مقاله نظام آموزشی کشورهای جهان

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله نظام آموزشی کشورهای جهان دارای ۲۶۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله نظام آموزشی کشورهای جهان  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله نظام آموزشی کشورهای جهان،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله نظام آموزشی کشورهای جهان :

نظام آموزشی کشورهای جهان

مقدمه
نظام آموزشی کشورهای جهان
آموزش یکی از مهم ترین ارکان هر نظام اجتماعی به شمار می رود. در جوامع پیشرفته که روز به روز بر پیچیدگی آن افزوده می شود بدون آموزش های لازم، زندگی ممکن نخواهد بود. به تناسب گسترش مهارت های کار و زندگی در شرایط کنونی، نظام آموزش هر جامعه ای نیاز به ارتقاء کمی و کیفی دارد. سیاست گذاری و برنامه ریزی در مسائل آموزشی در سطوح و حوزه های مختلف اعم از ابتدایی، متوسطه وآموزش عالی و نظایر آن یکی از سرنوشت سازترین حوزه ها است. سیاست گذاری در این حوزه امری پویا و متحول است که به فراخور نیاز جوامع باید دست خوش تغییر و اصلاح گردد. در این بین بهره مندی از سیاست ها و تجارب آموزش سایر کشورها در طراحی نظام آموزشی کشور بسیار مفید و مؤثر می باشد.
امروزه کشورهای مختلف جهان از ساختارهای

آموزشی متفاوتی برخوردار می باشند که طبیعتاً ساختارهای فوق در هرکشوری بنا بر سیاست ها، برنامه ها و اهداف مورد نظر آن کشور متفاوت می باشد. دراین میان، تلاش براین است که نظام آموزشی هر یک از کشورها با تحولات اجتماعی و پیشرفت های فرهنگی متناسب با قرن بیست و یکم هم گام گردد و از سویی دیگر، هماهنگی های لازم بین برنامه های آموزشی و بازار کار در حوزه های مختلف خدماتی، صنایع، کشاورزی، بازرگانی و غیره برقرار گردد.

در طی سال های اخیر، کشور ایران نیز با توجه به ناکارآمدی نظام های آموزشی گذشته در تحقق اهدافی نظیر تناسب تولیدات نظام آموزشی با بازار کار، برخورداری از راه بردها و روی کردهای نوین آموزشی، برخورداری و بهره وری از فن آوری روز در ابعاد مختلف آن و; دست خوش تحولاتی نه چندان گسترده و بعضاً موردی بوده است. اما از آن جا که اعمال تغییرات مذکور هنوز ازشکل آرمانی برخوردار نگردیده است،آشنایی و بررسی ساختار نظام به عنوان سرآغاز مطالعات جامع درخصوص تجارب آموزشی کشورهای مختلف به ویژه کشورهایی که از شرایط و امکانات مشابه کشور ایران برخوردار می باشند مطرح می باشد.
قاره آسیا
در قاره پهناور آسیا با مجموعه متنوعی از نظام های آموزشی مواجه می باشیم که از یک سو برخی به دلیل تطابق بیش تر وضعیت نظام با اهداف از پیش تعیین شده و برخورداری از امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی آموزش دیده از وضعیت مطلوب تری برخوردار بوده و از سوی دیگر برخی نیز با ادامه حاکمیت روش های سنتی برنظام آموزشی مدارس از بازدهی لازم برخوردار نبوده و به دلایل عدم تأمین منابع مالی مورد نیاز، عدم برخوداری از امکانات، فرصت ها، تجهیزات و شرایط لازم از آموزشی پویا محروم می باشند. در این پیش گفتار تجزیه و تحلیل نظام آموزشی کشورهای جهان مد نظر نبوده بلکه به نگاهی توصیفی به اطلاعات موجود اکتفا می گردد.

مقطع آموزش پایه : براساس قوانین مصوب هر یک از کشورهای جهان بخشی از مقطع تحصیلی به عنوان مقطع آموزش پایه تلقی گردیده و کلیه شهروندان مؤظف اندکه پس از احراز شرایط لازم و قانونی ازآموزش قانونی این مقطع برخوردار گردند. دولت ها نیز به نوبه خود مؤظف اند در جهت برخورداری هرچه بیشتر شهروندان از این مقطع تسهیلات لازم را فراهم نموده و به ارائه خدمات به صورت رایگان مبادرت نمایند.مقطع آموزش اجباری در برخی از کشورهای قاره آسیا (۲۶ درصد) من

جمله کشورهای ترکیه، سوریه، ویتنام، ایران، امارات متحده عربی و;.. تنها شامل مقطع آموزش ابتدایی و در سایر کشورها نیز (۴۸ درصد) این مقطع دو مقطع آموزش ابتدایی و مقدماتی متوسطه را شامل می گردد.در میان کشورهای آسیایی طولانی ترین مقطع آموزش پایه به کشورهای برونئی دارالسلام با ۱۲ سال و کشورهای آذربایجان، ارمنستان، قزاقستان به مدت ۱۱ سال تعلق دارد. کوتاه ترین مقطع آموزش پایه نیز به کشورهایی اختصاص دارد که آموزش در آن مقطع تنها مختص مقطع ابتدایی بوده و حداقل دوره آموزشی ۵ سال به طول می انجامد. از جمله کشورهای

فوق می توان به کشورهای میانمار، مغولستان، و.یتنام و;..اشاره نمود.
سن ورود به مقطع آموزش پیش دبستانیی : در میان کشورهای آسیایی کمترین سن ورود به آموزش پیش دبستانیی سن ۲ سالگی ( در کشورهای قبرس و اسرائیل(فلسطین اشغالی) و بیش ترین سن ورود به این مقطع سن۵ سالگی است که در کشورهای تایلند، اندونزی، ایران و;. مشاهده می گردد. در اکثریت قریب به اتفاق کشورهای قاره آسیا سن ورود به مقطع آموزش پیش دبستانیی ۳ سال (۴۸ درصد) و یا ۴ سال (۳۴ درصد) می باشد.لازم به ذکر است مقطع آموزش پیش دبستانیی در عمده نظام های آموزشی کشورهای دنیا اجباری نیست.
مقطع آموزش ابتدایی : پایین ترین سن ورود به مقطع آموزش ابتدایی سن ۵ سالگی (در کشورهای، پاکستان، سریلانکا، میانمار) و مسن ترین دانش آموزان شاغل به تحصیل در مقطع ابتدایی نیز در کشورهای فلسطین و اردن به دلیل طولانی بودن آن مقطع با ۱۵ سال سن و کشور یمن با ۱۴ سال سن مشاهده می گردد. طولانی ترین مقطع آموزش ابتدایی (۱۰ سال) در کشورهای فلسطین و اردن مشاهده می گردد.
مقطع آموزش متوسطه : مقاطع آموزش رسمی با توجه به اهمیت مقاطع در نظام آموزشی کشورهای جهان به دو مقطع اصلی آموزش ابتدایی و متوسطه تقسیم می گردد در برخی از کشورهای قاره آسیا (۱۴ درصد) نظام آموزشی تنها به دو مقطع مذکور تقسیم شده و از انشعابات بیشتری برخوردار نمی باشد. به عنوان مثال درکشور آنگوئیلا (دوره ابتدایی ۱۰ سال و مقطع

متوسطه۴ سال)، یمن (دوره ابتدایی ۹ سال و مقطع متوسطه ۳ سال ) به طول می انجامد و این درحالی است که در اکثر کشورهای این قاره (۸۶ درصد ) مقطع آموزش متوسطه خود از دو مقطع کوتاه تر با عناوین مقطع مقدماتی متوسطه و مقطع تکمیلی متوسطه متشکل می گردد.کوتاه ترین طول مدت متوسطه در مجموع کشورهای قاره آمریکا در کشور ونزوئلا با طول مدت ۲ سال و در کشور السالوادور و برزیل با طول مدت ۳ سال و طولانی ترین مقطع متوسطه ۸ سال نیز در کشورهای سریلانکا،کویت ودر کشورهای آذربایجان، بنگلادش، ترکمنستان، سنگاپور، هند به مدت (۷سال) مشاهده می گردد. طولانی ترین مقطع مقدماتی متوسطه در کشور سریلانکا با ۶

سال طول مدت مقطع و کوتاه ترین آن با ۲ سال طول مدت مقطع در کشور بوتان مشاهده می گردد. طولانی ترین مقطع تکمیلی متوسطه ۴ سال (در کشور های پاکستان، کویت، ایران) و کوتاه ترین مقطع در کشورهای چین، گرجستان، مغولستان، مالدیو و;.مشاهده می گردد.
قاره اروپا
درمیان قاره های جهان قاره اروپا را می توان به عنوان جایگاهی قلمداد کرد که مجموعه ای از پیشرفته ترین و متنوع ترین نظام های آموزشی را در خود جای داده است. دلایل پیشرفت این نظام ها را می توان در عواملی ذیل جستجو نمود:
۱- استقرار و اجتماع اکثر کشورهای توسعه یافته در این قاره،
۲- قدمت فرهنگی و سوابق ممتد و طولانی علمی و آموزشی در هر یک از کشورها،
۳- وقوف براهمیت و نقش آموزش و پرورش در توسعه جامعه و سرمایه گذاری های لازم در این زمینه،
۴- شناسایی و بهره برداری مفید کشورها از منابع، ظرفیت ها و پتانسی

ل های موجود خود،
۵- برنامه ریزی و آینده نگری ها لازم،
۶- ساختار مناسب مدیریتی حاکم بر نظام آموزشی،
۷- بهره گیری از مشارکت های مؤثر مردمی،
۸- برخورداری و به کارگیری فن آوری پیشرفته در چارچوب برنامه آموزشی
لازم به توضیح است میزان کارآیی نظام های آموزشی و برخوداری از عوامل فوق در کشورهای این قاره یک سان نبوده و می توان کشورهای مختلف را از این نظر به سطوحی مختلفی تقسیم بندی نمود. اما شاخص ترین نمونه ها را می توان در کشورهای آلمان، انگلیس، اسکاندیناوی و; مشاهده کرد. همان گونه که در ابتدا نیز در این نوشتار نگاهی توصیفی به ساختار نظام آموزشی مدنظر بوده و طرح مطالب فوق تنها به منظورجلب توجه پژوهش گران و علاقه مندان به این حوزه برای بررسی و مطالعه در زمینه شیوه های مختلف مدیریت و اداره آموزش و پرورش، نوآوری های آموزشی، پیوند آموزش با بازار کار و اشتغال، حضور مؤثر مردم و مشارکت های مردمی در آموزش و غیره است که در گام های بعدی م تواند حوزه مطالعاتی مناسبی را پیش روی علاقه مندان امر آموزش قرار دهد.
مقطع آموزش پایه : آموزش پایه در تعداد کمی از کشورهای این قاره (۷ درصد) برای مثال کشورهای آلبانی، مقدونیه، لهستان و;.. تنها مقطع ابتدایی را در برمی گیرد. در اکثر کشورها نیز (۸۸ درصد) این مقطع شامل مقطع ابتدایی و مقدماتی متوسطه می گردد. این وضعیت در کشورهایی مانند آلمان، بلژیک، انگلیس، هلند و;.. مشاهده می شود. لازم به توضیح است تعداد معدودی از کشورها (۵درصد) اطلاعات ویژه این مقطع را گزارش نکرده اند.

درمیان کشورهای اروپایی طولانی ترین مقطع آموزش پایه مربوط به کشور هلند با ۱۳ سال و بعد از آن کشورهایی مانند آلمان، جبل الطارق، بلژیک و; به میزان ۱۲ سال به طول می انجامد. کوتاه ترین مقطع آموزش پایه نیز ۸ سال بوده که در کشورهایی مانند اسلوانی، بلغارستان، رومانی، سن مارینو و; مشاهده می گردد.
سن ورود به آموزش پیش دبستانی : درمیان کشورهای اروپایی کمترین سن ورود به آموزش پیش دبستانی سن ۲ سالگی بوده که در کشورهای، اسپانیا، ایسلند، فرانسه و;. مشاهده شده و بیش ترین سن ورود به این مقطع ۵ سالگی است که تنها در کشور سوئیس به اجرا در می آید. در اکثر کشورهای این قاره سن ورود به مقطع پیش دبستانیی سن ۳ سال است.

مقطع آموزش ابتدایی : پایین ترین سن ورود به مقطع آموزش ابتدایی سن ۴ سالگی است که در کشور جبل الطارق دیده شده و در عین حال پایین ترین سن ورود به این مقطع در جهان می باشد و مسن ترین دانش آموزان شاغل به تحصیل در مقطع ابتدایی نیز در کشورهای لهستان و مقدونیه به دلیل طولانی بودن آن مقطع با ۱۴ سال سن مشاهده می گردد. طولانی ترین مقطع ابتدایی با ۸ سال طول مدت مقطع نیز در کشورهای آلبانی، جبل الطارق و مقدونیه، به اجرا در می آید. کوتاه ترین طول مقطع نیز ۳ سال بوده که متعلق به کشورروسیه فدرال می باشد و در عین حال این مدت زمان رکورد کوتاه ترین مقطع ابتدایی در جهان نیز به حساب می آید.

مقطع آموزش متوسطه : به طور کلی مقطع های آموزش رسمی با توجه به اهمیت آن ها در نظام آموزشی کشورهای جهان به دو بخش اصلی ابتدایی و متوسطه تقسیم می شوند در برخی از کشورها قاره اروپا (۷ درصد) برای مثال کشورهای آلبانی، مقدونیه و لهستان (دوره ابتدایی ۸ سال و مقطع متوسطه ۴ سال) نظام آموزشی تنها به دو گروه مورد اشاره تقسیم شده و از تفکیک بیشتری برخودار نمی باشد ، اما در اکثر کشورهای این قاره (۸۶ درصد ) مقطع متوسطه به دو

مقطع کوتاه تر تقسیم گردیده که با عناوین مقطع مقدماتی متوسطه و مقطع تکمیلی متوسطه شناخته می شوند. کوتاه ترین طول مدت متوسطه در مجموع کشورهای قاره اوروپا در کشورآلبانی، مقدونیه و لهستان با طول مدت ۴ سال مشاهده گردیده و طولانی ترین مقطع متوسطه ۹ سال می باشد که در کشور آلمان به اجرا در می آید و در عین حال طولانی ترین دوره متوسطه در جهان به حساب می آید. طولانی ترین مقطع مقدماتی متوسطه در کشور آلمان با ۶ سال و سپس ۵

سال در کشورهای لتونی، لیتوانی، روسیه فدرال و;.مشاهده می شود. و کوتاه ترین آن نیز با ۲سال طول مدت درکشورهای اسپانیا، استونی، بلژیک، مالت و; به اجرا در می آید. طولانی ترین مقطع تکمیلی متوسطه ۵ سال است که در کشورهایی مانند سن مارینو و مالت، و کوتاه ترین مقطع با ۲ سال طول مدت مقطع در کشورهایی مانند اوکراین، ایرلند، روسیه سفید و مشاهده می شود.

چشم انداز اقتصادی- اجتماعی ایران
جمهوری اسلامی ایران با مساحت ۱۹۵ / ۶۴۸ /۱ کیلومتر مربع در نیمکره شمال شرقی و در جنوب آسیا و منطقه خاورمیانه واقع شده است. این کشوراز شمال با ترکمنستان ، آذربایجان ، ارمنستان و دریای خزر ، از جنوب با خلیج فارس ، دریای عمان ، از غرب با عراق و ترکیه و از شرق با پاکستان و افغانستان همسایه است.کشور ایران به ۲۸ استان تقسیم گردیده و این در حالیست که تعداد کل استانها در سال ۱۹۹۰ بر۲۴ استان بالغ می گردید.طی سال ۱۹۹۳ استان

اردبیل،طی سال ۱۹۹۵ استان قم ، طی سال ۱۹۹۶ استان قزوین و طی سال ۱۹۹۷ استان گلستان به ترتیب از استانهای آذربایجان شرقی تهران ، زنجان و مازندران تفکیک شده و مستقل گردیدند.
طبق سرشماری ۱۹۹۶، جمعیت ایران بر۶۰ میلیون بالغ می گردد که از این میزان
۲۴ /۵۰ درصد جمعیت متعلق به زنان و ۷۶ / ۴۹ درصد متعلق به مردان می باشد. گفتنی است که۳۱ / ۶۱ جمعیت در محیط های شهری و۶۹ /۳۸ در محیطهای روستایی ساکن می باشند. نرخ رشد جمعیت طی دو دهه گذشته تا حد زیادی متفاوت بوده است. طی دهه ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۶ این نرخ بر ۲ / ۳ درصد بالغ گردید. این در حالیست که با رشد جمعیت نرخ مذکور به عنوان مانعی جهت پیشرفتهای اجتماعی و توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفته و تلاشهایی در جهت کاهش آن اعمال گردید. به نحوی که بنا بر داد ه های موجود نرخ فوق به ۵ / ۱ درصد در مناطق شهری و ۲ درصد در مناطق روستایی کاهش یافت و از این روی متوسط نرخ رشد جمعیت طی سال ۱۹۹۸ بر ۴۷ / ۱ درصد بالغ گردید. بیش از نیمی از جمعیت کشور بین رده های سنی ۶۴- ۱۵ و ۵ / ۳۹ درصدکل جمعیت زیر رده سنی ۱۴ قرار دارند.از این روی کشور ایران از لحاظ ترکیب سنی در زمره جوانترین کشورهای جهان قرار دارد.

نرخ جمعیت و گرو ه های سنی مختلف (طی سالهای ۹۶ – ۱۹۸۶ )
سال جمعیت بر مبنای میلیون متوسط نرخ رشد سالانه رده های سنی ۱۴ – ۰ سال رده های سنی۶۴ – ۱۵سال رده های سنی۶۵ سال و بالاتر
۱۹۸۶ ۴ / ۴۹ ۹۱ / ۳ ۴ / ۴۵ ۵ / ۱۵ ۱ / ۳
۱۹۹۱ ۸ / ۵۵ ۵۹ / ۲ ۴۴ ۹ / ۵۲ ۱ / ۳
۱۹۹۶ ۶۰ ۴ / ۱ ۵۱ / ۲۹ ۱۲ / ۵۶ ۳۷ / ۴
منبع : کتاب سال آماری کشور ، مرکز آمار ایران
نرخ باسوادی و بیسوادی مردان و زنان
مجموع افراد باسواد ۱۱ ۲/۱۳ ۷/۱۹ ۶ /۲۵ ۲ /۳۳ ۶ /۴۰ ۷/۴۷
نرخ بی سوادی مردان ۴ /۱ ۹/۴ ۲/۴ ۹ /۳ ۶ /۳ ۱/۳ ۸/۲
نرخ بی سوادی زنان ۵/۶ ۸/۷ ۸/۶ ۶ /۶ ۴/۶ ۶ ۵/۵
منبع : کتاب سال آماری کشور ، مرکز آمار ایران

شاخص های اساسی اجتماعی – اقتصادی
سال
۱ مجموع GNP به دلارامریکا ۱۹۹۷ ۸۰/۱۷
۳ آمار مجموع فراوانی (در صد زنان ) ۱۹۹۷ ۸/۴
۴ آمارمرگ و میرکودکان رده سنی۱ سال به ازای هر هزارنفر ۱۹۹۷ ۳۲
۵ آمار مرگ و میرکودکان زیر رده سنی ۵ سال به ازای هر هزارنفر ۱۹۹۷ ۳۵
۶ امید زندگی در هنگام تولد ( به سال) ۱۹۹۷ ۶۹
منبع : شماره ۱ بانک جهانی , شماره ۲ سازمان ملل و شماره ۳ تا ۶ سازمان یونیسف
نرخ تخمینی بزرگسالان بیسواد با ذکر جنسیت طی سال۱۹۹۵

سیاستهای آموزشی ایران
از آنجاییکه سیاست اصلی دولت ایران درحوزه آموزش همواره برسیاست تمرکززدایی استوار بوده است، کلیه استانهای کشورمجاز به اعمال روشهای گسترشی ، تسهیل اصلاحات ویا اداره برنامه های مختلف آموزشی می باشند. از جمله سیاستهای آتی دولت ایران در جهت نیل به هدف مذکور می توان به اعطای قدرت اجرائی بیشتر به استانها و استقرار سازمانهای آموزش و پرورش نسبتاً مستقل در استانها و تفویض بسیاری از مسئولیت های وزارت مرکزی به سازمانهای مذکور اشاره نمود.
علاوه بر این، از سال ۱۹۹۹ سیاست مدرسه سالاری در جهت بهبود ک

یفیت آموزش و سیاست تمرکز زدایی آموزشی در ادرات انسانی آموزش و پرورش به مورد اجرا گذارده می شود.
گفتنی است که طی طرح مذکور، علاوه بر اعطای اختیارات بیشتر به مدارس، شورای معلمان، شورای دانش آموزان و انجمن های اولیا- مربیان تشکیل یافت. این طرح در برنامه ریزی و اداره آموزش، شامل والدین و دانش آموزان نیز می شود. از جمله نقاط قوت طرح مذکور می توان به افزایش کمیت ثبت نام و حضور تعداد بیشتری ازدانش آموزان در مدارس اشاره نمود.

از جمله مهمترین سیاستهای آموزشی کشور ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- بازنگری و اصلاح ساختار برنامه ریزی و برنامه های آموزشی و روزآمدنمودن آنها در جهت پاسخگویی به نیازهای بومی و رهیافتهای جدید علمی
۲-تقویت و توسعه دوره های تحصیلات تکمیلی و ارتقاء کیفیت علمی آن درجهت تأمین اعضای هیأت علمی مراکز آموزشی و پژوهشی، رفع نیازهای تخصصی بخشهای مختلف و کاهش اعزام دانشجو به خارج از کشور
۳- راه اندازی و تقویت دوره ها و مراکز جدید آموزشی در علوم پایه و پیشرفته از قبیل زمینه های خاص در علوم پایه، تکنولوژی اطلاعاتی و بیوتکنولوژی

۴- ساماندهی و نهادینه نمودن سیاست آموزش استعدادهای خلاق درمراکز آموزش عالی و وضع مقررات و ضوابط ویژه آموزشی و پژوهشی
۵- فراهم آوردن فرصت و افزایش دسترسی افراد با استعداد به مراکز دانشگاهی در سراسرکشور و حمایت از اقشار محروم جهت دستیابی به امکانات دانشگاهی و تکمیل تحصیلات عالی
۶ – تقویت ارتباط، همبستگی وتطابق میان نظام آموزش عالی، توسعه فناوری و بازارکار
۷- تأمین اعضای جدید هیأت علمی
۸-گسترش و تقویت آموزشهای علمی – کاربردی و فنی- حرفه ای با هماهنگی دستگاههای تولیدی و خدماتی
۹- ارتقای کیفیت آموزشی
برنامه ریزی آموزشی
از جمله مهمترین برنامه ریزی های آموزشی که در جهت ارتقای کیفیت آموزشی مراکزآموزشی صورت گرفته می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱ گسترش کارائی درونی نظام آموزشی به واسطه شناسائی موانع و برطرف نمودن آن ها
۲تقویت عوامل تسهیل کننده آموزشی و بهره گیری از نتایج مربوطه در برنامه های آموزشی جهت افزایش میزان پیشرفت آموزشی وکاهش میزان تکرار مطالب درسی
۳ گسترش کارائی بیرونی نظام آموزشی به واسطه تغییر و بررسی برنامه ها، عناوین و محتوای کتب درسی در جهت تناسب کمیت و کیفیت مواد آموزشی با نیازهای روزمره و استعدادها قابلیت های بالقوه دانش آموزان

۴ تأکید بر استخدام معلّمین متخصص، کاهش تراکم جمعیت کلاس های درسی، بهبود و گسترش تجهیزات کمک آموزشی و استخدام آموزشیاران متخصص درخدمات مشاوره تحصیلی
۵ رشد و گسترش خدمات مشاوره وهدایت تحصیلی متناسب با نیازهای خاص دانش آموزان از طریق گسترش و تقویت مراکز ویژه مشاوره تحصیلی

۶ برقراری تعادل میان حقوق و مزایای معلمین استخدامی به احتساب ساعات موظف کاری و تخصص های ویژه افراد
۷ بهره گیری از روشهای تشویقی آموزشی در جهت افزایش ضریب استخدام معلمین در مناطق محروم از طریق اعطای فوق العاده های آموزشی و افزایش حقوق پایه آنان
۸ به کارگیری ابزارکمک آموزشی و راه بردهای جدید آموزشی درجهت حمایت از روشهای ابتکاری و به کارگیری چنین روشهایی درمراکز آموزشی
۹ راه اندازی شبکه تلویزیونی آموزشی و انتشار روزنامه آموزشی در جهت تسهیل در امر ارتبطات و انتقال آخرین یافته ها، مفاهیم و تجربیات به دانش آموزان

۱۰ اجرای تحقیقات کاربردی به منظور شناسائی عوامل مؤثر برعدم یادگیری و عقب افتادگی تحصیلی دانش آموزان و تدارک طرح های آموزشی برمبنای نتایج بدست آمده از تحقیقات مذکور
۱۱ طراحی سیستم مدیریت جامع آموزشی از طریق طراحی پایگاه داده های جامع (EMIS)
۱۰-گسترش مشارکتهای مردمی در حوزه آموزش

برنامه ریزی آموزشی
از جمله مهمترین برنامه ریزیهای آموزشی که درجهت گسترش مشارکتهای مردمی درحوزه آموزش صورت گرفته میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱ اجرای سیاست مدرسه- محور در جهت تمرکززدائی نظام آموزشی و گسترش مشارکتهای مردمی در فرایند آموزش.
۲ اعطای اختیارات بیشتر به ادارات کل استانی وزارت آموزش و پرورش با توجه به شرایط خاص استانی در جهت برطرف نمودن مشکلات آموزشی مشارکت همگانی مردم در حوزه آموزش
۳ تصویب « طرح سوم گسترش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی» جهت مشارکت وزارت آموزش و پرورش با سازمان امور مدیریتی و استخدامی در جهت فراهم نمودن شرایط و تسهیلات لازم جذب مشارکتهای داوطلبانه مردمی و مشارکت بخش خصوصی در آموزش

۴ جذب همکاری و مشارکت والدین و افزایش ارتباط آن ها با مدارس و پیگیری و توجه به آموزش فرزندان
۵ گسترش فعالیت های شورای آموزش در استانها و شهرستانهای کشور جهت جذب کمکهای مردمی
۶ تشویق و ترغیب شهرداریها و شهروندان به مشارکت هر چه بیشتر در احداث مراکز آموزشی
۷ تشویق شهروندان به احداث مدارس غیردولتی
۸ بهره مندی شهروندان از وام های بانکی طولانی مدّت و تسهیلات ویژه جهت احداث فضاهای آموزشی
۹ تدوین مقررات ویژه حقوق و مزایای معلمین و کادر تمام وقت مدارس غیردولتی
۱۰ تبدیل فضاهای آموزشی دولتی (فروش یا اجاره آن ها ) به فضاهای غیردولتی
۱۱ اعطای زمین های دارای کاربری آموزشی با قیمت مناسب به دارندگان مجوز احداث مدارس

غیردولتی
۱۲ تأسیس صندوق حمایت از گسترش مدارس غیردولتی
۱۳ انتقال بخشی از سهم آموزشی مدارس دولتی به مدارس غیردولتی
۱۴ جذب کمکهای مالی مردمی و افراد خیّر در حوزه آموزش
۱۵ استفاده از رسانه های جمعی نظیر رادیو، تلویزیون و روزنامه ها جهت انتقال صحیح اطلاعات آموزشی به والدین و ارتقاء مشارکتهای مردمی

۱۱- برنامه های پیگیری سوادآموزی ویژه نوسوادان
برنامه ریزی آموزشی
از جمله مهمترین برنامه ریزی های آموزشی که درحوزه برنامه های پیگیری سوادآموزی ویژه نوسوادان صورت گرفته میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱ افزایش دانش نوسوادان در جهت مشارکت بیشتر آنان در مسئولیت های فردی، خانوادگی و اجتماعی
۲ ارائه آموزشهای فنی- حرفه ای جهت ایجاد مهارتهای لازم در افراد
۳ گسترش فرهنگ نوسوادان به واسطه تشویق آنان به مطالعه کتاب و روزنامه، پخش برنامه های ویژه از رادیو وتلویزیون و ارائه آموزش مکاتبه ای به آنان
۱۲- گسترش آموزش غیررسمی
برنامه ریزی آموزشی
از جمله مهمترین برنامه ریزی های آموزشی که درحوزه گسترش آموزش غیررسمی صورت گرفته میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱ تشویق و تسهیل احداث مؤسسات علمی، آموزشی و هنری به واسطه اعطای مجوزهای لازم به بخش خصوصی
۲ اختصاص مزایای خاص به مؤسسات آموزشی غیر خصوصی
۳ ارائه آموزشهای غیررسمی از طریق پخش برنامه های رادیویی و تلویزیونی

ساختارنظام آموزشی ایران
آموزش پیش دبستانی :که مشتمل بر دوره آموزش اختیاری ۱ساله ویژه کودکان رده سنی ۵ سال با هدف آمادگی کودکان جهت ورود به مراکز آموزش ابتدایی می باشد.
آموزش ابتدایی : مشتمل بردوره آموزشی ۵ ساله ویژه کودکان رده های سنی ۶ تا ۱۱ سال می باشد.
آموزش راهنمایی : مشتمل بردوره آموزشی۳ ساله ویژه دانش آموزان رده های سنی۱۴-۱۱سال می باشد.
آموزش متوسطه: مشتمل بردوره آموزشی ۳ ساله بوده و به ۳ شاخه نظری ، فنی حرفه ای و مهارتی (کاردانش ) تقسیم می گردد.
شاخه نظری : آندسته ازدانش آموزانی که به انتخاب شاخه فوق مبادرت می نمایند ملزم به گذراندن ۹۶ واحد آموزشی تا زمان اخذ گواهینامه آموزش متوسطه در یکی از ۳ رشته ادبیات و علوم انسانی، ریاضی و فیزیک و علوم تجربی می باشند.

شاخه فنی و حرفه ای :آندسته از دانش آموزانی که به انتخاب شاخه فوق مبادرت می نمایند در یکی از گرو ه های آموزشی صنایع،کشاورزی ،خدمات برق ، مواد ،صنایع کشتیرانی، کشاورزی، هنر ، مدیریت ، اقتصاد داخلی ، مالی و اداری آموزش دیده و در پایان دوره آموزشی ۳ ساله و پس از گذراندن ۹۶ واحد آموزشی به کسب مهارتهای لازم جهت احراز شغل مناسب و گواهینامه آموزش فنی و حرفه ای نائل می آیند.

شاخه مهارتی ( کاردانش ) : آندسته از دانش آموزانی که به انتخاب شاخه فوق مبادرت می نمایند ملزم به گذراندن ۴۹ واحد عمومی جهت اتخاذ مدرک کلاس اول می باشند. پس از گذراندن ۹۶ واحد درسی گواهینامه مهارتهای تحصیلی به فارغ التحصیلان اعطاء میگردد. هدف دوره آموزشی مذکور آموزش وتربیت نیروی کاری ماهر و نیمه ماهر در حوزه های خدمات و کشاورزی است.
دوره پیش دانشگاهی : دوره آموزش پیش دانشگاهی دوره آموزشی ۱ ساله ویژه آندسته از دانش آموزانی است که به اتمام مقطع آموزش متوسطه نائل آمده و قصد ورود به دانشگاه ها یا سایر موسسات آموزش عالی را دارند.
منبع : سازمان یونسکو

نرخ باسوادی و بیسوادی افراد بزرگسال رده های سنی ۱۵ سال و بالاتر (طی سال ۱۹۹۵)
امار مجموع بزرگسالان با سواد : ۷۱ درصد
جمعیت زنان با سواد : ۳/۱۱ میلیون نفر
جمعیت مردان باسواد : ۳/۱۴ میلیون نفر
مجموع تعداد زبان های مادری : ۴ زبان
منبع : سازمان یونسکو و مرکز آمار ایران
کلیه حقوق این پایگاه متعلق به دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی می باشد. شرایط استفاده
ارتباط با مدیر پایگاه: webmaster@iranculture.org
مقطع تکمیلی متوسطه
آندسته از دانش آموزانی که درمقطع مقدماتی متوسطه به کسب مدرک علمی پایان دوره نائل آمده اند با گذراندن دوره آموزشی۳ ساله موفق به اخذ دیپلم متوسطه گردیده و در صورت تمایل با گذراندن دوره ۱ساله پیش دانشگاهی از امکان حضور در آزمون کنکور ورودی دانشگاهها برخوردار می گردند .

علاوه بر این دوره ۵ ساله فنی- حرفه ای نیز جهت تربیت تکنسین در رشته های مربوطه پس از گذراندن دوره مقدماتی متوسطه به علاقه مندان ارائه می گردد.
اهداف مقطع تکمیلی متوسطه
از جمله مهمترین اهداف مقطع تکمیلی متوسطه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
شاخه نظری : ارتقاء دانش عمومی و فرهنگی، شناسایی شایستگی های دانش آموزان و هدایت آنان به رشته تحصیلی مورد علاقه درمراکز آموزش متوسطه و آمادگی آنان جهت ورود به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی

شاخه فنی و حرفه ای : هدایت دانش آموزان به رشته های تحصیلی مربوطه اعم از ( صنایع ، خدمات، کشاورزی و….. )
شاخه کار و دانش : تربیت کادر ماهر و نیمه ماهر ( استاد کار ) ، سرپرست ، سر کارگرو …

تاریخچه آموزش پیش دبستانی ایران
تاریخچه آموزش پیش دبستانی در ایران به ۸۰ سال پیش باز می گردد.
در سال ۱۲۹۸ مسیونر های مذهبی و اقلیت های دینی به احداث کودکستان ها و مراکز آموزش پیش دبستانی درتهران مبادرت نمودند .در همان اثنا زنده یاد جبار باغچه‏بان در سال ۱۳۰۳ به احداث باغچه اطفال در شهرستان تبریز مبادرت نموده و چند سال بعد در سال ۱۳۰۷ کودکستان دیگری در شهرستان شیراز دایر نمود. گفتنی است که در آن اثنا تنها از کودکان خانواده های مرفه و کارمندان عالی رتبه ادارات در این مراکز ثبت نام به عمل می آمد . استقبال این خانواده ها از

عملکرد مراکز آموزش پیش دبستانی (کودکستان ها( سبب گردیدکه طی مدت زمان کوتاهی در تهران وچندین شهر بزرگ دیگر کشور، کودکستان هایی توسط بخش خصوصی دایر گردد .از جمله مهمترین برنامه های این مراکز می توان به بازی های مرسوم ، آموزش مقدماتی خواندن و نوشتن ، نقاشی و بازی با عروسک و اشکال هندسی اشاره نمود.در سال ۱۳۰۳ شورای عالی فرهنگ ،به تصویب انحصاری آیین نامه احداث مراکز آموزش پیش دبستانی در شهرستان تهران و درسال

۱۳۰۴به تصویب این آیین نامه برای سایر شهرهای کشور مبادرت نمود.نخستین امتیاز تاسیس کودکستان توسط وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه در سال ۱۳۱۰ صادر گردید.از این روی سال۱۳۱۰ آغاز فصل جدیدی در تاریخ آموزش پیش دبستانی ایران محسوب می گردد.نخستین آیین نامه ویژه کودکستانها و مراکز آموزش پیش دبستانی درسال ۱۳۱۲ به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید. در ماده اول این آیین نامه ، سن کودکان جهت پذیرش در کودکستانها ۴ تا ۷ سال قید شده بود. این در حالیست که درسال ۱۳۳۵ ، آیین نامه جدیدی جهت اداره کودکستانها به تصویب رسید

که طی آن سن کودکان ، ۳ تا ۶ سال تعیین شده بود. در سال۱۳۳۴ ، اداره مستقلی جهت رسیدگی و نظارت بر امور کودکستان ها تحت نظارت وزارت فرهنگ تاسیس گردید. در سال۱۳۴۰ ، اداره امور کودکستانهای کشور منحل شده و وظایف مربوطه به اداره کل تعلیمات ابتدائی محول گردید. در آن اثنا دولت به تلاش هایی درجهت احداث کودکستان های دولتی مبادرت نموده و با احداث کودکستانها در شهرهای سراسرکشور،کودکان خانواده های طبقه متوسط را تحت پوشش خود قرار داد. تا سال ۱۳۲۲ در سراسر کشور تنها تعداد ۷ کودکستان وجود داشت و این در

حالیست که طی سال۱۳۳۱ به ۷۴ و طی سال ۵۱ ۱۳ به ۴۳۱ مرکز بالغ گردید. در همان اثنا تلاش هایی درجهت تربیت مربیان مراکز پیش دبستانی نیز آغاز گردید. درسال ۱۳۳۶ ، آموزشگاه های کودکیاری آغاز به فعالیت نمودند . اولین اساسنامه و برنامه درسی این آموزشگاهها طی سال ۱۳۴۵ به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید. چندسال بعد تدریس رشته کودکیاری یا آموزش و پرورش پیش ازدبستان در برخی دانشکده های علوم تربیتی من جمله مدرسه عالی شمیرانات و دانشگاه ابوریحان آغاز گردید. به دفتر

برنامه ریزی آموزش ابتدایی تغییر نام داده و واحد کودکستان های این اداره، عهده دارمسئـولیت طرح و برنامه ریزی آموزش و پرورش پیش دبستانی گردید. درسال۱۳۵۴، با توجه به توسعه کودکستانها و تربیت مربیان کودک، دفتر برنامه ریزی آموزش ابتدایی به دفتر آموزش کودکستانی و ابتدایی تغییر نام داده و بالاخره درسال ۱۳۵۹ در اداره کل و سپس در دفتر آموزش عمومی ادغام گردید . طبق آخرین آیین نامه کودکستانها که در سال ۱۳۴۹به تصویب شورای عالی آموزش و

پرورش رسید، تشکیل کلاسهای آمادگی ضمیمه آموزش ابتدایی گردیده و سن کودکان کودکستانی ۳ تا ۶ سال تعیین گردید. درسال ۱۳۵۳ ، وزارت آموزش و پرورش طبق انتشار بخشنامه ای به اعمال اصلاحاتی در آیین نامه مذکور مبادرت نمود. مطابق این تغییرات تنها آندسته از کودکانی که از سن ۵ سال تمام برخوردار بودند از حق ثبت نام درکلاسهای آمادگی بهره مند گردیدند.
درگذشته امتی

از تاسیس مهدهای کودک ویژه کودکان رده های سنی ۳ تا ۶ سال به وزارت آموزش و پرورش و مجوز تاسیس مراکز مراقبتی کودکان زیر رده سنی۳ سال به اتاق اصناف واگذار گردید. ازسال۱۳۵۴، سازمانهای دولتی موظف به تاسیس مهدهای کودک شده و ضوابط آنها از سوی سازمان زنان تنظیم گردید. درسال۱۳۵۶، در بودجه کل سازمانهای دولتی، بودجه لازم جهت احداث مهدهای کودک ویژه فرزندان زنان کارمند پیش بینی شده و سازمان زنان مسئولیت تشکیل و نظارت بر آنها را عهده دار گردید. پس از انقلاب اسلامی ، بر اساس تصمیم گیری هیات وزیران، با انحلال

سازمان زنان ، سازمان ملی رفاه خانواده، سازمان تربیتی شهرداری تهران و انجمن ملی حمایت از کودکان، اجازه تاسیس مهدهای کودک به وزارت بهداری و بهزیستی و سپس به سازمان بهزیستی محول گردید. درحال حاضر صدور مجوز و نظارت برکلیه مهدهای کودک دولتی و خصوصی بر عهده سازمان بهزیستی کشور است. ازسال ۱۳۷۲ کلیه کلاسهای آمادگی ضمیمه مدارس دولتی به علت کمبود جا منحل گردید.گفتنی است که این کلاسها ۳۰ سال پیش درسال۱۳۴۹ و با تصویب شورای عالی آموزش و پرورش تشکیل شده بود . ازجمله انواع مهدهای کودک که درحال حاضر درسراسرکشور فعالیت دارند میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
ــ مهدهای کودک خصوصی که توسط بخش خصوصی احداث گردیده اند.

ــ مهدهای کودک خود محورکه وابسته به موسسات دولتی بوده و با کمک هزینه های دولتی و والدین کودکان اداره میگردند.
ــ مهدهای کودک کارگری که متعلق به کارخانجات بوده و تحت پوشش وزارت کار فعالیت دارند.
ــ مهدهای کودک ادارات آموزش و پرورش که به ثبت نام از فرزندان زنان شاغل درآموزش و پرورش مبادرت می نمایند.
ــ مهدهای کودک انجمنهای حمایتی سازمان بهزیستی که به ثبت نام از کودکان تحت پوشش بهزیستی و درصدی از افراد عادی مبادرت می نمایند.
ــ مهدهای کودک انجمنهای روستایی که به ثبت نام از کودکان روستایی مبادرت می نمایند.

تاریخچه فوق بیانگر این واقعیت است که سهم دولت در تاسیس مهدهای کودک بسیار ناچیز بوده و عمدتا به تنظیم آیین نامه ها و اعطای مجوزهای قانونی محدود بوده است به نحویکه پس از تشکیل اولین مهدهای کودک ، وزارت آموزش و پرورش به تاسیس مهدهای کودک دولتی پس از ۴۲ سال مبادرت نمود. درحال حاضر برای کودکان زنان غیر شاغل مهد کودک دولتی وجود نداشته وکلاسهای آمادگی ضمیمه مدارس دولتی نیز از سال ۱۳۷۲ منحل گردیده است. علاوه بر این تعداد فارغ

التحصیلان رشته کودکیاری با توجه به نیاز مهدهای کودک ، بسیار اندک بوده و دوره های باز آموزی بهزیستی ویژه مربیان و مدیران ، چه از لحاظ مدت زمان و چه از لحاظ تعداد نفرات تحت پوشش هر دوره آموزشی، جوابگوی نیاز مهدهای کودک نمی باشد. . بعنوان مثال از سال ۶۱ ۱۳تا ۶۹ ۱۳یعنی ظرف مدت زمان ۸ سال تنها ۱۲۱۵ نفر ازمدیران و مربیان موفق به گذراندن دوره های آموزشی کوتاه مدت بهزیستی شده اند و این در حالیست که این رقم درمقایسه با تعداد مدیران ومربیان مهدهای کودک بسیار ناچیز می باشد.

علاوه بر این تعداد مهدهای کودک نسبت به جمعیت کودکان در ایران بسیار ناچیز می باشد.. بعنوان مثال طی سالهای۱۳۶۰- ۱۳۵۹ تعداد مهدهای کودک بر۲۹۷۱ ، تعداد کودکان بر ۱۷۲۰۰۲، تعداد کلاسها بر۶۳۴۰ و تعداد کارکنان بر۹۳۵۶ نفر بالغ می گردید واین درحالیست که طی سالهای ۶۸ ـ ۶۷ تعداد مهدهای کودک بر ۲۵۴۷ ، تعداد کودکان ثبت نامی بر۱۷۷۹۷۹، تعداد کلاسها بر۵۹۵۱، تعداد کارکنان بر۱۹۸۳و تعداد کودکان رده های سنی۱ تا ۶ سال بر۱۲میلیون نفر بالغ گردید . ضــمنا تعداد مهدهای کودک خصوصی شهرستان تهران طی سال

۱۳۷۰ بر۲۰۰ مرکز، طی سال۱۳۷۱بر۱۷۴مرکز و طی سال۱۳۷۲بر۱۷۰ مرکز بالغ گردید.
آمارفوق نشانگر افزایش دائمی تعدادکودکانی ثبت نامی مراکز آموزش پیش دبستانی و مهدهای کودک و کاهش تعداد مهدهای کودک و کادر ویژه آن می باشد . آمار سال ۶۸ ـ۶۷ مبین این واقعیت است که تنها ۵ ر۱درصد کودکان رده های سنی ۱ تا ۶ سال و ۵ ر۲درصد کودکان رده های سنی ۳ تا ۶ سال ا ز امکانات آموزشی وتفریحی مهدهای کودک استفاده نموده اند. درضمن تعداد کودکان هرکلاس بر ۳۰ نفر و نسبت کودکان به کادر آموزشی به نسبت ۲۵ به۱ بوده است.به

عبارت دیگر به ازای هر ۱ پرسنل، ۲۵ کودک وجود داشته است . چنانکه قبلا نیز بدان اشاره گردید رده های سنی ۱ تا ۶ سال در رشد و پرورش شخصیت کودکان ،از نقش اساسی برخوردار بوده و از این روی آموزش پیش دبستانی به عنوان بخشی از نظام آموزش عمومی محسوب شده و دولتها به برنامه ریزی و سرمایه گذاری در این عرصه مبادرت می نمایند .در کشور ایران آموزش پیش

دبستانی در واقع به بخش خصوصی واگذار گردیده وبدین ترتیب خانواده های کم در آمد و متوسط قادر به بهره گیری از امکانات مهدهای کودک نمی باشند و این درحالیست که کودکان خانواده های مواجه با مشکلات اقتصادی و فرهنگی از نیاز بیشتری به توجه و آموزش برخوردار می باشند. به این ترتیب به دلیل وجود کمبودها ، نواقصات زیاد و برنامه های نادرست و عدم برخورداری از کادر مناسب و عدم اولویت دولت به آموزش کودکان در دوره های پیش دبستانی، اکثریت کودکان با مشکلات عدید ه ای در روند آموزشی و رشد شخصیتی خود مواجه می گردند.

سرمایه گذاری درامور کودکان پیش دبستانی آثار پیش گیرانه بر آسیب های دوران نوجوانی و جوانی وبزرگسالی دارد . بسیاری از انحرافات اخلاقی ریشه درکمبودهای روحی و روانی دوران کودکی دارند. ارتباط اولیه کودک با الگوهای شخصیتی، آینده او را رقم میزنند .برخلاف تصورات عمومی مبنی بر عدم سود آوری سرمایه گذاری در مهدهای کودک چنین سرمایه گذاری هایی به معنای تربیت نیروی خلاق ، هدفمند و آگاه آتیه هر ملت و عوامل بازدارنده بسیاری از آسیب های

اجتماعی مطرح می باشند . در مقطع آموزش پیش دبستانی ،والدین و مربیان کودک به شناسایی توانایی های بالقوه کودکان و رشد وتوسعه چنین توانایی هایی مبادرت نموده، شعور و رفتارهای های روانی کودک شکل گرفته و هـدایت صحیـح تجربیات کودک بــه خصوصیات روانی می انجامد که شخصیت او را پرورش میدهند. درجریان حضور درمراکز آموزش پیش دبستانی است که کودک شناخت نزدیک به واقعیتی از خود بدست آورده و خواسته های او به عنوان تبلوری از رشد عاطفی ،عقلی و اجتماعی او شکل می گیرد.

آموزش پیش دبستانی ایران
بر اساس تجربیات و بررسیهای روان شناختی و تربیتی ، سال های اولیه زندگی کودکان نقش اساسی در رشد و پرورش آنان ایفا می نمایدچراکه ۸۰ درصـد شخصیت کــودک ظرف۶ سال اولیه حیات او شکل میگیرد. براین اساس آموزش و پرورش پیش دبستانی از اهمیت ویژه‏ای برخوردار بوده و تلاش عمده دولت ها بر این بوده است که هرروزه تعداد بیشتری از کودکان تحت پوشش آمــوزشهای این دوره قرار گرفته و بــا توجه به ویژگی ها ونیــازهای فردی ،از آموزشهای مناسب

وسازنده برخوردار گردند. اولین ارتبـاطات انسانی- اجتماعی کودکان دردوران پیش دبستانـی شـکل گرفته و شکوفـائی و رشد این ارتباط منوط به آموزش عشق ورزیدن ، محبت نمودن ، ;. و نشان دادن راه صحیح برقراری ارتباط توسط والدین و مربیان آنان می باشد . در واقع پایه های اولیه اعتماد به نفس ، مسئـولیت پذیری و استقلال و خلاقیت کودکان در دوران پیش از دبستان استوار می گردد. توجه دقیق و مناسب به کودکان به رشد و شکوفائی استعدادهای آنان کمک می نماید. مهدهای کودک‏ و مربیان این مراکز نقش اساسی وحیاتی در تربیت و رشد شخصیت کودکان و نیل به اهداف فوق ایفــا می نمایند.

برنامه های آموزشی
از جمله مهمترین برنامه های آموزشی مقطع آموزش پیش دبستانی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- برنامه های علمی و عملی آموزشی که بر مشاهده و بازدید ، آموزش زبان فارسی ، ریاضیات مقدماتی ، مفاهیم ابتدایی علوم و اعتقادات مذهبی مشتمل می گردد.
۲- فوق برنامه های آموزشی که بر صنایع دستی ، خمیر بازی ، بریدن و چسباندن اشیاء ، نقاشی ، بازیهای فکری ، قصه گویی ، شعرخوانی و تمرینات بدنی مشتمل می گردد.
برنامه ریزی و مدیریت آموزشی

اولین مرکز مستقل آموزش پیش دبستانی در سال ۱۹۲۴ در جهت ارائه دوره های آموزش اختیاری (سیستم آموزش غیر اجباری در سیستم آموزش رسمی)احداث گردید در طول دهه ۱۹۸۰ از مراکز فوق تحت عناوین مختلف اعم از مراکز مراقبت روزانه،کودکستانها، مدارس پیش دبستانی یاد می گردید.مراکز مذکور عمدتا در محل سازمانها و وزارتخانه های دولتی استقرار یافته و به مراقبت از کودکان با والدین شاغل در سازمان یا وزارتخانه مربوطه مبادرت می نمایند. مراکز مذکور به طور خصوصی وتحت نظارت سازمان بهزیستی وتحت سرپرستی وزارت آموزش و پرورش فعالیت می نمایند.
هدف عملی

مراکزفوق مراقبت و تربیت کودکان برخوردار از والدین شاغل و ارائه تسهیلات به آنان بود. از جمله تقسیم بندی های به عمل آمده توسط مراکز پیش دبستانی کشور می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
کودکان رده های سنی۴ تا ۱۸ ماه
کودکان رده های سنی ۱۸ ماهه تا ۳ سال
کودکان رده های سنی ۳ تا ۵ سال
کودکان رده های سنی ۵ سال
از مراکز ویژه کودکان رده سنی زیر ۵ سال تحت عنوان(مراکز مراقبتی روزانه) و از مراکز ویژه کودکان رده سنی ۵ سال تحت عنوان مدارس آمادگی یاد می گردد.
مسئولیت برنامه ریزی ، آماده سازی و توسعه متدهای آموزشی وتفریحی مراکز پیش دبستانی برعهده اداره برنامه ریزی و توسعه متون درسی کشور می باشد.

وظیفه نظارت بر عملکرد مراکز مذکور به دایره آموزش ابتدایی و مسوولیت تدارک امکانات و تسهیلات رفاهی به (( مدیریت عمومی تعاون و رفاه اجتماعی )) وزارت آموزش و پرورش تفویض گردیده است. معلمین ومربیان مراکز آموزش پیش دبستانی از میان فارغ التحصیلان رشته های تربیتی مراکز تربیت معلم و یا از میان فارغ التحصیلان دانشگاهی علوم تربیتی در حوزه آموزش پیش دبستانی انتخاب می گردد.وجود تغییرات اقتصادی، فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی دو دهه اخیر در ایران ، افزایش نسبت زنان شاغل و ضرورت مراقبت از کودکان به افزایش نرخ ثبت نام کودکان در مراکز پیش دبستانی منجر گردیده است.برگزاری کنفرانس جامتین و تأکید کلیه کشورهای شرکت کننده بر اهمیت ضرورت ارائه مقطع آموزش پیش دبستانی به کلیه شهروندان باعث اعمال توجه بیشتر به این جنبه از آموزش گردیده است. طی دهه پایانی قرن بیستم به اطمینان از برقراری هماهنگی میان وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی به عنوان دو مجموعه مسئول در جهت رشد وتوسعه هر چه بیشتر آموزش پیش دبستانی تأکید شد. با این وجود در نتیجه تمرکز نامحسوس در برنامه ریزی ، مدیریت و سرپرستی مقطع آموزش پیش دبستانی ، هر یک از

سازمانهای دولتی به تنظیم استراتژی هاو سیاست جاری خود با توجه به نیازها و امکانات کارشناسان مبادرت می نمایند.
اهداف آموزشی
اهداف مقطع آموزش پیش دبستانی
از جمله مهمترین اهداف مقطع آموزش پیش دبستانی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱-رشد جسمانی ، ذهنی ، عاطفی و اجتماعی کودکان بر پایه اصول اخلاقی و مذهبی
۲-افزایش سطح توانائیها و استعدادهای کودکان
۳- آماده سازی و تربیت کودکان جهت درک مفاهیم علمی و ذهنی
۴- رشد و پویش زبان فارسی همسطح با زبانهای محلی
۵- آماده سازی و تربیت کودکان جهت برقراری همکاریها و معاشرتهای اجتماعی
۶- حمایت از خانواده های کم درآمد در روند تربیتی و تحصیلی فرزندان
از جمله مهمترین اهداف مقطع آموزش پیش دبستانی میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱ تربیت کودکان درجهت اجرای اصول اسلامی در زندگی شخصی و اجتماعی
۲ تقویت احساس همکاری و مشارکت کودکان در فعالیت های اجتماعی و حس مسئولیت پذیری آنان
۳ افزایش قدرت جسمی و ذهنی، برقراری تعادل جسمی و افزایش مهارت های پایه کودکان
۴ آموزش زبان فارسی درجهت تقویت ارتباطات وابزارهای آموزشی کودکان اعم از خواندن ، نوشتن ، شنیدن و حرف زدن

از سال ۱۹۸۹ نظر به مشکلات زبانی کودکان مناطق دو زبانه کشور حین ورود به مقطع آموزش ابتدایی ، نرخ بالای تجدید کودکان طی سالهای اولیه آموزش ابتدایی ،عدم تسلط کافی دربرقراری ارتباطات به زبان فارسی و در دسترس نبودن تعداد کافی از مراکز پیش دبستانی ، هر ساله کلاس های آمادگی یک ماهه قبل از شروع سال تحصیلی در مناطق مذکور تشکیل می گردد. گفتنی است که وزارت آموزش و پرورش به فراهم نمودن زمینه هایی جهت آمادگی کودکان ساکن مناطق مذکور جهت ورود به مقطع آموزش ابتدایی از طریق تعیین برنامه های مورد نیاز و صدور بخشنامه های مربوطه اقدام می نماید.
استراتژی های آموزشی

ازجمله مهمترین راهبردهای آموزشی مقطع آموزش پیش دبستانی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱ ترغیب اولیای امور وزارت آموزش و پرورش به توجه هر چه بیشتر به سطح آموزش پیش دبستانی
۲ کسب اطمینان از برقراری حداکثر هماهنگی ممکن میان نهادهای اداره کننده مراکز آموزش پیش دبستانی در وزارت آموزش و پرورش
۳ اختصاص بیشتر وجوه غیر مستقیم از سوی وزارت آموزش و پرورش به مراکز آموزش پیش دبستانی
۴ آموزش و تربیت نیروی انسانی ماهر از طریق تمرکز بر آموزشهای دوره پیش دبستانی
۵ گسترش فضاهای مستقل آموزش پیش دبستانی

آموزش ابتدایی ایران
اهداف مقطع آموزش ابتدایی
از جمله مهمترین اهداف مقطع آموزش ابتدایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- برقراری فضای مناسب آموزشی جهت پیشرفت اخلاقی و اعتقادی دانش آموزان
۲- پرورش استعدادها و خلاقیتهای کودکان
۳- بهبود قدرت بدنی و جسمانی کودکان

۴- آموزش خواندن ، نوشتن ، محاسبه و برقراری معاشرت اجتماعی با سایر اعضاء اجتماع
۵- آموزش مسائل بهداشت فردی و گروهی
برنامه های آموزشی
از جمله مهمترین برنامه های آموزشی مقطع آموزش ابتدایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
علوم قرآنی و تعلیمات دینی انشاء و املاء فارسی
زبان فارسی ( خواندن و درک مطلب)
تعلیمات اجتماعی
علوم هنری ( نقاشی،خطاطی، کاردستی)
علوم طبیعی و بهداشت ، علوم ریاضی
ورزش و تربیت بدنی
دروس مذکور در هفته ۲۴ ساعت ارائه شده و زمان هر کلاس درس ۴۵ دقیقه می باشد.

مدت زمان دروس آموزشی مقطع آموزش ابتدایی
مواد درسی کلاس اول کلاس دوم کلاس سوم کلاس چهارم کلاس پنجم
قرآن – – ۲ ۲ ۲
تعلیمات دینی – ۳ ۲ ۲ ۲
انشاء فارسی – ۲ ۲ ۲ ۲
املاء – ۳ ۲ ۲ ۲
فارسی ( خواندن و درک مطلب ) ۱۲ ۴ ۴ ۳ ۳
تعلیمات اجتماعی – – ۲ – –
هنر ( نقاشی ، خطاطی ، کاردستی ) – ۲۲ – ۴ ۴
علوم طبیعی و بهداشت ۳ ۳ ۴ ۳ ۳
ریاضی ۵ ۵ ۴ ۴ ۴
ورزش ۲ ۲ ۲ ۲ ۲
مجموع ساعات هفتگی ۲۴ ۲۴ ۲۴ ۲۴ ۲۴
اهداف کیفی آموزش ابتدایی
از جمله مهمترین اهداف کیفی مقطع آموزش ابتدایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱ اعمال تغییرات ساختاری در نظام آموزشی مطابق با نیازهای واقعی جامعه و برنامه توسعه جهانی به منظور رشد کیفیت و نرخ بهره وری داخلی آموزش و پرورش
۲ ارائه آموزشهای پایه به کودکان استثنایی
۳ اصلاح ساختار اداری و روشهای اجرایی حوزه آموزش
اهداف کمی آموزش ابتدایی
از جمله مهمترین اهداف کمی مقطع آموزش ابتدایی می توان به موارد ذیل ا-۶ سال در مراکز آموزش ابتدایی طی سال ۱۹۹۸ به نرخ۱۲۳ درصدی در پایان برنامه اول
۲ دستیابی به نرخ قبولی کودکان رده های سنی ۸-۶ سال در مراکز آموزش ابتدایی از ۵ / ۷۸ درصد طی سال ۱۹۸۳ به ۸۱ درصد طی سال ۱۹۹۸ و ۸۴ درصد در پایان برنامه دوم
۳ بهبود کارآیی داخلی و کاهش نرخ مردودی و افزایش نرخ قبولی دانش آموزان مقطع آموزش ابتدایی به نسبت ۷۷ به ۱۰۰
سیاستها ، استراتژی ها و اولویت های مقطع آموزش ابتدایی
از جمله مهمترین سیاستها ، استراتژی ها و اولویت های مقطع آموزش ابتدایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱ اصلاح و تغییر ساختار نظام آموزش ملی مطابق با نیازهای جامعه و توسعه ، ارتقا کیفیت و کارائی برنامه های آموزشی مقطع آموزش ابتدایی با رجوع به اسلام ، قرآن و سنت پیامبر (ص)در جهت گنجاندن ارزشهای روحی و معنوی در برنامه های آموزشی
۲ توجه به قوانین ،برقراری همکاریهای گروهی ، تعهد به مشارکت در موضوعات سیاسی اجتماعی ، توجه به موضوع سلامت روانی کودکان
۳ برقراری هماهنگی میان سیاست های فرهنگی سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی مورد پذیرش وزارت آموزش و پرورش با سایر سیاستگذاران ملی
۴ کاهش نرخ ترک تحصیل و ایجاد علاقه و انگیزه ادامه تحصیل درمیان کودکان از طریق اولویت دادن به اجرای سیاست غلبه برمشکلات و کمبودهای آموزشی مقطع آموزش ابتدایی با توجه به تفاوت های قومی و فرهنگی
۵ اعمال سیاستهای انعطاف پذیر در اجرای متدهای متفاوت آموزشی و بهره گیری از نیروی انسانی ، فضا ، ابزارها و امکانات آموزشی در جهت پاسخگویی به نیازمندیهای محلی مطابق با نوع و سطح آموزش ، جنسیت ، میزان علاقه مندی و استعداد دانش آموزان
۶ اولویت دادن به آموزش معلمان و اجرای برنامه هایی در جهت ارتقاء موقعیت معلمان و تعیین موقعیت آنان در جامعه و اتخاذ سیستم آموزشی واحد به عنوان الگوی راهنما
۷ تأکید بر اهمیت ارزیابی پیوسته و اصلاح روشها، سیاستها و برنامه های آموزشی
۸ جلوگیری از ارزیابی های انحصاری و مقطعی آموزشی به ویژه در میان دانش آموزان مقطع آموزش ابتدایی

۹ اولویت دادن به ارزیابی پیوسته نرخ مردودین و تجدیدیها ، بررسی دلایل و ارائه طرح هایی در جهت رفع مشکلات مذکور
۱۰ ارائه برنامه های آموزش ابتدایی به کودکان سراسر کشور
۱۱ اتخاذ و اجرای برنامه های مورد نیاز جهت ثبت نام کلیه کودکان و تمرکز منابع و تسهیلات در جهت جبران کمبودهای مناطق محروم
۱۲ برقراری روابط همکاری با سازمانهای ذیربط، بسیج کلیه منابع و جلب توجه و مشارکت فعال دولت در جهت پرداختن به موضوعات فرهنگی ، حمایتی ، رفاهی و قانونی
۱۳ تربیت کادر آموزش ابتدایی مناطق محروم و دور افتاده از طریق گسترش موسسات و دانشگا ه های تربیت معلم

مشکلات اصلی آموزش ابتدایی
از جمله مهمترین مشکلات مقطع آموزش ابتدایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱ عدم کیفیت و انعطاف ناپذیری محتوی و متدهای آموزشی و نادیده انگاشتن خلاقیت، نظم، مسئولیت پذیری و انجام فعالیت های گروهی
۲ فقر اقتصادی و عدم تقبل هزینه های بالای آموزشی دانش آموزان توسط والدین و تأثیرات سوء آن بر آموزش فرزندان
۳ عدم تعهد والدین جهت گمارش کودکان رده های سنی۱۰-۶ سال به مدارس ابتدایی به واسطه ضعف قوانین آموزشی کشور
۴ عدم صراحت موضوعات آموزشی و عدم هماهنگی موضوعات مذکور با الگوهای پیشرفت کشور در نتیجه فقدان هماهنگی میان آموزش و بازارکار
۵ ایجاد وقفه درکیفیت آموزش و روشها و تجهیزات داخلی به واسطه اعمال تغییرات سریع جهانی در زمینه توسعه علمی

نرخ افت و ارتقاء تحصیلی دانش آموزان طی سال تحصیلی ۱۹۹۰ و ۱۹۹۷ بر مبنای جنسیت

زن
مرد

مردان و زنان

مقایسه نرخ افت تحصیلی دانش آموزان مقطع ابتدایی طی سال های ۱۹۹۷-۱۹۹۰ بر مبنای مناطق روستایی ، شهری و کشوری کشوری
مناطق شهری
مناطق روستایی
نرخ ثبت نام ناخالص
نرخ ثبت نام ناخالص (GER) دانش آموزان مقطع ابتدایی در معرض نوسانات قرار داشته است. به نحوی که این میزان طی سال ۱۹۹۰ از۶ /۱۱۰درصد به ۳ /۱۱۳درصد در سال ۱۹۹۲ افزایش و در سال ۱۹۹۸ تا ۵/۱۰۹درصد کاهش یافته است.
نرخ ثبت نام ناخالص (GER) دانش آموزان پسر طی سال ۱۹۹۰ از۴/۱۱۶درصد به ۷/۱۱۷درصد ظی سال ۱۹۹۲ و ۶/۱۱۵درصد طی سال ۱۹۹۸ تنزل یافته است.
نرخ ثبت نام ناخالص دانش آموزان بر مبنای جنسیت(طی سالهای۱۹۹۸ -۱۹۹۰)
سال ۱۹۹۰ ۱۹۹۱ ۱۹۹۲ ۱۹۹۳ ۱۹۹۴ ۱۹۹۵ ۱۹۹۶ ۱۹۹۷ ۱۹۹۸
مختلط ۶/۱۱۰ ۱/۱۱۱ ۳/۱۱۳ ۱۱۳ ۱/۱۱۲ ۹/۱۰۸ ۱۵۷ ۹/۱۰۶ ۲/۱۰۷
پسر ۴/۱۱۶ ۱۱۶ ۷/۱۱۷ ۱۱۷ ۲/۱۱۶ ۲/۱۱۳ ۳/۱۱۱ ۱/۱۱۱ ۶/۱۱۰
دختر ۴/۱۰۴ ۵/۱۰۶ ۷/۱۰۸ ۸/۱۰۸ ۷/۱۰۷ ۵/۱۰۴ ۵/۱۰۲ ۶/۱۰۲ ۸/۱۰۳
منبع: اداره هماهنگی و ادغام طرحهای آموزشی
نرخ ثبت نام ناخالص GER دانش آموزان دختر نیز طی سالهای ۱۹۹۰ تا سال ۱۹۹۳ دستخوش تغییرات زیادی بوده است بنحویکه از ۴/۱۰۴درصد به ۸/۱۰۸درصد رسیده و طی سال ۱۹۹۸ تا میزان ۳/۱۰۲درصد کاهش یافته است.
دلایل افزایش نرخ ثبت نام ناخالص (GER)
نرخ ثبت نام ناخالص (GER) از نقسیم تعداد دانش آموزان ثبت نامی در آموزش ابتدایی بخش بر کل جمعیت رده سنی ۱۰-۶ سال محاسبه می گردد.
صورت کسر مذکور از جمع دو رقم اصلی و مشخص (تعداد ورودیهای جدید پایه اول و تعداد دانش آموزان رده های سنی ۶ تا ۱۷ سال که در پایه های آموزشی ۲ تا ۵ آموزش می بینند)حاصل می گردد. از سال ۱۹۹۰ ، با کاهش تعداد گرو ه های رده سنی ۱۰-۶ سال کاهش ناچیزی درتعداد ورودیهای جدید پایه اول مشهود بوده است.واین در حالیست که تا پیش از سال ۱۹۹۰ تعداد دانش آموزان پایه های۵-۲ تحصیلی به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. گفتنی است که تفاوت میان کاهش و افزایش فوق منجر به افزایش تعداد دانش آموزان طی سا ل های ۹۳-۱۹۹۰ در

مقایسه با سا ل های پیش و همچنین منجر به افزایش صورت کسر گردیده است.اما مخرج کسر که جمعیت گرو ه های رده سنی ۱۰-۶ سال را شامل می گردد در مقایسه با سالهای پیش دستخوش کاهش شده که به خودی خود به افزایش نرخ ثبت نام ناخالص (GER) که از تقسیم تعداد دانش آموزان پایه اول بر کل جمعیت گروه سنی ۱۰- ۶ سال بدست می آید، منجر می گردد.
دلایل کاهش نرخ ثبت نام ناخالص (GER)
نرخ ثبت نام ناخالص دانش آموزان(GER) از سال ۱۹۹۳ با کاهش روبرو بوده است. میزان کاهش رشد جمعیت دانش آموزان و در نتیجه کاهش ورودیهای مقطع آموزش ابتدایی و اعمال تغییرات عمده در قوانین و روند برگزاری امتحانات به منظور سهولت در ارتقاء تحصیلی دانش آموزان پایه ابتدایی از جمله مهمترین دلایل سیر نزولی نرخ ثبت نام دانش آموزان به شمار میرود.
نرخ ثبت نام ناخالص دانش آموزان(GER) دختر و پسر از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۳ افزایش کرده و از سال ۱۹۹۳ با کاهش روبرو بوده است.طی مقایسات انجام گرفته میان نرخ ثبت نام ناخالص دانش آموزان پسر و دختر (GER) مشخص گردید که نرخ ثبت نام ناخالص دانش آموزان پسر از دختران بالاتر بوده است که از جمله مهمترین دلایل آن می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- وجود فرهنگهای رایج مختلف بویژه درمناطق روستایی درخصوص تحصیلات دختران
۲- همکاری و مشارکت دختران در امورخانه داری و بچه داری
۳- کمبود معلمین در مناطق روستایی و دور افتاده
۴- برپایی کلاس های مختلط آموزشی در روستاها و مناطق دور افتاده
۵- مشارکت دختران در فعالیت های تولیدی خانواده نظیر قالیبافی، صنایع دستی و ;

طبق اطلاعات جدول فوق بالاترین نرخ در استانهای کرمان، لرستان ،چهارمحال و بختیاری، اردبیل، گیلان، هرمزگان و مرکزی و پایین ترین نرخ در استانهای سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، یزد ، خراسان و کردستان به چشم می خورد.طبق جدول فوق پایین ترین نرخ GER به استان سیستان و بلوچستان تعلق دارد.
از جمله مهمترین دلایل نرخ بالای GERدر چندین استان می توان به موارد ذیل اشاره نمود

:
۱ مختلط بودن مراکز آموزشی استانی
۲ اجرا وکاربرد متدهای تکراری درمراکز آموزشی استانی
۳ تأخیر در ثت نام و ثبت نام مجدد جمعیت گروه سنی۱۰-۶ سال
۴ کاهش جمعیت کودکان رده های سنی۱۰-۶ سال
از جمله مهمترین دلایل نرخ پایین GERدر چندین استان کشور می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱ تعداد کم معلمین زن در برخی نواحی کشور، بویژه مناطق روستایی
۲ تشکیل کلاس های آموزشی مختلط در برخی نواحی کشور
۳ ایجاد و رونق حرفه های کاذب
۴ مشکلات فرزندان در فعالیت های تولیدی
۵ برخلاف تلاشهای زیادی که جهت افزایش GER در این استانها شده است، اعداد و ارقام در مقایسه با دیگر استانها پایین است.
۶ اتخاذ روشهای تکراری، ثبت نام بموقع ورودیهای جدید و تعداد کم دانش آموزان رده های سنی ۶ تا ۱۰ سال
کلیه عوامل فوق سبب گردیده تا تعداد دانش آموزان مقطع آموزش ابتدایی در مقایسه با جمعیت کلی گروه های سنی ۱۰-۶ سال از کاهش چشمگیری برخوردار باشد.
(نرخ ثبت نام خالص NER)
طی دهه ۹۹-۱۹۹۰ نرخ ثبت نام خالص NER))از افزایش برخوردار بوده است. به نحوی که طی سال ۱۹۹۰ از ۲ /۹۲درصد به ۹۷درصد طی سال ۱۹۹۸ افزایش یافت.در همان اثناء نرخ ثبت نام خالص دانش آموزان دختر (NER) نیز نشانگر تغییرات مشابهی بوده و از افزایش۴/۸۸درصد به ۳/۹۵درصدی بر خوردار بود.روند مشابهی نیز در خصوص دانش آموزان پسر مشهود می باشد به نحویکه طی سال ۱۹۹۰ از افزایش ۹/۹۵ درصد به ۵ /۹۸ درصدی طی سال ۱۹۹۸ بر خوردار بوده است.
نرخ خالص ثبت نام درمقطع آموزش ابتدایی بر مبنای جنسیت(طی سالهای۹۸-۹۰)
سال ۱۹۹۰ ۱۹۹۱ ۱۹۹۲ ۱۹۹۳ ۱۹۹۴ ۱۹۹۵ ۱۹۹۶ ۱۹۹۷ ۱۹۹۸
مختلط ۲/۹۲ ۶/۹۴ ۲/۹۷ ۲/۹۹ ۲/۹۹ ۳/۹۷ ۲/۹۶ ۷/۹۶ ۹۷
پسر ۹/۹۵ ۵/۹۵ ۶/۹۹ ۱۰۰ ۱۰۰ ۷/۹۹ ۶/۹۸ ۹۹ ۵/۹۸
دختر ۴/۸۸ ۶/۹۱ ۶/۹۴ ۹۷ ۹/۹۶ ۸/۹۴ ۷/۹۳ ۳/۹۴ ۳/۹۵
منبع: اداره آموزش هماهنگی و ادغام طرحهای آموزشی

مقطع آموزش راهنمایی ایران
اهداف مقطع آموزش راهنمایی
از جمله مهمترین اهداف مقطع آموزش راهنمایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- افزایش توانائیهای اخلاقی و ذهنی دانش آموزان
۲- افزایش تجربیات و دانش عمومی دانش آموزان
۳- شناسایی استعدادهای فردی و جهت دهی به چنین استعدادهایی از طریق تشویق جوانان به حضور در مراکز آموزش متوسطه
برنامه های آموزشی
از جمله مهمترین برنامه های آموزشی مقطع آموزش راهنمایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
زبان و ادبیات فارسی، ریاضیات، زیست شناسی، تعلیمات دینی
تاریخ، جغرافیا، زبان عربی، علوم اجتماعی، علوم هنری
شناخت حرفه و فن، زبان خارجی، آمادگی دفاعی، علوم قرآنی

مقطع تکمیلی متوسطه
آندسته از دانش آموزانی که درمقطع مقدماتی متوسطه به کسب مدرک علمی پایان دوره نائل آمده اند با گذراندن دوره آموزشی۳ ساله موفق به اخذ دیپلم متوسطه گردیده و در صورت تمایل با گذراندن دوره ۱ساله پیش دانشگاهی از امکان حضور در آزمون کنکور ورودی دانشگاهها برخوردار می گردند .
علاوه بر این دوره ۵ ساله فنی- حرفه ای نیز جهت تربیت تکنسین در رشته های مربوطه پس از گذراندن دوره مقدماتی متوسطه به علاقه مندان ارائه می گردد.
اهداف مقطع تکمیلی متوسطه

از جمله مهمترین اهداف مقطع تکمیلی متوسطه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
شاخه نظری : ارتقاء دانش عمومی و فرهنگی، شناسایی شایستگی های دانش آموزان و هدایت آنان به رشته تحصیلی مورد علاقه درمراکز آموزش متوسطه و آمادگی آنان جهت ورود به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی
شاخه فنی و حرفه ای : هدایت دانش آموزان به رشته های تحصیلی مربوطه اعم از ( صنایع ، خدمات، کشاورزی و….. )
شاخه کار و دانش : تربیت کادر ماهر و نیمه ماهر ( استاد کار ) ، سرپرست ، سر کارگرو …

مقطع آموزش پیش دانشگاهی ایران
مقطع آموزش پیش دانشگاهی جهت آمادگی دانش آموزان در ورود به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی طراحی گردیده است.
برنامه های آموزشی
از جمله مهمترین برنامه های آموزشی مقطع مذکور می توان به ۶۳ واحد مشترک آموزشی در کلیه مدارس ، ۳۶ واحد ویژه کلیه رشته ها ( ریاضی- فیزیک ، ادبیات و علوم اننسانی )،۳۶ واحد ویژه فنی- حرفه ای ، ۳۲ واحد فنی کار- دانش جهت کسب درجه دوم و ۴۸ واحد جهت کسب درجه اول ، ۳۲ واحد پیش دانشگاهی شامل نیازهای دروس دانشگاهی و زبانهای خارجی ( انگلیسی ، فرانسه ، آلمانی)

نظام آموزش عالی ایران
تاریخچه تحولات آموزش عالی
آموزش عالی در فرهنگ و تمدن پویای ایرانی و اسلامی از قدمت و غنای شایسته ای برخوردار بوده است . با آغاز عصر رنسانس و پیشرفتهای علمی و صنعتی در کشورهای غربی، در کشور ایران نیز عناصری از آموزش عالی مبتنی بر الگوی اروپای غربی ایجاد گردید.نخستین بار امیرکبیر علاوه بر اعزام دانشجو به خارج، با تأسیس دارالفنون در سال ۱۲۲۸ هجری شمسی، ازاساتید خارجی

جهت تدریس در دانشکده های تخصصی فنی دارالفنون دعوت به عمل آورد.در همان اثنا دانشگاه تهران و تعدادی از دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی شکل گرفتند. با تصویب قانون اجازه تأسیس دانشگاه در تهران طی سال ۱۳۱۳ هجری شمسی، دانشگاه تهران به عنوان مرکز ثقل آموزش عالی ایران شناخته شد.
با تأسیس وزارت علوم و آموزش عالی در بهمن ۱۳۴۶ و تشکیل ” شورای مرکــزی آموزش” در سال ۱۳۴۸ ، نخستین گام در جهت تمرکز، تجدید سازمان و اعمال نظارت مرکزی بر دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی کشور برداشته شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اردیبهشت۱۳۵۹ لایحه قانونی تشکیل شورای عالی فرهنگ و آموزش عالی به تصویب شورای انقلاب رسیده و به دنبال آن به منظور ایجاد تحولی اساسی در دانشگاهها، به درخواست دانشجویان مسلمان و انقلابی ستادی با عنوان ستاد انقلاب فرهنگی با فرمان حضرت امام خمینی (ره) تشکیل شد.گفتنی است که ستاد مذکور عهده دار بزرگترین نقش در حوزه سیاستگذاری فرهنگی و آموزشی کشور گردید.
درمرداد ماه ۱۳۶۴ با تصویب قانون ” تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی”، ک

لیه اختیارات، وظایف و مسؤولیتهای وزارت فرهنگ و آموزش عالی درآموزش پزشکی به وزارتخانه جدید تفویض گردید. درسال۱۳۷۹، وزارت فرهنگ و آموزش عالی به منظور انسجام بخشیدن به امور اجرایی و سیاستگذاری نظام علمی کشور به وزارت علوم، تـحقیقات و فناوری تغییر نام داده و وظایف برنامه ریزی، حمایت و پشتیبانی، ارزیابی و نظارت، بررسی و تدوین سیاستها و اولویتهای راهبردی در حوزه های تحقیقات و فناوری نیز به وظایف آن افزوده گردید.

ارکان نظام آموزش عالی
از جمله مهمترین نهادهای مرکزی نظام آموزش عالی ایران می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- شورای عالی انقلاب فرهنگی
اهم وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان بالاترین مرجع سیاستگذاری و برنامه ریزی آموزش عالی کشور به شرح ذیل است :
۱ گسترش و نفوذ فرهنگ اسلامی در شؤون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی
۲ تحول دانشگاهها و مدارس، مراکز فرهنگی و هنری براساس فرهنگ صحیح اسلامی و گسترش وتقویت کارشناسان متعهد و نیروهای فعال ماهر، اساتید، مربیان و معلمین معتقد به اسلام و استقلال کشور
۳ تعمیم سواد و استفاده از دستاوردها و تجارب مفید دانش بشری جهت نیل به استقلال علمی وفرهنگی کشور
۴ حفظ، احیا و معرفی آثار اسلامی و ملی
۲- وزارت فرهنگ و آموزش عالی (علوم، تحقیقات و فناوری)

وزارت فرهنگ و آموزش عالی طی سال۱۳۵۷ با ادغام وزارت علوم و آموزش عالی و وزارت فرهنگ و هنر تشکیل یافت.ازجمله مهمترین وظایف وزارت فرهنگ و آموزش عالی مطابق قانون اصلاح قانون تأسیس وزارت علـوم و آموزش عالی مصوب۱۳۵۳ می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
الف- بررسی و ارائه اهداف اساسی، خط مشی و برنامه ریزی کلیه سطوح آموزشی و پژوهشهای علمی و برقراری هماهنگی میان برنامه های مذکور
ب – تعیین اصول کلی برنامه های آموزشی و پژوهشی دانشگاه های کشور
ج – تعیین ضوابط اساسی آموزشی و پژوهشی دانشگاهها، مؤسسات آموزش

عالی و مؤسسات پژوهشی
د – هماهنگی نمودن ضوابط سازمانی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، مؤسسات پژوهشی و ضوابط و اصول کلی مقررات استخدامی اعضای هیأت علمی و سایرکادر دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی کشور پس از تأیید سازمان امور اداری و استخدامی کشور (با توجه به نیازها و مقتضیات خاص هر یک از سازمانهای مربوطه)
هـ- هماهنگ نمودن ضوابط و اصول کلی مقررات مالی و معاملاتی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و مؤسسات پژوهشی با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه، در جهت تسهیل فعالیت سازمانهای مذکور
و – برنامه ریزی جامع توسعه آموزش عالی و پژوهشهای علمی به منظور تربیت نیروی انسانی کاردان و متخصص موردنیاز کشور
ز – تعیین خط مشی کلی درخصوص اعزام دانشجو به خارج و نظارت و سرپرستی بر امور اعزام و تحصیل، بازگشت و به کارگماری دانشجویان مذکور
ح – اتخاذ تدابیرلازم جهت ترویج علوم، هدایت و ارشاد فعالیتهای پژوهشی،حمایت از محققین کشور و ایجاد تسهیلات لازم جهت انجام فعالیتهای پژوهشی
ط – نظارت بر امور دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و مؤسسات پژوهشی و ارزشیابی آنها
ی – تعیین ضوابط مربوط به تشخیص ارزش علمی گواهینامه های آموزش عالی، پژوهشهای علمی دانشگاهها و مؤسسات علمی خارجی وتعیین ارزش مدارک مذکور

ک – فراهم آوردن موجبات تربیت دبیران و کارشناسان آموزشی موردنیاز مؤسسات آموزش عمومی
ل – صدور مجوز تأسیس، تجهیز و توسعه هرگونه واحد آموزش عالی و یا مؤسسه پژوهشی و جلوگیری از ادامه فعالیت و یا انحلال هر یک از آنها طبق تصویب شورای گسترش آموزش عالی
م – همکاری با سازمان برنامه و بودجه در جهت بررسی صورت اعتبارات جاری و عمرانی موردنیاز دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی وپژوهشی
ن – اداره امور نمایندگی ثابت ایران درسازمان یونسکو و امور بورسهای تحصیلی اعطایی از سوی سازمان امور اداری و استخدامی کشور به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و مؤسسات پژوهشی کشور و توسعه و نظارت در روابط علمی بین المللی درسطح آموزش عالی و پژوهشهای علمی
دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی
دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی کشور تحت نظارت هیأت امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی اداره می گردد. مطابق قانون مصوب۱۳۶۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی وهیأت امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی با ساختاری به شرح ذیل تشکیـل می گردند:
الف – وزیر
ب – رئیس دانشگاه
ج – ۴ الی ۶ تن از شخصیتهای علمی، فرهنگی، اجتماعی، محلی و کشوری که از نقش مؤثرتری درتوسعه و پیشرفت دانشگاه مربوطه برخوردار باشند. ( این اعضا به پیشنهاد وزیـر و تصمیم گیری شورای عالی انقلاب فرهنگی و با حکم رئیس جمهور تعیین می گردند).

د – نماینده یا رئیس سازمان برنامه و بودجه
گفتنی است که ریاست هیأت امنای دانشگاه برحسب مورد بر عهده وزیر فرهنگ و آموزش عالی یا وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دبیری هیأت امنا نیز بر عهده رئیس دانشگاه می باشد.
از جمله مهمترین وظایف و اختیارات هیأت امنا که به موجب قانون مذکور تعیین گردیده است می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
الف – تصویب آیین نامه های داخلی
ب – تصویب قوانین سازمانی و تشکیلاتی دانشگاه ها و نحوه اداره دانشگاه ها و واحدهای تابعه
ج – بررسی و تصویب بودجه دانشگاه ها که از سوی رئیس دانشگاه پیشنهاد می گردد.
جریانات متنوع درآموزش عالی
آموزش عالی در ایران عمدتا بر آموزشهای دانشگاهی منتهی به مدارک کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری مشتمل می گردد.
از جمله مهترین مراکز آموزشی فعال درنظام آموزش عالی ایران میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
مراکز دولتی
در کشورایران مسوولیت تأمین نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تفویض گردیده است،اما در عین حال سایر وزاتخانه ها و دستگاههای اجرایی نیز به نحوی در تربیت نیروی انسانی متخصص مشارکت دارند. با واگذاری آموزشهای پزشکی به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مردادماه سال ۱۳۶۴، کلیه اختیارات، وظایف و مسؤولیتهای وزارت فرهنگ و آموزش عالی در آموزش پزشکی به وزارتخانه جدید انتقال یافت. هدف از این اقدام استفاده آسان تر و مؤثرتر ازامکانات و بیمارستانهای تحت پوشش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور اجرای برنامه های گسترش آموزش پزشکی در سطح کشور بود.

درحال حاضر علاوه بردانشگاهها و مراکزآموزش عالی وابسته به وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مراکز دیگری نیز با کسب مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به پذیرش دانشجـو مبادرت می نمایند که از جمله این مراکز می توان به آموزشکده های فنی و مراکز تربیت معلم وابسته به وزارت آموزش و پرورش و مؤسسات آموزش عالی وابسته به سایر وزارتخانه ها نظیر وزارت امور خارجه، پست و تلگراف، راه و ترابری و اشاره نمود.روند تحصیلی دانشجویان در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی به این ترتیب است که آنها جهت تحصیل در یک رشته تحصیلی، در یکی از مراکز آموزش عالی ( دانشگاه، دانشکده و

آموزشکده فنی) پذیرفته شده، دروس و واحدهای تحصیلی را در مدت زمان معینی به اتمام رسانده و به اخذ یکی از مدارک رسمی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری حرفه ای و دکتری تخصصی نائل می آیند. هم اکنون تعداد ۵۴ دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیـت می نمایند.گفتنی است که وظیفه سیاستگذاری، برنامه ریزی، هدایت تحصیلی، نظارت و ارزیابی، اعطای مجوز تأسیس، توسعه دانشگاه، دوره و رشته و گزینش

دانشجو و …. در مراکز آموزش عالی کشور بر عهده این وزارتخانه می باشد.علاوه بر دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی مذکور طی سال۱۳۷۱ دانشگاهی تحت عنوان، دانشگاه جامع علمی – کاربردی به منظور تقویت آموزشهای فنی و حرفه أی و تربیت نیروی انسانی ماهر موردنیاز بخشهای صنایع، معادن، کشاورزی و خدمات تأسیس گردید. این آموزشها که عمدتا بر دوره های کاردانی و کارشناسی مشتمل می گردد، با همکاری دستگاههای اجرایی ، سازمان ها و وزارتخانه های به کارگیرنده دانشجویان مربوطه اجرا میگردد.
مراکز غیردولتی
به منظور افزایش مشارکت عمومی در ارائه خدمات آموزش عالی و کاهش بار مالی دولت در این زمینه و به دلیل افزایش روز افزون تقاضای اجتماعی جهت ورود به مراکز آموزش عالی در ایران ،دانشگاهها و مؤسساتی در بخش غیردولتی ایجاد گردیده که از آن جمله می توان به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی به شرح ذیل اشاره نمود:
دانشگاه آزاد اسلامی
نخستین دانشگاه غیردولتی کشور پس ازانقلاب اسلامی طی سال۱۳۶۱تحت عنوان دانشگاه آزاد اسلامی تشکیل یافت. دانشگاه آزاد اسلامی درطول سالهای آغازین فعالیت خود با استفاده از فضاهای آموزشی، ساختمانها، تجهیزات و کارگاههایی که از سوی مسؤولین مناطق و افراد خیر دراختیار آنها قرار می گرفت،گسترش یافت.گفتنی است که دانشگاه مذکور، درحال حاضردربیش از۱۱۰ شهر کشور فعالیت دارد.

مؤسسات آموزش عالی غیردولتی (غیرانتفاعی)
تجربه راه اندازی دانشگاه آزاد اسلامی، تقاضای روزافزون جوانان جهت ورود به مراکز آموزش عالی و علاقه مندی بخش غیردولتی به مشارکت در آموزش عالی کشور موجب گردید که در سال ۱۳۶۴ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب آیین نامه تأسیس دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی مبادرت نماید. آیین نامه مذکور که به منظور بسیج کلیه امکانات کشور در امرگسترش آموزش عالی مورد تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت در جهت پیگیری اهداف ذیل به تصویب رسید:

– ارتقاء سطح دانش و فرهنگ جامعه
– تأمین نیروی انسانی متخصص مورد نیاز کشور
– گسترش آموزش عالی درکشور در جهت پاسخگویی به نیازمندیهای جامعه
– بهره گیری از کلیه مدرسین و اساتید کشور درحوزه آموزش عالی
– ایجاد زمینه های مناسب جهت فعالیت همه جانبه مردم جهت گسترش و اعتلای دانش و پژوهش در کشور
لازم به ذکر است که درحال حاضر۳۲ مؤسسه آموزش عالی غیردولتی (غیرانتفاعی) با برخورداری از تعداد ۱۶۰۹۱ دانشجو درکشور فعالیت دارند.
آموزش از راه دور
دانشگاه پیام نور با برخورداری از ساختار ویژه و متفاوت با نظام آموزشی سایر دانشگاههای کشور و به منظور ارتقاء سطح علمی و فرهنگی جامعه، گسترش آموزش عالی دراقصی نقاط کشور و راهیابی تعداد بیشتری از داوطلبان مستعد به مراکز آموزش عالی، فراهم آوردن امکان ادامه تحصیل برای داوطلبین شاغل یا خانه دار، تأمین بخشی از نیروهای تخصصی جامعه و استفاده مؤثر از نیروها و امکانات علمی کشور در سال ۱۳۶۶ تأسیس یافت. گفتنی است که برنامه های دانشگاه مذکور جهت برقراری هماهنگی میان آموزش و تحولات سریع اجتماعی طراحی می گردد . طی سالهای اخیردانشگاه مذکور به ارائه فرصتهای مناسب تحصیلی به شیفتگان و علاقه مندان تحصیلات عالی ارائه مبادرت نموده و تا حدودی پاسخگوی تقاضای آنان جهت ورود به دانشگاه بوده است. شیوه آموزشی این دانشگاه به صورت ” آموزش از راه دور ” بوده و برنامه های آموزشی به صورتی خاص برای این دانشگاه تنظیم و تدوین می گردد.

دراین شیوه آموزشی از ابزار آموزشی نظیر متون درسی خود آموز ، نوارهای ویدیویی،کتابهای آموزشی و آزمایشگاهی، روشهای آموزشی مکاتبه ای و تشکیل کلاسهای رفع اشکال حضوری بهره گیری می شود.
از سال تحصیلی ۷۸-۱۳۷۷ ، دانشگاه پیام نوربه گزینش دانشجو از طریق برگزاری آزمون سراسری در۱۸رشته تحصیلی درمقاطع آموزشی کارشناسی وکاردانی مبادرت نموده است. گفتنی است که این دانشگاه از ۱۴۷ مرکز درسطح کشور برخوردار می باشد. تعداد دانشجویان این دانشگاه طی سال تحصیلی ۷۸-۷۷ بر۱۴۶۹۹۰ نفر بالغ گردیده که ۷۶۴۳۷ نفر ( ۵۲ درصد) آن به دانشجویان زن و تعداد ۷۰۵۵۳ نفر ( ۴۸ درصد) به دانشجویان مرد تعلق دارد.
تعداد کل پذیرفته شدگان دانشگاه مذکورطی سال تحصیلی ۷۸-۷۷ در۳ گروه علوم انسانی، علوم پایه و فنی و مهندسی بر ۳۳۴۱۸ نفـر بالغ گردید که از این تعداد ۱۹۴۴۴ نفر به دانشجویان زن تعلق دارد.
دانش آموختگان این دانشگاه طی سال تحصیلی ۷۷- ۱۳۷۶ بر ۱۱۷۰۰ نفر بالغ گردید که ۵۱۷۱ نفر از آن به دانشجویان زن تعلق دارد.ازجمله مهمترین رشته های آموزشی دانشگاه پیام نور می توان به آمار، ریاضی، شیمی، فیزیک، کامپیوتر، مدیریت بازرگانی، حسابداری، زبان، کتابداری، شیمی، زیست شناسی، زمین شناسی، ادبیات فارسی، روانشناسی، علوم اجتماعی، علوم تربیتی، جغرافیا و الهیات اشاره نمود.

گزینش دانشجو
گزینش دانشجو در مراکز دولتی
به دلیل انبوه متقاضیان ورود به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی دولتی و به منظور برقراری عدالت اجتماعی و گزینش شایسته ترین افراد و نیز تخصیص امکانات آموزش عالی به افراد مستعد، گزینش دانشجو در مقاطع آموزشی کارشناسی و کارشناسی ارشد به صورت متمرکز صورت می گیرد.
این درحالیست که درمقطع آموزشی دکتری به دلیل لزوم ایجاد تناسب میان علایق دانشجویان درگرایشات تحصیلی و امکانات دانشگاه و محدودیت تعداد داوطلبین و نیـز اهمیت گزینش دانشجو از سوی دانشگاههای مجری، گزینش دانشجو به صورت غیرمتمرکز صورت می گیرد. درروش متمرکز، داوطلبین براساس نمرات و ظرفیتهای اختصاصی رشته های آموزشی مورد پذیرش واقع می گردند.
در روش نیمه متمرکز ، ملاک پذیرش علاوه بر نمرات دانشجویان و ظرفیتهای اختصاصی به رشته

های تحصیلی، احراز شرایط دیگر نظیر سلامت جسمانی، تواناییها و صلاحیتهای ویژه ای است که از طریق معاینه، مصاحبه، آزمون عملی CFQO مورد بررسی و سنجش قرار می گیرد. براساس ضوابط آزمون سراسری دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، داوطلبین ملزم به استفاده از سهمیه های منطقه ای ( سهمیه مناطق ۳ گانه، سهمیه جانباران، سهمیه شاهد، رزمندگان، آزادگان ) می باشند. گفتنی است که استفاده کنندگان سهمیه ها مطابق ضوابط و مقررات متعهد خدمت خواهند بود. مدت تعهد، شرایط و ضوابط هر سهمیه از سوی سازمان سنجش یا وزارتخانه مربوطه از طریق دفترچه های راهنمای انتخاب رشته های تحصیلی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی به استحضار داوطلبین می رسد.جهت ورود به مقطع آموزش کارشناسی ارشد ، دانشجویان سال آخر مقطع آموزش کارشناسی و دارندگان مدرک کارشناسی از مجوز حضوردرآزمون کارشناسی ارشد باتوجه به تناسب رشته خود برخوردار می گردند.گفتنی است که آزمون دوره دکتری تخصصی نیز به صورت غیرمتمرکز، توسط دانشگاههایی که به اخذ مجوز دوره دکتری از شورای گسترش آموزش عالی نائل آمده اند، برگزار می گردد.

درآزمون مقطع آموزشی مذکور، دانشجویان سال آخرمقطع کارشناسی ارشد و دارندگان مدرک دکتری حرفه ای و کارشناسی ارشد با توجه به تناسب رشته تحصیلی قبلی خود از مجوزحضور در رشته مورد نظرخود در این آزمون برخوردار می گردند.گفتنی است که این آزمون مشتمل بر آزمونهای کتبی، شفاهی و مصاحبه علمی می باشد.
گزینش دانشجو در مراکز غیردولتی

نظام آموزشی در دانشگاه آزاد اسلامی به دو صورت پاره وقت و تمام وقت اجرا می گردد. نظام آموزشی تمام وقت همانند نظام آموزشی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی دولتی به مورد اجرا گذارده می شود. نظام آموزش پاره وقت نیز درجهت پاسخگویی به نیاز آن دسته از متقاضیانی که به دلایل گوناگون از تحصیل در دوره های آموزشی تمام وقت دانشگاه ها محروم می باشند، درقالب مقاطع آموزشی کاردانی و کارشناسی اجرا می گردد. طول مدت تحصیل در نظام آموزش پاره وقت، بیش از نظام آموزش تمام وقت است. به دانش آموختگان این دوره نیز همانند نظام

آموزشی تمام وقت، مدرک تحصیلی مربوطه اعطا می گردد. لازم به ذکر است که دانشگاه آزاد اسلامی به برگزاری آزمون ورودی خود در قالب۳ آزمون جداگانه (آزمون رشته های پزشکی، آزمون رشته های غیرپزشکی و آزمون رشته های نظام پاره وقت ) مبادرت می نماید.

دوره های آموزشی
منظور از دوره تحصیلی در نظام آموزش عالی مجموعه دروسی است که در چارچوب نظام خاصی برای هررشته تحصیلی ارائه گردیده و به اعطای مدارک دانشگاهی منتهی می گردد. از جمله اصلی ترین دوره های تحصیلی درآموزش عالی کشور ایران می توان به دوره های آموزشی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری حرفه ای و تخصصی اشاره نمود.
دوره کاردانی: تعداد واحدهای دوره کاردانی بر ۶۸ تا ۷۲ واحد درسی بالغ گردیده، تحصیل در این دوره معمولا” ۲ سال به طول انجامیده و به دانش آموختگان این دوره مدرک کاردانی اعطا می گردد.
دوره کارشناسی: تعداد واحدهای دوره کارشناسی بر۱۳۰ تا ۱۴۵ واحد درسی بالغ گردیده ، تحصیل در این دوره معمولا” ۴ سال

به طول انجامیده و به دانش آموختگان این دوره مدرک کارشناسی اعطاء می گردد.
دوره کارشناسی ارشد: تعداد واحدهای کارشناسی ناپیوسته بر ۲۸ تا ۳۲ واحد و کارشناسی ارشد پیوسته بر ۱۷۲ تا ۱۸۲ واحد درسی بالغ می گردد. تحصیل در دوره کارشناسی ارشد پیوسته۶ سال و دردوره کارشناسی ارشد ناپیوسته ۲سال به طول انجامیده و به دانش آموختگان آن مـدرک کارشناسی ارشد اعطا می گردد.
دوره دکتری : تعداد واحدهای دوره دکتری نیز بر ۴۲ تا ۵۰ واحد درسی مشتمل بر واحدهای آموزشی و پژوهشی بالغ می گردد.آموزش دوره دکتری ۵/۴ سال به طول انجامیده و به دانش آموختگان آن مدرک دکتری (PH.D) اعطاء می گردد.از جمله مهمترین شرایط ورود به دوره های کاردانی، کارشناسی ( پیوسته و ناپیوسته )، کارشناسی ارشد پیوسته و دوره های دکتری عمومی ( پزشکی، داروسازی، داندانپزشکی و دامپزشکی ) می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- برخورداری از گواهینامه پایان دوره متوسطه (از داخل یاخارج ازکشور) موردتأیید وزارت آموزش و

پرورش و یا برخورداری از گواهینامه دوره کاردانی جهت ورود به دوره کارشناسی ناپیوسته که برحسب مورد به تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده باشد.
۲-قبولی در آزمون ورودی
۳- سپارش تعهد خدمتی براساس ضوابط و قانون آموزش رایگان یا پرداخت شهریه مطابق تعرفه و مقررات مراجع ذی ربط
برنامه ریزی آموزشی
مسؤولیت برنامه ریزی در نظام آموزش عالی کشور ایران برعهده شورای عالی برنامه ریزی است . گفتنی است که شورای مذکور درامر برنامه ریزی، تدوین و تصویب آیین نامه ها و مقررات آموزشی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی انجام وظیفه می نماید. شورای مذکور از ۹ گروه برنامه ریزی، ۶۸ کمیته تخصصی، ۳ کمیسیون دائمی و بالغ بر۴۷۰ عضو دائمی برخوردار می باشد.لازم به ذکر است که گروهها و کمیته های تخصصی عموما” از اعضای هیأت علمی دانشگاهها و صاحبنظران مسائل آموزش عالی و برنامه ریزی متشکل می گردد. نظام آموزشی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی کشور بر نظام واحدی استوار است که حجم دروس آموزشی با تعداد واحدهای آن درس سنجیده شده و قبولی یا مردودی دانشجویان دریک واحد درسی به همان واحد محــــدود

می گردد.دارندگان مدرک دیپلم متوسطه پس ازگذراندن دوره پیش دانشگاهی و توفیق در آن از مجوز ورود به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی برخوردار می گردند دروس رشته های تحصیلی در دوره کارشناسی از لحاظ محتوا بر ۴ دسته دروس عمومی، پایه، اصلی و تخصصی تقسیم می گردد .گفتنی است که دروس عمومی به منظور توسعه اطلاعات و معلومات عمومی، دروس پایه به منظور تقویت بنیه علمی و ایجاد پیش زمینه مناسب برای دروس اصلی و تخصصی، دروس اصلی ب

ه عنوان اساس و مبنای دروس تخصصی و دروس تخصصی در جهت ارتقاءکارایی علمی و عملی دانشجویان ارائه می گردد. دروس دانشگاهی عمدتا” به صورت الزامی و تعدادی به صورت اختیاری ارائه می گردد که شامل دروس مستقل و پیوسته است. دروس مستقل، دروسی می باشند که انتخاب آنها منوط به گذراندن درس یا دروس قبلی یا پیش نیاز است.از لحاظ نحوه آموزش، دروس دانشگاهی به دروس نظری و عملی تقسیم می گردد. دروس نظری حاوی مجموعه ای از

دانشهاست که به صورت خطابه، کنفرانس، سمینار و بحث و گفتگو به دانشجویان ارائه شده و دروس عملی نیز مجموعه مهارتهایی است که انتقال آن به دانشجویان طی عملیات کارگاهی، بیمارستانی، آزمایشگاهی و صحرایی صورت می گیرد. در سال ۱۳۷۹ به منظور توسعه مشارکت دانشگاهها در مدیریت آموزش عالی، تمرکززدایی و ارتقاؤ کیفیت آموزش عالی، اختیارات مربوط به برنامه ریزی آموزشی به دانشگاههای کشور واگذار گردید تا از این طریق، انطباق پذیری هرچه بیشتر برنامه ریزی درسی با نیازهای جامعه و روز آمدشدن برنامه ها باتوجه به تحولات دانش بشری در دانشگاهها حاصل گردد.

هیأت علمی مراکز آموزش عالی
آندسته از افرادی که ازمدرک دکتری تخصصی (PH.D ) برخوردار باشند، صرف نظر از جنسیت و مذهب (مسلمان، مسیحی، کلیمی و زرتشتی) از مجوز استخدام در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی برخوردار می گردند. اعضای هیأت علمی آموزشی، مسؤولیت ارائه آموزشهای نظری، عملی، پژوهشی و راهنمایی دانشجویان را بر عهده دارند. از جمله مهمترین وظایف اعضای هیأت

علمی دانشگاه ها می توان به تدریس، پاسخگویی به سؤالات درسی، رسیدگی به پایان نامه های تحصیلی، مشاوره و راهنمایی تحصیلی دانشجویان، حضور درجلسات رسمی دانشگاه ها، اجرای طرحهای تحقیقاتی و انجام وظایف اجرایی اشاره نمود.مبادرت به ۲۴ تا ۳۶ ساعت فعالیتهای تحقیقاتی و حداکثر ۴ ساعت فعالیت آموزشی برای اعضای هیأت علمی که به فعالیت درمؤسسات پژوهشی مبادرت می نمایند، الزامی است.
از جمله مهترین وظایف اعضای هیأت علمی- پژوهشی دانشگاه ها می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
الف – اجرای پروژه های تحقیقاتی مصوب شورای پژوهش
ب – تدریس دردانشگاهها و مؤسسات وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی
ج – ارائه خدمات علمی – آزمایشگاهی به مؤسسات آموزشی
د- ارائه خدمات کارشناسی و مشاوره علمی
هـ- حضور درسمینارها، کنفرانسها و مجامع علمی – تخصصی
و – حضور در شوراهای مؤسسات آموزشی
به منظور جذب اعضای هیأت علمی دانشگاهها درمراکز آموزش عالی و ارتقاء سطح علمی آنها قوانین و آیین نامه هایی به تصویب رسیده است که از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- دانش آموختگان مقاطع آموزشی کارشناسی ارشد و دکتری که به عضویت هیأت علمی دانشگاههای وابسته به وزارت فرهنگ وآموزش عالی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در آیند، از امکان گذراندن خدمت نظام وظیفه در یکی از دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی برخوردار می گردند. همچنین به موجب قانون، مشمولین عضو هیأت علمی که به گذراندن دوره نظام وظیفه درمراکز آموزش عالی مبادرت می نمایند، درصورت قبولی در آزمون ورودی دوره های تحصیلی بالاتر داخل یا خارج کشور از حق مرخصی تحصیلی و ترخیص از خدمت برخوردار می گردند.
۲-درصورت تصویب برنامه پیشنهادی اعضای هیأت علمی توسط دانشگاه ها، فرصتهای مطالعاتی در داخل یا خارج از کشور برای آنان فراهم می گردد.
۳- کلیه اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی با پیشنهاد دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و تأیید وزارت ازحداکثر۳ بارحضورسالیانه درمجامع علمی و بین المللی، آشنایی با تازه های آموزشی و پژوهشی و انتقال دستاوردهای نوین علمی و جهانی به مراکز آموزش عالی بهره مند می گردند.علاوه بر قوانین مذک

ور، مقررات دیگری نیز درجهت حمایت از اعضای هیأت علمی و ارتقاء سطح آموزش عالی توسط مراجع ذی ربط به تصویب رسیده است که از آن جمله میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- انتخاب اساتید نمونه با توجه به عمل نمود آموزشی، پژوهشی و اجرایی اساتید در دانشگاه ها
۲- ادامه تحصیل مدرسین دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی در مقطع آموزشی دکتری
۳- آیین نامه جذب نیروهای متخصص و کارآمد
اقدامات
از جمله مهمترین اقدامات آموزشی کشور ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه آموزش عالی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱ – فراهم نمودن زمینه هایی جهت پرورش استعدادهای خلاق دردانشگاهها از طریق تدوین و اجرای آیین نامه تسهیلات آموزشی ویژه دانشجویان ممتاز، دستورالعمل چگونگی تحصیلات همزمان در دو رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی و آیین نامه دوره دکتری پیوسته در رشته های تحصیلی ویژه استعدادهای درخشان

۲- تبدیل بورسیه تحصیلی اعزام به خارج به تحصیل در دانشگاههای داخل
۳ – اعطای بورسیه تحصیلی در مقطع دکتری دانشگاههای داخل و خارج به اعضای هیأت علمی دانشگاههای سراسر کشور
۴- اعزام دانشجویان بورسیه به خارج از کشور
تعداد دانشجویان بورسیه شاغل به تحصیل در خارج از کشور طی سال ۱۳۷۷، بر۱۰۵۳ نفر بالغ گردید که از این تعداد ۱۸۲ نفر به گروه علوم انسانی، ۲۲۹ نفر به گروه علوم پایه، ۴۴۹ نفر به گروه فنی – مهندسی، ۱۶۰ نفر به گروه کشاورزی و دامپزشکی و ۳۲ نفر به گروه هنر اختصاص داشته اند. گفتنی است که بیشترین تعداد دانشجویان بورسیه ایرانی به ترتیب به کشورهای انگلستان، کانادا، استرالیا، هند و فرانسه اعزام شده اند.
۵- پذیرش دانشجویان خارجی در دانشگاه های کشور
طی سال تحصیلی ۷۸-۱۳۷۷ بالغ بر ۸۸۵ دانشجو از سایرکشورها به تحصیل دردانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی بخش دولتی ایران مبادرت نموده اندکه از این تعداد ۶۸ نفر تبعه کشور آذربایجان، ۲۱۰ نفر تبعه کشور افغانستان، ۵۳ نفر تبعه کشور پاکستان، ۱۶۴ نفر تبعه کشور تاجیکستان، ۹۲ نفر تبعه کشور عراق، ۱۹ نفر تبعه کشور ترکیه و ۲۷۹ نفر تبعه کشورهای دیگر بوده اند.
۶- توسعه دوره های تحصیلات تکمیلی بویژه در مقطع آموزشی دکتری تخصصی
طی سال تحصیلی ۷۸-۷۷ در دو بخش دولتی و غیردولتی بالغ بر۴۸۶۸۱ دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد و تعداد ۹۹۹۸ دانشجوی مقطع دکتری به تحصیل در این دوره ها مبادرت نموده اند.

۷- اصلاح هرم هیأت علمی با تأکید برجذب هیأت علمی برخوردار از مدرک علمی دکتری دردانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و اعمال تسهیلات لازم جهت ادامه تحصیل مدرسین دانشگاهها از طریق اصلاح دستورالعمل پذیرش دانشجویان دکتری
۸- واگذاری بررسی صلاحیت عمومی داوطلبان عضویت در هیأت علمی دانشگاهها به هیأت ممیزه دانشگاهها و هیأت ممیزه های منطقه ای
۹- تلاش در جهت افزایش چشمگیر سهم زنان درآموزش عالی به نحویکه طی سال ۱۳۷۷، ۵۲ درصد از پذیرفته شدگان کنکور سراسری به داوطلبین زن در این آزمون اختصاص یافت.
۱۰- ضابطه مند نمودن گسترش رشته ها و دوره های تحصیلی مراکز علمی دولتی و غیردولتی توسط شورای گسترش آموزش عالی از طریق اعمال سیاست پراکندگی و بومی نمودن آموزش عالی ( ضابطه مند نمودن تعیین ظرفیت پذیرش دانشجو در آزمونهای سراسری به تناسب امکانات و نیازهای آموزشی)
۱۱- افزایش تعداد برنامه های مصوب گروههای ۹ گانه شورای عالی برنامه ریزی
تا سال ۱۳۷۷ بالغ بر ۱۰۳۸ برنامه درسی به تصویب شورای عالی برنامه ریزی رسیده است که از این تعداد، ۱۶۱ برنامه به گروه علوم پزشکی، ۹ برنامه به گروه دامپزشکی، ۲۰۳ برنامه به گروه علمی- کاربردی، ۲۶۶ برنامه به گروه علوم انسانی، ۶۰ برنامه به گروه علوم پایه، ۲۱۹ برنامه به گروه فنی و مهندسی، ۸۵ برنامه به گروه کشاورزی، ۴۱ برنامه به گروه هنر و ۶ برنامه به گروه هماهنگی تربیت معلم تعلق داشته است. همچنین از این تعداد برنامه ۱۴۲ برنامه در دوره دکتری، ۳۳۴ برنامه در دوره کارشناسی ارشد،۲۹۰ برنامه در دوره کارشناسی و ۲۷۲ برنامه در دوره کاردانی به اجرا درآمده است.

۱۲- اجرای طرح جامع نظارت از طریق تشکیل دفاتر نظارت و ارزیابی مستقر دردانشگاهها و ابلاغ اساسنامه شورای نظارت دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی
۱۳- گسترش آموزشهای علمی – کاربردی با هماهنگی وزارتخانه های آموزش و پرورش، پست،تلگراف و تلفن، جهاد، راه و ترابری، صنایع، فرهنگ و ارشاد اسلامی
گفتنی است که درحال حاضر ۳۹ مؤسسه آموزش عالی علمی- کاربردی تحت پوشش ۱۷ وزارتخانه و ارگان دولتی، به ارائه آموزشهای علمی- کاربردی در دوره های تحصیلی کاردانی و کارشناسی مبادرت می نمایند.
۱۴-توسعه دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی در مناطق محروم و مستعد به منظور محرومیت زدایی آموزشی و فرهنگی

پژوهش و فناوری
سیاستها
از جمله مهمترین سیاستهای کشور ایران در حوزه پژوهش و فناوری مراکز آموزش عالی پس از پیروزی انقلاب اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- افزایش سهم تحقیقات از تولید ناخالص ملی و بهبود شاخصهای کمی تحقیقاتی کشور؛
۲- سوگیری تحقیقات درجهت رفع نیازهای اجتماعی و اجرایی و کاربردی ترنمودن طرحهای پژوهشی دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی و تبدیل آنها به فنآوری ملی
۳- ایجاد مراکز و قطبهای تحقیقاتی پیشرفته در سطح ملی، منطقه ای و جهانی متناسب با اولویتهای توسعه همه جانبه کشور
۴- تقویت و تجهیز زیرساختهای علمی سخت افزاری و نرم افزاری و وضعیت فناوری ملی
۵-فراهم سازی امکان دسترسی پژوهشگران به تجهیزات تحقیقاتی و تشویق محققین، مبتکرین و مخترعین به اجرای هرچه بیشتر طرحهای نیمه صنعتی
۶- احداث و تقویت مراکز پژوهشی مشترک میان دانشگاهها و دستگاههای اجرایی و ارتقاء انگیزه و سطح فعالیت مشترک در سطح ملی
اقدامات
از جمله مهمترین اقدامات کشور ایران درحوزه پژوهش و فناوری مراکز آموزش عالی پس از پیروزی انقلاب اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- تأسیس انجمنهای علمی در زمینه های علوم انسانی، فنی و مهندسی و علوم کشاورزی
گفتنی است که درحال حاضر تعداد انجمنهای علمی کشور از ۶۲ انجمن طی سال ۱۳۷۶ به ۸۰ طی سال ۱۳۷۸ بالغ گردیده است.
۲- تشکیل ستاد ملی سال جهانی ریاضیات در سال ۱۳۷۷
۳- حمایت از برگزاری سمینارهای علمی دانشگاهها و برگزاری نمایشگاه کتب تخصصی

۵- تقویت مراکز اطلاعاتی و مرکز مدارک علمی ایران
۶- به روز نمودن ا طلاعات تجهیزاتی دانشگاهها و مراکز پژوهشی،
طی سال ۱۳۷۸ بالغ بر۴۲۰۰ عنوان مجله توسط دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت مدرس و کتابخانه منطقه ای شیراز خریداری و روگرفت آن به سایر دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی ارسال گردید.
۷- برگزاری جشنواره خوارزمی و تشویق مخترعین و مبتکرین جوان به منظور شکوفایی علم و تحقیق و پژوهش از سوی سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران
۸- برقراری ارتباط میان صنعت و دانشگاه و توسعه تکنولوژی درکشور و حمایت از مراکز پژوهشی غیردولتی از سوی سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران
منزلت و رسالت فرهنگی و اجتماعی
سیاستها
از جمله مهمترین سیاستهای کشورایران درجهت ارتقاء منزلت و رسالت فرهنگی و اجتماعی مراکز آموزش عالیپس از پیروزی انقلاب اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- رشد و گسترش فرهنگ گفتگو، نقد و مباحثه علمی و اجتماعی و ایجاد فضای سالم و مطمئن جهت ارتقای فرهنگ، اندیشه، دانش و بینش در دانشگاهها و جامعه
۲- فراهم آوردن زمینه مشارکت کارشناسانه دانشگاهیان در فرایند تصمیم سازی، تصمیم گیری، نقد و اصلاح امور جامعه و برنامه ریزی و مدیریت توسعه کشور
۳- سیاست حمایت از تشکلهای علمی، آموزشی، پژوهشی، فنی، سیاسی و فرهنگی دانشجویان و دانشگاهیان در چهارچوب قوانین و مقررات

۴- فراهم نمودن عرصه های فعالیت فکری و علمی دانشجویان در دوران تحصیل جهت کسب تجربیات و آشنایی با افکار، ایده ها و خواستهای آنان از طریق حمایت و زمینه سازی از انتشار نشریات دانشجویی
اقدامات
از جمله مهمترین اقدامات کشورایران درجهت ارتقاء منزلت و رسالت فرهنگی و اجتماعی مراکز دانشگاهیپس از پیروزی انقلاب اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- حمایت از تشکلهای علمی، آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و ; در میان دانشجویان و دانشگاهیان، از طریق تشکیل کانونهای فرهنگی و هنری و برگزاری همایشهای فرهنگی وحمایت مادی، فکری و معنوی از کلیه کانونها
۲- مشارکت دادن دانشجویان در تصمیم گیریها و برنامه ریزیهای مربوط به مجامع کانونهای فرهنگی، هنری از طریق تشکیل کمیته های برنامه ریزی
۳- حمایت و تقویت برنامه های فرهنگی، هنری و ورزشی دانشگاهها نظیر برگزاری جشنواره ها، مسابقات فرهنگی، هنری، گردهمایی ها، همایشهای فرهنگی، سمینارها و کنگره های علمی و فرهنگی
۴- حمایت از انتشار نشریات دانشجویی دردانشگاههای کشور در زمینه های علمی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، خبری، هنری و ;
لازم به ذکر است که تعداد نشریات دانشجویی تا قبل از سال۷۶ بر ۵۰ بالغ می گردید که طی سال ۷۸ بر ۳۰۰ نشریه بالغ گردید.

۵ – حفظ و ارتقاء روحیه اسلامی و انقلابی دانشگاهیان و دانشجویان از طریق تشکیل ستاد اسلامی شدن مراکز آموزشی با ریاست وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، تشکیل کمیته های علمی – اعتقادی، فرهنگی، مدیریت و اجرای طرحهای تحقیقاتی درخصوص اسلامی شدن دانشگاهها و برگزاری سمینار “دانشگاه، جامعه و فرهنگ اسلامی” در سال ۱۳۷۸
۶- افتتاح وتقویت صندوقهای رفاه و تأمین تسهیلات اعتباری استفاده از وام برای دانشجویان دوره های آموزشی شبانه

روابط علمی، منطقه ای و بین المللی
سیاستها
از جمله مهمترین سیاستهای کشورایران درجهت ارتقاء روابط علمی، منطقه ای و بین المللی در حوزه آموزش عالی پس از پیروزی انقلاب اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- تقویت و توسعه مبادلات علمی، آموزشی و تحقیقاتی میان دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی داخلی و نهادها و مراکز معتبر علمی و بین المللی
۲- تبادل استاد، دانشجو و محقق با مراکز دانشگاهی و پژوهشی معتبر جهان
۳- سیاست ارتقاء سطح مشارکت علمی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در نهادها و مجامع علمی بین المللی

۴- اهتمام به توسعه زبان فارسی و فرهنگ اسلامی و ایرانی درمنطقه خاورمیانه و آسیا و تقویت کرسیهای آموزش زبان فارسی در مراکز معتبر علمی جهان
اقدامات
از جمله مهمترین اقدامات کشورایران درجهت ارتقاء روابط علمی، منطقه ای و بین المللی در حوزه آموزش عالی پس از پیروزی انقلاب اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود: ۱- گسترش همکاریهای آموزشی، پژوهشی و فناوری در چهارچوب کمیسیون های مشترک جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها (بیش از ۱۹ مورد طی سالهای ۷۷ و ۷۸) ۲- حضور هیأت عالی رتبه وزارت

علوم، تحقیقات و فناوری در بیست و نهمین اجلاس کنفرانس عمومی فرهنگستان علوم جهان (TWAS)، پنجمین اجلاس عمومی شبکه سازمانهای علمی جهان سوم (TWNSO) و حضور هیأت عالی رتبه وزارت متبوع درکنفرانس جهانی در قرن ۲۱ دربوداپست مجارستان ۳- انعقاد یادداشت

تفاهم علمی و آموزشی میان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با کشورهای ایتالیا، هلند، یونان، پاکستان، مغرب و ; (طی سالهای ۷۷ و ۷۸) ۴- انعقاد یادداشت تفاهم همکاری میان دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای ایرلند، ژاپن، کره جنوبی، چین و ; (طی سالهای ۷۷ و ۷۸) ۵- انعقاد قرارداد همکاری با جمهوری فدراتیو روسیه و آفریقای جنوبی طی سال ۱۳۷۹ انجام رایزنی هایی در جهت به عضویت درآمدن وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی جمهوری اسلامی ایران در مجامع علمی و بین المللی جهان ۶- اعزام و پشتیبانی مدرسین زبان و ادبیات فارسی به دانشگاههای کشورهای چین، بنگلادش، ژاپن، اردن، سوریه، اسپانیا، لهستان و یمن ۷- پذیرش دانشجویان غیرایرانی رشته زبان و ادبیات فارسی و ایران شناسی جهت گذراندن دوره های کوتاه مدت آموزش زبان فارسی درکشور

مدیریت اجرایی، امور معیشتی و رفاهی
سیاستها
از جمله سیاستهای کشورایران درجهت ارتقاء مدیریت اجرایی، امور معیشتی و رفاهی درحوزه آموزش عالی پس از پیروزی انقلاب اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود: ۱- افزایش سهم آموزش عالی از تولید ناخالص ملی و بودجه عمومی دولت ۲- بهبود وضعیت معیشتی و رفاهی اعضای هیأت علمی از طریق افزایش حقوق و مزایا متناسب با شأن و منزلت آنان، حل مشکلات

مسکن و تأمین بهداشت و درمان و فراهم آوردن تسهیلات ویژه معیشتی جهت استفاده بهینه از فرصتها و تواناییهای آموزشی و پژوهشی ۳- تقویت نهاد مدیریتی دانشگاهها و مراکز پژوهشی کشور از طریق گزینش شخصیتهای مؤمن و انقلابی علمی، فرهنگی- اجتماعی و زمینه سازی جهت رشد و شکوفایی اندیشه افراد متعهد و جوان در سطوح مدیریت خرد و کلان
اقدامات
از جمله اقدامات کشورایران درجهت ارتقاء مدیریت اجرایی، امور معیشتی و رفاهی درحوزه آموزش عالی پس از پیروزی انقلاب اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:۱- اجرای آیین نامه مدیریت دانشگاهها با تکیه بر افزایش مشارکت اعضای هیأت علمی در تصمیم سازی و تصمیم گیری۲ – تدوین و اجرای آیین نامه بهره وری و تشکیل کمیته های بهره وری در دانشگاهها ۳- برنامه ریزی جهت آموزش مدیران و بهبود مدیریت و بهره وری در حوزه آموزش۴- افزایش اختیارات رؤسای دانشگاههات هیأتهای امنای دانشگاهها در زمینه هزینه نمودن اعتبارات ۶- افزایش حقوق اعضای هیأت علمی و پرداخت فوق العاده جذب و کارانه به کادر دانشگاهها۷- تدوین طرح کارایی اعضای هیأت علمی۸- تحت پوشش بیمه تکمیلی قراردادن کلیه کادر دانشگاهها و مراکز پژوهشی
ارزیابی‌ داخلی مراکز آموزش عالی

با توجه‌ به‌ اهداف و سیاست‌های‌ وزارت‌ علوم‌ ، تحقیقات‌ و فنّاوری‌ جهت‌ ارتقاء کیفیت‌ آموزش‌ عالی‌ و به‌منظور فراهم‌ آوردن‌ شرایط‌ مشارکت‌ هر چه‌ بیشتر اعضای‌ هیات‌ علمی‌ در بهبود کیفیت‌ آموزشی‌ ، پژوهشی‌ وعرضه‌ خدمات‌ تخصصی‌ جهت‌ توسعه‌ کشور ، ارزیابی‌ درونی‌گروههای‌ آموزشی‌ که از آن تحت عنوان (ا ر . د . گ‌) یاد می گردد ، با همکاری‌ سازمان‌ سنجش‌ آموزش‌ کشور صورت می گیرد. گفتنی است چنانچه‌ ا ر . د . گ‌ در گروههای‌ آموزشی کلیه دانشگاههای‌ کشور صورت گیرد، زمینه‌ مناسبی جهت‌ انجام‌ ارزیابی‌ برونی‌ و اعتبارسنجی‌ فراهم‌ می گردد.
تحولات برنامه ریزی آموزشی مراکز آموزش عالی

نظر به راهبردهای برنامه سوم توسعه جمهوری اسلامی و ضرورت پی‏جویی راههای تحقق سیاست تمرکز زدایی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری« آیین‏نامه واگذاری اختیارات برنامه‏ریزی درسی» در جهت ارتقاء آموزش عالی و نهادینه نمودن مشارکت دانشگاهها درسطح کلان مدیریت آموزش

عالی، طی سال ۱۳۷۹ به دانشگاه های سراسر کشور ابلاغ گردید.پس از ابلاغ آیین‏ نامه مذکور و طرح موضوع درشورای آموزشی دانشگاه ها، مسوولیت بررسی وتعیین راهکارهای اجرایی آیین‏نامه مذکور به دفتر برنامه‏ ریزی آموزشی، نظارت و ارزیابی تفویض گردید. بدین منظور بلافاصله دفتر برنامه ‏ریزی با پیگیری مستمر و بهره ‏گیری از نظرات تنی چند از اعضای هیات علمی دانشگاه ها در قالب تشکیل کمیسیونی ویژه، به تدارک و تدوین « آیین ‏نامه برنامه ‏ریزی جامع آموزشی دانشگاه ها» مبادرت نمود، به گونه‏ای کـه کلیه اختیارات واگذار شده به دانشگاه را پوشش دهد. آیین‏ نامه

مذکور پس از طی مراحل اولیه، نهایتاً در جلسه مورخ ۱۱/۴/۸۰ شورای دانشگاه به تصویب نهایی رسید.گفتنی است که آیین‏ نامه مذکور مشتمل بر تعیین وظایف ‏و اهدافی جهت تحقق بهینه اختیارات واگذار گردیده در خصوص برنامه‏ ریزی درسی‏ به ‏دانشگاههای کشور می بود. بر این اساس دفتر برنامه‏ ریزی به منظور نهادینه سازی برنامه‏ ریزی درسی، پیشنهاد تاسیس «کمیسیون برنامه ‏ریزی جامع آموزشی دانشگاه ها» با هدف تحقق اهداف ‏و وظایف مذکور در آیین ‏نامه را ارائه نمود.
کمیسیون جامع برنامه ‏ریزی آموزش عالی
به منظور برنامه‏ ریزی جهت توسعه علمی دانشگاه های سراسرکشور از نظر کمی و کیفی، تدوین طرح جامـع آموزشـی در چهـارچوب سیاستهای حوزه آمـوزش عـالی در برنامـه ســوم توسعه جمهوری اسلامی ایران، نوآوری و بهره ‏مندی بیشتر از پیشرفت دانش بشری و تببین آیین‏ نامه واگذاری اختیارات برنامه ‏ریزی درسی به دانشگاهها به استناد مواد قانونی ۱۰ و ۱۱ ، کمیسیون برنامه‏ ریزی جامع آموزشی دانشگاه تشکیل گردید.

اهداف کمیسیون
از جمله مهمترین اهداف کمیسیون برنامه ‏ریزی جامع آموزشی دانشگاه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:۱ـ نظام ‏مند سازی فرایند برنامه ‏ریزی درسی۲ـ تقویت، تعمیق ‏و‏ نهادینه‏ نمودن ‏برنامه‏ ریزی درسی۳ـ روزآمد نمودن برنامه‏ های آموزشی۴ـ ایجاد تناسب بیشتر میان محتوای دروس آموزشی و نیازمندیهای جامعه۵ـ طراحی برنامه آموزشی جامع ویژه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی
وظایف کمیسیون
از جمله مهمترین وظایف کمیسیون برنامه ‏ریزی جامع آموزشی دانشگاه می توان به موارد ذیل اشاره نمود: ۱ـ مسئله یابی، موضوع ‏شناسی و تعیین راهبردهای آموزشی کشور با توجه به برنامه سوم توسعه ۲ـ طراحی و‏تدوین‏ برنامه ‏۱۰ ساله ‏جامع آموزشی دانشگاه ۳ـ ارائه راهبردها و پیشنهادهای تخصصی در حوزه برنامه‏ریزی درسی ۴ـ پیشنهاد راهکارهای تخصصی به دفتر برنامه ‏ریزی آموزشی جهت نظارت علمی بر طراحی و اجرای بهینه برنامه های آموزشی ۵ ـ بررسی

پیشنهادات گروههای آموزشی درخصوص نحوه پذیرش دانشجو و مواد امتحانی ۶ ـ تدوین اصول و روش‏های ساماندهی رشته‏ ها، گرایش‏ها و سرفصل‏های آموزشی ۷ـ بررسی برنامه های آموزشی پیشنهادی دانشکده‏ ها و اصلاح و پیشنهاد آن به مراجع ذی‏ربط ۸ ـ بررسی وکارشناسی ضرورت‏ یا عدم ضرورت ارائه، حذف یا ادغام رشته ها و گرایشات تحصیلی متناسب با توان علمی گروههای آموزشی ۹ـ تدارک ‏دستورالعمل‏ اجرایی‏ آیین ‏نامه ‏واگذاری ‏اختیارات ‏برنامه ‏ریزی ‏درسی به دانشگاهها

نمودار تشکیلاتی کمیسیون برنامه‏ریزی جامع آموزشی دانشگاه
فعالیت های ‏کمیسیون
از جمله مهمترین فعالیت های کمیسیون برنامه ‏ریزی جامع آموزشی دانشگاه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
فعالیت های کلان برنامه ‏ریزی
۱ـ طراحی « طرح جامع آموزشی ۱۰ ساله دانشگاهی» ۲ـ بررسی و تصویب « طرح جامع آموزشی ۱۰ساله دانشگاهی» ۳ـ بررسی گزارشات مرحله‏ای « طرح جامع آموزشی ۱۰ساله دانشگاهی» ۴ـ بررسی خط‏ مشی آتی کمیسیون ۵ ـ بررسی فرمتهای۶ گانه برنامه‏ریزی آموزشی گروههای

آموزشی (اعم از تغییر دروس، تاسیس رشته ها، تدوین برنامه ها و سرفصلهای جدید، ادغام رشته ‏ها، حذف موقت و دائم رشته ها) ۶ ـ تعیین امکانات گروههای متقاضی راه‏ اندازی رشته های جدید توسط هیاتهای بازدیدکننده ۷ـ تصویب شیوه ‏نامه هیات های بازدیدکننده و گزارش بازدید ۸ ـ بررسی راهکارهای تسهیل کننده سایر وظایف کمیسیون (براساس بند ۳ ماده ۲ آیین‏نامه برنامه‏ریزی جامع آموزشی دانشگاه) ۹ـ بررسی راهکارهای مربوط به تعمیم فرهنگ برنامه ‎ریزی آموزشی ۱۰ـ تدوین طرح برگزاری کارگاه ارتقاء کیفی روند برنامه ‏ریزی درسی دانشگاه ها
فعالیتهای اجرایی
کمیسیون برنامه ‏ریزی جامع آموزشی طی سالهای ۸۱- ۱۳۸۰ به تشکیل۱۵ جلسه و بررسی و تصویب ۴۸ موضوع کـه عمدتاً در خصـوص برنامه ‏ریزی آموزشی گروههای مختلف من‏جمله تغییر دروس آموزشی و تاسیس رشته ها مبادرت نموده است.گفتنی است که از این تعداد تاکنون ۴۰ مصوبه به طور کامل مراحل اجرایی خود را طی نموده و ۸ مصوبه نیز در حال پیگیری است.
کمیسیون معین برنامه‏ ریزی
کمیسیون معین با هدف طراحی و بررسی اولیه و مقدماتی جهت کارشناسی کیفی و اصولی فعالیت کمیسیون جامع و پیگیریهای لازم در محـل دفتر برنامـه ‏ریـزی و بـا حضور مدیر دفتر، مدیر گروه تعلیم و تربیت، معاون و کارشناسان دفتر تشکیل می‏گردد.از اهم فعالیت های صورت گرفته کمیسیون مذکور می توان به تدارک و تدوین اولیه آیین ‏نامه برنامه‏ریزی جامع آموزشی دانشگاه، ارائه

پیشنهاداتی جهت تحقق اختیارات واگذاری برنامه ‏ریزی درسی به دانشگاهها جهت تسهیل و تسریع این فرایند، تدارک ‏آیین ‏نامه ‏داخلی‏ کمیسیون‏ برنامه‏ ریزی‏ جامع، بررسی پیشنهادات دانشکده‏ها با حضور نمایندگان گروه آموزشی مربوطه،رسیدگی به امور مربوط به دبیرخانه کمیسیون برنامه‏ریزی جامع، برگزاری نشست مشترک با روسای کمیته ‏های تخصصی، هماهنگی جلسات کارشناسی و هیاتهای بازدیدکننده و تدارک و تدوین فرم‏های۶ ‏گانه برنامه‏ ریزی آموزشی به شرح ذیل اشاره نمود:۱ـ فرم درخواست تغییر برنامه های آموزشی (ویژه تغییرات کمتر از ۶ واحد

درسی)۲ـ فرم درخواست تغییر یا تدوین برنامه ها و سرفصل رشته هایتحصیلی۳ـ فرم درخواست راه اندازی رشته یا گرایش تحصیلی جدید۴ـ فرم درخواست حذف یا جایگزینی رشته های تحصیلی۵ـ فرم درخواست حذف موقت رشته های تحصیلی۶ـ فرم درخواست ادغام گرایشات یا رشته‏‏های تحصیلی

آموزش غیر رسمی ایران
در جمهوری اسلامی ایران وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی و غیر دولتی درارائه آموزشهای غیر رسمی به شهروندان مشارکت دارند.با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران‌، اصلاحات جامع فرهنگی و آموزشی بر اساس اصول اسلامی صورت گرفت.به نحویکه چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی امام خمینی (رحمت الله علیه ) رهبر انقلاب‌، به صدورحکمی در خصوص تشکیل نهضت سواد آموزی باهدف اولیه ارائه آموزش به شهروندان بی سواد وکم سواد مبادرت نمود. گفتنی است که اجرای تعهدات کنفرانس جهانی ( E.F.A) ) جامتین تایلند طی دهه۱۹۹۰ به تسریع اجرای چنین

فعالیتهایی منجر گردید.کلیه مساجد کشور نه تنها به عنوان اماکنی جهت برگزاری مراسم مذهبی بلکه به عنوان اماکن تشکیل دهنده کلاس‌های آموزش مسائل مذهبی و فرهنگی به فعالیت پرداختند.علاوه بر این از مساجد ‌همچنین به‌عنوان اماکنی جهت تشکیل کلاس‌های نهضت سواد آموزی بهره برداری می گردد. علاوه براین شهرداریهای سراسر کشور اقدام ‌به‌استقرار، راه‌اندازی و اداره مراکز فرهنگی و کانونهای فرهنگی سراسر کشور مبادرت می نمایند.گفتنی است که مراکز مذکور به کتابخانه‌ها ، سالن‌‌های مطالعه ، سالن‌‌های اجتماع ،کلاس‌های آموزشی و دور‌ه‌های فرهنگی و هنری مجهز می باشند.علاوه بر این از سوی دیگر وزارت آموزش و پرورش ‌به‌ صدور پر

وانه جهت تشکیل موسسات زبان درجهت ارائه آموزش زبانهای خارجی به گرو‌ه‌های سنی مختلف مبادرت نمود. لازم به ذکر است که درحال حاضر تعداد زیادی از موسسات مذکور زبان تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش فعالیت می نمایند. آموزش غیررسمی در سطح بسیار وسیعی درکشور ایران ارائه می‌گردد. عمده ترین برنامه‌ها توسط سازمان نهضت سوادآموزی، وزارتخانه‌ها، سازمانهای دولتی و غیردولتی و همچنین از طریق برنامه‌های تلویزیونی به مورد اجرا گذارده می شود.
برنامه ریزی و مدیریت آموزشی
در جمهوری اسلامی ایران دولت نقش م

همی در آموزش غیر رسمی ایفا نموده و در این زمینه بودجه و تسهیلات قابل توجهی ‌به‌ آن اختصاص داده است. از آنجاییکه عمده سیاست‌های اصلی مدیران بلند پایه دولت جمهوری اسلامی ایران بر اهداف برنامه‌هایE.F.A استوار بوده و برکیفیت E.F.A تأکید داشت از این روی درسال۱۹۸۰ به‌دنبال حکم تاریخی بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران‌( امام خمینی ( ره ) و در جهت نیل به اهداف غائی دولت درحوزه آموزش غیر رسمی سازمان نهضت سواد آموزی (L.M.O) با مسئولیت بسیج عمومی در جهت ریشه کنی بی سوادی، دسترسی کلیه شهروندان ‌به‌ آم

وزش ابتدایی‌ و کاهش نرخ بیکاری بزرگسالان در سراسر کشور تشکیل شد
سازمان نهضت سوادآموزی (LMO)
طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دسترسی ‌به‌آموزش در مقاطع مختلف حق مسلّم کلیه اقشار جامعه از جمله گرو‌ه‌های اقلیت قومی می‌باشد. سازمان نهضت سوادآموزی ‌به‌عنوان سازمان تحت نظارت دولت همواره به پیگیری این اصل در آموزش مبادرت نموده و هیچ‌گونه تبعیضی میان شهروندان ساکن مناطق روستایی یا شهری، مهاجرین، کارگران و… قائل نگردیده است. با توجه ‌به‌عوامل مختلفی که ریشه در دوره ماقبل انقلاب اسلامی داشته و محرومیت مناطق روستائی در مقایسه با مناطق شهری را سبب گردیده ، سازمان نهضت سوادآموزی توجه خود را بر این مناطق متمرکز نموده است.
مقاطع تحصیلی
نظام آموزشی سازمان نهضت سوادآموزی از چهار مقطع آموزش پایه‌ و مقطع آموزش تکمیلی سوادآموزی متشکل می‌گردد.

مقطع ابتدائی
این مقطع، اولین مقطع تحصیلی سوادآموزی محسوب گردیده و ارزش تحصیلی آن برابر با کلاس دوم ابتدائی آموزش رسمی می باشد. هدف مقطع مذکور آشنایی فراگیران با الفبای زبان پارسی و ترکیب‌‌ حروف درجهت ساخت کلمات و جملات می باشد. علاوه براین آموزش مهارت‌های سوادآموزی جهت کسب مهارت در قرائت و نگارش متون ساده فارسی نیز از اهم اهداف آموزشی این مقطع به شمار می رود. طی این دوره همچنین دانش آموزان از توانائی کافی در جهت محاسبه اعداد جهت برطرف نمودن نیازهای روزانه برخوردار می گردند.گفتنی است که تعداد فراگیران مقطع مذکور طی سالهای ۱۹۹۸-۱۹۹۰،بر ۷۸۷۲۱۲۵ نفر بالغ می گردد که از این میان بالغ بر ۲۷/۴۲درصد موفق ‌به‌دریافت گواهینامه مربوطه گردیده اند.لازم به ذکر است که %۴/۷۵ ازآمارمذکور به دانش آموزان زن تعلق داشته است.

مقطع تکمیلی
این مقطع، دومین مقطع تحصیلی سوادآموزی می‌باشدکه با کلاس سوم ابتدائی آموزش رسمی برابر است. هدف این مقطع آشنا نمودن فراگیرندگان با کلمات، جملات و متون پارسی تا حد کسب توانایی جهت بیان منظور خود و دریافت منظور دیگرسخنوران می باشد.علاوه بر این دانش آموزان مقطع مذکور ازمهارت‌های لازم درشمارش و محاسبه صحیح اعداد و قرائت قرآن مجید برخوردار می گردند. قبولی در این مقطع، ‌از اهمیت به سزایی در روند فراگیری و ثبات آموزشی دانش‌آموزان برخوردار می باشد.تعداد فراگیران و سوادآموزان مقطع مذکور طی سالهای ۱۹۹۸-۱۹۹۰،بر ۴۶۲۰۳۳۴نفر بالغ گردید که از این میان تعداد ۲۵۹۷۲۵۴ نفر موفق ‌به‌حضور در مقاطع بالاتر تحصیلی گردیدند.

مقطع نهائی
مقطع آموزشی مذکور از سال ۱۹۹۰ ‌به‌منظور افزایش مهارت‌های خواندن، نوشتن ،محاسبه اعداد و آمادگی سواد‌آموزان جهت حضور در سطح پایه پنجم بزرگسالان ایجاد گردید.ارزش این مقطع با پایه چهارم آموزش ابتدائی برابر است. از آغاز فعالیت این مقطع تا سال ۱۹۹۸،بالغ بر ۱۵۱۳۰۵۳نفر تحت آموزش قرار گرفته اند که از این تعداد ۶۱ درصد‌‌ ‌به‌دریافت گواهی نامه مربوطه نائل آمده اند.لازم به ذکر است که بالغ بر ۶ /۸۷ دانش آموزان مقطع فوق به دانش آموزان زن تعلق دارد.
پایه پنجم تحصیلی
مقطع تحصیلی پایه پنجم از سال ۱۹۸۹ در جهت فراهم آوردن امکان ادامه تحصیل دانش آموزان درمقاطع بالاتر آموزش رسمی ایجاد گردید. ارزش تحصیلی مقطع مذکور با پایه پنجم آموزش رسمی برابر می باشد. طی سالهای ۱۹۹۸-۱۹۸۹،از تعداد ۶۸۲۸۰۶ نفر ثبت‌نام به عمل آمد که از این تعداد بالغ بر ۴۰۳۴۰۱نفر ‌به‌اخذ گواهینامه مربوطه نائل آمدند. گفتنی است که ۸/۸۶درصد دریافت کنندگان گواهینامه های آموزشی به دانش آموزان زن تعلق دارد.
دوره های تکمیلی سوادآموزی

‌به‌منظور جلوگیری از رجوع ‌به‌دوره بی‌سوادی و ‌به‌منظور گسترش آموزش مؤثر و کاربردی، به ویژه ارتقای فرهنگ کتابخوانی در میان افراد کم سواد جامعه، طرح دوره های تکمیلی سوادآموزی برنامه‌ریزی شده و به اجرا درآمد. گفتنی است که طرح مذکور بطور رسمی از سال ۱۹۹۴ در سطح ملّی به اجرا در آمده است. طی سالهای ۱۹۹۸-۱۹۹۵،‌بالغ بر۶۶۱۱۴۶ نفر در دوره های مذکور ثبت‌نام نموده و ۴۲عنوان کتاب درخصوص موضوعات بهداشتی، دینی، تربیتی، اجتماعی و اقتصادی و …. در میان آنان توزیع گردید. ارزیابیهایی که در خصوص عملکرد دوره های مذکور صورت گرفته، نشان می‌دهد که اگر چه نتایج طرح مذکور طی دوره های کوتاه مدت عملی نگردیده وتنها از طریق ارائه فعالیتها و ارتقای کیفیت دوره های مذکور در دراز مدت قابل دستیابی می باشد، با این وجودطرح مذکور تأثیر بسزائی در آموزش نوسوادان به همراه داشته است.

طرحهای سوادآموزی پایه
از جمله مهمترین طرحهای سوادآموزی پایه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:۱ طرح عمومی ابتدا طرح مذکور که شامل فعالیت‌های اصلی سوادآموزی می‌باشد، در مقطع ابتدائی و مقطع تکمیلی آموزش سواد آموزی به اجرا درآمد واین در حالیست که طی سال ۱۹۸۹، پایه پنجم آموزش بزرگسالان و طی سال ۱۹۹۱، مقطع نهائی نیز ‌بدان اضافه گردید. با اجرای طرح مذکور،تعداد

۸/۱۳میلیون سوادآموز تحت نظارت L.M.O قرار گرفتند که از این تعداد بالغ بر ۸/۲میلیون به دانش آموزان مرد و ۸/۱۰میلیون به دانش آموزان زن تعلق داشت.گفتنی است که ۵/۵۱درصد از تعداد کل افراد مذکور ‌به‌اخذ گواهینامه مربوطه نائل آمدند جهت‌گیری فعالیتهای آموزشی طی سال گذشته نمایانگر افت کمیتی است. واین در حالیست که سطح ارتقاء آموزشی نشان دهنده افزایش کیفیت برنامه‌های سوادآموزیِ به اجرادر آمده در اماکنی نظیر مساجد، مدارس، منازل و … می‌باشد.