مقاله وقوع جنگ و بمباران هوایی و موشکی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله وقوع جنگ و بمباران هوایی و موشکی دارای ۶۳ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله وقوع جنگ و بمباران هوایی و موشکی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله وقوع جنگ و بمباران هوایی و موشکی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله وقوع جنگ و بمباران هوایی و موشکی :

وقوع جنگ و بمباران هوایی و موشکی

وقوع جنگ در یک منطقه و مسائلی که از نظر اقتصادی و انسانی بوجود می‌آورد، در این مقوله مورد توجه می‌باشد، زیرا عوارض جنگ دو جنبه دارد که یکی به صورت حاد بوده که کنترل و درمان آسیب را فوراً طلب می‌کند و دوم عوارض و پیامدهای جنگ که گریبانگیر جامعه می‌باشد.
در موقع بروز جنگ علاوه بر مناطق جنگی و افرادی که به صورت نظامی و غیرنظامی در جبهه رودرروی دشمن قرار دارند و متحمل آسیب‌های جنگی می‌شوند، افراد و تاسیسات و اماکنی که دور از منطقه جنگی هستند، از آسیب‌های جنگی در امام نبستند و سلاح‌های جنگی با قدرت تخریبی زیاد تا هزاران کیلومتر دورتر از مناطق جنگی را در معرض تخریب و خطرات جنگی قرار می‌دهد.

در مواقع جتگ مسائل زیر مورد توجه است:
۱ آسیب‌جسمی: که شامل شکستگی، زخمی شدن، خونریزی و جراحات جسمی است.
۲ آسیب‌ روانی: که شامل از دست دادن افراد نزدیک مانند پدر و مادر و فرزند و یا وسایل و امکانات مادی است.
۳ آسیب اقتصادی: که شامل ویرانی و تباهی تاسیسات، کارخانجات، جاده‌ها، راه‌های ارتباطی، آلودگی‌های محیطی، آتش‌سوزی‌ها و;. مطرح می‌باشد.
۴ آسیب اجتماعی: که شامل اختلال در زندگی طبیعی و بروز محدودیت‌ها واعزام افراد به مناطق جنگی و در حالت استرس و وحشت و اضطراب بودن جامعه می‌باشد و مشکلات تطابق با شرایط جدید مطرح است.

در واقع مانور جنگی فرضی است که به منظور آمادگی رزمی و چگونگی مقابله نمودن مطرح است. در مورد کمک‌های اولیه بایستی در مناطق جنگی و غیرجنگی که در معرض خطر می‌باشد، همیشه افرادی به عنوان امدادگر وجود داشته باشند که به محض بروز خطر و آسیب به کمک افراد آسیب‌دیده شتافته و سریعاً افراد مصدوم را به نقاط امن انتقال دهند. اقداماتی که امدادگر به محض برخورد با مصدوم و فرد آسیب دیده باید انجام دهد، توجه به کلمه «رتم» است که (ر) مخفف باز بودن راه تنفس، (ت) یعنی دادن تنفس مصنوعی و (م) یعنی انجام ماساژ قلبی می‌باشد.

از ان سلاحها برای کشتن افراد و وارد کردن صدمات بسیار جدی و یا ایجاد انواع معلولیت ها در مردم استفاده می شود. این سلاحها بر اساس اثرات مختلفی که بر بدن افراد می گذارد، به ۳دسته تقسیم بندی می شوند. دسته اول سلاحهای هستند که روی سیستم عصبی بدن تاثیر می گذارند. در این دسته GA، GB، GD، GF و VX (متیل فسفوبوتیوئیک اسید , گاز سارین ) قرار دارند. دسته دوم، اثرات خود را روی پوست به جا می گذارند و شامل HD (گازخردل گوگرد)، HN (خردل نیتروژن)، L و CX هستند.

دسته سوم نیز باعث اختلال سیستم تنفسی بدن می شوند. در این گروه گازهای بی رنگ CG و DP، کلرین (Cl) و فسفوکلرین (Ps) وجود دارند. از سلاحهای شیمیایی که روی اعصاب اثر می گذارند، قبل و در طول جنگ دوم جهانی استفاده‌های بی شماری شده است.

دسته ی اول: این مواد از نظر شیمیایی وابسته به حشره کش‌های آلی فسفره هستند. این دسته از سلاحهای شیمیایی مانع از عمل آنزیم استیل کولین استر از می شوند. وقتی مواد شیمیایی این دسته وارد بدن شوند، غلظت استیل کولین را در بدن به بیش از حد لازم می رسانند. ریه ها و چشمها بسرعت این مواد را جذب کرده در کمتر از یک دقیقه بر سیستم عصبی بدن تاثیرات قابل توجهی می گذارند. علایم آن به صورت آبریزش بینی، ترشح زیاد بزاق، تنگی قفسه سینه، کوتاهی تنفس، تنگی مردمک چشم، انقباض عضلانی و یا حالت تهوع و انقباض شکم ظهور می کند.
دسته دوم سلاحهای شیمیایی که بر روی پوست تاول و سوختگی ایجاد می کنند، ماندگاری فراوانی در محیط دارند. این مواد روی چشمها، پوشش مخاطی، ریه ها، پوست و اجزای خون اثر گذاشته و اگر از طریق تنفس وارد ریه ها شوند، بر شدت تنفس اثرات منفی می گذارند و اگر توسط غذا بلعیده شوند، سبب اسهال و استفراغ می شوند.

خردل ها که جزو این دسته هستند به خاطر خواص فیزیکی خود مقاومت و ماندگاری بسیار زیادی در سرما و دماهای معتدل دارند.اگر دو دقیقه از تماس یک قطره خردل با پوست بگذرد، صدمات جبران ناپذیری به این عضو وارد می شود. CX نیز که جزو این گروه است، پودری کریستالی شکل است که در دماهای ۳۹ تا ۴۰ درجه سانتی گراد ذوب شده و در دمای ۱۲۹ درجه سانتی گراد به جوش می آید. این ماده را با افزودن موادی خاص در دمای اتاق به حالت مایع درمی آورند. CX دارای بوی بسیار نامطبوعی است.

نظر به اینکه در زمان وقوع جنگ از وسایل و مواد شیمیایی و هسته‌ای استفاده می‌شود، علاوه بر جراحات و آسیب‌های معمولی بایستی به عوامل زیر توجه نمود:
۱ شناسایی علائم قراردادی در مواقع خطر مانند علامت هشدار، اعلام خطر و اعلام رفع خطر.
۲ آلودگی با رادیواکتیو.
در معرض امواج سلاح‌های جنگی قرار گرفتن که تاثیر شدید بر سیستم عصبی خواهد داشت و افراد را دچار حملات و تشنجات عصبی مانند صرع می‌نماید.

آلودگی با سموم شیمیایی و گازهای خفه کننده و مخرب اعصاب:
الف: گازهای مسموم کننده و تاولزا (Mustard Gas)
این گازهای عبارتند از گاز خردل که به نام ایپریت نیز موسوم است و اولین در سال ۱۹۳۵ و ۱۹۳۶ توسط ایتالیایی‌ها در جنگ با اتیوپی بکار رفت، مایعی است بی‌رنگ، روغنی شکل و در حرارت کمتر از ۱۰ درچه به صورت جامد درمی‌آید.

کمک‌های اولیه: تمیز و پاک کردن این گاز و مایعات از روی پوست بدن فرد آسیب دیده، خودداری از ماساژ پوست و سپس شستشو با آب و صابون و دادن داروی قی‌آور در صورت خورده شدن، شستشوی چشم با آب فراوان و درمان سوختگی ناشی از آن.

ب) گازهای مخرب اعصاب
این گاز که در جنگ جهانی اول توسط آلمانی‌ها بکار رفت، آن را گاز جی (G) هم می‌نامند. این گاز از گروه بازدارنده کولین استراز می‌باشد و توسط پوست و دستگاه تنفسی و دستگاه گوارشی وارد بدن می‌شود.
همچنین دادن تنفس مصنوعی در مواقع خفگی باید مورد توجه قرار گیرد و افراد را به نقاط مرتفع و دور از جریان باد برده و البسه آلوده را از بدن آنها خارج نمود.
زخم‌های کوبیده و له شده:
این نوع زخم‌ها در زمان جنگ به علت انفجار و خرابی ساختمان‌ها و تصادفات، زیاد به چشم می‌خورد و زخم‌هایی هستند که در اثر برخورد و یا سقوط انسان بر روی جسم سخت و یا سقوط اجسام سنگین از قبیل دیوار ساختمان‌ها و تیرهای آهن بر روی بدن بوجود می‌آید که با کوفتگی و له شدن قسمتی از بافت‌های بدن همراه است.

به هنگام جنگ حهانی اول به دلیل پیشرفت دانش و تکنولوژی لازم برای تهیه ی مواد شیمیایی خطرناک امکان کاربرد آنها به مقدار فروان فراهم گردید. اولین مورد استفاده از گاز‌های شیمیایی در سطح وسیع در آوریل توسط قوای آلمانی صورت گرفت در این حمله شش هزار سیلندر حاوی گاز کلر برای مسموم کردن نیرو‌های طرف مقابل به کار گرفته شد که در نتیجه ی آن پنج هزار نفر از نیروهای متفقین به هلاکت رسیدند.

بعد از این حمله در سبتامبر همان سال نیروهای انگلیسی نیز از گاز گلر استفاده کزدند. با لاخره آلمان در سال گاز فسژن و در سال گاز خردل را وارد صحنه کار زار نمود. استفاده از کاز‌های شیمیایی برای اولین بار لزوم استفاده از ماسک‌های محافظتی را مطرح ساخت. ارتش انگلیس از این ماسکها برای اولین بار به منظور حفاظت از اسبها و افراد استفاده نمود. در مجموع می توان گفت که گاز‌های کلر، خردل و فسژن توسط ارتش آلمان و انگلیس و گاز‌های موثر در خون از قبیل هیدروژن سیانید و کلرید سیانوژن توسط فرانسوی ها به کار گرفته شد. مطابق آمار حاصل حدود صد هزار نفر کشته و دویست هزار نفر زخمی حاصل استفاده از این گازها بود.

رژیم جنایتکار بعث عراق که انواع سلاح‌های مدرن غرب و شرق را بر ایمان خلل ناپذیر رزمندگان دلیرمان امتحان کرده بود و به یاس کامل رسیده بود، در پی شکستهای مداوم و عجز و ناتوانی در مقابل سلحشوران سپاه توحید بکاربرد سلاح‌های شیمیایی متوسل گردید. ارتش صدام عفلقی در بین سال‌های آغاز جنگ تا پایان آن در بیش از صدها مورد از سلاح‌های شیمییایی استفاده کرد ه که در عملیات خیبر، بدر، والفجر و سلسله عملیات‌های کربلا ابعاد این جنایت به اوج خود رسید.حملات مذکور با استفاده از انواع مهمات شیمیایی (خمپاره،توپ، بمب و غیره) حاوی گاز‌های کشنده از قبیل عوامل عصبی ( تابون )، گاز‌های خردل، سیانور و عوامل خفه کننده (فسژن) انجام گرفته است.

انواع سلاح‌های شیمیایی
از نظر نظامی گاز‌های شمیایی به شش گروه تقسیم می شوند
عوامل سمی کشنده
عوامل ناتوان کننده
عوال کنترل اغتشاش
عوامل دود زای نظامی
عوامل ضد گیاه
شعله ها و آتش ها

عوامل تاولزا :
این گروه را به راحتی می توان به سه زیر گروه تقسیم کرد
خردل ها
آرسنیک ها
گزند ها
این عوامل بیشتر به صورت مایع می باشند. اثر آنها پایدار است و وزن آنها به نسبت هوا زیاد می باشد.این مواد معمولا ً موجب مرگ آنی نمی شوند و فرد را نا توان می کنند.

نحوه ی ورود و چگونگی تاثیر
این عوامل در محل آلوده سلول ها را تحریک کرده و موجب ایجاد زهر سلولی می شوند. این مواد در حالت مایع و گاز قدرت نفوذ به دیواره ی سلولی،چوب، چرم، رنگ وغیره را دارند و فقط در تماس با موادی مانند شیشه، فلز و کاشی قدرت خود را از دست می دهد.

علائم مسمومیئت با عوامل خردل
بعد از حدود چند ساعت در محل آلوده سوزش و خارش ایجاد می شود و لکه‌های قرمز ظاهر می گردد.
بعد ازچند روز تاول ها نمایان می گردد. از به هم پیوستن تاول‌های کوچم تاول ها ی بزرگ پدید می آید.
در صورت ورود این عوامل از طریق دستگاه گوارشی یا تنفسی با عث ایجاد مشگلات تنفسی و گوارشی خواهد شد. این عوامل در صورت ورود به بدن خطراتی مانند عوامل خفه کننده را ایجاد می کنند.

اگر درصد این مواد در محیط زیاد باشد موجب اثرات دائمی بر حس بینایی (مانند کوری ) در پی خواهد شد.
فرد مصدوم پس از تماس با این مواد احساس می کنند که موادی مانند شن و ماسه درون چشم او هستند.

علائم مسمومییت با آرسنیک ها
آرسنیکها علاوه بر تاول زدن عوارضی مانند بززگ شدن ریه، اسهال، بی تابی، ضعف، کاهش حرارت بدن وکم شدن فشار خون را در پی دارند. لازم به ذکر است که سرعت بروز تاول‌های آرسنیک چند دقیقه است که این امر در مورد خردل ها چند روز به طول می انجامد.
گزند ها و علائم مسمومیت با انها
معروف ترین عامل گزند ها CX است. این عامل در صورت تماس با بدن باعث سوزشی مانند گزش حشرات می شود.در حالت طبیعی این عامل در طبیعت در درجه سانتی گراد به صورت مایع بوده و رنگی تیره و روغنی دارد.

علائم گزند ها
به موجب تماس با بدن موجب درد فوری می شود
در عرض ثانیه محل آلودگی مانند گزیدگی زنبور می شود
محل آلوده سفید شده و درون آن قرمز می شود
بعد از ساعت نقطه سفید قهوه ای شده و بعد از آن به زخم تبدیل می شود
نوع گاز -خواص ظاهری- راه نفوذ به بدن -مدت اثر زمان تاثیرات جدی-حالت- رنگ- بو
خردل ها
HN-HD-Q-T مایع روغنی زرد وسیاه بوی سیر چشم، پوست مجاری تنفسی پایدار حدود ساعت آرسنیک ها MD-ED-PD-L مایع قهوه ای گل شمع دانی چشم، پوست مجاری تنفسی پایدار چند ثانیه گزندCX جامد خاکستری با جلای فلزی تند و نا مطبوع چشم، پوست مجاری تنفسی پایدار حدود یک ساعت عوامل خون این مواد معمولا ً به صورت گاز یافت می شوند. اثر آنها خیلی سریع یا آنی است. از هوا سنگین ترند ودر صورتی که مقدار آنها زیاد باشد موجب مرگ فوری می شوند.

نحوه ی اثر
این مواد از طریق مجاری تنفسی وارد ششها شده و به همراه خون تا سطح بافت ها می روند. در سطح بافت این مواد مانع از جذب اکسیژن توسط بافت شده که این امر باعث خفگی سلول می شود.

همان طور که از نام این موارد پیداست اثرات ابتدایی این مواد بر روی دستگاه گردش خون و دستگاه تنفسی می باشد. اولین علامت تنفس این گاز ها تغییر در سرعت تنفس و ضربان قلب می باشد. از دیگر علائم این گاز ها سوزش در ناحیه چشم ودستگاه تنفسی است. پس از استشمام این گاز ها اکسیژن در خون زیاد شده و وموجب بروز رنگ سرخی در لبها و پوست می شود.در موارد شدید تر این سرخی در چشم ها، ناخن ها ؛ و در صورت ادامه پیدا کردن موجب سرخی تمام بدن می شود. در نهایت این گاز ها موجب تشنج، اغماء و مرگ می شوند.

Ac مایع بی رنگ بادام تلخ چشم، پوست مجاری تنفسی نا پایدار خیلی سریع کلرید سیانوژن CK مایع و گاز بی رنگ هسته هلو چشمو مجاری تنفسی نا پایدار آنی آرسین SA گاز بی رنگ – چشم و مجاری تنفسی نا پایدار آنی عوامل اعصاب این عوامل اکثرا ً به صورت مایع و گازو بی رنگ می باشند. ماده اصلی آنها بویی ندارد ولی ناخالص آنها دارای بوی سیب، میوه، شکلات و کافور می باشد. سنگین تر از هوا هستند. آنها موادی غیر پایدار بوده و اثری سریع دارند. این عوامل بر روی چشم و پوست نیز اثر سوء دارند.

نحوه ی اثر
از طریق مجاری تنفسی و پوست وارد بدن شده و باعث ایجاد اختلال در سیستم عصبی فرد می گردند و نهایتا به دنبال فلجی دستگاه عصبی منجر به خفگی و مرگ می شوند.
علائم مسمومیت با این گاز ها شامل آبریزش بینی، تار شدن دید، احساس فشار در قفسه سینه، و پس از آن حالت تهوع، سر درد، سر گیجه، تعرق شدید، سوزش چشم، آبریزش از چشم، جمع شدن آب در دهان و آبریزش آن، ادرار غیر عادی، انقباض عضلات، نقطه ای شدن مردمک چشم، عدم تشخیص فاصله ی اجسام، سستی وضعف،تشنچ، اغما و مرگ می باشد.

نوع گاز خواص ظاهری
راه نفوذ به بدن مدت اثر زمان تاثیرات جدی
حالت رنگ بو
تابون
GA گازو
مایع مایل به قهوه ای میوه چشم، پوست مجاری تنفسی نا پایدار خیلی سریع
سارین
GB مایع بی رنگ بی بو چشمو مجاری تنفسی نا پایدار آنی
سومان
GD مایع بی رنگ کافور چشم و مجاری تنفسی نا پایدار آنی
وی ایکس
VX مایع بی رنگ – چشم و مجاری تنفسی نا پایدار آنی
عوامل خفه کننده
گاز‌های این گروه همه از هوا سنگین ترند. معمولا بر روی پوست اثر سو ندارند و در صورتی که غلظت آنها زیاد نباشد موجب مرگ آنی نمی شوند. مهمترین راه ورود این عوامل به بدن مجرای تنفسی است.

نحوه ی اثر
این مواد از طریق مجرای تنفسی وارد شش ها شده، با رطوبت موجود در شش ها ترکیب می شوند و به اسید کلریدریک و گاز کربنیک تبدیل می شوند. اسید حاصله باعث تخریب سطح داخلی ششها وخسارتی شده که نهایتا ً منجر به خفگی می شود.

علائم مسمومیت این گازها شامل سرفه شدید، تهوع، سر درد،تنفس کوتاه و دردناک و خروج پلاسمای خون از دهان می باشد.این علائم معمولا ً پس از الی ساعت به وجود می آید. در صورتی که غلظت این مواد زیاد باشد زمان ظهورعلائم وجود نخواهد داشت بلکه مصدوم دچار مشکل تنفسی شده و در مدت زمان کوتاهی بیهوش می شود که معمولا ً در بیهوشی می میرد.

نوع گاز خواص ظاهری راه نفوذ به بدن مدت اثر زمان تاثیرات جدی حالت رنگ بو
فسژن
CG گاز بی رنگ سبزی تازه مجاری تنفسی و چشم نا پایدار تا ساعت
دی فسژن
DP مایع بی رنگ علوفه تازه چشم و مجاری تنفسی نا پایدار تا ساعت

اقدامات پیشگیرانه و کمک‌های اولیه
۱ اولین اقدام نجات شخص مصدوم و خروج از محل خطر و توجه به (رتم) و رخم‌ها و جراحات و شگستگی‌ها است.
۲ مبارزه با انواع آتش‌سوزی‌ها در اثر بمباران و حملات هوایی.
۳ حفاظت افراد در برابر انواع گاز‌ها و عوامل میکروبی و مواد رادیواکتیویته.
۴ پیش‌بینی پناهگاه و هدایت افراد به سوی پناهگاه و تهیه سنگر و گودال.
۵ قطع آب و برق و گاز در مواقع بمباران و حملات هوایی.
۶ نگهداری کیسه‌های شن و ماسه در اطراف پنجره‌ها و خودداری از روشن کردن مواد آتش‌زا.

آتش سوزی
آتش عامل مخرب مهمی است که در صورت عدم رعایت نکات ایمنی باعث خسارت‌های جانی و مالی فراوان می شود و با بسیاری از بلایای طبیعی و سوانح همراه است. آتش سوزی هایی که به دنبال زلزله، سیل، انفجار و یا سایر سوانح و حوادث ایجاد می شوند، اغلب بیش از سانحه اصلی، ویرانی به دنبال دارند.
رعایت نکات ایمنی قبل از وقوع آتش سوزی
۱- اصل دوری مواد قابل اشتغال از وسایل آتش زا را در تمام تاسیسات و مکان‌های مسکونی و حتی معابر عمومی رعایت کنید.
۲- در ساختمان ها درهای خروج اضطراری پیش بینی کنید و وسایل اطفای حریق را کنترل کنید.
۳- حداقل دو راه برای خروج اضطراری از ساختمان تعیین کنید.

۴- مکانی را در خارج از خانه تعیین کنید تا، بعد از گریز، یکدیگر را در آنجا بیابید.
۵- برنامه خروج اضطراری و گریز از آتش را حداقل دو بار در سال تمرین کنید.
۶- حتماً هنگام خروج از محل، شیر اصلی ورودی گاز به ساختمان را ببندید.
۷- برای با خبر شدن از آتش سوزی احتمالی،‌از آشکارگرها ( دود، حرارت یا شعله ) استفاده کنید و نسبت به نصب آن در منزل دقت لازم را به عمل آورید.

۸- کپسول آتش نشانی مناسبی در منزل داشته باشید و در مورد نحوه استفاده از آن، آموزش ببینید و به اعضای خانواده نیز آموزش دهید. در ساختمان‌های بزرگ از سیستم خاموش کننده اتوماتیک استفاده کنید.
۹- از انباشتن مواد آتش زا، به ویژه در نزدیکی منابع حرارتی، خودداری کنید.
۱۰- از نگهداری مایعات و گازهای قابل اشتعال در منزل خودداری کنید. در صورت لزوم این مواد را در ظروف خاص خارج از ساختمان قرار دهید.

۱۱- وسایل برقی و اتصالات آنها را به دقت کنترل کنید تا از استاندارد بودن آنها مطمئن شوید.
۱۲- به محض مشاهده سیم‌های لخت، آنها را ترمیم کنید.
۱۳- در این باره با هم بحث و تمرین کنید که چگونه در هنگام آتش سوزی منزل را ترک خواهید کرد و در صورت لزوم چگونه از دیگران کمک می گیرید و یا به آتش نشانی خبر می دهید

۱۴- در ساخت و انتخاب محل سکونت خود و خانواده تان ایمنی ساختمان در برابر آتش سوزی، شامل نوع مصالح ساختمانی، اسکلت ساختمان و اجزای ساختمانی بنا را مورد توجه قرار دهید. چوب و عایق ها، مواد پلاستیکی، فایبر گلاس و نظیر آن ها قابل اشتعال، فلزات، گچ، شیشه دیر اشتعال و شن،‌خاک، سنگ و آجر نسوز غیر قابل اشتعال هستند.

۱۵- خانه، خانواده و اموالتان را در برابر آتش سوزی بیمه نمایید.
نکات ایمنی هنگام وقوع آتش سوزی
۱- سرعت عمل هنگام روبرو شدن با آتش سوزی برای نجات جان خود و مصدومان احتمالی، کاملاً حیاتی است. همانطور که می دانیم آتش خیلی سریع انتشار می یابد، بنابراین بلافاصله آتش نشانی و اورژانس را خبر کنید و تا آنجا که می توانید اطلاعات کاملی در مورد بروز حادثه به آن ها بدهید.

۲- سعی کنید که افراد را از ساختمان بیرون ببرید.
۳- با رعایت جوانب احتیاط به خاموش کردن آتش بپردازید.
۴- به هیچ وجه وارد ساختمان آتش گرفته نشوید مگر آن که مجهز به ماسک تنفسی باشید و کاربرد آن را بدانید.
۵- اگر به هر دلیل ناچار هستید وارد اتاق پر از دود شوید جانتان به خطر نخواهد افتاد.
۶- قبل از فرار از اتاقی که در آن بسته است، در را لمس نمایید. اگر در داغ باشد از خروجی‌های دیگر استفاده کنید.

۷- اگر در ساختمان آتش گرفته گرفتار شده اید فوراً به اتاقی که دارای پنجره است بروید و در را ببندید سپس پتو یا فرش را طوری زیر در قرار دهید که دود وارد اتاق نشود و آن گاه، از طریق پنجره، تقاضای کمک کنید.

۸- اگر دود،‌حرارت یا شعله‌های آتش مسیرهای خروجی شما را مسدود کرده است در را ببندید و در اتاق بمانید. تنها با استفاده از پارچه سفید از طریق پنجره کمک بخواهید اگر در اتاق تلفن وجود دارد با اداره آتش نشانی تماس بگیرید و موقعیت خود را خبر دهید.
۹- زمانی که در جریان حریق واقع می شوید، با حفظ خونسردی تمام تهویه‌های ساختمان را خاموش کنید تا به این ترتیب از ورود اکسیژن به داخل ساختمان جلوگیری شود.
۱۰- در صورت امکان فوراً مواد سالم و قابل استفاده را از محل خارج کنید.

۱۱- امدادگران و یا افرادی که در جریان حریق واقع شده اند باید لباس‌های دارای الیاف مصنوعی و پلاستیکی را از خود دور کنند.
۱۲- در فرو نشاندن آتش سوزی سوخت‌های نفتی از آب استفاده نکنید.
۱۳- ظرف مشتعل را حرکت ندهید. شعله را با شن، نمک، پتوی نمناک یا پوشش‌های دیگر خفه کنید.

نکات ایمنی بعد از وقوع آتش سوزی و نجات مصدوم از اتاق پر دود
۱- ابتدا مطمئن شوید برای نجات مصدوم جان خود را به خطر نمی اندازید.
۲- طناب نجات را به کمر خود ببندید و آن را به دست یکی از حاضران بدهید
۳- روشی از نشانه‌های قراردادی بین خود و کسی که طناب را در دست دارد برقرار کنید تا زمانی که علامت دادید شما را بیرون بکشد. بهترین روش این است که طناب را به صورت دائم در حالت کشیده نگه دارید و در هنگام خطر آن را شل کنید تا فرد متوجه خطر شود و شما را بیرون بکشد.
توجه : بستن دستمال خیس به دور دهان و بینی باعث محافظت شما در برابر گاز یا دودهای سمی خواهد شد.

۴- برای نجات جان مصدوم از اتاق آتش گرفته ای که در آن بسته است باید قبل از ورود، با لمس در اتاق، حرارت را بسنجید. اگر داغ باشد وارد اتاق نشوید و اگر داغ نباشد، قبل از ورود به اتاق چند نفس عمیق بکشید تا خون شما پر اکسیژن شود. سپس با شانه خود از پهلو به در ضربه بزنید. آن را باز کنید و در همین حال صورت خود را برگردانید. اتاق ممکن است پر از هوای سوخته فشرده باشد و احتمال دارد هر لحظه انفجاری رخ دهد. اگر دود کاملاً متراکم باشد روی زمین سینه خیز بروید زیرا با توجه به این که هوای داغ بالا می رود، ممکن است لایه ای از هوای تمیز در کف اتاق وجود داشته باشد.

۵- مصدوم را بگیرید و با توجه به رعایت تمام جنبه‌های ایمنی به سرعت به سمت در خروجی بکشید. لباس سوخته مصدوم را با استفاده از پتو، گلیم و یا کت خاموش کنید. اما اگر لباس سوخته به پوست مصدوم چسبیده سعی در جدا کردن آن نکنید.
۶- اگر مصدوم هشیار باشد کاملاً از او مراقبت کنید زیرا ممکن است، بر اثر نیم سوز شدن اشیای داخل اتاق، گاز منو اکسید کربن در هوای اتاق پراکنده شده باشد و این امر بر هوشیاری مصدوم به تدریج تأثیر می گذارد.

۷- اگر تنفس مصدوم قطع شده بلافاصله تنفس مصنوعی را شروع کنید و سپس مصدوم را به بیمارستان برسانید.
۸- اگر مصدوم در پارکینگ بسته ای که ماشین یا موتور در آن روشن است گرفتار شده است در پارکینگ را باز کنید تا دود از پارکینگ خارج و هوای تازه به اندازه کافی وارد شود. نباید وارد چنین محل هایی شوید مگر آن که مطمئن شوید خطری جان شما را تهدید نخواهد کرد

شناخت کامل آتش‌سوزی و پیشگیری از آن

آتش‌سوزی از حوادثی است که هر لحظه ممکن است در هر مکان و برای هر کسی اتفاق بیفتد و بر اثر آن خسارت‌های جانی و مالی جبران‌ناپذیری وارد شود. از این رو همه‌ افراد به ویژه کودکان، ‌سالمندان و همه مکان‌های پرخطر نظیر منازل، دفاتر کار، مدارس، بیمارستان‌ها، کارخانجات در معرض این خطر خانمان و جان‌سوز قرار دارند. آمارهایی که در جهان انتشار می‌یابد، ‌معرف خسارات عظیم و تلفات نسبتاً‌ زیاد ناشی از آتش‌سوزی است. دانش و اطلاعات مربوط به آتش و شناخت راه‌های پیشگیری و کنترل آن، از ضروریات زندگی سالم محسوب می‌شود.

نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهند نزدیک به ۸۰ درصد آتش سوزی‌ها، قابل پیش‌بینی و پیشگیری هستند و مهم این است که برای ۲۰ درصد دیگر حریق‌های غیر قایل پیش‌بینی، تمهیدات مناسب نظیر طراحی و نصب سیستم‌های اعلام و اطفای حریق و نیز آموزش‌های مستمر افراد در نظر گرفته شود.

اگر تصور شود که با بیمه کردن مؤسسات و سازمان‌ها می‌توان خسارت‌های ناشی از آتش‌سوزی را جبران کرد، ‌به خطا رفته‌ایم. چرا که جبران تلفات جانی و جنبه‌های روانی ناشی از آن بسیار سخت است. بعضی افراد نیز به دلیل این‌که تاکنون گرفتار آتش‌سوزی نشده‌اند، دچار سهل‌انگاری در بالا بودن میزان ریسک این خطر می‌شوند. کارشناسان معتقدند بیش از ۸۰ درصد حریق‌های بزرگ برای اولین بار اتفاق افتاده‌اند.

در خصوص کشف آتش، حدس زده می‌شود آتش‌های اولیه به وسیله طبیعت ایجاد شده باشند. به عنوان مثال آتش‌های ایجادشده به‌وسیله رعد و برق، مواد مذاب آتش‌فشان‌ها یا اشعه سوزان خورشید را می‌توان بیان کرد. به همین دلیل در وحله‌ اول بشر از آتش ترسیده و پرستش آتش از همین جا منشأ گرفته است. آتش در پیشرفت تمدن بشر نقش مؤثری داشته و در تهیه غذا، پوشاک، ‌حمل و نقل، ‌ضد عفونی کردن و ساختن تجهیزات به بشر کمک‌های فراوانی کرده است. البته نباید فراموش کرد که آتش همان اندازه که می‌تواند برای انسان مفید باشد، اگر درست به‌کار گرفته نشود و قابل مهار نباشد، ‌بزرگ‌ترین و خطرناک‌ترین وسیله‌ نابودی موجودات است.

کارشناسان معتقدند بیش از ۸۰ درصد حریق‌های بزرگ برای اولین بار اتفاق افتاده‌اند.
برای ایجاد آتش‌سوزی سه عامل دخالت دارند که اصطلاحاً‌ به آن‌ها مثلث حریق می‌گویند. مواد قابل اشتعال، حرارت و اکسیژن سه ضلع این مثلث را تشکیل می‌دهند. مواد قابل اشتعال طیف وسیعی را شامل می‌شوند و از کاغذ،‌ پارچه گرفته تا مایعاتی مانند نفت، بنزین، روغن‌ها و نیز انواع گازهای قابل اشتعال و انفجار را در بر می‌گیرند.
برای پیشگیری از آتش‌سوزی و مهار آن در زمان وقوع، وظفیه‌ همه‌ ما است که اطلاعاتی در خصوص شناخت آتش، نحوه‌ وقوع و نیز استفاده از تجهیزات اطفا و مهارت کاربرد آن‌ها را کسب کرده باشیم.

پروسه‌ سوختن یک جسم زمانی شروع می‌شود که در حضور اکسیژن، درجه حرارت بر حسب نوع ماده به میزان کفایت برسد (‌درجه اشتعال مواد). در عمل سوختن، ‌اکسیژن مورد نیاز از هوا تأمین می‌شود. هرچه سطح جسم قابل سوختن، تماس بیشتری با هوا داشته باشد، عمل سوختن آسان‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود. به همین دلیل است که گازها زودتر از مایعات و مایعات زودتر از مواد جامد آتش می‌گیرند.

در حریق ساختمان‌های مسکونی، آتش در اتاق‌های بسته با ملایمت شروع می‌شود و بعد از مدتی حرارت به حدی می‌رسد که لوازم موجود به درجه حرارت اشتعال می‌رسند و بعد یک ‌مرتبه تمام اتاق شعله‌ور می‌شود. در بعضی موارد، اتفاق می‌افتد که حرارت به اندازه کافی بالا است ولی اکسیژن هوا کافی نیست؛ ‌در این صورت دو حادثه رخ می‌دهد،‌ یا شعله‌ور شدن متوقف می‌شود یا با باز شدن پنجره و شکستن در، یک‌باره هوا وارد و یک‌مرتبه انفجار رخ می‌دهد. این اتفاق برای بعضی از مأموران آتش‌نشانی نیز در هنگام مأموریت اطفا پیش آمده است.

بنابراین اولین قدم برای مهار و اطفای حریق، ‌قطع ارتباط سه عامل آتش‌زا و جداسازی مواد سوختنی از میدان آتش‌سوزی است.
تحقیقات نشان داده علاوه بر سه عامل فوق‌الذکر، عامل چهارمی نیز در ایجاد آتش‌سوزی می‌تواند دخالت داشته باشد و آن عکس‌العمل زنجیره‌ای بین مولکول جسم قابل احتراق و اکسیژن است. عکس‌العمل زنجیره‌ای باعث شکستن و دوباره ترکیب شدن مولکول‌های جسم قابل احتراق با اکسیژن محیط می‌شود و آتش‌سوزی به وجود می‌آید.

آتش سوزی‌ها بر اساس نوع مواد سوختنی، طبقه‌بندی می‌شوند. شناخت نوع آتش‌سوزی و مواد سوختنی روشی است که توسط آن می‌توان نوع کنترل و مهار آتش‌سوزی را تعیین کرد. این طبقه‌بندی ممکن است در کشورهای مختلف اندکی متفاوت باشد. به طور کلی آتش‌ها به چهار دسته تقسیم‌بندی می‌شوند؛
آتش‌های نوع A، ‌که آتش‌هایی هستند که از سوختن موادی که پس از سوختن از خود خاکستر به جا می‌گذارند، ‌به‌وجود می‌آیند. آتش‌سوزی‌های ناشی از کاغذ، چوب،‌ پارچه و پلاستیک و نظاریر آن‌ها از این دسته هستند. برای خاموش کردن آتش‌های نوع A بهترین ماده، ‌آب است.
اولین قدم برای مهار و اطفای حریق، ‌قطع ارتباط سه عامل آتش‌زا و جداسازی مواد سوختنی از میدان آتش‌سوزی است.

آتش‌ها‌ی نوع B، که ‌آتش‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال هستند. نظیر نفت، ‌بنزین، ‌بنزن و;.
آتش‌های نوع C، که ‌آتش‌های ناشی از جریان الکتریسیته هستند. ‌مانند آتش‌سوزی‌ ناشی از وسایل برقی که در اثر اتصالی، ‌اضافه بار و; ایجاد می‌شوند.
آتش‌های نوع D،‌ که آتش‌های ناشی از سوختن فلزات قابل اشتعال نظیر سدیم،‌ پتاسیم و; هستند. این آتش سوزی‌ها اغلب در صنایع و در پروسه‌های تولیدی ایجاد می‌شوند.

آتش‌سوزی ناشی از گازهای قابل اشتعال و انفجار به دلیل اهمیت، جزء طبقه‌ دیگری از آتش سوزی‌ها مطرحند. آن‌چه در مورد گازها مهم است، مشکلات با ریسک بالای کنترل و جلوگیری از اشتغال یا انفجار آن‌ها در زمانی است که در هوا منتشر می‌شوند. اما اگر گاز داخل مخزن باشد و آتش‌سوزی رخ دهد، ‌با عملیات سرد کردن و جابه جایی آن در مراحل اولیه قابل کنترل است.

وسایل و لوازم مبارزه با آتش سوزی
برای خاموش کردن آتش از وسایل و تجهیزات مختلفی با توجه به نوع و وسعت و مکان آتش‌سوزی با ظرفیت‌های گوناگون استفاده می‌شود.
خاموش‌کننده‌های سودا اسید، یکی از قدیمی‌ترین و معمول‌ترین دستگاه‌های دستی آتش‌نشانی است که بیشتر در کارخانجات، ‌منازل و مؤسسات خصوصی و عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد. دوسوم حجم آن را محلول آب و بی‌کربنات سدیم و مقداری اسید سولفوریک تشکیل می‌دهد که به منظور ایجاد نیرو برای خارج کردن آب داخل خاموش‌کننده از گاز کربنیک که در اثر واکنش شیمایی اسید با بی‌کربنات سدیم به وجود می‌آید استفاده می‌شود.

خاموش‌کننده‌های پودر و گاز، بیشتر برای خاموش کردن آتش‌های نوع B به کار می‌روند
خاموش‌کننده‌های آبی ‌در محل‌هایی که امکانات موجود نیست یا آب کم است، استفاده می‌شوند. این کپسول‌ها صرفاً برای خاموش‌کردن آتش‌های کوچک و موضعی طبقه‌ A به کار می‌روند. دوسوم این کپسول‌ها را آب و یک‌سوم بقیه را هوای فشرده برای ایجاد نیروی لازم برای بیرون راندن آب از کپسول تشکیل می‌دهد. باید دقت کرد که از خاموش‌کننده‌های آبی برای خاموش کردن حریق‌های ناشی از وسایل الکتریکی استفاده نشود. این عمل باعث برق‌گرفتگی و نیز خرابی وسیله‌ مورد نظر خواهد شد.

خاموش‌کننده‌های پودر و گاز، بیشتر برای خاموش کردن آتش‌های نوع B به کار می‌روند. این کپسول‌ها حاوی دوسوم پودر و یک‌سوم گاز CO2 یا نیتروژن هستند. عملکرد گاز، ایجاد نیرو برای بیرون راندن پودر از کپسول است. در موقع استفاده، ‌شیر فلکه کپسول تحت فشار را باز کنید تا گاز روی پودر منتقل شود و فشار مورد نیاز را برای پاشش به خارج ایجاد نماید. بزرگ‌ترین عیب این خاموش‌کننده‌ها، کلوخه شدن پودر داخل کپسول است که ممکن است

جلوی پاشش را بگیرد و کپسول قابل استفاده نباشد. بنابراین توصیه می‌شود هر چند مدت این کپسول مورد بازدید قرار بگیرد (‌هر شش ماه یک‌بار برای کنترل شارژ بودن) و تکان داده شود. همچنین برای رفع این عیب، ‌خاموش‌کننده‌های پودر گازی طراحی شده‌اند که پودر و گاز جدا از هم نیستند و پودر به صورت دایم تحت فشار گاز قرار دارد. از این خاموش‌کننده‌ها می‌توان به اندازه مورد نیاز استفاده کرد و در صورت باقی ماندن مواد در داخل آن، در مواقع دیگر نیز استفاده نمود.

غالباً از کپسول‌های پودر و گاز برای خفه کردن استفاده می‌شود و می‌توان آن‌ها را در آتش‌سوزی‌های نوع C و A هم به کار برد.
دسته‌ای دیگر از خاموش‌کننده‌ها که برای خاموش کردن حریق‌های نوع C (‌آتش‌سوزی‌های ناشی از جریانات برق) به کار می‌رود، خاموش‌کننده‌های CO2 هستند. این خاموش‌کننده خاصیت خنک و خفه‌کنندگی دارد و با سرد کردن و کاهش میزان اکسیژن، باعث مهار آتش‌سوزی می‌شود. این خاموش‌کننده عایق الکتریسیته است و مانع برق‌گرفتگی و نیز خرابی وسیله‌‌ برقی می‌شود. این خاموش‌کننده‌ها برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های نوع B نیز به کاربرده می‌شوند.

دسته‌ای دیگر از خاموش‌کننده‌ها که برای خاموش کردن حریق‌های نوع C (‌آتش سوزی‌های ناشی از جریانات برق) به کار می‌روند، خاموش‌کننده‌های CO2 هستند
خاموش‌کننده‌های کف، ‌دسته‌ دیگری از وسایلی هستند که برای کنترل آتش‌سوزی به کار می‌روند. در این خاموش‌کننده‌ها از کف استفاده می‌شود که ریشه‌ پروتینی دارد و اغلب برای مهار آتش‌سوزی‌های نوع B استفاده می‌شوند.

عامل فشار کف، گاز CO2 می‌باشد که در داخل کپسول قرار گرفته است. کف، مخلوطی از هوا و گاز و مواد دیگری است که پوششی روی مواد قابل اشتعال ایجاد کرده و مانع رسیدن هوا به سوخت می‌شود و از برخاستن گازهای قابل اشتعال نیز جلوگیری می‌کند. در ضمن کف، خاصیت سردکنندگی هم دارد و از کف برای اطفای حریق مایعات مشتعل نیز می‌توان استفاده کرد. حتی برای حریق‌های نوع اول A هم استفاده می‌شود.

کف‌های مورد استفاده در این خاموش‌کننده‌ها از نوع شیمیایی (سولفات آلومینیوم، بی‌کربنات دوسود یا جوش شیرین) یا کف مکانیکی هستند. کف‌های مکانیکی که با داخل کردن هوا به درون آبی که مقدار کمی ماده غلیظ کف‌کننده در آن حل شده، حاصل می‌شود. از این خاموش‌کننده برای اطفای حریق‌های نوع A و B به کار گرفته می‌شود.

خاموش‌کننده‌های هیدروکربون‌های هالوژنه، که از ترکیبات هیدروکربنی و بنیان هالوژنه تشکیل شده‌اند، برای اطفای آتش‌سوزی‌هایی که خطرات خاص دربردارند یا در جاهایی که خطرات برقی وجود دارد بسیار مفید هستند. همچنین در جاهایی‌ که مسأله وزن کپسول مهم است مانند هواپیما و زیردریایی، این نوع کپسول مورد استفاده قرار می گیرد. در بعضی از موارد استفاده فوری و به مقدار کافی از مواد هالوژنه، حریق را صددرصد کنترل می‌کند. هرچند که از مواد هالوژنه برای اطفای طبقات مختلف آتش می‌توان استفاده کرد، ولی به علت گرانی بهتر است که برای اطفای حریق‌های نوع B وC به کار برده شود. قدرت خاموش‌کنندگی آن‌ها در حجم مساوی نسبت به نوع پودری، دو برابر و سه برابر CO2 و چهار تا پنج برابر آب و گاز است.

از مزایای دیگر خاموش‌کننده‌های هالوژنه می‌توان موارد زیر را برشمرد:
– از این کپسول‌ها می‌توان به تناسب حریق استفاده کرد و مواد باقی‌مانده را در کپسول نگه‌ داشت تا در نوبت بعدی استفاده شود.
– مواد داخل کپسول‌ها اثر ضایع‌کننده ندارد.
– به تجدید شارژ سالیانه احتیاج ندارد و تا زمانی که مواد داخل آن موجود باشد، برای اطفای حریق آماده است.

– فاسدشدنی نیستند.
– مواد آن با هیچ ماده دیگری مخلوط نمی‌شود و اثر بدی ندارد.
اگرچه خاموش‌کننده‌های هالوژنه قدرت خاموش‌کنندگی زیادی دارند ولی باید از نظر ایمنی و بهداشت انتخاب وسیله نیز دقت کامل را به عمل آورد. نوعی از این خاموش‌کننده (‌برومور دومتیل) به دلیل اثرات زیان‌آوری که روی سلامت انسان دارد، منسوخ و دیگر تولید نمی‌شود.

آب یکی از بهترین و اقتصادی‌ترین وسیله‌‌های اطفای حریق در آتش‌های نوع A است. برای استفاده از آب، از لوله‌ها و شلنگ‌ها و قرقره‌های آتش‌نشانی استفاده می‌شود. آن‌چه که باید مورد توجه قرار بگیرد، ‌مجزا و مستقل بودن شبکه لوله‌کشی آب مربوط به سیستم‌‌های آتش‌نشانی است و باید برای تأمین آب مورد نیاز منابع، ذخیره لازم موجود و از فشارکافی برخوردار باشد (‌psa 15).
هنگامی که از شلنگ‌های آتش‌نشانی استفاده نمی‌شود یا هربار پس از استفاده یا آزمایش آن، ‌باید آب تخلیه شود و به‌طریقی درست در جای خود قرار بگیرد. در فصل زمستان برای جلوگیری از یخ‌زدن آب در لوله‌ها و شلنگ‌ها، باید اقدامات لازم را که شامل عایق‌پیچی لوله و تخلیه‌ آب شلنگ‌‌ها است، انجام شود.

نوع دیگری از سیستم‌هایی که برای کنترل و پیشگیری از حریق به‌کار برده ‌می‌شَوند،‌ سیستم‌های اعلام و اطفای اتوماتیک حریق است. سیستم اسپرینگلر، ‌سیستم آّب ‌پاش خودکار سقفی است که برای مهار حریق‌‌های نوع A به‌کار برده می‌شوند. این سیستم تشکیل شده از یک شبکه لوله‌‌کشی‌های محاسبه‌شده در سقف یا دیوار کارگاه یا سالن‌ها است که فشار لازم آب درون آن به‌وسیله یک مرکز تهیه و پمپاژ می‌شود. اندازه‌ لوله‌ها و تعداد نازل‌ها با توجه به محاسبات سطح پوشش و میزان شعاع عمل نازل‌ها برآورد می‌شوند، ‌به طوری که شعاع پاشش آب نازل‌ها یکدیگر را هم‌پوشانی می‌کنند. برای استفاده از سیستم اسپرینکلر برای خاموش کردن آتش‌های نوع B و C به جای آب از پودر و گاز،‌ گاز کربنیک یا هیدروکربون‌های هالوژنه استفاده می‌شود.

یکی از اقداماتی که برای پیشگیری از آتش‌سوزی انجام می‌شود،‌ به‌کار بردن سیستم‌های اعلام حریق است. دتکتورها از وسایلی هستند که برای آشکارسازی حریق و اعلام آن استفاده می‌شوند. دتکتورها یک مدار الکتریکی را برحسب نوع حساسیت خود بسته یا باز می‌کنند که ضمن روشن شدن سیگنال تابلوی کنترل، ‌آلارم نیز داده می‌شود. امروزه هر مؤسسه یا شرکت صنعتی یا برج‌های مسکونی می‌توانند

توسط سیستم‌های اعلام، به نزدیک‌ترین واحد امدادرسانی و خدمات ایمنی و آتش‌نشانی متصل و به صورت دایم تحت کنترل و مونیتورینگ قرار گیرند. غالباً‌ دتکتورها به یکی از انواع خاموش‌کننده‌ها به کار می‌روند که ضمن اعلام خطر،‌ فرمان اتوماتیک اطفای حریق داده می‌شود. دتکتورها انواع مختلف دارند، از جمله نوع حرارتی، دودی، گازی، شعله‌ای که به تغییرات دما،‌ وجود دود در محیط، وجود گازی خاص و اشعه‌‌های مادون قرمز یا ماورای بنفش حساس هستند و عمل می‌کنند.

اصول کلی برای پیشگیری از آتش سوزی
– رعایت اصول ایمنی در تأسیسات و ساختمان‌ها و مؤسسات تولیدی و صنعتی مطابق آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های استانداردشده.
– طراحی،‌ نصب و نگهداری وسایل و تجهیزات پیشگیری از آتش و اطفای آن به طریقه‌ مهندسی.
– آموزش مستمر افراد در شناخت و پیشگیری از آتش و کاربرد تجهیزات برای اطفای آن.
– انجام تمرین‌های عملی و برنامه‌‌ریزی شده در دوره‌های مشخص.

– برآورد کارشناسی وسایل و لوازم و تاسیسات آتش‌نشانی و اطفای حریق.
– بازدید‌های منظم و برنامه‌ریزی شده از صحت و سلامت وسایل و تجهیزات آتش‌نشانی.
– تشکیل تیم‌های آتش‌نشانی در مناطق پرخطر و مؤسسات و مراکز پرجمعیت یا با اهمیت زیاد برای مواقع پیشگیری،‌ زمان وقوع حریق و شرایط بعد از اطفای حریق. تعیین مسؤولیت‌ها و اختیارات آن‌ها. تیم‌هایی مانند تیم‌های آموزشی، تیم‌های تیم تأمین، تیم اورژانس یا امداد پزشکی، تیم تخلیه، تیم آتش‌نشانی.

– ارتقا و بهبود روش‌های پیشگیری و کنترل.
– ارتقا و بهبود سیستم‌ها و تجهیزات آتش‌نشانی.
– انجام ۵ اس.
– طراحی، ‌ساخت و نصب سیستم‌های ایمن روشنایی، ‌حرارتی، تهویه و;.
– در نظر گرفتن تمهیدات ایمنی برای پیشگیری و کنترل خطرات آتش‌سوزی در ساختمان‌های مسکونی،‌ اداری،‌ تجاری، صنعتی،‌ مراکز عمومی، مدارس،‌ بیمارستان‌ها و;.در مراحل طراحی، ‌ساخت و بهره‌برداری.

طوفان
عبارت است از آشفتگی جوی با اختلال در فشار موجود با گستردگی طوفان‎های تورنادو (عرض ۱ کیلومتر) تا گردبادهای حجیم (عرض ۲ تا ۳ هزار کیلومتر) را گویند.
گاه بر اثر حرکت شدید باید که در جریان دو جبهه هوای سرد و گرم تولید می‎شود به قدری شدت آن زیاد است که به صورت امواج هوایی سریع به حرکت در می‎آید و در مسیر خود باعث قطع درختان، خرابی ساختمان‎ها و شکستن شیشه‎ها می‎شود و مناطق وسیعی را در هم می‎‎کوبد. سرعت حرکت طوفان گاه به صدها کیلومتر در ساعت می‎رسد

طوفان‎ها، که در نقاط مختلف دنیا به صورت گردباد، بادهای دریایی و یا تند باد دیده می‎شوند، ممکن است گردبادی با سرعت چرخش ۱۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتر در ساعت و سرعت جابجایی ۵۰ تا ۷۰ کیلومتر در ساعت ایجاد کنند. طوفان‎ها اغلب با باران‎های شدید و سیل همراه‎اند.
گردبادهای دریایی که از اقیانوس‎های مناطق حاره منشأ می‎گیرند قدرت تخریبی زیادی دارند. این گردبادها در اوایل تابستان و اواخر پاییز بیشتر دیده می‎شوند و معمولاً بین ۷ تا ۱۵ درجه عرض شمالی یا جنوبی در دو طرف خط استوا رخ می‎دهند. در این مناطق به طور متوسط سالانه ۴۰ گردباد دریایی بزرگ ثبت می‎شود.

در نوامبر سال ۱۹۷۰ کشور بنگلادش (که در آن موقع پاکستان شرقی نامیده می‎شد) مورد اصابت یکی از این گردبادهای شدید دریایی واقع شد و این حادثه سبب مرگ صدها هزار نفر انسان، تلفات و نابودی سنگین دام‎ها و محصولات کشاورزی گردید. درجنوب شرقی ایالات متحده آمریکا تنها یک تند باد صدها میلیون دلار خسارت وارد کرده است و در بعضی سال‎ها مجموع خسارات ناشی از بلاهای طبیعی در این کشور به رقم یک هزار میلیون دلار بالغ می‎شود.

علاوه بر خسارات اولیه که سبب آنها نیروی خود طوفان است (فرو ریختن سقف خانه‎ها، ریشه‎کن شدن درخت‎ها و …)،‌ اشیایی که طوفان به اطراف پرتاب می‎کند، موجب خسارات جانی ومالی زیاد می‎شوند. بر اثر بادهای طوفانی اجسام مختلفی از جا کنده می‎شوند و با نیروی زیاد به اطراف پرتاب می‎گردند. طوفان به سیم‌‎های انتقال برق و نیز تیرهای چراغ برق صدمه می‎زند و در نتیجه کار دستگاه‎های تصفیه آب و فاضلا و تلمبه خانه‎هایی را که با نیروی برق کار می‎کنند مختل می‎سازد و مشکلات فراوانی در اثر جمع شدن زباله و فضولات که خود سبب افزایش مگس و سایر جانداران موذی می‎شود پیش می‎آیند.

به استثنای مواردی که طوفان‎ها توأم با حوادث ثانوی مانند سیل و یا هجوم امواج دریا می‎باشند به طور کلی این گونه حوادث طبیعی موجب مرگ و میر و جراحات ناچیزی می‎گردند، به عنوان نمونه در مهم‎ترین طوفان استوایی که در سال ۱۹۷۴ در منطقه داروین استرالیا رخ داد، یک شهر ۴۵۰۰۰ نفری تنها (۵ نفر کشته شدند و ۱۴۵ نفر مجروح نیز به بیمارستان‎ها مراجعه نمودند که از این تعداد ۱۱۰ نفر دارای جراحات و مابقی گرفتار ضربه و کوفتگی‎های خفیف بوده‎اند.

اعلام آگاهی قبل از وقوع طوفان، میزان مرگ و میر و ناتوانی را محدود نموده و مجروحین دارای جراحات سطحی و بی‎اهمیت خواهند بود.
انواع طوفان
الف) طوفان شن : عبارت است از صعود پرقدرت شن و ذرات گرد و غبار در اثر بادهای سخت و طوفانی که به سمت ارتفاعات به حرکت درمی‎آید.
ب) طوفان‎های رعد آسا : عبارت است از ابرهای کومولوس حجیمی که در آنها مراکز بارالکتریکی گسترش یافته است.
ج) طوفان شدید: عبارت است از طوفان‎های مخرب و متمرکز که در سطح زمین ایجاد می‎شوند علامت مشخص کننده این نوع طوفان ابرهای متراکم و پراکنده لوله‎ای شکل است که تا سطح زمین گسترش یافته و در مسیر خود مخرب‎ترین اثرات را ایجاد می‎کند.

د) طوفان‎های استوایی : این گونه از طوفان‎ها در دریاهای آزاد ایجاد شده و از ویژگی‎هاهی آن خسارات ناشی از بادهای شدید، ریزش شدید باران، امواج طوفانی دریا، امواج ساحلی شدید، سیل دریایی، سیل رودخانه‎ای،‌ رعد و برق و طوفان‎های رعد آسا است.
و) امواج طوفانی : بالا آمدن ناگهانی آب دریا در اثر وزش بادهای شدید و فشار کم اتمسفر، منجر به ایجاد امواج طوفانی می‎گردد. این امواج گاه با اسامی دریای طوفانی، امواج طوفانی با امواج ناشی از جزر و مد شناخته می‎شوند.

عوامل خاص در بروز سوانح ناشی از بادهای شدید
– محل اسکان افراد درکنار مناطق ساحلی یا کوهستان‎های درحال ریزش.
– قدرت و استحکام اقامتگاه‎هایی با کیفیت پایین.
– درختان قدیمی و سست ریشه.
– اشیاء و وسایل پراکنده سبک در اطراف خانه‎ها.
– سقف‎های کاذب و سبک.
– خطوط تلفن و برق و دکل‎های برق و تلگراف.
– انسداد راه‎های عبور.

طوفان‎های دریایی (موج بندر یا دریا لرزه)
گاه قسمت‎هایی از بستر دریاها و اقیانوس‎ها به طور ناگهانی و درجهت قایم (به سوی بالا و پایین) جابجا می‎شوند، در پی این امر آبهایی که برروی بخش‎های جابجا شده قرار دارند نیز از حالت اولیه خود خارج می‎گردند، امواجی بر سطح دریاها و اقیانوس‎ها منتشر می‎شود که زمین‎شناسان به آنها طوفان دریایی (موج بندر یا دریا لرزه) می‎گویند. بر اثر زلزله، لغزش‎های زمین در زیر دریا و یا فوران آتشفشان در دریا به همراه ایجاد شکاف در کف اقیانوس‎ها امواج عظیم بسیار قوی، پدید می‎آید که گاه از بیست تا پنجاه متر ارتفاع و به سرعتی از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر در ساعت می‎رسد، میلیونها تن آب را یکباره جابجا می‎کند و گاه موجب غرق کامل بنادر و سواحل می‎شود این امواج درساحل سرعت خود را از دست داده و در مقابل بر ارتفاع آنها افزوده می‎شود.

کلمه تسونامی از یک واژه ژاپنی به مفهوم موج بند اقتباس شده است. مسافتی را که تسونامی از محل تشکیل خود طی می‎کند گاه به چندین هزار کیلومتر می‎رسد. در سال ۱۷۷۵ میلادی زمین لرزه‎ای در جنوب غربی اروپا، تسونامی ایجاد کرد که ۶۰۰۰ نفر را در لیسبون پایتخت پرتغال کشت ارتفاع آب به ۱۸ متر رسید. در سال ۱۸۸۳ میلادی به دنبال انفجارهای آتشفشانی جزیره کراکاتو در اندونزی تسونامی ایجاد شده حدود ۳۵۰۰۰ نفر از بین برد. بیشترین موج Tsunami تاکنون در ژاپن، آلاسکا و بنگلادش مشاهده شده است.

اقدامات مقابله با تسونامی همانند اقدامات مقابله با سیل می‎باشد و عزیمت به یک زمین مرتفع یا تاحدی وسط شهر محل سکونت می‎بایست در دستور کار قرار گیرد. از جویبارهایی که به داخل دریا جریان می‎یابند نیز می‎بایست پرهیز نمود.
در صورت بروز طوفان
۱ برای اطلاع از وضعیت و گرفتن دستورات لازم به رادیو، تلویزیون و یا اعلام بلندگوهای عمومی گوش فرا دهید.
۲ پنجره‎های خانه را با تخته بپوشانید (بر روی پنجره‎های بزرگ و پهن به منظور پیشگیری از خرد شدن، نوار چسب‎های مناسب بچسبانید).

۳ لوازم و ابزاری را که بیرون هستند به داخل بیاورید.
۴ غذا و آب ذخیره کنید، رادیو و چراغ قوه همراه داشته باشید.
۵ جریان برق، آب و گاز را قطع کنید (امکان شروع هر گونه حریق را از بین ببرید).
۶ در منزل بمانید و به پنجره و درها نزدیک نشوید (به محکم‎ترین قسمت خانه پناه ببرید)
۷ تماشای طوفان سهل‎انگاری است، وقتی که امواج طوفان درست بالای سر شماست مرحله آرامش است بزودی باد شدید از سمت دیگر بر خواهد خواست.

۸ بعد از طوفان به خارج از منزل نروید (به آرامش پس از وقوع طوفان اعتماد نکنید، این آرامش بیش از چند دقیقه طول نخواهد کشید،‌ در داخل منزل و پناهگاه باقی بمانید زیرا طوفان شدید از جهت مخالف باز خواهد گشت).
۹ جز در مواقع ضروری رانندگی نکنید.
۱۰ اگر فرصت ندارید به پناهگاه بروید در نزدیکترین نهر یا جوی آب دراز بکشید و سر خود را با دست بپوشانید.

۱۱ به دلیل نامنظم بودن طوفان‎های استوایی، اغلب اوقات پیش‎بینی محل و زمان دقق وقوع طوفان غیرممکن است.
۱۲ چنانچه دستور ترک محل صادر شود، باید فوراً به آن عمل نمایید.
۱۳ از ساحل و سایر مناطقی که احتمالاً در معرض خطر جزر و مد است دور شوید، طوفان ممکن است موجب جاری شدن سیل گردد پس، از جاده‎هایی استفاده کنید که از رودخانه‎ها دور باشند.
۱۴ درجه برودت یخچال را افزایش دهید تا در صورت قطع برق، مواد غذایی برای مدت طولان‎تری قابل نگهداری باشند.

۱۵ اثاثیه خارج از منزل را به داخل منزل بیاورید (سطل زباله – آنتن و;)
۱۶ از تلفن فقط در موارد ضرورت استفاده نمایید.
۱۷ بعد از بروز طوفان از مناطق خطر و آسیب‎ دیده دوری نمایید.
۱۸ اگر احساس می‎کنید که به سقف خانه فشار می‎آید و در حال خراب شدن است پنجره‎‎ای را باز کنید.

در هنگام وقوع طوفان یا اعلام وقوع طوفان
۱ وقتی که در ناحیه شما طوفان‎های توأم با رعد و برق وجود دارد، برای دستیابی به آخرین اطلاعات اضطراری که از سوی مقامات مسئول محلی اعلام می‎شود، رادیو و یا تلویزیون خود را روشن نمایید. گوش به زنگ شنیدن (جدیدترین) اطلاعیه‎های منتشره در مورد احتمال وقوع گردباد، یا اعلام وقوع گردباد باشید.
۲ سیستم هشدار در مورد گردباد که در محله یا منطقه شما موجود می‎باشد را بشناسید. اکثر نواحی مستعد گردباد به یک سیستم آژیر مجهز می‎باشند. فرق بین نوع آژیر در هنگام احتمال وقوع گردباد با اعلام وقوع گردباد را بشناسید.

۳ وضعیت احتمال وقوع گردباد وقتی اعلام می‎شود که شرایط آب و هوایی مستعد ایجاد گردباد باشد، برای مثال در طی یک طوفان شدید توأم با رعد برق.
۴ مواظب وضع هوا باشید و آماده باشید که در صورت بدتر شدن اوضاع فورا پناه بگیرید. وضعیت اعلام وقوع گردباد وقتی اعلام می‎شود که قیف گردباد مشاهده شود یا توسط رادار مشخص گردد. فورا باید پناه بگیرید.

۵ از آنجایی که گردبادها اغلب با طوفان‎های تندری همراه می‎باشند، هر گاه که احتمال وقوع یک طوفان توأم با تندر برود یا این طوفان به وقوع بپیوندد، باید به تغییرات اوضاع هوا، به طور جدید توجه نماییم. وضعیت احتمال وقوع طوفان تندری شدید به این معنی است که امکان وقوع طوفان تندری شدید در ناحیه شما وجود دارد.
۶ باتری‎های تازه (نو) و یک رادیو یا تلویزیون که با باتری نیز کار می‎نماید، در دسترس قرار دهید. اغلب در طی طوفان‎های تندری – درست زمانی که اطلاعات در مورد اعلام وضعیت هوا بیش از همیشه موردنیاز است – جریان برق قطع می‎شود.

۷ برخی گردبادها به سرعت،‌ بدون زمانی برای هشدار اعلام وقوعشان و گاهی بدون همراهی طوفان توأم با تندر، ظاهر می‎شوند. زمانی که مواظب گردبادهایی که سریع پدیدار می‎شوند هستید، باید بدانید که نمی‎توانید مطمئن باشدی که قیف گردباد را حتما خواهید دید چون امکان دارد ابرها با بارش باران مانع دید شوند.

طوفان
هنگام بروز بلایای طبیعی می‌توان از طریق مخابرات ماهواره‌ای از سنجش دور، در پیش‌بینی امداد و نجات بلایای طبیعی استفاده کرد.
بر اساس نتایج آخرین بررسیهای نهاد بین‌المللی “بررسی نوسانات آب و هوایی” موسوم به “آی.پی.سی.سی” وابسته به سازمان ملل است، اگر برای پدیده گرم شدن دمای کره زمین بطور جدی چاره‌جویی نشود این احتمال وجود دارد که میانگین دمای هوا تا اواخر قرن جاری تا ۶/۴درجه افزایش یابد.

دانشمندان می‌گویند عامل اصلی گرم شدن دمای کره زمین، بالا رفتن غلظت گاز‌های گلخانه‌ای به ویژه گاز دی اکسید کربن در فضا است.
در حالت طبیعی هنگامی که نور خورشید به زمین برخورد می‌کند، سطح زمین گرم می‌شود و سپس حرارت سطح بازتاب پیدا کرده و به سوی کیهان رها می‌شود.

اما با افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای در فضای موجود جو، حرارتی که از سطح کره زمین به سوی کیهان رها شده نمی‌تواند به صورت کامل از فیلتر غلیظ گازهای گلخانه‌ای موجود در جو عبور کند.
به همین علت بخشی از حرارت رها شده از سطح کره زمین جذب گازهای گلخانه‌ای موجود در جو شده و دوباره به سوی سطح زمین بازگردانده می‌شوند که این موضوع عامل اصلی پدیده گرم شدن است.

بیشتر شدن شمار توفانهای دریایی و زمینی و نیرومندتر شدن آنها، بروز کم آبی و خشکسالی در برخی مناطق و بروز سیل در برخی مناطق دیگر و زیردریا رفتن برخی از شهرهای و مناطق کم‌ارتفاع زمین از نمونه پیامدهای ناشی از گرم شدن دمای کره زمین دانسته شده است.

مریم هادیزاده بزاز نویسنده کتاب “مدیریت بحران در کاهش آسیب‌پذیری در برابر بلایای طبیعی” می‌گوید: تجربیات گذشته در کشور نشان می‌دهد که کاهش خسارتهای ناشی از بلایای طبیعی نیازمند همکاری تمام ارگانهای دولتی و غیر دولتی با یکدیگر است زیرا دولت به تنهایی توانایی کنترل آسیبهایی در وسعت زیاد را ندارد، که بتواند دامنه آنها را بکاهد.

مهاجرت بی‌رویه روستاییان به حاشیه شهرها بافت سکونت شهری را برهم زده، تراکم و گستردگی شهرها و رشد بالای جمعیت باعث تخریب محیط زیست و تغییرات آب و هوایی در بروز بلایای طبیعی در این شهر شده است.
مدیرعامل موسسه فضایی استرالیا نیز ایجاد پایگاه هوشمند برای پیاده سازی نقشه‌های چند مقیاسی را برای مدیریت بحران ضروری می‌داند.

نقشه‌های چند مقیاسی به مدیران کمک خواهد کرد هنگام وقوع حادثه و تخریب اماکن عمومی ناشی از زمین لرزه، سیل و طوفان بتوانند به راحتی امدادرسانی نمایند.
تاکید بر مقاوم‌سازی ساختمانها در مناطق آسیب پذیر از زلزله بیشترین صدمه را روستاییان می‌بینند که خانه‌هایشان در برابر حوادث طبیعی مقاوم نیست.
نقش و استفاده مدیریت بحران از مدلهای کاربری و سیستم اطلاعات مکانی همراه، را در حوادث غیرمترفبه مورد تاکید قرار داد و افزود:

برای مقابله با بلایای طبیعی بایستی به سمت و سوی فناوریهای جدید فضایی و سیستمهای اطلاعات پیشرفته جغرافیایی( (GISپیش رفت تا در مواقع وقوع حادثه دچار سردرگمی نشوند.
کمک های اولیه : مقابله با توفان

خطر توفان قابل پیش بینی است
آیا هرگز از خود پرسیده اید اگر محل سکونت شما در معرض توفان شدید یا گردباد، تندباد یا کولاک قرار گیرد چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
نزولات آسمانی سنگین (باران های شدید)، بادهای شدید و صاعقه که با توفان همراه هستند، می توانند به اموال شما خسارت وارد کنند و زندگی تان را نیز به خطر اندازند.

اگر هنگام وقوع توفان داخل اتومبیل هستید در سمت راست جاده و در محل مطمئنی توقف نمایید و موتور خود را خاموش کنید. جهت وسیله نقلیه را در مسیر باد قرار دهید. سپس پنجره اتومبیل را کمی پایین بیاورید تا تعادل فشار در اتومبیل بر قرار شود.
سعی کنید بفهمید چه توفان هایی ممکن است در منطقه شما رخ دهد و در چه زمانی از سال، احتمال وقوع آن بیشتر است. در زمان وقوع حادثه، رسانه های گروهی وارد عمل می شوند تا هشدارهای عمومی را به همگان اعلام کنند. اگر به توصیه های آنها گوش فرا دهید، متوجه خواهید شد که چه هنگام توفان به منطقه شما نزدیک می شود.

مرحله بعد آن است که بدانید برای حفاظت از خانه و خانواده خود، چه می توانید بکنید.
قبل از وقوع توفان چه باید کرد؟
۱- در مناطقی که توفان موسمی و مسبوق به سابقه است باید زمان خاص آن را، با توجه به اطلاعات قبلی، پیش بینی کرد.
۲- از مقاوم بودن محل سکونت خود در برابر توفان مطمئن شوید. در مناطقی مانند حاشیه های کویر و مناطق بادگیر، تمام ساختمان ها باید گنبدی شکل ساخته شوند.

۳- خطر شن روان در مناطق شنی و کویری از حوادث زیانبار است که با کاشتن و پرورش گیاهان خاص منطقه می توان آن را مهار کرد.
۴- ذخیره آب و غذا (ترجیحاً به صورت کنسرو) به اندازه مصرف سه روز آماده کنید و در کیف نجات قرار دهید. در صورتی که غذا به صورت کنسرو نباشد باید هر دو هفته یک بار تجدید شوند.
۵- پناهگاه مناسبی انتخاب کنید. زیرزمین منازل، زیر پله ها و یا وسایل سنگین و پابرجا، که دور از دیوارهای خارجی و پنجره ها قرار دارند، مکان های خوبی برای پناه گرفتن از توفان هستند.

۶- اگر قصد تعمیر و اصلاح خانه خود را دارید باید به مستحکم کردن یک اتاق داخلی در مقابل بادهای توفانی توجه کنید.
۷- درختان خشک شده و شاخه های پوسیده آنها را قطع کنید تا خطر افتادن تنه درختان بر روی خانه کاهش یابد.
۸- با هم قرار ملاقات بگذارید تا بعد از توفان مطمئن شوید هیچ کس گم نشده است یا نیاز به کمک ندارد.
۹- همواره بنزین در باک اتومبیل خود داشته باشید.

۱۰- احتیاط های لازم برای پیشگیری از خطر وقوع حریق را به عمل آورید و به هیچ وجه در منزل مواد آتش زا نگهداری نکنید.
۱۱- خانه، خانواده و اموالتان را در برابر توفان بیمه نمایید.

رعایت نکات ایمنی هنگام وقوع توفان
۱- جریان برق، آب و گاز را با رعایت اصول ایمنی قطع کنید.
۲- فوراً دستگاه های گازسوز یا نفت سوز را خاموش کنید.
۳- اگر وقت کافی دارید پنجره های منزل خود را با تخته های محکم ببندید ؛ می توانید برای تقویت پنجره ها از نوار چسب استفاده کنید.
۴- برای حفاظت درهای بیرونی از بست های قوی استفاده کنید.
۵- از در و پنجره دور شوید تا از خطر پرتاب شیشه شکسته در امان بمانید. مراقب درختان و تیرهای برقی که آسیب دیده و یا احتمال سقوط دارند باشید.

۶- هر چیزی را که ممکن است در داخل و خارج خانه به اطراف پرت یا شکسته شود در جای خود محکم کنید.
۷- اگر مقامات مسئول به شما توصیه کرده اند که محل مسکونی تان را تخلیه کنید این کار را فوراً انجام دهید.
۸- اگر در خارج از منزل گرفتار توفان شدید، فوراً به پناهگاه بروید. به عنوان آخرین چاره در یک گودال، حفره یا مجرای آب بخوابید.
اگر قصد تعمیر و اصلاح خانه خود را دارید باید به مستحکم کردن یک اتاق داخلی در مقابل بادهای توفانی توجه کنید.

۹- اگر هنگام وقوع توفان داخل اتومبیل هستید در سمت راست جاده و در محل مطمئنی توقف نمایید و موتور خود را خاموش کنید. جهت وسیله نقلیه را در مسیر باد قرار دهید. سپس پنجره اتومبیل را کمی پایین بیاورید تا تعادل فشار در اتومبیل بر قرار شود.
۱۰- اگر امکان خارج شدن از اتومبیل و پناه بردن به نقطه امن وجود دارد این کار را انجام دهید.
۱۱- چون بعد از توفان های شدید خطر سیل و طغیان آب های جاری و راکد وجود دارد اصولی را که در مورد سیل گفته شد حتماً رعایت کنید.

۱۲- به یاد داشته باشید اگر آرامش خود را حفظ کنید در موارد اضطراری بهتر عمل خواهید کرد.
۱۳- سواحل و ساختمان های بلند را ترک کنید زیرا این مکان ها خطرناک هستند. در ساختمان های کم ارتفاع یا زیرزمین ها و پناهگاه ها پناه بگیرید.

رعایت نکات ایمنی بعد از وقوع توفان
۱- برای کسب اطلاعات و دستورالعمل ها به رادیو گوش دهید و از دستورهای آن پیروی کنید.
۲- کمک های اولیه را به افراد آسیب دیده یا گرفتار برسانید و در صورت نیاز از دیگران کمک بخواهید. پارگی نسوج، فرو رفتن جسم خارجی در بدن، سوختگی، گزش حشرات، ناراحتی های گوارشی پس از وقوع توفان شایع است که در مناطق توفان خیز بایستی آمادگی لازم برای کمک به مصدومینی که دچار این نوع صدمات و ناراحتی ها هستند پیش بینی شود.

۳- از منطقه خسارت دیده دور شوید مگر آن که از شما درخواست کمک شود یا این که بتوانید کمک کنید.
۴- از سیم های آویزان برق دور شوید و این موارد را به مقامات مسئول اطلاع دهید.
۵- منابع اصلی آب و شبکه های تخریب شده فاضلاب را به مقامات مسئول گزارش دهید.
۶- به توصیه های مأموران امداد توجه کنید.

سیل
سیل پدیده ای طبیعی است که پس از وزش بادهای شدید توأم با باران شدید و رعد و برق خطر آن وجود دارد برای تقلیل خسارات مالی و جانی و حفاظت شخصی باید کارهای زیر را انجام داد :
آمادگی قبل از وقوع سیل :
۱ـ رادیو ترانزیستوری کوچک قابل حمل و چند باطری نو برای شنیدن اخبار و توصیه‌های ایمنی به همراه داشته باشید.

۲ـ کمی غذا و آب ذخیره کنید، زیرا ممکن است فروشگاهها تعطیل شوند و منابع آب آلوده گردند.
۳ـ سعی کنید همواره بنزین در باک اتومبیل داشته باشید زیرا ممکن است مجبور شوید ناگهان محل را ترک کنید.
۴ـ برای مواقع قطع برق چراغ قوه و شمع در دسترس داشته باشید.
۵ـ مقداری غذا، پوشاک، اسناد و مدارک مهم و اشیاء‌ قیمتی کم حجم را در مناطق مرتفع منزل خود قرار دهید.
۶ـ به خاطر داشته باشید مهمترین لوازم در تخلیه منزل پربهاء ترین و کم حجم ترین آنهاست و به طور کلی وسایلی که بعد از حادثه برای زندگی به آنها نیازمندید.

عملیات هنگام وقوع سیل :
الف : نکات قابل توجه در منزل :
۱ـ اگر خانه شما در محل مرتفعی است در خانه بمانید و به دستورات رادیو گوش کنید.
۲ـ خونسردی خود را حفظ کنید.
۳ـ از وارد آوردن فشار عصبی، درخواستها و ارائه دستورات غیرقابل اجراء به اطرافیان بپرهیزید.
۴ـ اگر مجبور به ترک منزل شدید جریان ‌آب، برق و گاز را قطع کنید و فرش و وسایل مهم را به محل‌های بالاتری در منزل ببرید.

ب : نکات قابل توجه در خارج از منزل
۱ـ برای عبور از آب، لوازم شناور بر آب به همراه داشته باشید.
۲ـ به خاطر داشته باشید که در سیل آب آلوده به گل و رسوب بوده و قدرت و وزن آن به مراتب از آب معمولی بیشتر است.

۳ـ حتی اگر شناگر خوبی هستید برای عبور از آب کاملاً احتیاط کنید.
۴ـ در خارج از منزل، و هنگام رانندگی مراقب بریدگیهای جاده، شیبها و سیمهای برق باشید. به آرامی برانید و از دنده‌های سنگین استفاده کنید.
۵ـ هنگام ترمز دقت کنید، زیرا ترمزها در آب کار نمی کند.

۶ـ از نهرهای خروشان و فاضلابها و جویبارهای به ظاهر آرام دوری کنید.
۷ـ هیچگاه به تنهایی در یک ناحیه سیل زده به این طرف و ‌آن طرف نروید.
صاعقه و رعد و برق :
هنگام وقوع رعد و برق و صاعقه نکات زیر را رعایت کنید :
۱ـ از درختان، تپه ها، سیم‌های برق هوائی، لوله‌های فلزی و آب دور شوید.
۲ـ ایستادن زیر درخت، روی تپه و ارتفاعات، بدترین کار ممکن است.
۳ـ اگر در حال شنا کردن هستید، یا روی قایق سوارید فوراً از آب بیرون بیائید.
۴ـ هر گاه در جاده یا شهر قصد ایستادن و پارک کردن و پناه بردن به جای امن را دارید در زیر سیم برق هوایی یا پل فلزی قرار نگیرید.

۵ـ اگر در حال رانندگی در شهر، جاده یا در حال پارک کردن هستید حتماً از اتصال وسیله نقلیه خود به زمین مطمئن شوید.
۶ـ اگر بر روی اسکلت بندی ساختمان جوشکاری یا کار می کنید آن محل را ترک کنید.
۷ـ به داخل یک ساختمان زیرزمینی یا درون اتومبیل بروید.
۸ـ داخل اتوبوسها نیز مکانهای امنی هستند ولی به اشیاء ‌فلزی دست نزنید.
۹ـ به اشیاء فلزی از قبیل : دوچرخه، نرده‌های آهنی، قلاب ماهیگیری،‌ لوازم فلزی آشپزخانه و واگن‌های راه آهن دست نزنید.
۱۰ـ اگر بیرون از خانه هستید، زیر درخت یا نقاط مرتفع پناه نگیرید، بلکه در محل باز به حالت خمیده باقی بمانید.

۱۱ـ اگر هنگام رعد و برق احساس کردید که موهای سر یا دستهای شما سیخ شده و یا از سنگها و تورهای فلزی اطراف خود صدای وزوز شنیدید فوراً آن محل را ترک کنید زیرا احتمال برق گرفتگی وجود دارد.
۱۲ـ هرگز نترسید احتمال خطر برای شما یک در میلیون است.
کولاک و بوران
وزش بادهای سرد با سرعتی حدود ۵۰ تا ۶۰ کیلومتر در ساعت توأم با ریزش برف و کاهش درجه حرارت به کمتر از ۱۲ درجه زیر صفر از حوادثی است که در اکثر جاده ها و نواحی کوهستانی شمال کشور اتفاق می افتد و خسارات جانی و مالی فراوانی به بار می آورد.

آمادگی قبل از وقوع کولاک و بوران :
۱ـ چراغ قوه، باطری اضافه و همچنین شمع فراهم نکنید.
۲ـ رادیو قابل حمل با باطری اضافه در دسترس داشته باشید.
۳ـ به گزارش‌های هواشناسی از رادیو و تلویزیون توجه کنید.

۴ـ در خانه به علت اینکه ممکن است راههای ارتباطی قطع شود و تأمین سوخت مشکل باشد بخاریهای قابل حمل (با سوخت اضافی در ظروف ایمنی) و اجاق‌های صحرایی در دسترس داشته باشید.
۵ـ مقداری مواد غذایی که نیاز به پختن ندارد و همچنین مقداری آب ذخیره کنید.
۶ـ باک ماشین خود را پر کنید.