بررسی ایمنی و بهداشت محیط کار

ایمنی و بهداشت محیط کار
تاریخچه:
بشر از زمانی که خود را شنا خته، در پی تلاش و فعالیت بوده و طبیعتاً در مسیر زمان، تحولاتی را پشت سر گذاشته است.
در دوره‎هایی که زندگی بشر از شکار و صید و یا کشاورزی تأمین می‎شده، به سبب سادگی ابزار، عوارض وابسته به شغل (ایمنی و بهداشت محیط کار) ناچیز بوده است و در اکثر موارد از چند خراش یا زخم ساده یا حدا کثر شکستگی اعضاء تجاوز نمی‎کرده است، ولی بتدریج که صنعت پیشرفت کرد و نیروی محرکه مکانیکی الکتریکی بوجود آمده ، خطرات نیز به همان نسبت افزایش یافت.
با وقوع انقلاب صنعتی در سالهای بین ۱۷۶۰ تا ۱۸۳۰ در انگلستان و سرایت آن به دیگر کشورهای اروپایی، نیروی محرکه مکانیکی و الکتریکی وبوجود آمد با گسترش اختراعات و اکتشافات به تدریج کارهای دستی، ماشینی شد.
استفاده از انرژیهای ماهیچه‎ای، حیوانات، باد و جریان آب به حداقل رسید و استفاده از انرژی جریان الکتریسیته، انرژی بخار (از طریق ماشین بخار و توربین بخار) و انرژی سوخت (گازهای ناشی از سوخت بنزین و گازوئیل) افزایش یافت و جایگزین  آنها شد.
انقلاب صنعتی با اختراع ماشین بخار (۱۷۸۲) توسط «جیمز وات» آغاز شد و جهشی در صنایع نساجی و به دنبال آن در صنایع دیگر در انگلستان ایجاد کرد. سپس با اختراع وسایل ماشینی متعدد (به منظور تغییر و تبدیل انرژی) به سرعت در تمام اروپا و آمریک او بعد هم در نقاط دیگر جهان گسترش یافت.
در نتیجه انقلاب صنعتی و اختراع و تکامل ماشینهای تولید جدید، محیط کار از خانه‎ها و کارگاه‎های کوچک به کارخانه‎ها کشانده شد و صنعت چهره جدیدی به خود گرفت.
هرچند انقلاب صنعتی برای انسان آسایش زیادی در زندگی  به همراه آورد و باعث گسترش پیشرفت در کلیه مظاهر و شئون حیات شد، لیکن این دگرگونیها جنبه‎های منفی نیز به دنبال داشت که مهمترین آنها حوادث صنعتی، سروصدا، آلودگی محیط زیست و آلودگی هواست.
درباره‌ پیشگیری از حوادث صنعتی بایستی اذعان داشت که بشر با قیمتی گزاف و دردناک تجربه اندوزی کرده است. اوایل قرن نوزدهم با اوج انقلاب صنعتی و ورود ماشین در عرصه تولید، تغییرات شگرف، وسیع و همه  جانبه‎ای در شیوه زندگی  و اوضاع اقتصادی، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی مردم جهان پدیدار شد.
اولین قانون کار  را فرانسه در خصوص کارخانه‎ها و کارگاه‎هایی که ار انرژی مکانیکی استفاده می‎نمودند و یا کار بطور مداوم در آنها صورت می‎گرفت، مدون ساخت و همین قانون یک نظام بازرسی را در کارخانه‎هایی که دارای ۲۰ کارگر بودند پیش‎بینی نمود، معذالک قوانین لازم در خصوص حفاظت فنی و واقعی کلمه تا سال ۱۸۳۹ تدوین نگردید.
در بخشنامه‎ای به تاریخ ۲۸ مه ۱۸۴۵ وزیر کشور و دارایی پروس توصیه نمودند که برای کارخانه‎ها بازرسان طبی تعیین شود. در سال ۱۸۵۳ برای مراکز صنعتی دوسلدرف- اکس لاشاپل و آرنسبرگ، بازرسانی از سوی دولت، انتخاب و موظف شدند که به امور حفاظتی و نیز سلامت کارگران جوان رسیدگی کنند.
حمایت عمومی از کارگران، در مقابل حوادث و بیماری‎های ناشی از کار،  با تدوین قوانینی بوسیله کنفدراسیون آلمان شرقی در سال ۱۸۶۹ تأمین شد  و سپس در سال ۱۸۷۲ یک نظام بازرسی حفاظت و بهداشت کار بطور کلی، در پروس و تقریباً در همان دوره در ایالات صنعتی ساکس و باد بوجود آمد.
به موجب قانون امپراطوری مصوب ۱۵ ژوئیه ۱۸۷۸، بازرسی کارخانه‎ها در کلیه ایالات آلمان اجباری گردید.  قوانین مربوط به بیمه حوادث ناشی از کار ‎- که در چهارچوب آن نظام انجمن‎های  و بیمه حوادث بوجود آمد‎- در سال ۱۸۸۴ تدوین گردید.
 انجمن ژاپنی برای رفاه در صنایع که در سال ۱۹۲۸ تأسیس شد، یکی از قدیمی‎ترین سازمانهای  موجود در آسیا می‎باشد و به دنبال آن انجمن هندی برای حفاظت که در سال  1931  تأسیس شد. در کشور استرالیا شورای ملی برای حفاظت و انجمن گال جدید جنوبی، فعالیت‎های خود را از سال ۱۹۲۷ آغاز کرده‎اند.
 شاید در صنعت معدن بیشتر از هر رشته دیگر در زمینه حفاظت تحقیقات به عمل آمده باشد. انفجار گاز و غبار، موارد حریق، تأسیسات برقی از مسائلی هستند که درباره آنها کارهای زیادی صورت گرفته است. بطور کلی صنعت از تحقیقات مربوط به محصولات شیمیایی و مصالح ساختمانی، مواد استخراجی، ماسک‎های تنفسی و غیره استفاده شایانی نموده است. به عنوان نمونه مؤسسات تحقیقی می‎توان مؤسسات زیر را نام برد:
۱- انجمن صاحبان صنایع بلژیک
۲- انستیتو «فدرال»  برا‌ی آزمایش مواد و مصالح
۳- انستیتوی «بوخوم»  در خصوص تحقیقات راجع  به سیلیکوز  در جمهوری فدرال آلمان
۴- مرکز مطالعات و تحقیقات در خصوص صنعت زغال در فرانسه (صنعت ملی شده)
۵- انستیتوی ملی ایتالیا برای پیشگیری از حوادث
۶- انستیتو حفاظت در معادن شفیلد انگلستان
۷- دفتر معادن در ایالات متحده آمریکا
سازمان بین‎المللی کار ‎(I.L.O)
«International Labour Organisation»
سازمان بین‎المللی کار در سال ۱۹۱۹ به موجب ماده ۱۳ «قرارداد صلح ورسای» تأسیس شد و ۴۲ کشور به عضویت آن درآمدند. هدف از تأسیس این سازمان، استقرار عدالت اجتماعی، آزادی و امنیت اقتصادی و ایجاد فرصتهای مساوی برای مردم همه کشورها بوده است.
سازمان بین‎المللی کار در حقیقت یکی از قدیمی‎ترین مؤسسات بین‎المللی است که گرچه پس از اولین جنگ جهانی ایجاد شد، بعد از جنگ جهانسوز و خانه خراب کن جهانی دوم نیز همچنان پابرجا باقی ماند و در سال ۱۹۴۶ بصورت یکی از سازمانهای تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد درآمد.
این سازمان، تنها تشکیلات بین‎المللی است که در کار و فعالیت آن نه تنها نمایندگان دولتها، بلکه نمایندگان کارگران و کارفرمایان نیز از سراسر دنیا شرکت می‎کنند،‌ و این سه جانبه بودن باعث می‎شود که فعالیت‎هایش به واقعیت‎های روزمره دنیای امروز نزدیک شود.
وظایف سازمان بین‎المللی کار
وظایف سازمان بین‎المللی کار در کنفرانسی که در سال ۱۹۴۴ در فیلادلفیا تشکیل شد، به شرح زیر مورد تأکید قرار گرفت:
 سازمان بین‎المللی کار موظف است که در کشورهای مختلف جهان برنامه‎هایی را به منظور تأمین هدفهای زیر تشویق نماید:
۱) اشتغال تام و بالا بردن سطح زندگی.
۲) بکار گماردن کارگران در مشاغلی که رضایت خاطر، کاردانی و مهارت خویش را در آنها ابراز و تا سر حد امکان به تأمین رفاه و آسایش عمومی خدمت کنند.
۳) ایجاد تضمینهای لازم برای عموم کارگران ذینفع، از نظر امکانات آموزشی و ایجاد وسایل به منظور تسهیل نقل و انتقال کارگران و همچنین مهاجرت آنها.
۴- تأمین امکاناتی برای عموم افراد، به ترتیبی که از ترقیات حاصل در موارد مربوط به دستمزد و درآمد، مدت کار و دیگر شرایط کار بطور عادلانه بهره‎مند شوند و همچنین تأمین حداقل دستمزد و معاش برای عموم اشخاصی که شغلی دارند و نیاز به حمایت دارند.
 5- شناسایی واقعی حق مذاکره و انعقاد پیمانهای دسته جمعی و همکاری کارفرمایان  و کارگران در بهبود مداوم نحوه ی کار و تولید و همچنین همکاری کارگران و کارفرمایان  در تنظیم و اجرای سیاست‎های اجتماعی و اقتصادی.
۶- توسعه مقررات تأمین اجتماعی، به منظور تأمین درآمدی حتمی برای عموم اشخاصی که به این حمایت احتیاج دارند و همچنین تأمین معالجات پزشکی کامل.
۷- حمایته کافی و کامل از زندگی و سلامت کارگران در کلیه ی مشاغل.
۸- حمایت از کودکان و مادران.
۹- حمایت از تأمین غذا و مسکن مناسب و وسایل تفریحی و فرهنگی.
۱۰- بوجود آوردن امکانات برابر در امور آموزشی و حرفه‎ای.
در زمینه محیط  و شرایط کار و حفاظت در کار، سازمان بین‎المللی کار وظایف زیر را انجام می‎دهد:
۱- بهبود امور حفاظت و بهداشت در محیط کار، جلوگیری از امراض و حوادث ناشی از کار و کنترل خطرهای محیط.
۲- ایجاد و تقویت مؤسسات تخصصی، مانند: مؤسسه‎های ملی کار، آزمایشگاه‎های بهداشت صنعتی، مراکز بهداشت و حفاظت کار و بخشهای آموزش حفاظت.
۳- رسیدگی به مسائل مربوط به زمان کار (حداکثر کار قانونی، اضافه‌کار، کار نوبتی و شب کار) و مسائل پزشکی، اقتصادی و اجتماعی آنها.
۴- تعیین محتوای مشاغل.
۵- کمک به گزینش تکنولوژی مناسب، به عنوان وسیله‎ای جهت بهبود  و حفاظت شرا یط و محیط کار.
۶- خدمات رفاهی برای کارگران (بویژه مسکن، تغذیه، بهداشت و آموزش).
۷- تهیه متون مربوط به مطالعات فنی.
۸- کمک مستقیم به دول، از طریق اعزام کارشناسان، اعطای بورس، تهیه تجهیزات، تنظیم و طرح آئین‎نامه‎ها و ارسال اطلاعات و غیره.
۹- کمک به سازمانهای محلی حفاظتی و بهداشت کار و مراکز تحقیقات و انجمنهای کارفرمایی و سندیکاهای کشورهای مختلف.