتوئید عنکبوت¬ها می‌باشد.

زنبورهای بالا خانواده آپوایدا‌(Apoidea) از مهم‌ترینگرده -افشان¬های اختصاصی گیاهان هستند. که در این خانواده، بالا خانواده‌های متعددیاز جمله خانواده مگاکلیده(Megachilidae)، آنتوفوریده (Anthophoridae) ، آندرنیده (Andernidae)، هالیکتیده(Halictidae) و آپیده (Apidae) در ایران وجود دارند. از مهم‌ترین گرده افشان¬هایگیاهان هستند و سودی که از این حشرات به انسان می¬رسد غیر قابل محاسبهاست.
زنبورهای گروه پارازتیکا خانواده¬های تریکوگراماتیده(Trichogrammatidae)، سیلونیده (Scelionidae) و می¬ماریده (Mymaridae) پارازیتوئیدتخم گروه‌های مختلفی از حشرات می¬

باشند. و در همین گروه خانواده¬های براکونیده(Braconidae) و ایکنئومونیده (Ichneumonidae) پارازیتوئید گروه‌های مختلف حشراتمحسوب می¬شوند.
در خانواده براکونیده زیر خانوادهایی به نام آفی¬دیئینه (Aphidiinae)وجود دارند که گاهی تحت عنوان خانواده آفی¬دیئیده (Aphidiidae) از آن نام می¬برندکه همه گونه¬های آن پارازیتوئید شته¬ها و شپشک‌ها هستند.
مهم‌ترین دشمنان طبیعی آفات گلخانه¬ای شامل شته¬های خانواده-هایانسیرتیده (Encyrtidae)، آفلینیده(Aphelinidae) ، ائولوفیده (Eulophidae) و درمواردی پترومالیده (Pteromalidae) می¬باشند.
مطالعه حشرات ( پروانه¬ها)

مقدمه:
در این جلسه پیرامون راسته لپیدوپترا (Lepidoptera) یا پروانه¬ها مطالبی را بعرض می رسانیم.
* پروانه¬ها (Lepidoptera)

پروانه¬ها حشراتی هستند که تقریباً همه مردم آ‌ن‌ها را می¬شناسند و دارای چهار بال هستند که سطح بال¬ها بوسیله پولک پوشیده شده است. لارو همه گونه¬های پروانه-ها به استثنا چند گونه محدود از گیاهان مختلف تغذیه می¬کنند. تعدادی از گونه¬ها در این راسته از آفات بسیار مهم درختان میوه و تعداد معدود دیگر در شرایط گلخانه¬ای جزء آفات گیاهان زینتی به شمار می¬روند.

برای شناسایی و تفکیک گروه‌های مختلف پروانه¬ها، دو ویژگی مهم الف) رگ¬بندی بال وب) مکانیسم جفت¬شدن بال-های جلو و عقب به هنگام پرواز قابل توجه است. رگ-بندی بالدر پروانه¬ها نسبتاً ساده و تعداد رگ¬های عرضی و طولی کم است.درپروانه¬ها چهار مکانیسم برای جفت¬ شدن بال¬های جلو و عقب به هنگام پرواز وجود داردکه عبارتند از:

۱-فیبولا(Fibula)
۲-ژوگوم(Jugum)
۳-فرنیلوم(Frenulum)

۴-هیمورال اَنگِل (Humeral angle)
عمدهپروانه¬های روز پروازی که در طبیعت مشاهده می¬شوند دارای مکانیسم هیمورال انگلهستند. لارو پروانه¬ها بصورت¬های مختلفی از گیاهان تغذیه می¬کنند. تعدادی از آن‌هاآزادانه از قسمت¬های مختلف گیاه مانند برگ، میوه یا گل تغذیه می‌کنند و یا در داخلشاخه و تنه درختان بافت چوبی گیاه را استفاده می‌کنند. تعداد معدودی از گونه¬ها همجزء آفات انباری هستند و در شرایط انباری از انواع خشکبار تغذیه می¬کنند.
راسته لپیدوپترا به پنج زیر راسته تقسیم می¬شود که عبارتند از:
۱زوگلوپترا(Zeugloptera) ؛ تنها پروانه¬هایی هستند که دارای آرواره بالا می‌باشند. بنابراینتوانایی تغذیه از مواد جامد مثل گرده گل‌ها را دارند و این ویژگی

در سایرپـروانـه¬هـا دیــده نمی¬شـود. در ایـن زیـر راستــه خـانـواده میـکروپـتریـژیـده(Micropterygidae) حائز اهمیت است.
۲زیرراسته داکنونیفا(Dacnonypha) ؛ گرچه حشرات کامل دارای آرواره هستند ولی آرواره¬هایشان غیرفعال است.در واقع گاله¬های مربوط به هر یک از آرواره¬های

پایین بهم متصل ¬شده و خرطوم رابوجود ¬آورده‌اند که بوسیله آن از مواد مایع تغذیه می¬کنند.
۳زیرراسته اکسوپوریا (Exoporia) ؛ در این راسته خانواده¬ای به نام هیپالیده(Hepialidae) وجود دارد که از نظر شکل ظاهری شباهت به پروانه¬های اسفینژیده(Sphingidae) دارد ولی لاروهای آن‌ها عموماً از ریشه گیاهان تغذیه می¬کنند.
۴مونوتریزیا(Monotrysia)؛ تعدادی از گونه¬های مونوتریزیا بصورت می‌نوز فعالیت می¬کنند.مهم‌ترین خانواده این زیر راسته استیگملیده (Stigmellidae) است که لارو¬های آن ازپارانشیم برگ¬های گیاهان تغذیه میکنند.

۵بزرگترینزیر راسته دیتریسیا (Ditrysia)است؛ عمده پروانه¬ها در این زیر راسته تقسیم‌بندیمی¬شوند که به تعدادی از خانواده¬های آن اشاره می¬کنیم:
-خانوادهتینیئیده (Tineidae)یکی از خانواده¬های زیر راسته دیتریسیا است که عموماً لارو آن‌ها از منسوجات تغذیهمی¬کنند.

-لیونیتیده(Lyonetidae)و گراسی¬لاریده (Gracillaridae) نیز می‌نوز هستند که لاروهایشان در بین اپیدرمفوقانی و زیرین برگ از پارانشیم برگ گیاهان تغذیه می¬کنند.

-خانوادهپیه¬ریده (Pieridae)که در واقع روز پرواز بوده و جزء آ‌فات مهم کَلَم هستند. این خانواده دارای دامنهمیزبانی نسبتاً وسیعی هستند و امکان فعالیت آن‌ها در شرایط گلخانه¬ای روی محصولاتگلخانه¬ای وجود دارد.
-خانوادهلیکینیده (Lycaenidae)؛تعدادی از لاروهای گونه¬¬های این خانواده در لانه مورچه‌ها زندگی می¬کنند. در واقعمورچه¬ها تعدادی از جمعیت خودشان را در اختیار لارو این پروانه¬ها قرار می¬دهند واین‌ها هم از مراحل مختلف قبل از بلوغ مورچه¬ها تغذیه می¬کنند و تولید عسلک کرده کهمورچه¬ها از عسلک تولید شده توسط این لارو پروانه¬ها تغذیه می¬کنند.
* پروانه¬های باتر فلای (Butterfly) یا پروانه¬های روز

۱-اسفینجیده(Sphingidae)تعدادی از گونه¬های این خانواده در داخل کندو¬های زنبــور عســل زندگی می-کنـند.گـونـه¬ای بـه نــام اکـرونتیـا اوتـروپـوس (Acherontia atropos) جزء آفات مهمزنبور عسل به شمار می¬رود. گونه¬های دیگر این خانواده از گیاهان تغذیه می¬کنند.ویژگی بارز لاروها داشتن شاخی در انتهای بدن می‌باشد که به شناسایی آن‌ها کمکمی‌کند.

۲-خانواده ساتورنیده (Saturnidae)شامل بزرگترین پروانه¬های موجود در ایران می¬باشد. گونه پر طاووسی گلابی بزرگترینپروانه¬ای است که در ایران وجود دارد.

۳- نیمفالیده (Nymphalidae)
۴- ساتی¬ رئیده (Satyridae)
۵-پاپیلیونیده (Papilionidae)
۶-دانائیده(Danaidae)

وتعدادی دیگر از خانواده¬ها که لاروشان عموماً در روی گیاهان مرتعی و یا درختان میوهاز برگ گیاهان تغذیه می-کنند. این پروانه‌ها جزء آفات هم محسوب نمی¬شوند و تحتکنترل دشمنان طبیعی هستند.بسیاریاز پروانه¬های روز پرواز جزء آفات مهم نیستند ولی تعدادی از پروانه¬های شب روازتحت نام موس (Moths)در خانواده¬های نوکتوئیده (Noctuidae) و پیرالیده(Pyralidae)از آفات بسیار مهم محصولات زراعی و گیاهی مختلف هستند.بطورکلی جمعیت موجودات بوسیله دو دسته از عوامل کنترل می‌شوند.

الف) عوامل طبیعی مثل سرما؛
ب)دشمنان طبیعی.

به همین دلیل در گذشته کشاورزان در زمستان زمین‌هایشان را آب می¬دادند تازمین یخ ببندد و بسیاری از شفیره آفات مهم که در داخل خاک زندگی می¬کردند به اینطریق از بین بروند.
ازعوامل کنترل کننده دشمنان طبیعی لارو پروانه¬ها عمدتاً زنبورهای براکلونیده(Braclonidae) و مگس‌های خانواده تاکی نیده (Tachinidae) می¬باشند که از اهمیتزیادی برخوردارند.

مورفولوژی خارجی در حشرات
مقدمه
در این جلسه حشرات را بطور علمی و دقیق بررسی کرده و تفاوت آن‌ها را با کنه‌ها

و سایر عنکبوت‌ها بیان می‌کنیم.
حشره
حشره موجودی است که بدن آن از سه قسمت سر، قفسه سینه و شکم تشکیل شده است. در قسمت سر حشرات، چشمهای ساده و مرکب، شاخک‌ها و قطعات دهانی از اهمیت زیادی برخوردارند. در قسمت قفسه سینه پاها و بال‌ها قرار دارند و در
قسمت شکم تخم ریز، سرسی‌ها و آلت جفت‌گیری مشاهده می‌شود.
شکم (Abdomen)
– تخم ریز
– سر سی‌ها
– آلت جفت‌گیری
بدن حشرات
– سر (Head)
– قفسه سینه (Thorax)
– شکم (Abdomen)
قفسه سینه (Thorax)
– پاها
– بال‌ها
سر (Head)
– چشم‌های مرکب و ساده

– شاخک‌ها
– قطعات دهانی
سر در حشرات از درزها و نواحی مختلفی تشکیل شده که مهمترین این درزها عبارتند از :
درزی که بین پیشانی و لب بالا قرار گرفته است که به آن درز اپیستومال (Epistomal ) گفته میشود. طرفین این درز، درزهای زیر گونه‌ای (Subgenal suture) هستند. در قسمت بالای پیشانی و در قسمت زیر چشم‌های مرکب، گونه (Gena ) دیده می‌شود. فرق سر و لب بالا و ناحیه‌ای که بین پیشانی و لب بالا قرار دارد کلیپئوس (Clypeus) گفته می‌شود.

از نظر طرز اتصال سر به بدن در حشرات سه وضعیت دیده می‌شود :
۱- اورتوگناتوس (Orthognathous ) حشراتی هستند که جهت سر به سمت پائین بوده و دارای یک زاویه ۹۰ درجه با بدن است؛
۲- پروگناتوس (Prognathous ) حشراتی هستند که قطعات دهانی‌شان در امتداد محور طولی بدن قرار دارد مثل سوسک‌های زمینی خانواده کارابیده (Carabidae)؛

۳- اوپیستوگناتوس (Opisthognathous ) حشراتی هستند که قطعات دهانی به سمت زیرین سر قرار دارد و یک زاویه حاده بین این قطعات دهانی سر، با محور طولی بدن وجود دارد. از جمله اجزای حسی مهم در قسمت سر شاخک بوده که در حشرات دارای انواع مختلف است مثلاً شاخک‌ها ممکن است مویی باشد که به آن‌ها ستاسئوس (Cetaceous ) گفته می‌شود نظیر شاخک در آسیابک‌ها .

شاخک ممکن است نخی یا فیلی‌فرم (Filiform ) باشد مثل سوسک‌های خانواده کارابیده (Carabidae) شاخک تسبیحی در موریانه‌ها، شاخک چماقی در
کفش‌دوزک‌ها، شاخک اره‌ای و شآن‌های و پروش و شاخک آریستایی در گروه‌های مختلف حشرات دیده می‌شوند.
قطعات دهانی در حشرات عبارتند از :

– یک لب بالا (Labrum)
– دو آرواره بالا (Mandibles)
– دو آرواره پائین (Maxillae)
– یک لب پائین (Labium)
– یک عضو چشایی (Hypophary مقاله بررسی برخی از گونه های بند پایان)

قطعات دهانی نشان دهنده نحوه تغذیه در گروههای مختلف حشرات است و بر اساس نوع تغذیه قطعات دهانی دچار تغییراتی می‌شوند. در حشراتی که دارای قطعات دهانی سائیده هستند مثل ملخ‌ها آرواره‌های بالا کاملاً رشد کرده و حالت سائیده دارند. آرواره‌های پائین و قسمت‌هایی که مربوط به لب پائین هستند رشد چندانی نکرده‌اند. در حالیکه در حشراتی مثل سن‌ها که دارای قطعات دهانی زننده و

مکنده هستند و از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند، و همچنین در پشه‌های خانواده کولیسیده (Culicidae) مشاهده می‌شود که آرواره‌های بالا و پائین تبدیل به زایده‌های سوزن مانندی شده که وارد پوست بدن می‌شود و از طریق مجاری که در کابین‌های فانیکس قرار دارد عمل مکیدن صورت می‌گیرد.