مقاله در مورد برج قابوس

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله در مورد برج قابوس دارای ۲۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله در مورد برج قابوس  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد برج قابوس،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله در مورد برج قابوس :

برج قابوس

مقدمه
بنای آجری میل گنبد قابوس از نقطه نظر عظمت معماری، ویژگی‌های هنری و تکنیکی در زمره بزرگ ترین مفاخر معماری قرن چهارم هجری قمری به شمار می‌آید.
ساختمان این میل که آرامگاه شمس المعالی قابوس بن وشمگیر زیاری است، در بالای تپه‌ای در میان پارک بزرگ شهر گنبد کاووس واقع شده است .این بنا از زیباترین و باشکوه‌رین بناهای اوایل دوره اسلامی است که با وجود استفاده بسیار کم از عناصر تزیینی دارای ساختارهای متناسب،

موزون، مستحکم و زیباست که نوعی احساس شکوه و زیبایی را به بیننده القا می‌کند. ساختمان میل در اصل متشکل از سه قسمت شالوده، ساقه و گنبد مخروطی است که روی هم رفته ۵۵ متر ارتفاع دارد. ساقه این میل بر روی پایه‌ای مدور قرار دارد و تنها نزدیک به ۲ متر آن بیرون از زمین است و بر اساس مطالعات به عمل آمده بخش بزرگی از آن در ول زمین فرو رفته است.خود ساق با نمای دایره‌ای پرده‌دار ، بر روی این شالوده قرار دارد و ۳۷ متر ارتفاع دارد. در بدنه ساقه بنا ۱۰ پره مثلثی شکل با فواصل معین و با تناسب و زیبایی کامل قرار گرفته است، به طوری که علاوه بر

ایجاد زیبایی ، از حجم ساده و بی قواره ساقه کاسته و نیز موجب استحکام بنا شده است.تنها تزیین این ساقه در بالای در ورودی مشتمل بر دو رشته کتیبه کوفی آجری است که یکی در ارتفاع ۸ متری از سطح زمین و دیگری زیر پا کار گنبد تعبیه شده است . عرض این کتیبه ۸۰ سانتی متر و هر دو مشتمل بر یک عبارت تاریخی است که سال (۳۹۷ هـ.ق. و ۳۷۵ هـ.ش) را نشان می‌دهد . این کتیبه عاری از هر گونه پیرایه و تزئینات است و همچون خود گنبد تنها به استحکام و ماندگاری

آن توجه شده است . خطوط و حروف کتیبه با آجر ساده قرمز رنگ که روی آن سائیده شده بدون هیچ گونه روکشی در درون قاب‌های آجری جای گرفته است. خطوط کوفی ساده این کتیبه ، دارای برجستگی است و در عین حال ، نوعی تراش ظریف و زیبایی متناسبی دارد که از هر جهت با شکل ساختمان آرامگاه تناسب دارد .گذشته از سادگی کتیبه در هنگام نصب خطوط و قاب‌سازی آن این نکته مراعات شده که از هر جهت ماندگاری آن بر روی بدنه تضمین شود. برای این منظور هر کدام از حروف آجری و آجرهای قاب کتیبه ریشه‌های بلندی دارد که درون دیوار گنید فرو رفته است . به همین خاطر و به علت پختگی آجر قرمز و استحکام آن هنوز پس از هزار سال ،‌کتیبه تقریباً سالمی بر جای مانده است . تکرار یک متن در دو جای بنا نیز به ماندگاری محتوای کتیبه کمک بزرگی کرده است. بدنه بنا سراسر از آجر قرمز رنگ ساخته شده است. آجرهای سخت این بنا که در نهایت پختگی و استحکام هستند، به علت تابش آفتاب در طول قرن‌ها به رنگ زرد طلایی در

آمده‌اند که خود بر زیبایی بنا افزوده است. شکل آجرهایی که در بدنه بنا به کار رفته است معمولی و یکسان است ، به جز آجرهایی که در بدنه گنبد مخروطی مورد استفاده واقع شده است . آجرها خوب پخته شده و خوب به ملاط چسبیده و سخت توپر و یکپارچه است.گنبد مخروطی بنا به ارتفاع ۱۸ متر و بر روی ساقه بنا شده است. این گنبد بر خلاف بیش تر برج‌ها و گنبدهای آرامگاهی یک پوش است و بدون هیچ واسطه‌ای بر روی بدنه برج قرار گرفته و شیب تند و سطح صاف و صیقلی آن به ماندگاری گنبد کمک فراوان کرده است . درون بنای گنبد قابوس ساده و تنها با اندود گچ

پوشش یافته که با گذشت زمان به سیاهی گراییده است.بر بالای سر در ورودی بنا دو رشته مقرنس زیبای ساده کار شده که جزو اولین نمونه مقرنس‌های هنر اسلامی ایران به شمار می‌رود. هم‌چنان که از متن کتیبه بر می‌آید این بنا در سال ۳۹۷ هـ.ق. توسط شمس المعالی قابوس بن وشمگیر آل زیار جهت آرامگاه شخصی بنا شده است . نام‌برده که در آن روزگار فرمانروای گرگان بود، مردی دانشمند ـ هنرمند، سلحشور ـ دوست‌دار و مشوق علم و هنر بود . وی در سال ۴۰۲ هـ.ق. یعنی ۵ سال بعد از ساخت گنبد قابوس وفات یافت . این بنا در فهرست بناهای تاریخی ایران به ثبت رسیده است .
istta.ir

طول آن ۵۵ درجه و ۱۸ دقیقه، عرض ۳۷ درجه و ۱۷ دقیقه، ارتفاع آ ن از سطح دریا ۷۶ متر می با شد در این شهر به امر قابوس بن وشمگیر از امرای آ ل زیار در سا ل ۳۹۷هجری قمری بنای یا دبودی ساخته شده است. ارتفاع بنا ۶۸متر و ارتفاع تپه ای که برج بر روی آن قرار دارد۱۰ متر می با شد. محیط دایره ی برج قابوس ۷۵/۹ متر است. بعضی از محققین معتقدند که آن جا مدفن قابوس می باشد و بعضی دیگر معتقدند که قابوس بن وشمگیر آن جارا فقط به عـنوان یادبود حکومتش ساخته است نه مقــبره ا یشان. کتیبه ای به خط کــوفی در اطراف آن به چشم می خورد به ا یـن مضمون: « بسم الله الرحمن الرحیم، هذا القصر العالی للا میر شمس المعالی الامیر قابوس بن وشمگیر امر ببنائه فی حیاته سنه تسع و تسعین و ثلاث مائه قمریه و سـنه خمس و سـبعین و ثـلـثـمائه شمسیه» یعنی « بسم الله الرحمن الرحیم، این قصر عالی متعـلـق به شمس المعالی امیر بــن قابوس بن وشمگیر که در زمان حیات، امر به بنای آن کرد در سال ۳۹۷هـجری قمری »

در مورد این بنا یک نفر به ما اطلاعاتی می دهد:« این گنبد عبارت از مناره ای است به شکل استوانه مضلع و دارای ۱۰ ضلع متساوی و عرض هر ضلع ۴/۵ متر و هر کدام از این ۱۰ ضلع مرکب ا ز سه ترک است و هر ترکی ۲ متر عرض دارد اکنون چنان می نما ید که این برج که در روی تپه وا قع است، لیکن مسلم است که این تپه نه مصنوعی است و نه طبیعی بلکه تپه ای است که به وا سطه ی انهدام ابنیه دور گنبد بر روی هم ا حداث شده. ۱۰ متر ارتفاع نوک مخروطی گنبد است میان آن مخروط هم خالی است و روزنه ای به سمت جنوب غربی داردولی راهش تاکنون معــلـوم نشده است آن چه ظاهرا معلوم شده باید گفت، کف گنبد روی زمیـن در زیـر تپه با شد زیرا گنبد ( در این جا منظــور از گــنبد برج قابوس است ) به این بـزرگی را نمی توا ن روی تپه ای به این بزرگی بنا کرد محیط دا خل گــنبد ۱۴۴/۳۰ متر، محـیط خارجی ۲۷۸/۶۰ متر، مساحت تپه ی گنبد تقریبا ۴۸۰۰متر است. این گنبد حوادث متعــددی را به خود دیده است:« یک بار نــادر شاه به ناحیه شما ل ایران آمده و چون راهپیمایی زیادی کرده بود ا ز دیده میل گنبد خوشحال شد زیرا حدس می زد که این جا شهر بزرگی باید باشد چون آن جا را تقریبا غیر مس.ک.ک..نی و ده کوچکی دید بسیار

ناراحت شد امر به تخریب گنبد داد ولی خوشبختانه از این بلا در امان ماند». وهم چنین عده ای از سران ایل گوگلان به گمان این که در زیر آن گنجی نهفته است امر به پی کنی آن می کنند ولی بعد از مدتی دست از این کار می کشند ولی بنا به گــفته ی مردی ( مرد ایکس ) انگلیسی ها مــقدار زیادی از کالاهای نفـیسه آن جا را برده ا ند. خرابه های شهر جرجان ( شهـر باستانی ) در قسمت غــربــی گـــنبد قرار دارد. چـون این شهر بین دو قبیله یموت و گوگلان حا ئـل بوده ا ست از نظر اقتصادی ا ز دو قوم بهره مند می شوند

زیر آن برج بلند کسی آرمیده است. صاحب آن آرامگاه قدیمی مربوط به قرن چهارم هجری است. زیر آن برج بلند آجری که در میانه شهر گنبد کاووس قرار دارد قابوس بن وشمگیر به خواب ابدی رفته است. شمس المعالی قابوس بن وشمگیر آل زیار دانشمند، هنرمند و مشوق علم و هنر بوده که قبل از مرگ دستور ساخت آن را می دهد. بقعه آرامگاه وی که بنای آجری است در اعداد بزرگ ترین مفاخر معماری قرن چهارم هجری است و در شمال شرقی ایران در شهر گنبد کاووس قرار دارد. این بنای معروف که یکی از بلندترین آثار تاریخی جهان به شمار می آید بر فراز تپه خاکی که قریب ۱۵ متر از سطح زمین بلندتر است قرار دارد. این بنا در سال ۳۹۷ هجری قمری و ۳۷۵ هجری شمسی و در زمان سلطنت شمس المعالی قابوس بن وشمگیر و در شهر جرجان که پایتخت پادشاهان آن دیار بوده بنا شده است. بنایی که از هزار سال پیش تاکنون بر فراز تپه ای خاکی

استوار است در عین سادگی یکی از غرو رانگیزترین بناهایی است که نه تنها در خاک ایران بلکه در سراسر جهان شناخته شده است و مورد توجه بسیاری از جهانگردان و باستان شناسان است.
آرامگاه قابوس بن وشمگیر بدون هیچ تزئینی است. فقط بنایی است آجری که ارتفاع آن کلاه از سر می اندازد.
داخل میل فقط یک کتیبه وجود دارد که بر دیوار آن نصب شده که تاریخ ساخت و اینکه آرامگاه متعلق به کیست در آن درج شده است. پروفسور ارتورافام پوپ در مورد این بنا چنین نوشته است: «در زیر سمت شرق کوه های البرز و در برابر صحرا های پهناور آسیا یکی از بزرگ ترین شاهکار های معماری ایران با تمام شکوه و عظمت خود قد برافراشته است. این بنا گنبد قابوس بقعه آرامگاه

قابوس بن وشمگیر است. برج آرامگاه از هرگونه آرایش مبراست. برای جنگنده ای با نیروی ایمان و در قتال رودرروی، پادشاهی شاعر در نبرد با ابدیت، آیا آرامگاهی چنین عظیم و مقتدر وجود دارد؟محمدعلی قورخانچی نیز تحقیقی در مورد گنبد قابوس داشته و در کتاب نخبه سینیه خود گنبد قابوس را در نیم فرسخی خرابه های شهر جرجان دانسته و نظیری را برای این گنبد در ایران زمین

موجود ندانسته است. در معماری سنتی ایران چنین بنا های عظیم و کشیده ای که میل نیز نامیده می شوند و در طول راه ها برای راهنمایی و تعیین مسیر کاروان ها احداث می شده زیاد برمی خوریم ولی هیچ کدام آنها به پای عظمت گنبد قابوس نمی رسند.این بنا شامل سه قسمت شالوده، ساقه و گنبد مخروطی است که مجموعاً ۵۵ ارتفاع دارد.

ساقه این میل با نمای دایره ای پره دار با ارتفاع ۳۷ متر بر روی پایه ای مدور (شالوده) قرار گرفته که تنها دو متر از آن بیرون زمین است و براساس مطالعات به عمل آمده بخش بزرگی از آن در دل زمین فرو رفته است.در بدنه ساقه بنا ۱۰ پره مثلثی شکل با فواصل معین و با تناسب و زیبایی کامل قرار گرفته است که علاوه بر زیبایی از حجم ساده و بی قواره ساقه کاسته و موجب

استحکام بنا شده است.رنگ آجر های قرمز به کار رفته در این گنبد به علت تابش نور خورشید در طول قرن ها به رنگ زرد طلایی درآمده که خود بر زیبایی آن افزوده است.شکل آجر های به کار رفته در بنا به جز آنهایی که در بدنه استفاده شده اند، معمولی و یکسان است.بدنه بنا از آجر قرمز رنگ که به خوبی به ملاط چسبیده و سخت توپر و یکپارچه و در نهایت پختگی و یکپارچه اند، ساخته شده است.

گنبد مخروطی بنا به ارتفاع ۱۸ متر بر روی ساقه بنا شده است. این گنبد برخلاف اکثر برج ها و گنبد های آرامگاهی بدون هیچ واسطه ای بر روی بدنه برج قرار گرفته و شیب تند و سطح صاف و صیقلی آن به ماندگاری گنبد کمک فراوان کرده است.درون بنای گنبد قابوس، ساده و تنها با اندود گچ پوشش یافته که با گذشت زمان به سیاهی گراییده است.این بنا با وجود استفاده بسیار کم از عناصر تزئینی دارای ساختار های متناسب، موزون، مستحکم و زیباست که نوعی احساس شکوه و زیبایی را به بیننده القا می کند.

تنها تزئین این ساقه در بالای در ورودی مشتمل بر دو رشته کتیبه آجری به خط کوفی است که یکی در ارتفاع هشت متری از سطح زمین و دیگری زیر پاکار گنبد تعبیه شده است.عرض این کتیبه ها ۸۰ سانتی متر و بر روی هر کدام دو سال ۳۹۷ هجری قمری و ۳۷۵ هجری شمسی نوشته

شده است. این کتیبه ها عاری از هرگونه پیرایه و تزئین هستند و همچون خود گنبد تنها به استحکام و ماندگاری آنها توجه شده است.خطوط و حروف کتیبه ها با آجر های ساده قرمزرنگ که روی آنها به صورت برجسته و بسیار زیبا و ظریف تراشیده شده است، بدون هیچ گونه روکشی در درون قاب های آجری جای گرفته اند.
یکی از دلایل ماندگاری این کتیبه ها پختگی آجر قرمز و استحکام آن است که هنوز پس از گذشت بیش از هزار سال تقریباً سالم مانده و تکرار یک متن در دو جای بنا نیز به ماندگاری محتوای کتیبه ها کمک بزرگی کرده است.

قابوس بن وشمگیر در سال ۴۰۲ هجری قمری یعنی ۵ سال پس از ساخت این گنبد وفات یافت. این بنا در فهرست بناهای تاریخی ایران به ثبت رسیده است
برج گنبد کاووس یا میل گنبد
برج گنبد کاووس یا میل گنبد، واقع در شهر گنبد کاووس در استان گلستان ایران، بلندترین برج آجری دنیاست که در قرن چهارم هجری / یازدهم میلادی بنا شده است. این بنا، طبق کتیبه کوفی آجری گرداگرد آن، در سال ۳۹۷ هجری قمری برابر با ۳۷۵ هجری شمسی در زمان سلطنت شمس المعالی قابوس بن وشمگیر از پادشاهان آل زیار ساخته شده است. شهر گنبد کاووس کنونی در حوالی شهر جرجان کهن قرار دارد که پایتخت پادشاهان آل زیار بوده است. این برج از زیباترین و

باشکوه ترین بناهای اوایل دوره اسلامی است که علی رغم استفاده بسیار کم از عناصر تزیینی در آن، دارای ساختاری متناسب، موزون، مستحکم و زیباست که نوعی احساس شکوه و زیبایی را به بیننده القا می کند.

این بنای باشکوه بر روی تپه ای ساخته شده است که نزدیک ۱۵ متر از زمین اطراف آن بلندی دارد و ساختمان آن از سه بخش پی، بدنه و گنبد تشکیل شده که روی هم رفته ۵۵ متر ارتفاع دارند. بدین ترتیب، با احتساب ارتفاع تپه، این برج حدود ۷۰ متر از سطح زمین های اطراف مرتفع تر است که این موضوع به شکوه و جلال آن افزوده است. به ۲ متر آن بیرون از سطح زمین قرار دارد و حجم وسیعی از آن در دل تپه فرو رفته است. بدنه برج از خارج دارای ۱۰ پره مثلثی شکل است (همانند ستاره ده پر) که به فواصل مساوی از یکدیگر قرار دارند و از پای بست بنا شروع و تا زیر گنبد ادامه دارند. بدنه بنا سراسر از آجرهای پخته قرمز رنگ ساخته شده که در نهایت پختگی و استحکام هستند و به علت تابش آفتاب در طول قرن ها به رنگ زرد طلایی زیبایی درآمده که خود بر زیبایی بنا افزوده است.

گنبد مخروطی بنا به ارتفاع ۱۸ متر بدون هیچ واسطه ای بر روی بدنه برج قرار گرفته و دارای شیب تند و سطح صاف و صیقلی بوده و بر خلاف اکثر برج ها و گنبدهای آرامگاهی، تک پوش است که این موارد باعث ماندگاری آن شده است.(۱)

شاید کمتر کسی از مردم ایران می دانند که این برج در یک نظرسنجی بین المللی از سوی شماری از معماران مشهور جهان، به عنوان بهترین اثر مهندسی تاریخ بشر انتخاب شده است. دلایل این انتخاب جالب است: این برج که بیش از ۵۰ متر ارتفاع دارد، بیش از هزار سال پیش ساخته شده و در این مدت ۲ بار زلزله های شدیدتر از ۶ ریشتر را از سر گذرانده، اما همچنان سالم، استوار و پابرجا ایستاده است. برج گنبد فقط از آجر ساخته شده و در آن هیچ خبری از بتون آرمه و اسکلت فلزی و فولاد و ; نیست. در حالیکه نه فرسوده شده و نه زلزله توانسته حتی یک ترک به آن بیندازد. محاسبات مهندس سازنده برج آن قدر دقیق بوده است که برج حتی در شدیدترین زلزله هم پس از لرزه ها و تکان های معمول دوباره دقیقاً سر جای خود بر می گردد. همچنین دقت در برآورد مقاومت مصالح آن نیز حتی افزونتر از محاسباتی است که هم اکنون پیچیده ترین دستگاه های محاسبه انجام می دهند.(۲)
در رابطه با کاربرد و انگیزه ایجاد این بنا، با اینکه تاریخ نویسان و محققان میراث فرهنگی غالباً این ساختمان را آرامگاه امیر قابوس می¬دانند، بعضی از تاریخ نگاران نجوم ایران از روی قرائنی پنداشته اند که این بنا به عنوان رصدخانه ساخته شده است. زیرا در کاوش های این بنا از باقیمانده جسد اثری یافت نشده است.

در کتاب «ذخیره خوارزمشاهی» نوشته سید اسماعیل جرجانی درباره منجمی به نام کوشیار گیلانی سخن رفته که در خدمت امیر قابوس بوده است. در کتاب «فرهنگ ادبیات فارسی دری» راجع به کوشیار گیلانی نوشته شده است که رصدخانه ای بنا کرده که به نام وی مشهور بوده است، که البته مکان آن مشخص نگردیده است. بدین ترتیب برخی این احتمال را مطرح کرده اند که برج قابوس همان رصدخانه ای است که به دستور قابوس و بر اساس نقشه و طرح کوشیار گیلانی ساخته شده است.

به عقیده برخی از پژوهشگران نیز، بنای مزبور چه رصدخانه باشد و یا برای مقبره ساخته شده باشد، با توجه به سبک معماری آن که مانند آن در ایران وجود ندارد و همچنان پره های مثلثی آجری که در بدنه آن به کار رفته است، القا کننده مفهوم و معنای اساطیری و رمزی است و نمونه ای است از یک الگوی کلی در معماری که آن را «ستون کیهان» می نامند و رمزی از محور عالم

است. به نوشته «میرچا الیاده»، رمز محور کیهان که زمین را به آسمان می پیوندد، تقریباً در همه مکان های قدسی به صور مختلف یافت می شود: برج های هرمی شکل ناقوس دار، ستون های کلیساها، مناره های مساجد، و معابد و ابنیه دینی برج مانند و چند طبقه به شکل هرم که حول محوری مرکزی بنا شده و طبقات مختلفشان به سوی آسمان قد می کشند.(۳)

برج قابوس بنایی است آجری و متعلق به شمس المعالی قابوس وشمگیر آل زیار است (۳۶۶ـ ۴۰۳ هـ . ق.) این بنا بر فراز تپه با ارتفاع پانزده متر( از زمینهای اطراف )و در سال ۳۹۷ قمری (۳۷۵ شمسی یزدگردی) به امر شمس المعالی ساخته و پرداخته شده است.
گنبد قابوس شامل برج استوانه ای شکل بلند آجری می باشد که بر روی صفه دایره ای قرار داده شده است، بدنه برج را از خارج با ده بریدگی یا (پشت بند) زینت داده اند که از پایین در میان صفحه ای که از سطح اصلی زمین دو متر و هفتاد و پنج سانتیمتر بلندی دارد جوش داده شده، و از بالا به طره ای که سقف روی آن ساخته شده اتصال یافته است، و چنانکه از طرح بنا برمی آید از

نقطه آغاز پشت بندها محیط دایره ای شروع می شود به قطر نه متر و هفتاد سانتیمتر که محوطه دورنی برج را به محیط دیگری به قطر چهارده متر و شصت و شش سانتیمتر محدود میکند، و دیوار برج از خارج به محیط سومی به قطر هفده متر و هشت سانتیمتر منتهی میشود و از مجموع پنج مربعی که بدین ترتیب تشکیل میشود ده پشت بند یا بریدگی که دهانه هر کدام آنها یک متر و شصت پهنا دارد پدید میآید و از آن نیز دهانه دیگری تشکیل می یابد که یک متر و سی و چهار

سانتیمتر پهنا داشته و در نتیجه مدخل بنا بوجود میآید بدین طریق زوایای پشت بند مستقیم بوده و همین مستقیم بودن پشت بندها موجب استحکام و تسهیل کار ساختمان برج را فراهم ساخته است. از طرف دیگر محیطی که چهارده متر و شصت و شش سانتیمتر قطر دارد در زوایای درونی پشت بندها بدنه های عریضی را که دارای خطوط منحنی هستند تشکیل میدهد.