دانش رسان |
مرکز علم و دانش کشور مقاله خواستهها و مشخصات یک بستر عمومى براى آموزش به کمک رایانه
در حال بارگذاری
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
مقاله خواستهها و مشخصات یک بستر عمومى براى آموزش به کمک رایانه دارای ۴۲ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله خواستهها و مشخصات یک بستر عمومى براى آموزش به کمک رایانه کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله خواستهها و مشخصات یک بستر عمومى براى آموزش به کمک رایانه،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله خواستهها و مشخصات یک بستر عمومى براى آموزش به کمک رایانه :
خواستهها و مشخصات یک بستر عمومى براى آموزش به کمک رایانه
چکیده
استفاده از رایانه در امر آموزش ، مىتواند تحول بزرگى را در فراروند آموزش ایجاد کند. در ایجاد سیستمهاى آموزش به کمک رایانه، روشهاى مختلفى متصور است. در اغلب سیستمهاى ایجاد شده، یک سیستم براى آموزش تنها یک زمینه خاص علمى ایجاد مىشود و تلاشى مشابه، براى ایجاد یک سیستم آموزشى در زمینه دیگر نیز انجام مىشود. در این مقاله خصوصیات یک بستر عمومى مورد بحث قرار مىگیرد که امکان پیادهسازى مجموعههاى مختلف آموزشى را در زمینههاى مختلف علمى فراهم مىکند.
این بستر پویا طى یک پروژه تحقیقاتى به صورت یک مدل پیش نمونه سازى شده ایجاد گردیده تا امکان مشاهده خصوصیات و رفتارهاى آن بوجود آید. پس از طرح مقدماتى ماهیت این بستر پویا، مزیتها، اهداف، خصوصیتها و ویژگیهاى این بستر مطرح شده و ابزارهائى که براى ایجاد چنین بسترى پیش بینى مىشود مورد بحث قرار مىگیرند. در انتها نیز محیط عمومى لازم براى ایجاد چنین بسترى مطرح مىشود.
۱- مقدمه
در سالهاى اخیر استفاده از رایانه در زمینه آموزش ، با توجه به تحولات و افزایش توانائىهاى بالقوه رایانه در جهان، مورد بحث قرار گرفته است. اما در این زمینه هنوز از رایانه به نحو مطلوب بهرهبردارى و از توانائىهاى آن استفاده نشده است. رایانه به عنوان ابزار جدید مىتواند در زمینه آموزش تحولى را ایجاد کند. تحولى احتمالا بزرگتر از تحولات قبلى که در چرخه تحول روشهاى آموزش از ابتدا تا کنون صورت گرفته و تحولى احتمالا بزرگتر از تحولاتى که در زمینههاى دیگر نظیر طراحى ساختمان و پزشکى بواسطه استفاده از رایانه رخ داده است.
سیستمهاى آموزش به کمک رایانه، هم در آموزش شخصى و هم در آموزش گروهى (کلاس درس) قابل استفاده هستند. از طرفى دیگر این سیستمها مىتوانند کمک شایانى را در آموزش از راه دور ارائه کنند و محور آموزش از راه دور را از کتاب محورى به رایانه محورى تغییر دهند. همچنین رایانه به عنوان یک ابزار کمک آموزشى نیز قابل استفاده است. درحالیکه محور اصلى همان روش هاى حضورى و چهره به چهره و کتاب است، رایانه به عنوان یک ابزار جانبى براى توضیحات بیشتر یا معلومات اضافه و یا خودآزمائى و امثال آن قابل استفاده است.
متدولوژىهاى مختلفى براى تولید سیستمهاى آموزش به کمک رایانه قابل طرح است. اما به نظر مىرسد این متدولوژىها، قابل طبقهبندى در دو نوع مختلف باشند : متدولوژى سیستم ایستا و متدولوژى بستر پویا. در متدولوژى سیستم ایستا ، یک تیم متشکل از کارشناسان آموزشى و کارشناسان زمینه خاص سیستم مورد بحث (مثلا شیمى) و تعدادى برنامهنویس رایانه تشکیل شده و افراد فوق با همکارى یکدیگر یک سیستم نرمافزارى آموزش شیمى را تولید مىکنند. بدیهى است براى تولید یک نرمافزار در زمینه دیگر (مثلا فیزیک) چنین تیمى باید مجددا ایجاد شود و نرمافزار آموزش فیزیک را از ابتدا برنامه نویسى نماید. این روش را، متدولوژى ایستا و یا تولید نرمافزار کمک آموزشى ایستا مىنامیم. اغلب سیستمهاى کمک آموزشى تولید شده تاکنون از این دستهاند و یک نرمافزار ایستاى آموزش به کمک رایانه، در یک زمینه علمى خاص نظیر فیزیک و در سطح علمى خاص نظیر دوم دبیرستان – رشته ریاضى فیزیک ایجاد مىشود. اما در متدولوژى بستر پویا بحث کمى متفاوت است. سیستمهاى آموزش به کمک رایانه مختلف، در بسیارى از فعالیت ها و خصوصیات داراى وجوه مشترک فراوانى هستند. خصوصیات این سیستمها داراى مبانى یکسانى است.
بنا به همین موضوع مىتوان نرمافزارى را تولید نمود که امکان ایجاد سیستمهاى کمک آموزشى را با سرعت بسیار زیاد و توانائىهاى فراوان داشته باشد. چنین سیستمى به عنوان یک بستر براى تولید سیستمهاى آموزش به کمک رایانه محسوب مىشود. با استفاده از این بستر، مىتوان هر نرمافزار کمک آموزشى را در هر زمینه علمى و در هر سطحى از آموزش ایجاد نمود. بهعنوان مثال با استفاده از چنین بسترى مىتوان انواع نرمافزارهاى مختلف رشته فیزیک و شیمى و; را در سطوح مختلف دبیرستان تا دانشگاه و یا آموزش هاى مقاطع اولیه ابتدائى و آموزش هاى خاص، استفاده نمود.
متدولوژى دوم، روش مناسبى براى تولید چنین سیستمهائى به نظر مىرسد. در متدولوژى اول، براى تولید هر سیستم آموزش به کمک رایانه، تیمى خبره و در بر دارنده چند طراح و برنامهنویس نرمافزار لازم است. اما در متدولوژى دوم، یک تیم تولید نرمافزار، چنین بسترى را فراهم مىکند و سپس تیمهاى برنامهریزى و تعیین محتواى علمى آموزش، در هر یک از زمینههاى مختلف علمى، به ایجاد سیستم آموزش به کمک رایانه مورد نظر خود مىپردازند. سه سطح از افراد با چنین سیستمهائى در ارتباط هستند ( شکل ۱ ) : اول تولید کنندگان بستر نرمافزارى که تیمى از تحلیلگران، طراحان و برنامه نویسان نرمافزار بعلاوه سایر تخصصهاى مرتبط با این افراد هستند.
این افراد بستر نرمافزارى را طراحى و تولید مىکنند. گروه دوم شامل برنامهریزان آموزشى و افراد خبره تامین کننده محتواى آموزشى در هر یک از زمینههاى تخصصى مىشود. این افراد با استفاده از بستر نرمافزارى ایجاد شده، یک “مجموعه آموزشى” را در یک سطح و زمینه خاص علمى ایجاد مىکنند و گروه سوم شامل آموزش گیرندگان و استفاده کنندگان سیستمهاى آموزش به کمک رایانه مى گردد. این افراد از یک مجموعه آموزشى علمى براى یادگیرى استفاده مىکنند. در استفاده از یک مجموعه آموزشى به صورت گروهى، یک معلم، هدایت و آموزش را توسط سیستم بر عهده مىگیرد
براى مشاهده ابعاد و جوانب عملى ایجاد یک بستر پویا، در یک پروژه تحقیقاتى در دانشگاه پیام نور، یک مدل پیش نمونه سازى شده ایجاد گردید. در این مدل ابعاد مختلف و خصوصیاتى را که براى این سیستم پیش بینى شده بود به صورت مجازى ایجاد شد. در ادامه مقاله، ابعادى را که در این مدل مورد توجه قرار گرفته است مطرح و اهداف و خصوصیات و محیط و ملزومات این سیستم مورد بحث قرار خواهد گرفت.
۲- بررسى مزیت ها
مزایاى متدولوژى بستر پویا را نسبت به متدولوژى سیستم ایستا، مىتوان در موارد زیر بر شمرد :
• تولید یک سیستم آموزش به کمک رایانه، از بعد نرمافزارى و برنامهنویسى بسیار پیچیده است و چنین سیستمهائى جزو پیچیدهترین سیستمها محسوب مىشوند. بنابراین هزینه و زمان زیادى براى تولید چنین سیستمهائى لازم است. با توجه به تعدد زمینههاى علمى و سطوحى که آموزش در آنها مورد نیاز است ، پیادهسازى یکى از این زمینهها و سطوح که تعداد آنها به چند هزار زمینه و سطح (در حل حاضر) مىرسد، هزینه و زمان بسیار زیادى لازم دارد.
با توجه به اینکه هزینه تولید یک سیستم جامع و خبره در این زمینه بسیار بالا و در سطح یک پروژه ملى است، اصولا پیادهسازى این سیستمها به شکل ایستا عملى نیست. اما صرف هزینه بر یک سیستم جامع و پویا عملى است و حتى در توان دولتهاى کوچک و از نظر مالى کم توان و یا شرکتهاى رایانه‌اى نسبتا بزرگ مىباشد.
• به همان دلیل پیچیدگى که در بند قبلى مطرح گردید، در صورتى که این سیستمها با استفاده از بستر پویا ایجاد شوند و در موارد مختلف مورد استفاده قرار گیرند، قابلیت اطمینان بالاتر و خطاى کمترى نسبت به ایجاد سیستمهاى ایستا خواهند داشت.
• باز به همان دلیل پیچیدگى مورد بحث این سیستمها، پیادهسازى چنین سیستمهائى که از امکانات و توانائیها و خصوصیات مناسبى برخوردار باشند، نیاز به استفاده از متخصصین و طراحان خبرهاى دارد که تعداد آنها چندان زیاد نیست. یک طراح و برنامهنویس معمولى، توان ایجاد چنین سیستمهائى را ندارد. بنابراین با روش سیستم ایستا، هر چند که هزینه مورد نیاز هم موجود باشد، امکان جمعآورى تیمهاى تولید نرمافزار در همه زمینهها میسر نیست.
• در صورتى که یک بستر پویا ایجاد شود، توانائیهاى مختلفى براى آن قابل پیش بینى است و افزایش توانائیها و قابلیتها و امکانات با توجه به اینکه هزینه تنها بر یک پروژه صرف مىشود، عملى است. اما در صورتى که چندین پروژه تولید سیستمهاى ایستا انجام شود، نمىتوان انتظار داشت که هر یک از سیستمها مستقلا امکانات و توانائىهاى بسیارى را در بر داشته باشد.
• در ایجاد سیستمهاى ایستا، لازم است تا تیم ایجاد کننده سیستم شامل متخصصینى از زمینه علمى مربوطه و متخصصین رشته رایانه باشند. هماهنگى بین این افراد و ایجاد ارتباط و تفهیم مطلب بین افراد داراى تخصصهاى متفاوت مشکل آفرین است. بخش بزرگى از زمان صرف شده در این پروژهها به این ایجاد ارتباط و تفهیم مطلب اختصاص پیدا مىکند و در نهایت بسیارى از مشکلات موجود در سیستم در نتیجه عدم برقرارى مناسب این ارتباط است. از این رو بسیارى از اوقات متخصص زمینه، خود به کار برنامهنویسى اقدام مىکند و یا متخصص رایانه با در دست گرفتن کتاب هاى زمینه مربوطه، خود دانش زمینه را کسب مىکند. اما در ایجاد بستر پویا چنین نیست. تیم تولید کننده نرمافزار مستقلا به تولید نرمافزار مورد نظر مىپردازد و نرمافزارى را تهیه مىکند که متخصص زمینه مربوطه، به سادگى بتواند از آن استفاده کند. به عبارت دیگر در تیم تولید نرمافزار، متخصصین زمینههاى مختلف علمى حضور ندارند (ولى ارتباط دارند) و در تیمهاى برنامهریزى آموزشى و محتواى علمى، طراحان و برنامهنویسان رایانه حضور ندارند (حتى الامکان). نرمافزار بستر باید به صورتى باشد که استفاده از آن براى برنامهریزى آموزشى و پذیرش محتواى علمى، نیاز به تخصص خاصى نداشته باشد.
• انعطاف پذیرى سیستمهاى پویا منحصر به محتواى آموزشى نمىشود. خود فعالیت هاى آموزش و شیوه آموزش نیز از این امر مستثنى نخواهد بود. مثلا سیستمى که توان آموزش در سطوح مختلف علمى را داشته باشد، در آموزش یک آموزش گیرنده خاص، از خود انعطاف پذیرى بیشترى را نشان خواهد داد. این سیستم مىتواند پس از مدل کردن دانشجو و تعیین توانائیهاى وى، سطح آموزش را تنظیم کند و آموزش را در سطحى مناسب براى دانشجو انجام دهد. به عبارت دیگر سیستم پویا علاوه بر پویائى در بکارگیرى در زمینهها و سطوح مختلف، در انجام فعالیت آموزش نیز پویا است. در مقایسه با آن، سیستمهاى ایستا بسیار محدود، غیر انعطاف پذیر و خشک و بىروح مىباشند.
• در تولید سیستمهاى ایستا، معمولا بر یک زبان برنامهسازى تکیه مىشود. استفاده از یک زبان برنامهسازى، تولید این سیستمها را دچار تمام مشکلاتى مىکند که تولید و برنامهسازى یک نرمافزار در بر دارد. اما در ایجاد یک بستر پویا، تیمهاى برنامهریزى و تامین محتواى آموزشى که بخش اعظم کار را بر عهده دارند با این مشکلات سروکار ندارند و تنها به فکر مسائل تخصصى خود هستند.
۳- اهداف و خصوصیات
بستر پویاى سیستمهاى آموزش به کمک رایانه باید داراى خصوصیات زیر بوده و ویژگیها و توانائیهاى زیر را در بر داشته باشد :
• رها کردن مدرس از مسائل غیر تخصصى او. مدرس فقط باید چگونگى استفاده از رایانه را بداند و لزومى به ورود به مباحث فنى رایانه ندارد. ابزار باید خود را با مدرس وفق دهد و نه مدرس با ابزار.
• ابزارهائى براى آموزش. سیستم باید امکانات لازم براى انجام آموزش (تدریس و یادگیرى) را فراهم کند. این امکانات باید قدرت طرح دروس و بیان توضیحات به شکل مناسب را در اختیار قرار دهد. همچنین باید امکان انتخاب شیوههاى مختلف ارائه وجود داشته باشد.
• امکانات استفاده اختصاصى و دستجمعى (کلاس درس). بستر پویا باید امکاناتى را فراهم کند که هم افراد بتوانند بطور اختصاصى از آن استفاده کنند و هم در کلاس درس در حالى که معلم هدایت سیستم را بر عهده دارد، دانشجویان به استفاده از سیستم بپردازند.
• ایجاد محیط تعاملى آموزش. دانشجو باید در یادگیرى نقش عمدهاى را بازى کند. این نقش در میزان یادگیرى و کیفیت آن داراى اهمیت بسیارى است. سیستم باید دانشجو را به تلاش وادار کند. دانشجو باید هدایت سیستم را بر عهده بگیرد. بر خلاف آنچه که همگان از یک سیستم آموزش تصور مىکنند، تعیین کننده بودن دانشجو در جهت گیرى آموزش ، ضامن ایجاد انگیزه و درک مطلب است. این بدان معنا نیست که سیستم کلا در اختیار دانشجو قرار داشته باشد
. سیستم تنها باید به هدایت و ارزیابى دانشجو بپردازد. دانشجو باید بتواند جهت آموزش را تعیین کند. فراروند سه گانه “راهنمائى و تدریس “، “یادگیرى” و “ارزشیابى” بر اساس این جهت دهى شکل مىگیرد. در واقع دانشجو باید براى رسیدن به نقاط تعیین شده آموزش ، اطلاعاتى را کسب کند. اما اینکه چگونه و طبق چه روالى این اطلاعات باید کسب شود، بر عهده خود دانشجو و با راهنمائى سیستم است. مثلا وقتى یک دانشجو مىخواهد مساحت زیر یک منحنى را بدست آورد، باید از انتگرال استفاده کند. براى دست یافتن به این نقطه، سیستم به وى گوشزد مىکند که باید ابتدا مبحث انتگرال را فرا بگیرد تا بتواند به این نقطه دست پیدا کند. یک پازل را از راههاى مختلف مىتوان چید. یک جدول را از راههاى متفاوتى مىتوان تکمیل کرد. وقتى سیستم به دانشجو اجازه تصمیمگیرى در چگونگى آموزش را بدهد، وقتى سیستم با واکنش هاى دانشجو خود را تطبیق دهد و بر اساس واکنش ها و انتظارات دانشجو فعالیت خود را انجام دهد، آموزش تعاملى شکل مىگیرد. در یک کلام آموزش تعاملى، فراهم آوردن مشارکت دانشجو در امر آموزش است.
• امکان اعمال تغییر در چگونگى و ترتیب آموزش توسط آموزش گیرنده.
• پویائى محتواى آموزش. یک بستر پویاى آموزش به کمک رایانه، علاوه بر پویائى براى ایجاد سیستمهاى مختلف در زمینههاى علمى مختلف ، باید خود در شیوههاى آموزش نیز داراى پویائى مناسب باشد. پویائى در ابعاد مختلفى باید در سیستم وجود داشته باشد. پویائى محتواى آموزشى، پویائى در زمان استفاده، مدت آموزش ، ترتیب ، مفادآموزشى، روشها و الگوهای آموزش ، سختى و سادگى، سطح، تعداد مثالها و نظایر آن از جمله این ابعاد هستند.
• امکان تغییر طرح درس و طرح درس اختصاصى. طرح درس یکى از مهمترین پایههاى آموزش است. باید امکان تغییر طرح درس در زمان استفاده و فعالیت سیستم میسر باشد. این موضوع براى آنست که اصلاحات بر طرح درس با دریافت بازخورد از محیط آموزش گیرنده انجام شود. همچنین تطابق سیستم با محیطهاى آموزشى مختلف و شرایط متفاوت محیطى لازم است. در بسیارى از موارد، یک سیستم آموزشى باید در محیطهاى مختلف فعالیت کند. هریک از محیطهاى مورد نظر ممکن است داراى شرایطى باشد که با طرح درس تنظیم شده تطابق نداشته باشد. مثلا در درس علوم یکى از سطوح دبستانى ، مواردى که مربوط به کاشتن گیاهان و مشاهده رشد آنها است باید در زمانى ارائه شود که در منطقه جغرافیائى مورد ارائه، امکان انجام عملى این کار وجود داشته باشد و این زمان در مناطق جغرافیائى مختلف متفاوت است. بنا براین کارشناسان آموزشى یا معلمین هر منطقه جغرافیائى بااستفاده از پویائى طرح درس و جا به جائى دروس (یا موارد دیگر) مىتوانند سیستم آموزش را براى منطقه مورد نظر تطبیق دهند. از طرفى دیگر استعدادها و سلایق و توانائىهاى افراد مختلف باهم متفاوت است. یک سیستم آموزش به کمک رایانه پویا باید این امکان را براى هر فرد فراهم آورد که سیستم و طرح درس را با توجه به توانائىها و استعدادها و علائق و سلایق خود تنظیم نماید. این مسئله حتى مىتواند در حدى باشد که یک شخص براى خود (یا شخص دیگر) دروس رشته جدیدى را تعریف نماید (از میان علوم موجود در سیستم) و یک طرح درس اختصاصى مخصوص به خود ایجاد کند.
• طرح درس نویسى به کمک رایانه و به صورت توزیع شده. سیستم باید امکان نوشتن طرح درس و برنامهریزى آموزشى را توسط افراد مختلف و گاه در مناطق مختلف بدهد. به عبارت دیگر سیستم اجازه دهد که افراد به صورت مشترک بر روى یک طرح درس مشخص فعالیت نمایند و سازماندهى این کار توسط سیستم به صورت توزیعى انجام گردد.
• آموزش هاى خاص و با مخاطبین خاص. امکان استفاده از سیستم در آموزش هاى ضمن خدمت، دورههاى تداوم آموزش و آموزش هاى باز که داراى موارد خاص آموزشى هستند و هر یک مخاطبین مخصوص به خود را دارند باید وجود داشته باشد.
• آموزش بین رشتهاى. در بسیارى از موارد لازم است تا یک دوره آموزش بین دو رشته مختلف ( بخصوص در رشتههاى دانشگاهى) ایجاد شود و تعداد محدودى ازافراد دراین رشته تحصیل نمایند. مثلا رشته شیمى و رشته نرمافزار رایانه از مواردى هستند که براى تولید سیستمهاى بزرگ رایانه‌اى مطالعه فرایندهاى شیمیائى، نیاز به تربیت تعداد محدودى کارشناس با اطلاع از هر دو رشته تحصیلى است.
• ویژهگرا- سفارشى کردن آموزش . بستر باید امکاناتى را فراهم کند تا آموزش با توجه به خصوصیاتى نظیر سطح تحصیلى، سن، جنس ، میزان هوش و سایر موارد، به صورت پویا انجام شود. به عبارت دیگر، سیستم با توجه به خصوصیات هر مخاطب خاص تنظیم شود. همچنین سیستم باید حتىالامکان جنبههائى از ویژهگرائى هوشمند را فراهم کند. یعنى خود با تشخیص وضعیت مخاطب و در نظر گرفتن مدلى از فرد آموزش گیرنده با توجه به واکنش هاى وى ، سیستم را مطابق شرایط مخاطب تنظیم کند.
• استقلال. سیستم باید از این عوامل مستقل باشد :
o مدرس. به مدرس خاصى وابسته نباشد و هر مدرس بتواند هدایت، آموزش و ایجاد یک مجموعه آموزشى را بر عهده بگیرد.
o روش تدریس. روشهاى مختلف تدریس در سیستم قابل اعمال باشد.
o محتوى. امکان تعریف و تغییر هر نوع محتوى آموزشى در هر زمینه وجود داشته باشد. از دانش ریاضى گرفته تا دانش سینما.
o نوع دانش آموز. هر دانش آموزى بتواند از آن استفاده کند.
o تک و چند کاربره بودن. هم بصورت انفرادى و هم بصورت گروهى بتوان از آن استفاده نمود. همچنین هم بصورت تک کاربره و هم در محیط شبکه قابل استفاده باشد.
• ارتباط با شبکههاى بینالمللى – Internet. سیستم باید به آموزش گیرنده اجازه ارتباط با شبکههاى بینالمللى را از محیط خود سیستم بدهد و اجازه دهد تا دانشجو به کسب دانش جانبى در این زمینه بپردازد. به عبارت دیگر اطلاعات موجود در این شبکهها به عنوان کتابخانه جانبى و ابزار کمک آموزشى سیستم محسوب مىشود. همچنین سیستم باید آموزش گیرنده را در استفاده از این شبکهها و یافتن دانش مورد نظر و استفاده از ابزارهاى آن راهنمائى کند.
• ارتباط با بانکهاى اطلاعاتى و مراکزى که اشکالى از دانش را در اختیار دارند (نظیر فیلمهاى علمى در صدا و سیما). سیستم ابزاهائى را در اختیار قرار دهد تا براى کسب دانش زمینه بتوان از اطلاعات موجود در بانکهاى اطلاعاتى و یا فیلمهائى علمى که در صدا و سیما و مراکز نظیرآن وجود دارد استفاده نمود. اینکار سرعت ایجاد مجموعههاى آموزشى را افزایش زیادى مىدهد.
• ساختار فارسى سیستم. ساختار سیستم باید کاملا فارسى بوده و براى استفاده کنندگان فارسى زبان مناسب باشد.
۴- ابزارها
براى آنکه بستر پویا بتواند به اهداف و ویژگیهاى ذکر شده دست یابد، باید ابزارهائى را براى استفاده فراهم آورد. عمده این ابزارها عبارتند از :
• ابزارها و امکان ایجاد محیط مجازى. زمانیکه از برخورد با محیط سخن مىگوئیم، دو نوع از محیط مورد تصور است. محیط حقیقى و محیط مجازى. محیط حقیقى همان محیطى است که داراى خصوصیات فیزیکى و واقعى (از جنبه موضوع برخورد) مىباشد. ولى محیط مجازى محیطى است که داراى شرایط حقیقى و فیزیکى از جنبه موضوع برخورد نیست. براى روشن شدن موضوع مثالى مىزنیم. شرایط حقیقى براى تشکیل یک جلسه و تصویب یک موضوع آن است که افراد در یک محل فیزیکى و در یک زمان واحد حضور پیدا کنند و پیرامون موضوعى تصمیمگیرى و آنرا تصویب و پاى صورتجلسه را امضاء کنند. اما در صورتى که چنین جلسهاى بصورت حقیقى تشکیل نشود، بلکه ابتدا صورتجلسهاى طبق موضوع مورد تصویب تنظیم و سپس به محل کار تک تک افراد جلسه برده شده و افراد مورد نظر با خواندن صورتجلسه آنرا امضاء کنند (کما اینکه در بسیارى از صورتجلسههاى مالى – تشریفاتى چنین انجام مىشود) یک جلسه مجازى تشکیل شده است و شرایط مجازى براى تشکیل جلسه ایجاد شدهاست. در تعریفى دقیقتر “محیط حقیقى محیطى است که شرایط و عوامل موجود در محیط، داراى همان خصوصیاتى هستند که در تعاریف آن محیط بیان شده است”.
و با توجه به این تعریف، “محیط مجازى محیطى است که شرایط و عوامل موجود در آن، داراى همان خصوصیاتى نیستند که در تعریف آن محیط بیان مىشود، بلکه با تمهیداتى رفتار مورد نظر محیط حقیقى را از خود بروز مىدهند”. بستر پویا باید شرایط ایجاد و بکارگیرى محیط مجازى را فراهم کند. این شرایط حداقل باید در سه زمینه زیر ایجاد شود :
۱ شبیهسازها. شبیهسازها در ابعاد مختلف به آموزش کمک مىکنند ، از نرمافزارهاى شبیهساز واکنش هاى شیمیائى گرفته تا نرمافزارهاى شبیهساز آزمایشگاه فیزیک در آموزش هاى پایه. سیستمحتى الامکان باید ابزارهائى را فراهم کند که شرایط ایجاد شبیهسازها در سیستم وجود داشته باشد.
۲ نمایش مجازى. بخش هاى نمایش مجازى، امکان سیر و سفر در فضائى را مىدهند که امکان و شرایط حضور در آن را نداریم. مثلا نمایش اجزاء داخلى بدن، زمینشناسى، علم نجوم و فضا، جغرافیا و موارد متعدد دیگر در بستر پویا، نیاز به وجود این ابزارها و امکانات دارد.
۳ کلاس درس مجازى. حضور فیزیکى عوامل کلاس از آموزش گیرنده تا مدرس هم از نظر مکانى و هم از نظر زمانى، بزرگترین مشکل دورههاى آموزشى است. ایجاد کلاس درس مجازى، از طریق شبکههاى رایانه‌اى در مواردى که آموزش گیرندگان، امکان حضور در محل کلاس را ندارند باید در امکانات بستر پیش بینى شود.
• ابزارهائى براى برنامهریزى و سیاست گذارى آموزش. سیستم باید داراى ابزارهائى باشد که برنامهریزان آموزشى توسط آنها بتوانند برنامه آموزشى یک مجموعه آموزشى را تدوین و سیستم را براى انجام آن مجموعه آماده کنند.
• ابزارهائى براى طبقهبندى سطوح آموزشى. این مجموعه از ابزارها، کمک مىکند تا آموزش در سطوح مختلفى انجام شود. به عبارت دیگر، یک مجموعه آموزشى که شامل دانش در یک زمینه علمى خاص است، با استفاده از دانش طبقهبندى، مىتواند براى آموزش افراد مختلف در سطوح مختلف علمى مورد استفاده قرار گیرد.
• ابزارهائى براى آموزش و کسب دانش به سیستم. این مجموعه از ابزارها براى تغذیه بانک دانش سیستم مورد استفاده قرار مىگیرد. با توجه به ساختمان بانک دانش ( شکل ۲ )، این ابزارها بر چند دستهاند:
o ابزارهاى کسب دانش عمومى سیستم که توسط مهندس دانش مورد استفاده قرار مىگیرد.
o ابزارهاى کسب دانش زمینه که توسط کارشناسان یا اپراتورها یا به صورت مستقیم و خودکار از بانکهاى اطلاعاتى موجود دانش مربوطه را کسب مىکند.
o ابزارهاى کسب دانش طبقهبندى دانش زمینه که توسط شخص خبره زمینه مربوطه مورد استفاده قرار مىگیرد.
o ابزارهاى کسب دانش برنامه و شیوه آموزش که توسط متخصصین برنامهریز آموزشى زمینه مربوطه مورد استفاده قرار مىگیرد.
• ابزارهائى براى ارزیابى دانشجو. یکى از مهمترین بخشهاى یک سیستم آموزش به کمک رایانه، بخش ارزیابى دانشجو مىباشد. سیستم باید امکانات مناسبى براى ارزیابى دانشجو فراهم آورد.
• قدرت تعریف ارزیابى دانشجو. علاوه بر آنکه ابزارهائى براى ارزیابى دانشجو وجود دارد، باید امکاناتى وجود داشته باشد که شیوه ارزیابى و چگونگى آن را قابل تعریف و تغییر سازد. به عبارت دیگر سیستم در شیوه ارزیابى دانشجو پویا باشد.
• ابزارهائى براى اشکال زدائى و اصلاحات در دانش. سیستم باید امکاناتى را براى انجام اصلاحات و یافتن اشتباهات و رفع آنها در اختیار اشخاص خبره قرار دهد.
• امکانات و ابزارهاى توضیح . وقتى یک سیستم خبره آموزش، موضوعى را به آموزش گیرنده منتقل مىکند، باید قادر باشد تا پیرامون آن موضوع توضیحات لازم را ارائه کند. به عبارت دیگر این سیستم باید بتواند دلایلى را که موتور استنتاج بر آن استدلال مىکند به مخاطب توضیح دهد.
• ابزارهائى براى راهنمائى دانشجو. سیستم با استفاده از این ابزارها، دانشجو را براى انجام فراروند آموزش و انتخاب مسیرهاى مناسب براى یادگیرى هدایت مىکند.
• امکاناتى براى ارائه سیستم. باید امکاناتى را براى ارائه مطالب در سر کلاس درس فراهم کند. به عبارت دیگر علاوه بر آنکه سیستم خود مستقیما به تدریس مطالب مىپردازد، باید این امکان وجود داشته باشد که مدرس نیز با استفاده از سیستم و کلیه امکانات و دانش وى، در سر کلاس براى تدریس از سیستم استفاده کند.
• ابزارهائى براى برنامهنویسىهاى خاص. سیستم علاوه بر آنکه کلیه ابزارها و امکانات لازم براى ایجاد یک مجموعه آموزشى را فراهم مىکند، باید امکان استفاده از زبانهاى برنامهسازى سطح بالا یا پائین موجود را بدهد. زیرا برخى اوقات امکانات موجود براى ارائه یک آموزش بخصوص و ویژه مناسب نیست و براى انجام آن نیاز به پارهاى عملیات برنامهنویسى مىباشد.
• رابط کاربرها. رابط کاربرهاى مناسب براى افراد و کاربران مختلف وجود داشته باشد : دانشجو – معلم – اپراتورهاى ورود اطلاعات و دانش زمینه – خبره زمینه – برنامهریز آموزشى – مهندس دانش.
• ابزارهاى ارائه به شکل چندرسانهاى و ابرمتنى . امکان استفاده از این ابزارها در ارائه دانش مربوطه باید وجود داشته باشد. مثلا هنگامىکه مخاطب در حال یادگیرى مطلبى پیرامون گیاهان است، تصاویر انواع گیاهان و نیز فیلمى از رشد گیاهان به صورت سریع را مشاهده کند. و در صورت نیاز به ارائه توضیح پیرامون هر یک از کلمات و موضوعات مطرح در مطالب درس، بتواند به این توضیحات دست پیدا کند. همچنین ابزارهاى چندرسانهاى جنبى به شکل دایرهالمعارف هاى چند رسانهاى در سیستم وجود داشته باشد.
• ابزارهائى براى ایجاد تصاویر متحرک . یکى از مهمترین ابزارهائى که در ساخت یک مجموعه آموزشى در انتقال دانش موثر است، استفاده از تصاویر متحرک است. تصاویر متحرک مىتوانند موضوعات و موارد آموزشى را به شکل بهترى منتقل کنند. سیستم باید امکان ایجاد و استفاده از این تصاویر را در تعیین موارد و محتوى آموزش داشته باشد.
• ابزارهائى براى جستجو در اطلاعات و دانش مربوطه.
• ویرایشگرهاى عمومى نظیر ویرایشگر متن ساده، ویرایشگرهاى ابرمتنى، ابزارهاى ویرایش و ترسیم تصاویر و;
• ابزارهائى براى برنامهریزى فعالیت هاى آموزشى شخص آموزش گیرنده و نظارت و کنترل این فعالیت ها.
• ابزارهائى براى نمایش دانش. این ابزارها باید امکان تغییر دانش را فراهم کنند و عدم قطعیت و اهمیت و اولویت در این ابزارها ملحوظ باشد.
• ابزارهاى خدمات توزیعى نظیر ابزارهاى ارائه یک درس به شیوه چند معلمى. برخى اوقات لازم است تا چند نفر به تدریس یک درس بپردازند. در چنین مواردى سیستم باید امکانات و ابزارهاى لازم براى اینکار را فراهم کند.
• ابزارهاى شبکه و استفاده از راهدور.
• مکانیزمهاى حفاظتى.
• ابزارهاى راهنمائى .
۵- محیط و ملزومات
براى اینکه چنین بسترى ایجاد شود، باید محیط لازم براى آن فراهم آید. خصوصیات این محیط عبارتند از :
• سخت افزار. سخت افزار مورد استفاده باید قابل استفاده در محیطهاى مختلف باشد تا اشخاص بتوانند هم در منزل و هم در مراکز آموزشى از آن استفاده کنند. بدین ترتیب محیط رایانه‌هاى شخصى براى اینکار مناسب به نظر مىرسد.
• سیستم عامل. بستر باید در محیط سیستمعاملى ایجاد گردد که امکانات لازم براى ابزارهاى سیستم را فراهم آورد. مثلا امکانات چندرسانهاى و ابرمتنى. ضمنا این سیستم عامل باید نسبتا همهگیر باشد تا استفاده از آن توسط افراد مختلف میسر شود. به نظر مىآید سیستم عامل ویندوز محیط مناسبى را براى این سیستمها فراهم آورد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
