دانش رسان |
مرکز علم و دانش کشور مقاله در مورد سنجش میزان حضور ایرانیان در نمایه‌نامه استنادی علوم
در حال بارگذاری
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
مقاله در مورد سنجش میزان حضور ایرانیان در نمایه‌نامه استنادی علوم دارای ۲۱ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله در مورد سنجش میزان حضور ایرانیان در نمایه‌نامه استنادی علوم کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد سنجش میزان حضور ایرانیان در نمایه‌نامه استنادی علوم،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله در مورد سنجش میزان حضور ایرانیان در نمایه‌نامه استنادی علوم :
سنجش میزان حضور ایرانیان در نمایه‌نامه استنادی علوم
چکیده
این پژوهش با هدف سنجش میزان حضور ایرانیان در «نمایه‌نامه استنادی علوم» در سالهای ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۷ اجرا شده است و تلاش گردیده در آن، تصویری عینی از فعالیتهای علمی در سطح ایران و جهان ارائه شود. برای این منظور تولید اطلاعات علمی ایرانیان در قالب مقالات و در زمینه علوم پایه از «نمایه‌نامه استنادی علوم» استخراج شده و وضعیت ایران با جهان مقایسه شده است.
نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد یکد هم درصد از تولید مقالات علوم پایه جهان به ایران اختصاص دارد. بیش از نیمی از فعالیتهای علمی ایرانیان(۸/۵۲درصد) در زمینه تولید مقالات علوم پایه بوده است که از بین رشته‌های مختلف علوم پایه، رشت ه شیمی با داشتن۲۳/۵۵درصد از کل تولید مقالات علوم پایه، بیش‌ترین تعداد مقالات علوم پایه را به خود اختصاص می‌دهد. بعد از آن به ترتیب۹۱/۲۵ درصد مقالات در زمینه فیزیک، ۲۹/۱۲ درصد در زمینه ریاضی، ۹۹/۴ درصد در زمینه زیست‌شناسی و ۵۸/۱ درصد زمین‌شناسی می‌باشند.
به تفکیک رشته‌های علوم پایه سهم ایران در جهان، ۱۴/۰ درصد در شیمی، ۰۸۷/۰ درصد در فیزیک، ۱۷/۰ درصد در ریاضی، ۰۲/۰ درصد در زیست‌شناسی و ۰۶۳/۰ درصد در زمین‌شناسی می‌باشد.
________________________________________
امروزه بارزترین شاخص توسعه‌یافتگی هر کشور را توان و ظرفیت تولید علمی و فنی آن کشور می‌دانند. افزایش کارایی علمی و فنی و استفاده بهینه از آن، مستلزم شناخت دقیق مؤلفه‌های موثر بر آن می‌باشد. این مؤلفه‌ها مجموعه‌ای از منابع مالی، نیروی انسانی و منابع علمی و اطلاعاتی را شامل می‌شوند که تحت یک مدیریت منسجم و سازمان یافته و در محدوده علوم و فناوری به کار گرفته می‌شوند (۸). نتایج حاصل از این شناخت ضمن ارائه تصویری عینی از فعالیت علمی در یک موسسه تحقیقاتی، نهاد علمی و حتی در کشورهای مختلف، ابزار مناسب برای برنامه‌ریزی و سیاستگذاری آینده را فراهم می‌آورند.
تولیدعلمی‌وفنی‌ورشدوتوسعه‌آن،تابعی‌ازفعالیت‌های علمی هستند، بنحوی که ارزیابی کمی و کیفی فعالیتهای علمی امروزه یکی از مباحث مطرح تحت عنوان علم‌سنجی (۱) می‌باشد. تلاش این علم، بنا نهادن نظام‌هایی از شاخصهای توصیف‌کنند ه پژوهش در اجتماعات مختلف، اعم از موسسات علمی و پژوهشی، زمینه‌های موضوعی و حتی کشورها می باشد (۳).
تولید اطلاعات علمی در قالب‌ها و انواع گوناگون انجام می‌شود که یکی از مهم‌ترین انواع آن، انتشارات می‌باشد. اندازه‌گیری انتشارات علمی از رایج‌ترین ضابطه‌های سنجش عملکرد تولید اطلاعات علمی، و از مباحث جدیدی است که آن را علم‌سنجی نامیده‌اند(۵). انتشارات علمی تمامی مکاتبات علمی چاپ شده را شامل می‌شوند. از مجاری اساسی و رسمی انتشارات علمی، مقالات می‌باشند که می‌توان توزیع آن‌ها را بر حسب زمان، مکان، نوع یا مجرای انتشار و سایر ویژگی‌ها مورد بررسی قرار داد.
پژوهش حاضر به منظور مطالعه و بررسی میزان تولید اطلاعات علمی ایرانیان در زمینه علوم پایه، که در قالب مقا له در پایگاه اطلاعاتی «نمایه‌نامه استنادی علوم» (۲) در طی سالهای۱۹۹۳ تا ۱۹۹۷ ثبت شده‌اند صورت گرفته است. در این پژوهش علوم پایه رشته‌های شیمی، فیزیک، ریاضی، زیست‌شناسی و زمین‌شناسی را شامل می‌شود.
«نمایه‌نامه استنادی علوم» یکی از معنادارترین و مهم‌ترین بانک‌های اطلاعاتی کتابشناسی بین رشته‌ای در سطح جهان می‌باشد (۳) و عبارت است از مجموعه اطلاعات درباره استنادات یا ارجاعاتی که به مقالات محققان می‌شود (۷). ناشر این مجموعه «آی‌اس‌آی» (۳) در فیلادلفیای
آمریکا است. این پایگاه مقالات علمی بیش از ۳۳۰۰ عنوان مجله علمی و فنی برجسته سراسر جهان را که شامل یکصد موضوع علمی است پوشش می‌دهد. سالانه بیش از ۰۰۰ , ۶۰۰ مقاله نمایه می‌گردد و به این پایگاه افزوده می‌شود (۶). پوشش موضوعی این پایگاه حوزه‌های علوم‌پایه، مهندسی، زیست‌شناسی، کشاورزی، موادغذایی، نجوم، زمین‌شناسی، پزشکی، علوم هسته‌ای، ریاضیات و هواشناسی را شامل می‌شود (۹).
وضعیت تولیدات مقالات علوم پایه در جهان
بررسی میزان تولید مقالات علوم پایه در جهان ضمن آن که نشان دهنده کل فعالیت علمی جهان در این زمینه می‌باشد، می‌تواند مبنای مناسب برای تعیین سهم کشورهای مختلف، میزان مشارکت آنان در فعالیتهای علمی، و فعالیت آنان در رشته‌های مختلف متناسب با وضعیت جهانی باشد. بر این اساس میزان تولید مقالات علوم پایه در جهان به تفکیک پنج رشته شیمی، ریاضی، زیست‌شناسی و زمین‌شناسی در طی سالهای۱۹۹۳ تا ۱۹۹۷ از پایگاه استخراج، و نتایج حاصل در جدول شماره ۱ ارائه شده است.
توزیع مقالات در هر رشته نیز در نمودار ۱ منعکس گردیده است.
بر اساس نتایج به دست آمده، از بین پنج رشته علوم پای ه مورد بررسی، رشته شیمی بعنوان فعال‌ترین رشته دارای بالاترین تعداد مقاله در هر یک از پنج سال مورد بررسی می‌باشد. بعد از شیمی به ترتیب رشته‌های فیزیک، زیست‌شناسی و ریاضی در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
مقایسه روند تغییرات در سهم مقالات هر رشته از کل مقالات علوم پایه آن سال، که در جدول ۱ منعکس گردیده حاکی از روند کاهش تدریجی در ریاضی، شیمی و تا حدی زمین‌شناسی است ؛ اما در فیزیک و زیست‌شناسی شاهد روند افزایش تدریجی می‌باشیم که این امر ممکن است حاکی از افزایش نسبی فعالیت علمی در این دو زمینه در جهان باشد.
محاسبه متوسط رشد سالانه مقالات در هر یک از رشته‌های مورد بررسی که در جدول ۱ منع
کس گردیده نیز بیانگر آن است که بطور کلی جهان پیوسته در حال افزایش دانش و اطلاعات خود در هر سال می‌باشد، بنحوی که در مجموع، مقالات علوم پایه در سالهای ۹۳ تا ۹۷ رشد متوسط سالانه‌ای معادل ۶۱/۵ را داشته‌اند. در هر یک از رشته‌های مورد بررسی نیز زیست‌شناسی با ۶/۶ درصد، بالاترین رشد را به خود اختصاص داده است.
بالا بودن تعداد مقالات شیمی نسبت به سایر رشته‌های علوم پایه در تولید اطلاعات علمی، نکته‌ای قابل توجه و تحلیل است و بنا به دلایل مختلفی می‌باشد. یکی از این دلایل، وسیع بودن کاربردهای علم شیمی در بسیاری از علوم دیگر و بطور کلی زندگی امروز بشر می‌باشد. علوم دیگر نیز بنا به وسعت کاربردشان دارای سهم‌های متفاوتی از مجموع مقالات علوم پایه می‌باشند.
جدول۱- تعداد و درصد مقالات علوم پایه جهان به تفکیک رشته در طی سالهای۱۹۹۳ تا ۱۹۹۷
نمودار ۱ ـ سهم مقالات رشته‌های علوم پایه از کل مقالات علوم پایه در جهان(۱۹۹۷ ـ ۱۹۹۳)
وضعیت تولیدات مقالات علوم پایه ایران
وضعیت تولیدات مقالات علوم پایه ثبت شده در پایگاه اطلاعاتی SCI توسط ایرانیان به تفکیک پنج رشته طی سالهای ۹۳ تا ۹۷ در جدول ۲ ارائه شده است.در مجموع پنج سال مورد بررسی۲۳/۵۵ درصد از
مقالات تولید شده علوم پایه ایرانیان در زمینه شیمی، ۹۱/۲۵ درصدآن‌ها فیزیک، ۲۹/۱۲ درصد در ریاضی، ۹۹/۴ درصد در زیست‌شناسی و ۵۸/۱ درصد نیز در زمینه زمین‌شناسی بوده‌اند. چنانچه ملاحظه می‌شود سهم غالب مقالات ارائه شده مربوط به شیمی است که در مقایسه با وضعیت جهانی که۲/۳۷ درصد مقالات مربوط شیمی است بسیار بالاتر می‌باشد. از طرف دیگر محاسبه
متوسط رشد سالانه مقالات پنج رشته طی سالهای ۹۳ تا ۹۷ نیز نشان می‌دهد که به استثنای شیمی در سایر رشته‌ها رشد آن‌ها دارای نوسانات متغیری است. از جمله در زیست‌شناسی که از سال ۹۳ تا ۹۶ از رشد متوسطی معادل ۳/۱۴ درصد برخوردار بوده است یکباره درسال ۹۷ افت قابل ملاحظه‌ای یافته است.
همین وضعیت در خصوص رشته‌های زمین‌شناسی، ریاضی و تا حدی فیزیک نیز وجود دارد. سهم هر یک از رشته‌های علوم پایه بر حسب درصد در مجموع سالهای ۹۳ تا ۹۷ در نمودار ۲ ارائه گردیده است .
جدول۲- تعداد و درصد مقالات علوم پایه جهان به تفکیک رشته در طی سالهای۱۹۹۳ تا ۱۹۹۷
-۱۵ نمودار ۲ ـ سهم مقالات علوم پایه ایران از کل مقالات علوم پایه ایران(۱۹۹۷ ـ ۱۹۹۳)
سهم ایرانیان در تولید مقالات علوم پایه جهان
جدول۳ و نمودار ۳ سهم مقالات علوم پایه ایران از مقالات علوم پایه جهان به تفکیک پنج رشته در طی سالهای ۹۳ تا ۹۷ را نشان می‌دهد
در مجموع پنج سال، بطور کلی ۱/۰ درصد از مقالات علوم پای ه جهان به ایرانیان تعلق دارد. در بین پنج رشته نیز ریاضی و شیمی دارای بالاترین سهم نسبت به سایر رشته‌ها می‌باشند به این ترتیب ملاحظه می‌شود که نقش و مشارکت ایرانیان در تولیدات علمی علوم پایه جهان با توجه به وسعت، جمعیت و امکانات کشور کم می‌باشد.
نمودار ۳ سهم ایران در تولید مقالات علوم پایه در جهان به تفکیک رشته(۱۹۹۷ـ۱۹۹۳)
نمودار ۳ سهم ایران در تولید مقالات علوم پایه در جهان به تفکیک رشته(۱۹۹۷ـ۱۹۹۳)
جدول ۴ و نمودار ۴ وضعیت تولید کل مقالات ایرانیان، مقالات علوم پایه و سهم مقالات علوم پایه را از کل مقالات ایرانیان در طی سالهای۹۳ تا ۹۷ نشان می‌دهد. چنانچه ملاحظه می‌شود سهم مقالات علوم پایه از کل مقالات از سال ۹۳ تا ۹۷ افزایش یافته است. این سهم که در سال ۹۳، ۰۲/۴۵ درصد بوده در سال۹۷ به۵/۵۸درصد رسیده است. این روند افزایشی در طی پنج سال، حاکی از گسترش قابل توجه تحقیقات علوم پایه نسبت به سایر رشته‌ها در کشور می‌باشد. در واقع در سال ۹۷ تنها ۲/۴۱ درصد اطلاعات علمی تولید شده به رشته‌های دیگر تعلق داشته‌اند
حرکت کشور در مسیر رشد و توسعه در طی برنامه‌های اول و دوم کشور لزوم توجه به علوم پایه را به عنوان بنیادهای اصلی توسعه بیش از پیش آشکار می‌سازد. آمار ارائه شده نیز گویای این توجه می‌باشد. در مجموع پنج سال مورد بررسی، سهم مقالات علوم پایه از کل مقالات ۸/۵۲ درصد می‌باشد. این امر شاید حاکی از آن باشد که بیش از نیمی از تحقیقات علمی کشور در زمینه علوم پایه می‌باشد.
جدول۴ مقایسه مقالات علوم پایه با کل مقالات
نمودار ۴ مقایسه سهم مقالات علوم پایه ایران با کل مقالات ایران در طی سالهای۱۹۹۳ تا ۱۹۹۷
سهم ایرانیان در تولید مقالات علوم پایه جهان
جدول ۵ و نمودار ۵ سهم مقالات علوم پایه جهان به تفکیک پنج رشته در طی سالهای۹۳تا ۹۷ را نشان می‌دهد.
در مجموع پنج سال، بطور کلی۱/۰درصد از مقالات علوم پایه جهان به ایرانیان تعلق دارد. در بین پنج رشته نیز ریاضی و شیمی دارای بالاترین سهم نسبت به سایر رشته‌ها می‌باشند.
به این ترتیب ملاحظه می‌شود که نقش و مشارکت ایرانیان در تولیدات علمی علوم پایه جهان با توجه به وسعت، جمعیت و امکانات کشور، کم است.
جدول ۶ و نمودار ۶ نیز میزان مشارکت ایرانیان در جهان را به تفکیک سالهای۹۳ تا ۹۷ در تولید مقالات علوم پایه نشان می‌دهد. با آن که مشارکت و نقش ایرانیان بطور کلی ناچیز و کم است اما میزان مشارکت در طی پنج سال، مرتباً رو به افزایش بوده و از ۰۶/۰ درصد در سال۹۳ به۱۳/۰ در سال ۹۷ رسیده است.
جدول۵ سهم مقالات علوم پایه ایران از مقالات علوم پایه جهان به تفکیک رشته(۱۹۹۷ـ۱۹۹۳)
نمودار ۵ سهم ایران در تولید مقالات علوم پایه در جهان به تفکیک رشته(۱۳۷۷-۱۳۷۳)
جدول ۶ سهم مقالات علوم پایه ایران از مقالات علوم پایه جهان طی سالهای ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۷
نتایج
۱ـ جهان پیوسته در حال افزایش دانش و اطلاعات خود می‌باشد، به نحوی که تعداد مقالات علوم پایه جهان از ۱۴۶۵۴۵ مقاله در سال۱۹۹۳ به ۱۸۷۶۵۶ مقاله در سال۱۹۹۷ رسیده است.
۲ـ فعالیت ایران در طی سالهای۹۳ تا ۹۷ در تولید مقالات علوم پایه قابل توجه بوده است، به نحوی که متوسط رشد سالانه در تولید مقالات علوم پایه ایران در طی این سال‌ها ۳۷/۳۸ درصد بوده و تعداد مقالات علوم پایه ایران از ۸۶ مقاله در سال۱۹۹۳ به۲۵۱ مقاله در سال ۱۹۹۷ رسیده است.
۳ـ بیش از نیمی از فعالیتهای علمی ایران در زمینه علوم پایه می‌باشد. در مجموع سالهای ۹۳ تا ۹۷، ۸/۵۲ درصد از کل مقالات ایران در زمینه علوم پایه بوده است.
۴ـ با وجود گسترش فعالیتهای علمی در کشور در طی سالهای اخیر، متاسفانه تنها ۱/۰ درصد از تولید مقالات علوم
پایه جهان به به ایران تعلق دارد. که در مقایسه با کشورهایی مانند کره‌جنوبی که۲۹/۱ درصد از تولید مقالات علوم پایه را در اختیار دارد بسیار کم می‌باشد. در بین کشورهای مطالعه، آلمان۰۹/۱۱ درصد از تولید مقالات علوم پایه جهان را برعهده دارد.
۵ـ بیش از نیمی از مقالات تولید شده علوم پایه ایران(۲۳/۵۵ درصد) طی سالهای۹۳ تا ۹۷ در زمینه شیمی است.
۶ـ از بین رشته‌های مختلف علوم پایه جهان، بیش‌ترین تعداد مقالات متعلق به رشته شیمی می‌باشد. این امر حاکی از
کاربردهای وسیع این علم در جامعه امروزی است. در این میان زمین‌شناسی کم‌ترین تعداد مقالات رشته‌های مختلف علوم پایه را به خود اختصاص داده است.
پی‌نوشت
۱- Scientometric
۲- Science citation index
۳- Information science institute
منابع
۱ـ اعتماد، شاپور. «تصویر علمی ایران در جهان» . اطلاع‌رسانی، دوره دهم (جدید)، شماره ۴ (بهار ۱۳۷۳): ۴۲ـ۵۴
۲ـ اعتماد، شاهپور. «نظام تحقیقات در جهان». دفتر دانش، سال اول، شماره دوم و سوم (پاییز و زمستان۱۳۷۱): ۵۰ـ۵۵
۳ـ براون، تیبور؛ گلانزل، ولنگانگ، شوبرت آندرئاس. «شاخصهای علم‌سنجی، ارزیابی تطبیقی فعالیتهای انتشاراتی و تاثیرگذاری
ارجاعات در ۳۲ کشور» ترجمه محمداسماعیل ریاحی. رهیافت، ۸ (بهار ۱۳۷۴): ۷۰ـ۸۰
۴ـ پاپون، پیر؛ بار، رمی. «نظامهای علمی ـ تکنولوژیک. نگاهی اجمالی به وضعیت جهانی». ترجمه فاضل لاریجانی. رهیافت، ۱۴(زمستان۷۵): ۲۳ـ۴۴
۵ـ سن گوتیا، آی.ان «مروری بر کتاب‌سنجی، اطلاع‌سنجی، علم‌سنجی، و کتابخانه‌سنجی» ترجمه مهردخت وزیرپورکشمیری(گلزاری)، اطلاع‌رسانی، دوره دهم (جدید) ۲ و ۳ (تابستان و پاییز ۱۳۷۲): ۳۸ـ۵۸
۶ـ گارفیلد، اوگن. «چگونه از فهرست ارجاعات علمی (SCI) استفاده کنیم؟» ترجمه نیکو سرخوش. رهیافت، ۱۱ (زمستان۱۳۷۴):۵۸ـ۶۵
۷ـ مجتهدزاده، مهشید. «بررسی وضعیت مقالات علوم پایه فهرست شده محققان مقیم ایران در SCI و SSCI در سال
۱۳۷۵/۱۹۹۶». رهیافت، شماره هجدهم (بهار و تابستان۱۳۷۷): ۱۲۰ـ۱۲۵
۸ـ مرادی، لیدا. «آمارهای پایه علوم و تکنولوژی در ایران و بررسی تطبیقی آن با سایر کشورها». رهیافت، ۱۴ (زمستان۱۳۷۵):۴۵ـ۶۲
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
