مقاله ذرت علوفه ای و سیلوی آن

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله ذرت علوفه ای و سیلوی آن دارای ۹۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله ذرت علوفه ای و سیلوی آن  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله ذرت علوفه ای و سیلوی آن،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله ذرت علوفه ای و سیلوی آن :

مقدمه :
ذرت یکی از مهمترین گیاهانی است که به عنوان غذای اصلی در بسیاری ازکشورهای آمریکای مرکزی وجنوبی،آفریقا و قسمتی ازآسیا کشف شده ویکی از مهم ترین گیاهان تأمین کننده انرژی وپروتئین بوده وتولیدات سالانه آن نزدیک به ۵۰۰ میلیون تن می باشد .درایران نیزذرت به عنوان یک گیاه جدید درسال ۱۳۴۹ با تأسیس بخش تحقیقات ذرت وعلوفه درموسسه اصلاح وتهیه نهال

وبذرهمراه با بررسیهای به نژادی وبه زراعی مورد توجه قرارگرفت . بطوری که درسال زراعی ۸۱-۸۰ سطح زیرکشت آن به مرز ۲۱۸۴۶۵ هکتاروتولید ۴۵/۱ میلیون تن رسید.کشت ذرت با توجه به تنوع آب وهوایی دربسیاری ازمناطق کشوربعد از برداشت غلات قابل گسترش است . در دنیا ودربین غلات ذرت بعد ازگندم وبرنج ازلحاظ اقتصادی وسطح زیرکشت مقام سوم را داراست. ولی ازنظرک

ل تولید مقام اول را به خود اختصاص داده واین درحالی است که به دلیل سازش پذیری با شرایط اقلیمی مختلف، روز به روز دردنیا درحال گسترش بوده. به طوری که امروزاز عمده ترین محصولات مناطق نیمه گرمسیر وگرمسیربه شمارمی آید[۸] . ذرت گیاهی است (c4)که از پتانسیل بالا برای تبدیل انرژی خورشیدی برخورداراست .سهم ذرت درتغذیه انسان ۲۵-۲۰%ودرتغذیه دام وطیور۷۵-۷۰% ودیگرفراورده های جانبی ۵% می باشد[۲۴]،طبق آخرین آمارسطح زیرکشت ذرت درایران ۰۰۰/۳۰۰ هکتاراست که ازاین مقداردرحدود ۰۰۰/۵۰ هکتار(۲۰%)به کشف ذرت سیلوی

اختصاص دارد که استان تهران به ۰۰۰/۱۶ هکتارسطح زیرکشت ازنظرکاشت ذرت سیلوی دردرجه اول اهمیت قراردارد[۳۱] .
تنوع شرایط آب و هوایی در مملکت ما موجب گشته تا در بعضی نواحی به علت وجود فصول نا مساعد و طولانی،استفاده از علوفه سبزوتازه محدود گردد.به طوری که جهت جبران این کمبودوذخیره علوفه،دامداری ها به دنبال روش هایی نظیر خشک نمودن،سیلو کردن و;بروند.دربین روشهای فوق ،استفاده از علوفه سیلو شده به دلیل کیفیت بالا ،تنوع ویتامین هاوارزش غذایی فوق العاده برروش خشک کردن،که سبب تلفات مواد غذایی بالاخص پروتئینی آن است،ارجحیت داشته و به همین دلیل در سالهای اخیر سطح زیر کشت ذرت علوفه ای با توجه به ارزش غذایی آن ،سازگاری با شرایط اقلیمی متفاوت و عملکرد بالای آن در واحد سطح افزایش چشمگیری داشته و امروز یکی از رقم های بالای جیره غذایی دام ها بالاخص گاوهای شیری را تشکیل می دهد[۶].
واژه سیلو(silo)ازکلمه یونانی سیروس (siros)مشتق شده است که بعضی از گودال در زمین می باشد چندین هزارسال قبل کشاورزان علوفه را به صورت سیلو برای خود نگهداری می نمودند.بعدها مصریها با تکنیک سیلوکردن آشنا شدند وطبق نقاشی های رنگی مربوط به سیلوکردن توسط مصریها در۱۰۰۰ الی ۱۵۰۰ سال قبل ازمیلاد،مصریها اهمیت سیلوکردن درفضای بدون هوا را فهمیده بودند[۳۱].سیلوی علوفه درسال ۱۸۶۰ درمجارستان شروع شد،سپس عمل سیلوکردن را کشاورزان آلمانی وفرانسوی آموختند وبکاربستند . آرکیست گرفورد (Argisste Gofford,1879)اولین کتاب خود را درسال ۱۸۷۷ تحت عنوان اصول اولیه سیلو نمودن ذرت منتشرنمود وی (پدرسیلوی مدرن)نامیده شد . دویک(duvich ,1980) گزارش نمود که هیبریدهای جدیدتردارای وزن علوفه بیشترو شاخص برداشت معنی دار می باشند . درآمریکا گری بیل وهمکاران (Graybillet.1991) دریافتند که درصورتیکه تراکم کشت ارقام سیلوئی از۵۰۰۰۰ بوته درهکتاربه ۸۰۰۰۰ بوته درهکتارافزایش حاصل نماید،تولید کل ماده خشک نیز افزایش حاصل خواهد کرد . واتیلوندا وهانتر(vattikonda and Hunter,1983 ) طی دوسال بررسی برروی دوسری ازهیبریدها (۲۸ و

۶۰ هیبرید) درکانادا همبستگی نسبی محصول دانه ومحصول کل بوته را محاسبه نمودند دراین همبستگی به ترتیب r=0: 50 ,r =0 : 48 بود ودراین بررسی مشخص شد هیبریدی که دارای بیشترین محصول دانه بود علوفه بیشتری نیز تولید کرده است .
اهلشود(Ahlischwed,1984 ) اعلام نمود که ذرت سیلوشده با ۳۰ – ۲۵% ماده خشک ۳۰ –

۲۰% ارزش دانه ذرت را دارا می باشد،درصورتیکه ارزش غذایی آن ۱۲-۸% بیشترازذرت خشک شده درتغذیه گاوهای گوشتی می باشدجعفرشاملودریک بررسی تحت عنوان وبررسی ومقایسه عملکرد هیبریدهای ذرت سیلوئی و تعیین درجه سازگاری آنها باشرایط مختلف محیطی که در۱۰ منطقه از جمله کرج انجام شد ،نتیجه گرفت که هیبرید)۷۳(K589*B با عملکرد۳/۹۳تن در هکتاردارای بیشترین عملکرد و پایداری نسبتا خوبی را نیز نشان داده است [۷].در بررسی های مشابه که توسط وحدت وخاوری تحت عنوان بررسی عملکرد نها ئی هیبریدهای ذرت سیلوئی که طی ۳ سال درمشهد انجام شدمشخص گردید که ذرت هیبریدکمپوریت(ko6) نسبت به سایرهیبریدها وشاهد (۷۰۴)برتری داشته است [۱۹]. همچنین یغموری دریک بررسی تحت عنوان (بررسی ومقایسه عملکردنهائی هیبریدهای ذرت سیلوئی وتعیین درجه سازگاری آنها با شرایط مختلف محیطی)که بمدت ۳ سال درکردستان شدنتیجه گرفت که رقم ko6 با عملکرد ۸۳ تن درهکتارنسبت به شاهد وسایرارقام مورد بررسی برتری داشته است [۲۰].

چوکان دریک بررسی درگرگان تحت عنوان (بررسی ومقایسه عملکرد درارقام هیبریدهای ذرت سیلوئی )دریافت که بیشترین همبستگی برگ (۹۷ %) باعملکرد بوته داشته اند وعملکرد علوفه درکرت بیشترین همبستگی را با وزن ساقه بوته (۸۱ %) داشته است [۲].
یکی از عمده ترین مشکلات تولیدپروتئین ومحصولات دامی درکشورعدم وجود علوفه خوارک کافی جهت تغذیه دامهاست وذرت علوفه ای به عنوان یکی ازمحصولات اساسی ومهم می تواند نقش عمده ای را دراین راستا ایفا کند [۲۴]. درآب آبیاری درمناطق خشک ونیمه خشک مورد توجه عده ای ازمحققین قرارگرفته است [۲۲].صدمه ناشی ازگرما یا خشکی عملکرد ذرت را کاهش می دهد.میزان کاهش عملکرد ممکن است به قدری کم باشد که هیچ تأثیرقابل مشاهده ای برروی گیاه نداشته باشدیا به حدی شدید باشد که معمولی تولید نشده وگیاه ازبین برود.لینه های اینبرد وهیبریدها ازنظرمقاومت به گرما یا خشکی عکس العملی متفاوتی نشان می دهند[۹]. تنش خشکی درزمان گلدهی،فاصله بین گرده افشانی وظهورکامل (ASI)را افزایش می دهد وباعث کچلی بلال ها می گردد .[۲۹],[۲۳]در تحقیقی اثرات دور،میزان آب آبیاری وکودهای شیمیایی برذرت علوفه ای درطی سال های ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۵ دررزقان فارس بررسی شد . نتایج بدست آمده نشان داد که اثرتیمار زمان آبیاری درسطح یک درصد معنی داربوده است بطوریکه تیمار(دورهای آبیاری ۵/۸ روز)نسبت به تیمارآبیاری به میزان دور ۱۱ روز برتری داشته است . همچنین ازنظرمقادیرمختلف آب ملاحظه گردید که تیمارآبیاری با دوری به میزان ۸۰ درصد تبخیرکلاسA نسبت به سایرتیمارها درسطح ۱% معنی داربوده است[۱۷] .
درآمریکا اثرتنش آبی برذرت شیرین درطی سال های ۱۹۸۴ و۱۹۸۵ نشان داد که حداکثرعملکرد نسبی کل بلال های بدون پوشش درتیمار ۸۵ درصد آبیاری (نسبت به آبیاری کامل۱۰۰ درصد)

حاصل شده است . درتیماربدون آبیاری فقط ۴۴ درصد محصول نسبت به شرایط آبیاری کامل بدست آمده است[۲۱].در انتها باید گفت : گیاهان علوفه ای اهمیت بسیاری درتأمین غذای دام دارند.یکی ازگیاهان علوفه ای مناسب برای تغذیه دام ،ذرت است ما می توانیم ازعلوفه ذرت درتغذیه دام های خود استفاده کنیم[۸].
آمارسطح زیرکشت ذرت درشهرستان نیشابور و استان خراسان مطابق جدول های ذیل می باشد.
سال ۸۴-۸۳ شهرستان نیشابور
ذرت علوفه ای سطح زیر کشت(هکتار) رتبه تولید رتبه عملکرد رتبه

سال زراعی ۸۴-۸۳ ۰۰۸/۳ اول ۳۰/۱۵۶ اول ۹۶۴۷۴/۵۱ دوم
سال زراعی ۸۵-۸۴ ۵۷۰/۲ اول ۷۴۲/۱۳۴ اول ۴۲۸۸۹/۵۲ اول

سال ۸۴-۸۳ استان خراسان
سطح زیر کشت(هکتار) تولید عملکرد
آبی دیم جمع آبی دیم جمع آبی دیم جمع
۱۳۱۷۰ ۰ ۱۳۱۷۰ ۶۱۱۶۳۱ ۰ ۶۱۱۶۳۱ ۴۶۴۴۱ ۰ ۴۶۴۴۱

مدیر جهاد کشاورزی نیشابور اعلام کرد:توجه به شرایط مناسب و پتانسیل بالای کشاورزی در نیشابور امسال(۱۳۸۶) ۲۵۰۰ هکتار از مزارع این شهرستان به کشت ذرت علوفه ای اختصاص یافته است یوسفی میانگین تولید ذرت علوفه ای به ازای هر هکتار را بیش از ۵۵تن و مجموع تولید ذرت علوفه ای این شهرستان را ۱۳۸ هزار تن اعلام کرد.همچنین مدیر جهاد کشاورزی این نکته را خاطر است که امسال علاوه بر افزایش سطح زیر کشت حدود ۱۰ درصد افزایش تولید نیز پیش بینی می شود .وی تعداد کشاورزان ذرت کار این شهرستان را ۱۱۰ نفر اعلام کرد.یوسفی توزیع ۱۲۵۰ تن انواع کود،۱۱۲تن بذر اصلاح شده و انجام راهنماییهای کارشناسان در زمان کاشت،داشت را از جمله کمک های کشاورزی به ذرت کاران عنوان کرد.
همچنین در اخباری که از سایت موج گرفته شد به نقل از روابط عمومی وزارت جهاد کشاورزی،مهندس محمد مهدی کابلی مدیرکل دفترمحصولات عوفه ای ذرت دانه ای اعلام کرد:امسال(۱۳۸۶)با رشد۴/۴%،۶۷۰۵۰۰۰ تن ذرت علوفه ای در کشور تولید شد[۲۸].

فصل اول:
خصوصیات گیاه شناسی ذرت

۱-۱ شکل ظاهری یک بوته ذرت :
بوته ذرت شامل قسمتهای ریشه،ساقه، برگ وگل می باشد.ذرت قوی بوده و درسطح خاک گسترش می یابد ساقه آن بندبند وتوخالی است وارتفاع آن به ۲ تا ۳ مترودربعضی شرایط ممکن است ارتفاع ذرت به ۶ تا ۷ مترهم برسد برگهای ذرت درازوکشیده است وبطور متوسط درروی هربوته ۱۲ تا ۱۸ برگ وجود دارد .
گلهای ذرت به صورت نروماده هستند که گلهای نربه شکل خوشه بوده ودرانتهای ساقه قراردارند.گلهای ماده روی ساقه ودرکناربرگها قراردارند که وقتی تبدیل به دانه شوند« بلال» ذرت را به وجود می آورند گلهای ماده توسط غلامی که به آن پوست بلال می گویند،پوشیده

شده ودرانتهای بلال نیزرشته هایی که آن را « کاکل ذرت » می نامند،قراردارد [۱۳].

اجزا تشکیل دهنده بوته ذرت

۱-۲ خصوصیات بوتانیکی ذرت :
ذرت گیاهی است،یک ساله دارای ۲۰=n2 کروموزوم متعلق به تیره Poaceae اززیر تیرهpanicoidea گروه maydeae جنس zea وگونه mays که سه جنس zea،Tripsacam،Euchiaena بومی امریکا بوده وپنج جنس chionachne,trilobachne,scherachn Coix poly foea بومی استرالیا وجنوب شرقی آسیا هستند .
برخی گیاه شناسان گونه Euchlaena mexicena teosinte را درهمان جنس ذرت zea معرفی می کنند جنس های Euchlena ,Tripsacum نزدیکترین خویشاوندان ذرت به شمار می آیند . ذرت گیاهی است یک پایه (Monoique-monoecious ) بدین معنی که گلهای نروماده جدا ازهم ولی برروی یک پایه قراردارند گلهای ماده ذرت ازجوانه ای که درقاعده غلاف برگ وجود دارد،تولید می شود.محور سنبله های ذرت بعد ازتکامل تبدیل به مغزبلال(چوب محوربلال)شده که درروی محور بلال سنبلچه های متعددی بصورت جفت قرارداشته که هرکدام دارای دوگل مونث می باشند .
ازمحل تخمدان میله بلند وباریکی بنام خامه یا سیلک خارج می گردد که درروی آن کلاله ظریف وکرکداری وجود دارد اولین میله بلند ازراس پوسته دور بلال خارج و ظاهر می گردد میله خامه درطول مدت زمانی حدود ۵ تا۱۰ روز تشکیل شده درتمام طول خود مستقیماً می تواند،با گرده های مذکررا بپذیرد تعداد بلال های ذرت و رگه های گیاه بسته به واریته های مختلف متفاوت بوده وبین یک تا ۱۲ عدد درنوسان است آلت نربه صورت خوشه ویا خوشه های فرعی یا دو سنبلچه بلندوکوتاه به طورمنظم درانتهای ساقه اصلی قرارگرفته است .هر سنبلچه دارای دوگل وهرگل دارای سه پرچم است درگیاه یک پایه ذرت به علت جدا بودن اعضای زایشی گرده افشانی بطور غیرمستقیم صورت گرفته وگرده های گل بطرق مختلف برروی اعضای مونث انتقال پیدا کرده،درنتیجه گرده افشانی آزاد ومستقیم کمترانجام می گیرد . (از۱ تا ۱۵ درصد)گرده های ذرت تقریباً درتمام ارقام آن از۱ تا ۵ روز قبل از ظهور سایراندامها رسیده وگل کردن (protandry ) آن نیزچندروز به طول می انجامد .

بعد ازآنکه میله پرچم خارج گردیده،ازکیسه گرده مقادیرزیادی گرده های سبک آزاد می شود که تعداد آن بالغ بر۵/۲ میلیون عدداست گرده افشانی غیرمستقیم ذرت عمدتاً بوسیله باد صورت گرفته که گاهی تا چندین کیلومترگرده ها را منتقل می نماید .
گرده های منتقل شده برروی کلاله بالافاصله جوانه زده اما فقط یک میله گرده بعداز۲۰ دقیقه به تخمدان می رسد تحت شرایط عادی مدت ۲۴ ساعت زمان لازم است،تا عمل باروری یک بلال به

صورت کامل انجام گیرد هربلال حاوی ۸-۳۰ ردیف سنبلچه زوج بوده که هریک دارای چندین گلچه می باشد،که تنها یکی ازآنها بارور میشود دانه ذرت میوه ای است گندمه(caryopsis)وپوسته آن فقط شامل پوسته میوه (fericarp) است .ذرات دارای ساقه های راست ومستقیم بوده که گاهی طول آن درمناطق خشک به ۸ مترمی رسد برگ های ذرت شبیه سایرغلات پهنک برگ دارای غلا

ف بوده که ساقه را درآغوش می گیرد طول برگ بین ۳۰ الی ۸۰ سانتی متر وگاهی به ۱۵۰ سانتی متر نیز می رسد عرض آن حدود ۱۰ سانتی متروضخامت آن ۱۲ میلی متراست .
ارتفاع بدنه های ذرت بانوع گونه ارتباط داشته بطوریکه ارقام زودرس ۹۰ سانتی متر و پاپ کورن ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر بلندی دارد ضخامت ساقه ذرت حدود ۳ سانتی متربطور متوسط ۸ تا ۱۲ میانگره داشته که گاهی به ۱۴ می رسد میان گره های قاعده ساقه کوتاه ونسبتاً ضخیم ومیان گره های انتهای ساقه بلند،ضخیم،توپر وفاصله بین آنها ۱۰ تا ۲۰ سانتی متراست .
ساقه ذرت مثل ساقه سایرغلات بندبند وتوخالی بوده وتنها بخش ناچیزی ازآن توپروکاملا خشبی است ارتفاع ذرت هیبرید ۱۸۰ تا ۲۲۰ سانتی متراست ارتفاع ارقام کوتاه قد ۶ سانتی متروارقام

بلند قد ۶۶۰ سانتی مترمی گردد [۱۲].
۱-۲-۱ ریشه:
ذرت قدرت پنجه زدن نداشته ودارای ریشه های قوی نبوده وسطحی است سیستم ریشه ذرت شامل ۵-۳ ریشه جنینی ثانویه که ازاولین گره زیر سطح خاک تشکیل گردیده ودارای ریشه های هوایی می باشد ریشه های هوایی از گره های نزدیک سطح خاک تشکیل شده که علاوه برجذب آب ومواد غذایی باعث مقاومت گیاه نیز می گردند .
ریشه درگیاهان جوان به سرعت توسعه پیدا می کند بطوریکه درگیاهان جوان که هنوز به ارتفاع ۱۰ سانتی مترنرسیده اند،ممکن است به عمق ۳۰ سانتی متری نفوذ کرده باشند قسمت اعظم ریشه های گیاهان کامل در عمق ۷۵-۷۰ سانتی متری خاک قراردارند ولی گاهی تا عمق ۲۰۰ سانتی متری یا بیشترنیز نفوذ می کنند رشد جانبی ریشه ها نیز تا شعاع ۱۰۰ سانتی متری صورت می گیرد .

ذرت دارای سه نوع ریشه است :
۱- ریشه های بذری وریشه های اولیه تعداد این نوع ریشه ها ۳ تا ۵ عدد بوده وبا جوانه زدن بذر ظاهرمی شوند کاراین ریشه ها جذب آب ومواد غذایی ازاعماق خاک می باشد .
۲- ریشه های تاجی یا ثانویه : از گروههای واقع در طوقه گیاه ودر زیرسطح خاک به وجود آمده وگسترش پیدا می کند تعداد آنها ۷ الی ۸ عدد وگاهی به ۱۵ الی ۲۰ عدد می رسد کاراین ریشه ها جذب آب ومواد غذایی از خاک است .
۳- ریشه های هوایی یا نگه دارنده : این ریشه ها در واقع همان ریشه های تاجی هستند که دربالای سطح خاک تولید می شوند نقش آنها بیشتردرقائم نگاه داشتن گیاه است زیرا طول گیاه زیاد بوده ولذا برای مقاومت دربرابرخوابیدگی این ریشه ها مانند یک تیرک عمل می کنند نقش این ریشه ها درعمل جذب بسیارکم است [۱۲].
۱-۲-۲ ساقه :
ساقه ذرت مانند سایرغلات بندبندوگره دار،توخالی واستوانه ای بوده وطولش بسته به یرقم ممکن است از ۳۰ سانتی متر تا ۷/۵ متر وقطرش از۱/۳ سانتی متر تا ۵ سانتی متر تغییر می کند .
ساقه ذرت به عکس سایرغلات معمولا بدون انشعاب است وپنجه ای تولید نمی کند خوابیدگی یا ورس در ذرت بندرت رخ می دهد وارقام هیبرید ذرت مقاومت بسیارخوبی دربرابرخوابیدگی

ازخودنشان مید هد لازم به ذکراست که طول معمول ذرت ۵/۱ تا ۲ متراست مانند سایرغلات کشیده بوده وازپهنک وغلاف تشکیل شده است طول برگ ها ذرت از ۳۰ تا ۸۰ سانتی متروگاهی متغیراست وپهنای هربرگ حدود ۸ تا ۱۰ سانتی متراست ذرت گیاهی یک ساله است ودارای یک پایه است که گلهای نروماده در طول ساقه در محل گره هاودر مجاورت برگها تشکیل می شوند وتعداد گلهای ماده درارقام مختلف ذرت متفاوت است،گل گل آذین ذرت را به طوکل سنبله می دانند ودر واقع گل نروخوشه وگل ماده سنبله است تا گلهای ماده درآینده بلال ذرت را ایجاد م

ی کنند که بلال ذرت که دارای محوری قطوری به نام چوب بلال یا (COD) دانه هایی که درردیف های منظمی قرارگرفته اند وبا دوپوشه ضخیم پوشیده شده اند وخامه های بلندی (SIRA)که درانتهای شاخه می شوند وگل بلال ذرت را ایجاد می کنند لازم به ذکراست .محور گل آذین نه همان امتداد ساقه است و دارای گل های سه پرچمی است[۱۲] .

ساقه ذرت
۱-۲-۳ برگ :
ذرت نیزمانند غلات دارای برگ های بلند دراز کشیده وموازی است که معمولا برگ های پایین کوچکتروبه طول ۱۲ تا ۱۳ سانتی متر وبرگ های میانی ۹۰-۸۰ وعرض آنها بین ۱۱-۸ سانتی متراست در ذرت همانند یولاف گوشوارک وجود نداشته اما زبانک کاملا درشت،شفاف وقابل رؤیت است تعداد برگها به طول دوره رشد بستگی داشته به نحوی که درارقام زودرس ۱۲-۸ ودر ارقام دیررس تا برگ رویش دارند(ارقام معمولی ۱۵-۱۴ برگ)برگها به طور متناوب ودرچپ و راست یکدیگربرروی ساقه ذرت استقرار می یابند [۱۲].

دانه ذرت همانند سایرغلات یک میوه گندمه یا به عبارت دیگر یک میوه تک لپه ای خشک وناشکوفا است ۹ تا ۱۶ میلی مترطول،۶ تا ۹ میلی مترعرض و۳ تا ۶ میلی متر قطر داشته وساختمان آن به شرح زیر می باشد :
الف : پوسته میوه یاپدیکارپاد برون
ب : لایه آلودن
ج : آندوسپرم// یا آردینه( ا- آندوسپرم سخت ۲- آندوسپرم نرم ،ازدی یا نشاسته ای دانه ذرت ازنظررنگ به سه دسته ذرتهای سفید،ذرتهای زرد وقهوه ای وذرت های الوان طبقه بندی می شوند . )
د: جنین ، جنین ذرت که حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد وزن دانه را تشکیل می دهد،درقسمت پایین آن قراردارد جنین ازدوقسمت اصلی لپه یا اسکوتلوم ومحورجنین تشکیل یافته است محورجنین شامل جوانه که درآن ۵ تا ۶ برگ جنینی دیده می شود وبه وسیله کولئوپتیل احاطه شده و ریشه چه که به وسیله کلئوریزا محافظت می گردد پس از لقاح رشد ونمو دانه آغاز می گردد ۱۲ تا ۱۴ روز پس ازلقاح جنین تکامل می یابد.به طوری که یک تا دو هفته پس ازگرده افشانی با مطالعات میکروسکوپی می توان اندام های جنینی از قبیل ریشه چه،ساقه چه،کولئوپتیل،اسکوتلوم ویا یافته های آغازین اولین ودومین برگ را درریشه چه،ساقه چه،کولئوپتیل،اسکوتلوم ویا یافته های آغازین اولین ودومین برگ را درآن مشاده کرد .
دانه بدون آب ذرت حدود ۷۷ درصد نشاسته ۳/۲ نشاسته ذرت معمولا آمیلوپکتین و۳/۱ آن آمیلوز ۹ درصد پروتئین(پروپلامین) به خصوص زئین حدود ۴۸ درصد،گلوبولین حدود۱۴ درصدگلوتین حدود ۳۱ درصد،۵ تا ۷ درصد چربی،۵ درصد پنتوزان،۲ درصد قند،۲ درصد خاکستردارد.مقدار پروتئین دانه ذرت تابعی اززنوتیپ عوامل محیطی ومدیریت های زراعی است[۱۶] .

دانه ذرت

۱-۳ طبقه بندی ذرت :
ذرت را از چندین لحاظ می توان تقسیم بندی کرد .
الف ) از لحاظ ارتفاع ساقه :ارتفاع ساقه ذرت ممکن است بین ۶۰ سانتی مترتا ۸ متر وتعداد برگ درهرساقه بین ۸ تا ۴۴ برگ متغیرباشد
ب ) ازروی دوره رشد :دوره رشد بین ۵۰ تا ۳۳۰ روز متغیربوده و ذرت ها را دراین ارتباط ب

ه سه گروه به شرح زیرطبقه بندی می کنند : ارقام زودرس – ارقام متوسط رس – ارقام دیررس
ج ) ازروی رنگ دانه : ذرت های سفید- ذرت های زرد – ذرت های الوان
د) طبقه بندی از روی نحوه تولید بذر که شامل :
– واریته های ذرت با گرده افشانی باز
– واریته های ذرت هیبرید
– واریته های ذرت کمپوزیت
-واریته های ذرت مصنوعی(سنتتیک)
ر) طبقه بندی از روی شکل ظاهری ،کیفیت دانه و مواد مصرف آن ذرتها را بر حسب صفات مشخص آندوسپرم،شکل ظاهری دانه ،ترکیبات دانه وموارد مصرف آن در هفت گروه طبقه بندی

کرده اند:
-ذرت دانه اسبی Dent corn
-ذرت بلوری Flint corn
-ذرت بو داده Pop corn
-ذرت آردی Flour corn
-ذرت شیرین Sweet corn
-ذرت مومی [۱۶] Waxy corn

۱-۴ رشد :
در شرایط گرم ومرطوب دانه ذرت پس از۴ تا ۵ روزجوانه زده ودرمواردی که درجه حرارت کمترازحداپتیمم باشد،تا ۱۴ روزنیزطول می کشد اگربذرذرت درعمق مناسب ۷-۵ سانتی متری کشت شود،مزوکوتیل شروع به رشد کرده ونیمی ازفاصله تا خاک را طی نموده که با طویل شدن کلئوپتیل برگ،بقیه فاصله تا سطح خاک نیزطی می گردد . با خروج کلئوپتیل اولین دوبرگ حقیقی تشکیل شده وبرگ های بعدی به تعداد هربرگ ۳ روز ظاهر می گردند.درعرض دوهفته گیاه جوان معمولا ۵ تا۶ برگ ویک سیستم رشد اولیه دارد،که رشد آن دیگربه ذخیره مواد غذایی بستگی نخواهد داشت ازاین مرحله به بعد رشد برگها سریعترخواهد بود .
هنگامیکه چهارمین برگ رؤیت شد تشکیل کاکلها شروع می شود دراین مرحله رشد اولیه برگها متوقف شده تعداد آنها بسته به ژنتیک گیاه،رطوبت محیط،دما ،طول روز وسایرشرایط محیطی متغیرمی باشد.دراین حالت سه هفته از سبزشدن گیاه گذشته وارتفاع گیاه حدود ۳۵ تا ۴۵ سانتی متر وجوانه رویشی درچند سانتیمتری بالای سطح خاک واقع شده وبرگها قسمت اعظم ارتفاع گیاه را پوشانده اند دراین مرحله شکل ظاهری گیاه بسادگی قابل تشخیص بوده وجوانه رویشی همچنان فعال است .
پس ازچند روزکاکلها درحالت جنینی درحواشی جوانه رویشی شکل گرفته وگیاه درفاصله زمان اندکی پس ازتشکیل اولیه گلهای نروماده حاوی همه برگهای خود شده وساقه ها به سرعت رشد کرده ومیزان جذب مواد غذایی به سرعت افزایش می یابددراین مدت سطح برگ تا ۱۰ برابروطول ساقه ها ۵۰ تا ۱۰۰ برابرمی گردد همچنین تا هنگامی که برگها به تعداد کامل خود برسند،فعالیت ۲ تا۴ برگ اولیه ممکن است،متوقف شده باشند کاکلها دراین مرحله کاملا رشده کرده اما هنوزدرداخل برگها مخفی می باشند .حدود ۵ هفته پس ازتشکیل اولین کاکلها میانگره های

فوقانی به سرعت طویل شده وکاکلها خارج می گردند پس ازچند روزدانه گرده آنها خارج شده و۲ تا ۳روزبعد بلال ها خارج گردیده وتازمان گرده افشانی رشد می نماید این مرحله بحرانی ترین رشد گیاه ازنظرنیاز به رطوبت ومواد غذایی بوده وهرگونه کاستی اثرمخرب خود را برمیزان تولید وعملکرد خواهد گذاشت .
۲ الی ۳ روزقبل از آمادگی کلاله برای پذیرش دانه گرده پراکنش دانه های گرده اغازشده ودگرگشتی نامیده می شود دگرگشتی عمدتاً به طور متوسط ۱۴ روز طول می کشد با وجود فعالیت تعداد زیادی حشره برروی گلها اکثردانه های گرده توسط باد پراکنده می شوند معمولاً ۳ تا۵ درصد گرده افشانی بصورت خودگشتی صورت می گیرد .در اقلیم های گرم وخشک دوره گرد

افشانی معمولا کوتاه است .
پس ازگرده افشانی رشد رویشی متوقف شده وبلال ها برای مدت ۳ هفته به سرعت رشد می کنند(بلال ها درداخل غلاف ابتدا حدود ۲۵ میلی مترهستند ) درهریک ازگره ها یک جوانه تولید کننده بلال وجود داشتند که درهیبریدهای تک بلالی تنها یک جوانه رشد می کند وبقیه به مرحله رشد نهایی نمی رسند پس ازآن تجمع مواد خشک دردانه ها به سرعت اتفاق می افتد دراین مرحله تجمع ماده خشک تا ۶۰ روز پس ازظهور بلال ها ثابت ثابت باقی مانده ودراین حالت که گیاه ازنظرفیزیولوژیکی به مرحله نهایی رشد می رسد،تجمع ماده خشک متوقف می شود .بطور کلی ازکاشت وبرداشت ذرت چهاردوره متمایز می توان تشخیص داد :
۱) خفیف : این دوره از زمان سبزشدن شروع شده وتا۱۵ الی ۲۰ روز ازظهورگلهای نرادامه دارد.
۲)دوره رشد سریع : ازظهورگلهای نرتا حدود ۱۰ روزقبل ازشیری شدن دانه ها می باشد دراین دوره وزن گیاه به حداکثروحساسیت آن به کم آبی به حد اعلال خود می رسد .
۳)دوره کاهش خفیف وزن : این دوره پس ازاتمام دوره دوم شروع شود وتا حدود ۱۰ روز بعد ازشیری شدن دانه ها ادامه می یابد .
۴)دوره کاهش شدید وزن : این دوره به دنبال دوره قبل شروع می شود وتارسیدن کامل دانه طول می کشد[۱۴] .

مراحل رشد
۱-۵ اکولوژی ذرت :
با توجه به رویشگاه اولیه ذرت (کشورهای مرتفعی مانندمکزیک،آمریکای لاتین)امروزه این گیاه درمناطق پایین ترازسطح دریا تا ارتفاع ۴۰۰۰ متری وتا ۵۸ درجه عرض شمال و۴۰ درجه عرض جنوبی کشت می شوند .تنوع هیبریدی وانتقال آن به سراسردنیا سطح زیرکشت ذرت را توسعه بخشیده است حداقل دمای لازم برای جوانه زنی ۱۰-۸ درجه سانتی گراد بوده ودمای اپتیمم ومناسب ۲۰ درجه سانتی گراد می باشد هرچه دمای میانگین شبانه روزپایین ترازحداپتیمم باشد،زمان سبزشدن کندتروطولانی تر خواهد بود ( جدول شماره ۱)
جدول شماره ۱- رابطه دما وطول مدت سبزشدن ذرت

دمای کاشت (درجه سانتی گراد) زمان مورد نیاز سبزکردن (روز)
۲۰
۱۸
۱۲-۱۰ ۶-۵
۱۰-۸
۲۰-۱۸

ذرت درمرحله جوانه زنی حداکثردمای ۳۰ درجه سانتی گراد تحمل می کند دمای بیشتراز۳۴ درجه سانتی گراد نیزدرعمل گرده افشانی اختلال ایجاد می کنددرطول دوره رشد ونمو دمای مناسب بین ۲۱ تا ۲۸ درجه سانتی گراد بوده ودمای کمتراز۸ درجه سانتی گراد موجب کاهش قابل توجه محصول درآن می گردد ارقام زدرس ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ روز درجه و ارقام دیررس ۲۴۰۰ تا ۲۵۰۰ روز درجه نیاز دارند ذرت گیاهی روزکوتاه بوده که با کوتاه شدن روز،زمان گلدهی تسریع ودرشرایط روزهای بلند طول دوره رویش افزایش وتعداد برگها بیشترمی گردد .
زمین های با بافت متوسط ۷-۶ = PH برای رشد ذرت بسیارمناسب بوده وph بین ۸-۵/۵ را نیز تحمل می کندذرت در زمان پنجه زنی نسبت به شوری حساس بوده،بطوریکه ممکن است درصد جوانه زنی راتهدید نکند،اما زمان آن را به تعویق انداخته ودرطول رشد مؤثرواقع شده ومیزان تولید را کاهش می دهد (جدول شماره۱- ۲) [۱۴].
جدول شماره۱- ۲ : رابطه EC خاک با میزان کاهش تولید ذرت
ECبه میلی موس میزان کاهش تولید
۹/۵
۱۰ ۵۰%
۱۰۰%

ذرت در مناطق معتدل به مناطق گرمسیرتولیدبیشتری داشته که دلایل زیررا برای آن برشمرده اند.
۱- به نظر می رسد میزان کل ماده خشک در مناطق معتدل و نیمه گرمسیر یکسان باشد اما در مناطق گرمسیر میزان ماده کمتری به دانه اختصاص می یابد به همین دلیل شاخص برداشت در مناطق گرمسیری ۴/۰ و در مناطق معتدل بین ۵/۰ تا ۵۵/ ۰ است

۲- درمناطق گرمسیرنسبت به نواحی معتدل برگهای بیشتری رویش داشته ودرنتیجه تولید دانه کمترخواهد شد زیرا برگ ها مانع از تأثیربیشترنور درتولید دانه می گردد .
۳- طول دوره رشد گیاه درزمان پرشدن دانه درمناطق معتدل بیشترازمناطق گرمسیراست ضریب دوره رشد درپرشدن دانه درمناطق گرمسیراست ضریب دوره رشد درپرشدن دانه درمناطق گرمسیر۳%ودر مناطق معتدل ۴% است .
کشت ذرت دربیشترخاک ها امکان پذیراست ولی خاک های عمیق،نسبتاً سبک ونرم برای کشت این گیاه مناسب ترهستند ،ذرت به شوری خاک حساس است وباید ازکشت آن درزمین ها

ی شورخودداری کرد [۳۰].
۱-۶ آب وهوا :
ذرت برخلاف غلات(گندم وجو)احتیاج به گرما وحرارت زیاد دارد مناطقی که دارای تابستان گرم وتابش خورشید کافی وپاییزخشک هستند،بالاترین عملکرد را ازنظرتولید دانه خواهند داشت ذرت بهترین رشدرا دردرجه حرارت هوای طبیعی ۲۰-۳۰ درجه داشتند ودرحرارت ۱۰-۶ درجه سانتی گراد نیزجوانه می زند ذرت تحمل درجه حرارت حدودصفررا نداشته وصدمه شدیدی می بیند . بعضی ازواریته های ذرت مانند دندان اسبی درطول مدت ۹۰ روز علوفه تولید می کنند.اما درطول دوره رشد ونمواحتیاج به رطوبت داشته ومیزان بارندگی ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلی متربا پراکندگی مناسب برای رشد ونموذرت مناسب خواهد بود.یک کیلوگرم ماده خشک ذرت درحدود ۳۱۵ تا ۴۱۵ لیترآب نیازدارد .ذرت درعرض های جغرافیایی مختلف به جزمناطقی که زیاد سرد ودوره رشد ونموکوتاه است کشت می گردند.ذرت درعرض جغرافیایی ۴۰-۳۵ درجه شمالی بخوبی محصول تولید می کند طبق آزمایش انجام شده درکرج مدت جوانه زدن تا رسیدن ذرت درخصوص ارقام نیمه زود رس حدود ۱۲۰ روز با مجموع حرارت ۳۱۲۷ درجه سانتی گراد (متوسط درجه حرارت روزانه ۴۲/۲۵ سانتی گراد)وارقام نیمه زود رس حدود ۱۳۸ روز با مجموع ۳۷۸۰ درجه سانتی گراد (متوسط درجه حرارت روزانه ۹۸/۲۸ سانتیگراد)می باشد . بنا به نظرCrossmann تعداد تراکم بوته های ذرت برای تولید علوفه سبز۱۵ تا ۲۰ بوته ودرشرایط کشت متراکم تا ۸۰ بوته درمترمربع خواهد بود .
Donald معتقد است با افزایش تراکم بوته ها نه تنها رقابتی دربین گیاهان به وجود می آید بلکه عوامل دیگری هم دررشد گیاهان مؤثرواقع می شوند که نهایتاً به کاهش تولید منجرمی گردد .
بنا به نظرCroamann شدت کاهش نوردرداخل مزرعه ذرت تابع مرحله رشد ونمو وتراکم گیاه ذرت می باشد تعداد بوته درواحد سطح درنخستین مرحله تابع ارقام زودرس حاصلخیزی خاک وبه ویژه ذخیره آب موجود درخاک می باشد یکی دیگرازعوامل مؤثردرمحصول انتخاب ارقام هیبرید ،افزایش کودهای ازته به اندازه کافی است درمناطقی که ذخیره آب ومواد غذایی فراوان وشرایط خاک بسیارمناسب است تراکم بوته درواحد سطح زیادترمی گردد دراین ارتباط باید توجه داشت که هرچه ارقام زودرس تر باشند،تراکم کمترخواهد بود [۸].

۱-۷ آبیاری :
ذرت نیاززیادی به آب داشته ودرتولید ماده خشک بسیارمؤثرواقع می شود مقدارآب مورد نیاز بستگی به شرایط محیطی ونحوه آبیاری دارد برای تولید حداکثرمقدارآب مورد نیاز حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتربوده که بسته به حاصلخیزی خاک،درجه حرارت ،رطوبت نسبی و; متفاوت خواهد بود .
چهاردوره دررشد ذرت نیاز به آبیاری مناسب دارد دوره رشد سریع ریشه،دوره رشد رویشی،دروه گل دهی وتشکیل بذرودوره رسیدن دانه تا زمانی که گیاه به ارتفاع ۲۰تا ۴۰ سانتیمتری برسد

تعرق گیاه ناچیزبوده،بنابراین نیازگیاه به آب کم وتقریباً ۳-۲ میلی متر درروزاست . با توسعه کمی رشد گیاه تبخیروتعرق به تدریج افزایش یافته ونیازآبی بیشترخواهد شد . درطول دوره ظهورگلهای نروبلال ها وگرده افشانی مقدارتبخیروتعرق به حداکثرخود یعنی ۱۰-۷ میلی متردروز رسیده که همزمان با حداکثرنیاز آب خواهد بود.درجه حرارت هوا ورطوبت نسبی این دوره درنیاز آبی بسیارمؤثرواقع می گردد .بطوری که تنش رطوبت درطول این دروه باعث خشک شدن برگ های

فوقانی وگل های نر گردیده واختلالاتی را درگرده افشانی موجب می گردد.درطول ۵ هفته پس ازظهورگلهای نرمصرف آب حدود ۵۰% کل نیاز آب درطول فصل می باشد درواقع ذرت درزمان گلدهی حساسیت فوق العاده ای به آب داشته ودرصورتی که دراین دوره دچارتنش جدی گردد،منجربه کاهش محصول تا ۵۰% می گردد .
ذرت رطوبت را ازعمق ۲۰۰-۱۵۰ سانتیمتری جذب می کند با وجودی که بیشترین رطوبت را ازلایه های فوقانی خاک جذب می کند ولی رطوبت درلایه های عمیق ترنیز نقش عمده ای را در رشد ایفا می نماید . زیرا مانع از تنش زیاد درفواصل بین آبیاری می گردد . اگردرطول دوره فصل رشد،بارندگی صورت نگیرد بسته به نوع بذر هیبریدمصرفی خاک،آب وهوا حاصلخیزی خاک ومقدارآب وروش آبیاری می توان به برنامه آبیاری را به صورت زیر تنظیم نمود :
۱- آبیاری قبل ازکشت به منظورتأمین رطوبت ناحیه ریشه تا عمق ۱۵۰ سانتی متری درحدظرفیت زراعی
۲- اگربذوردرخاک مرطوب کشت شوند به سرعت جوانه زده،سبزشده وریشه ها به اعماق نفوذ کرده ونیازگیاه را برای مدت ۳۰ تا ۵۰ روز تأمین می نمایند .
۳- اولین آبیاری بعد ازسبزشدن گیاه به میزان ۷۰-۶۰ میلی مترجهت تأمین رطوبت ناحیه ریشه درحدظرفیت زراعی ضروری است .
۴- پس ازدوهفته آبیاری مجدد به مقدار ۸۰-۶۰ میلی متروآبیاری به مقدار۱۱۰-۱۰۰ میلی متر بعد از۱۰ الی ۱۴ روز پس از آبیاری قبلی صورت خواهد گرفت .
۵- چهارمین آبیاری پس ازسبزشدن به میزان ۱۰۰-۸۰ میلی متر زمانی که گیاه ۷۰-۶۵ روزه است جهت تأمین رطوبت مرحله گلدهی انجام می گیرد .
۶- آخرین آبیاری معمولا زمانی انجام می شود که گیاه،تقریباً ۸۰ روزبوده و دانه های آن درمرحله شیری هستند توضیح اینکه شیوه فوق براساس نیاز رطوبتی یک واریته هیبرید با طول رشد ۱۲۰-۱۱۵ روزه درمنطقه ای کاملا خشک برنامه ریزی شده است .

رایج ترین روش آبیاری برای ذرت آبیاری جوی پشته است آبیاری بارانی به دلیل تأثیربرراندمان نهایی وعدم نیاز به عملیات فیزیکی وتسطیح زمین معمول شده است روش فوق درطول دوره گرده افشانی مورد استفاده واقع نشده زیرا برروی گیاه وتشکیل بذراثرمنفی خواهد گذاشت . ازطرفی مشکل حمل ونقل ادوات آبیاری بارانی درمزارع ذرت معظلاتی را برای کشاورز به وجود خواهد آورد [۳].

با توجه به وجود خشکسالی و افزایش سطح اراضی شور درنواحی خشک و نیمه خشک،افزایش راندمان مصرف آب در این نواحی ضروری به نظر می رسد.آقایان حمید ملاحسینی و پرویزمهاجر میلانی با هدف افزایش راندمان مصرف آب نیمه شور در اراضی ذرت کاری،در زمینی به مساحت تقریبی۴۰۰ متر مربع در حومه ورامین اجرا کردند.آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تیمارروش آبیاری شامل آبیاری ثابت یکی از فاروهای مجاور(FFI:Fix Furrow Irrigation)
وآبیاری تمام فاروها یا روش مرسوم (Furrow Irrigation CFI:Conventional) در ۳ تکرار انجام دادندو بذر ذرت رقم سینگل کراس ۷۰۴ با تراکم ۱۰۰۰۰۰ بوته در هکتار در ردیف هایی با فاصله ۷۵ سانتیمتر به روش جوی و پشته (فارویی)در این آزمایش کشت کردند.شوری خاک و آبیاری به ترتیب ۸و۵/۳ دسی زیمنس بر متر،بافت خاک متوسط تا سنگین،دور آبیاری هر ۶ روز یکبار و میزان آب مصرف شده در دو روش آبیاری یکی از فاروهای مجاور(FFI) و تمام فاروه(CFI)به ترتیب برابر با ۵۲۶۷ و۱۰۷۳۳ مترمکعب در هکتار به دست آمد. تجزیه و تحلیل نتایج طرح نشان داد که عملکرد ساقه ، برگ، بلال وکل علوفه تر مابین دو تیمار آبیاری اختلاف معنی داری در سطوح ۵ و ۱ % ندارند و علیرغم کاهش حجم آب مصرفی در تیمار آبیاری یکی از فاروهای مجاور در تیمار آبیاری یکی از فاروهای مجاور (FFI)، عملکرد و اجزاء آن کاهش قابل ملاحظه ای نداشته اند از طرفی مقایسه راندمان مصرف آب(WUE)در دو روش آبیاری نشان می دهد که راندمان مصرف آب حدود ۸/۱ برابر افزایش یافته است،بطوریکه راندمان مصرف آب از۰۸kg/m در روش آبیاری تمام فاروها (CFI) به ۴ ۱kg/m در روش آبیاری به ثابت یکی از فاروها (FFI) افزایش یافته است.مطالعات انجام شده توسط کانگ و همکاران (۲۰۰۰ ) در چین و رودوبنت ( ۱۹۹۰ ) در تگزاس روی راندمان مصرف آب در روش های مختلف آبیاری فارویی ذرت نشان داد که راندمان آبیاری در روش آبیاری یکی از فاروهای مجاور به میزان قابل ملاحظه ای افزایش یافته است بطوریکه در روش آبیاری یکی از فاروهای مجاور kg/m 3 و در روش تمام فاروها۱/۵ kg/m بدست آمده است . بنابراین در اراضی ذرت تحت آبیاری با آب نیمه شور ، با اعمال مدیریت صحیح در آبیاری می توان راندمان مصرف آب را افزایش و به دنبال آن سطح زیر کشت ذرت را در این اراضی افزایش داد. از طرف دیگر به نظر می رسد با توجه به شوری خاک و آب و حساسیت متوسط ذرت به آن ، احتمالاً می توان با افزایش تراکم کاشت به عملکردهایبالاتری دست یافت [۱۵].

انواع آبیاری
۱-۸ کود:

ذرت به کودهای حیوانی که زمین را اصلاح می کنند احتیاج مبرم داشت که معمولا قبل ازکاشت با وسایل مختلف پخش و با خاک مخلوط می کنند مقدار مصرفی کود حیوانی ۴۰-۲۰ تن درهکتارمی باشد . کودهای سبزمانند شبدرو سویا وانواع ماشک گل خوشه ای دارای خواصی هستند که درکشت ذرت برای اصلاح زمین بکار می برند استفاده بیش از حد کودهای ازته موجب دیررسیدن دانه وافزایش رشد ونمو اعضای رویشی می شود .
میزان مصرف کودهای ازته برای تولید ذرت دانه ای درحدود ۲۰۰-۱۵۰ کیلوگرم محتوی ۲۰%از

ت بوده وعمدتاً برای تولید ذرت سبزعلوفه ای بکار می روند به این نکته مهم باید توجه داشت که ذرت دوهفته قبل از گل دادن و۳-۴ هفته بعد از گل دادن احتیاج به جذب ازت فراوان داشته،لذا اگرکود به عنوان سرک یک ماه پس ازسبزشدن به مزرعه داده شود،بسیارمؤثرخواهد بود میزان مصرف کودهای پتاس ۱۲۰-۸۰ کیلوگرم درهکتاریا ۳۰۰-۲۰۰ کیلوگرم درهکتاربه صورت سوپرفسفات استفاده می کنند که به دلیل خاصیت حلالیت،مقاومت گیاه را درمقابل خشکی وسرما افزایش می دهد استفاده ازکودهای فسفره تکامل گیاه را تسریع می بخشند به هنگام کوددهی به عواملی مانند حرارت،بارندگی وتعداد آبیاری وتبخیر،طول روزوفصل رویش توجه خواهد شد.درمناطق پرباران ودرمزارعی که دفعات آبیاری زیاد ویا ساختمان خاک سبک است شستشوی کودهای شیمیایی وخروج ازمحدوده ریشه های ذرت اتفاق می افتد .درخاک های نسبتاً اسیدی کودهای فسفره بیشتردردسترس گیاه قرارمی گیرند هرچند کودهای ازته فسفروپتاس موردنیاز ذرت است اما کودهای ازته مهمترین نیاز گیاه معرفی شده است نیترات کلسیم با ۱۳ الی ۵/۱۵ درصد ازت خالص به عنوان سرک و نیترات سدیم با ۱۶ درصد ازت خالص درخاک های شیرین و زمین هایی که آبیاری می گردند مورد استفاده واقع می شوند [۸].
۱-۸-۱ بررسی اثرات تنش آبی وکودپتاسیم برعملکردارقام ذرت علوفه ای:
اثرات رژیم های رطوبتی و کود پتاسیم بر عملکرد ارقام ذرت علوفه ای در طی دو سال زراعی ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۸ در ایستگاههای تحقیقات کشاورزی مشهد و نیشابور مورد بررسی قرار گرفت.طرح آماری مورد استفاده اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفیبا سه تکرار بود.در کرت های اصلی تیمار های آبیاری شامل سه رژیم رطوبتی ۵۰،۶۵،۸۰ درصد تخلیه مجاز رطوبتی از خاک اعمال گردیدو در کرت های فرعی اثرات سطوح کود پتاسیم شامل صفر یل شاهد،۱۵۰و ۳۰۰

کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار بر روی در رقم ذرت هیبرید سینگل کراس ۶۰۴و۷۰۴ بصورت فاکتوریل بررسی شد.صفات مورد بررسی شامل تعداد روز از کاشت تا ظهور کامل ،ارتفاع بوته و طول بلال،تعدادبرگ در بوته،قطر ساقه و عملکرد علوفه تر در زمان خمیری شدن دانه ها بود.نتایج تجزیه واریانس آماری سالیانه در مشهد حاکی از وجود تفاووتهای بسیار معنی داری بین تیمارهای مختلف رطوبتی بود،بطوریکه آبیاری پس از ۸۰درصد تخلیه مجاز رطوبتی (معادل دور آبیاری ۱۴

تیمارها گردید.
لیکن در منطقه نیشابور تفاوت عملکرد علوفه تر در رژیمهای مختلف رطوبتی معنی دار نگردید.نتایج تجزیه واریانس آماری ساده و مرکب در هر دو منطقه حاکی از عدم وجود اختلاف معنی دار بین سطوح متفاوت مصرف کود پتاسیم بود،اما مقایسه میانگین آماری صفات و عملکرد علوفه تر ارقام ذرت بیانگر برتری رقم دیررس ۷۰۴ نسبت به رقم متوسط رس ۶۰۴ بود که این تفاوت ا حد زیادی متاثر از اختلاف گروه رسیدگی این ارقام می باشد.نتایج تجزیه واریانس آماری مرکب در هر منطقه نیز نتایج تجزیه واریانس آماری ساده را تایید می کند.از نتایج چنین استنباط می شود که در منطقه مشهد کسر رطوبتی معادل ۶۵%رطوبت قابل استفاده خاک (معادل با دور آبیاری ۱۱ روز )با مصرف حدود ۸۵۰میلیمتر آب در دوره رشد قابل توصیه است[۵].
۱-۸-۲ اثرات کاربرد پتاسیم و روی در زراعت ذرت علوفه ای:
پتاسیم وروی دوعنصرضروری مورد نیازگیاهان مختلف ازجمله ذرت می باشند که نیازذرت به آنها نسبتاً بالاست به منظوربررسی تأثیرکاربرد روی ومقادیرومنابع مختلف پتاسیم برعملکرد کمی وکیفی ذرت علوفه ای درسال ۱۳۸۱،یک تحقیق مزرعه ای درایستگاه دراین تحقیقات خاک وآب کرج با پتاسیم وروی قابل جذب به ترتیب ۱۸۹/۶۹/۰ میلی گرم،درکیلوگرم خاک،توسط آقای عبدالحسین صفائیان اجرا شد. دراین تحقیق ۱۲ تیمارکودی شامل سه سطح پتاسیم (صفر،۵۰ و۱۰۰ کیلوگرم درهکتاراکسیدپتاسیم)دومنبع کودپتاسه (کلرید پتاسیم وسولفات پتاسیم) ودوسطح روی(صفرو۱۰ کیلوگرم درهکتار روی خالص از منبع سولفات روی ) بصورت فاکتوریل درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی درسه تکرارمقایسه شدند کلیه عملیات زراعی براساس توصیه های تحقیقاتی انجام گر

فت نتایج یک ساله تحقیق نشان داد که مصرف توأم ومنفرد پتاسیم وروی موجب ایجاد اختلاف معنی داری درعملکرد علوفه(با رطوبت ۱۴%) غلظت ها وجذب این عناصرشد(۵ ۰/۰ = a ) اما درمجموع کاربرد توام آنها درمقایسه با مصرف منفرد هریک ازدوعنصرمنفرد تأثیربیشتری برتولید علوفه وبیشترپارامترهای مورد مطالعه داشت بالاترین وپائین ترین عملکرد علوفه به ترتیب به میزات ۱۷۴۰وتیمارشاهد بدست آمد . هرچند تفاوت معنی داری بین دومنبع کود پتاسه مشاهده نشد اما درمجموع سولفات پتاسیم تأثیربرپارامترهای مورد مطالعه داشت [۱۱].
۱-۸-۳ اثر کود زیستی فسفاته بارور-۲ بر عملکرد ذرت علوفه ای:
همچنین سه آزمایش آماری در مورد اثر کود زیستی فسفاته بارور-۲ بر عملکرد ذرت علوفه ‌ای انجام شده است که آزمایش اول در سال ۱۳۸۱ در دانشکده کشاورزی کرج انجام شد و دو آزمایش بعدی به ترتیب در شهرستان آستارا واقع در استان گیلان و در منطقه دشت ناز واقع در استان مازندران انجام شده است که گزارش آن ها بدین صورت است:
نتایج تاثیر کود زیستی بارور-۲ بر عملکرد ذرت علوفه ای
ردیف استان تعداد
گزارش میانگین عملکرد
در مزرعه
شاهد
(Kg/ha) میانگین عملکرد
در مزرعه
بارور-۲
(Kg/ha) میزان
افزایش
محصول
(Kg) افزایش
محصول
(درصد)
۱ اصفهان ۱ ۶۰۸۰۰ ۷۲۹۶۰ ۱۲۱۶۰ ۲۰
۲ ایلام ۱ ۵۰۰۰۰ ۷۰۰۰۰ ۲۰۰۰۰ ۴۰
۳ آذربایجان غربی ۱ ۵۰۰۰۰ ۵۵۰۰۰ ۵۰۰۰ ۱۰
۵ خراسان جنوبی ۱ ۲۸۰۰۰ ۳۵۰۰۰ ۷۰۰۰ ۲۵
۶ خراسان رضوی ۱۰ ۴۵۰۰۴ ۵۱۷۵۸ ۶۷۵۵ ۷/۱۸
۷ فارس ۳ ۳۵۶۶۷ ۵۴۱۶۷ ۱۸۵۰۰ ۳/۶۵
۸ قم ۶ ۴۷۰۱۶ ۵۳۶۹۶ ۶۶۸۰ ۳/۱۴
۹ قزوین ۱ ۷۰۰۰۰ ۷۰۰۰۰ ۰ ۰
۱۰ کرمانشاه ۱۴ ۸۴۱۰ ۹۴۰۸ ۹۹۸ ۹/۱۱
۱۱ گیلان ۱ ۱۰۰۰۲ ۱۰۰۲۱ ۱۹ ۲/۰
۱۲ مرکزی ۲۲ ۵۳۴۹۶ ۵۶۴۶۹ ۲۹۷۳ ۲/۶
۱۳ همدان ۳ ۴۰۳۰۲ ۴۰۶۱۵ ۳۱۴ ۸/۰
۱۴ یزد ۶ ۸۶۸۳۳ ۹۴۰۰۰ ۷۱۶۷ ۸
میانگین کل ۴۵۲۹۷ ۵۰۷۵۱ ۵۴۵۴ ۱۴

با فرض این که امکان دارد در عرصه، عملکرد متفاوتی نسبت به نتایج بدست آمده از مزارع آزمایشی آماری مشاهده گردد، این کود در سال‌های متوالی و در محصولات مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته است. از سال ۱۳۸۱ تاکنون، شرکت زیست فناور سبز با پیگیری استفاده از کود زیست

ی بارور-۲ عرضه شده به کشاورزان از طرف این شرکت و طرح ملی ذرت اقدام به تجزیه و تحلیل گزارش‌های کشاورزان به عنوان یک پژوهش در سطح پایلوت کشوری نمود تا ضمن بررسی اثرات اقلیمی، ارزیابی میدانی از اثربخشی این کود را به دست آورد.
گزارش‌های مشاهده ای مزارع ذرت علوفه ای جمع‌آوری شده از ۹۶ مزرعه از ۱۴ استان کشور حاکی از این است که ۰۸/۲ درصد از مزارع عملکرد منفی، ۱/۳ درصد فاقد افزایش عملکرد، ۸/۱۹ درصد تا ۵ درصد افزایش عملکرد، ۷/۱۷ درصد بین ۵ تا ۱۰ درصد افزایش عملکرد، ۶/۱۵ درصد

بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش عملکرد، ۳/۸ درصد بین ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش عملکرد، ۵/۱۳ بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش عملکرد و ۷/۱۹ درصد افزایش عملکرد بالای ۳۰ درصد داشته‌اند.
به این ترتیب، میانگین برداشت محصول در مزارع ذرت علوفه ای کشور با استفاده از کود شی

میایی فسفاته ۷۰۳۵ کیلوگرم بر هکتار بوده است. در حالی که با مصرف کود زیستی بارور-۲ برداشت محصول به ۸۱۱۲ کیلوگرم بر هکتار رسیده است. به این ترتیب، میانگین افزایش محصول در اثر مصرف کود زیستی باورر-۲ برابر ۱۰۷۷ کیلوگرم بر هکتار یا ۱۸ درصد بوده است. شایان ذک

ر است بالاترین برداشت محصول گزارش شده با استفاده از این کود ۱۵۷۵۵ کیلوگرم بر هکتار در استان لرستان است که ۸۷۲۰ کیلوگرم بالاتر از میانگین کشوری در صورت استفاده از کود شیمیایی فسفاته است. بیشترین اثر بخشی کود زیستی فسفاته از نظر عملکردها به ترتیب در استان آذربایجان شرقی ( میانگین ۳۷ درصد)، در یزد (میانگین ۲۶ درصد) و سپس استان ایلام (میانگین ۲۵ درصد) بوده است. در این ارتباط، بایستی اثرات اقلیمی و روش‌های زراعی کشاورزان هر استان را در نظر گرفت.
ذرت علوفه ای جمع‌آوری شده از ۷۶ مزرعه از ۱۳ استان کشور حاکی از این است که ۶/۲ درصد فاقد افزایش عملکرد، ۹/۲۸ درصد افزایش عملکرد تا ۵ درصد، ۳/۲۶ درصد بین ۵ تا ۱۰ درصد افزایش عملکرد، ۸/۱۱ درصد بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش عملکرد، ۲/۷ درصد بین ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش عملکرد، ۸/۱۱ بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش عملکرد و ۲/۹ درصد بالای ۳۰ درصد افزایش عملکرد می‌باشند.
میانگین برداشت محصول در مزارع ذرت علوفه‌ای در ۱۳ استان کشور با استفاده از کود شیمیایی فسفاته ۰۹/۵۲ تن بر هکتار بوده است. در حالی که با مصرف کود زیستی بارور-۲ برداشت محصول به ۳/۵۸ تن بر هکتار رسیده است. در کل، میانگین افزایش محصول با استفاده از کود زیستی

بارور-۲ برابر ۲/۶ تن بر هکتار یا ۱۴ درصد بوده است. شایان ذکر است بالاترین برداشت محصول گزارش شده با استفاده از این کود ۱۰۵ تن بر هکتار در استان یزد بوده که ۹/۵۲ تن بالاتر از میانگین است. بیشترین میزان اثربخشی کود زیستی فسفاته از نظر افزایش عملکرد در استان فارس (۳/۶۵ درصد) و سپس در استان ایلام (میانگین ۴۰ درصد) و در استان خراسان جنوبی (میانگی
۱-۸-۴ اثر کودآبیاری برمصرف کود و آب در ذرت علوفه ای:
آقایان واعظی،همایی،ملکوتی اثر کود- آبیاری بر کارآیی مصرف کود وآب در ذرت علوفه ای را بررسی کردند.آزمایش به روش کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با ۱۰ تیمارو۳ تکراربه اجرا درآمد فاکتوراصلی در۲ روش کوددهی: کود- آبیاری و پخش سطح وفاکتورفرعی در۵ سطح کودی: شاهد ۲۵%،۷۵% و۱۰۰% توصیه کودی بود،ترکیب کودی توصیه شده به صورت ۴۰۰ کیلوگرم اوره،۴۰۰ کیلوگرم کلروپتاسیم،۱۵۰ کیلوگرم فسفات دی آمونیوم،۵۰ کیلوگرم سولفات آهن،۶۵ کیلوگرم سولفات روی،۲۰ کیلوگرم سولفات مس و۱۵ کیلوگرم اسید بوریک درهکتاربود درتمامی تیمارها به جزتیمارهای شاهد،کل کودهای ازت وپتاسیم در۸ نوبت با فاصله ۱۰ روزوکودهای دارای عناصرکم مصرف در۴ نوبت وبا فاصله ۲۰ روز از راه آبیاری بارانی مصرف گردید.درروش پخش

سطحی،کودهای اوره وکلروپتاسیم در۲ نوبت(ابتدا وبین دوره رشد)وبقیه کودها درهنگام کاشت مصرف گردید.درهردوروش کوددهی،آبیاری بارانی با فواصل ۴ روز انجام گرفت ومقدارآب مصرفی

درهردورآبیاری درطی دوره رشد ذرت یکسان بود نتایج نشان داد که عملکرد،ماده خشک وکارآیی مصرف آب درروش کود آبیاری درتمامی تیمارهای مصرف کود،بیشترازتیمارهای همسان درروش پخش سطحی است این افزایش درتیمارهای۵۰% ،۷۵% و۱۰۰% توصیه کودی درسطح ۵% معنی دارگردید کارآیی مصرف کود نیزتحت تأثیرروش کوددهی ومقدارمصرف کود قرارگرفت لیکن اثرمتقابلی بین این دوعامل وجودنداشت درهرروش با افزایش مقدارکودمصرفی،کارایی مصرف کود کاهش ی

افت لیکن این کاهش درسطح ۵% معنی دارنبود.
درروش پخش سطحی،بخش قابل عناصرغذایی به صورت نبوتی ومحلول دراختیارگیاه قرارمی گیرد وامکان جذب آنها بیشترمی شود بنابراین با افزایش قابلیت دسترسی عناصرغذایی درطی دوره رشد،کارآیی مصرف کود،عملکرد ودرنتیجه کارآیی مصرف آب بیشترمی گردد[۱۸] .

۱-۸-۵ اثرات کاربرد باکتری های محرک رشد (PGPR) بر عملکرد ذرت علوفه ای:
حمیدی،قلاوند، دهقان شعار،ملکوتی، اصغرزاده و چوگان در مقاله ای بیان داشتند،کاربرد کودهای بیولوژیک به ویژه باکتری های محرک رشد گیاه به صورت تلفیق با مصرف کودهای شیمیایی مهمترین موارد راهبرد تغذیه تلفیقی گیاه برای مدیریت پایداربوم نظام های کشاورزی وافزایش تولید آنها درسیستم های کشاورزی پایداربا نهاده کافی می باشد به منظوربررسی تأثیرکاربرد مایه تلقیح باکتری هایPseudomonas fluorescens, Azospirillum brasilensets, As.lipoferum,Azotobacter chroococcum, برعملکرد علوفه سیلویی دورگ های ساده دیررس ذرت ۷۰۰،۷۰۴ ویک دورگ

ساده امیدبخش (B73*K18 ) آزمایشی به صورت فاکتوریل اجرا شد تلقیح بذرهای این دورگ با تک تک باکتری ها،مخلوط دوبه دوباکتری ویاهرچهارباکتری باهم وعدم تلقیح باکتریایی بذر(شاهد)به عنوان تیمارهای کاربرد باکتری های محرک رشد گیاه درنظرگرفته شدند در مرحله شیری شدن دانه ها بوته ها برداشت شده وعملکرد علوفه در هکتار،وزن ترهربوته،وزن خشک هربوته،تعداد برگ

هربوته،تعداد برگ های بالای بلال درهربوته،ارتفاع بوته،وقطرساقه اندازه گیری شدند نتایج بدست آمده نشان داد که تمامی ویژگی های مورد بررسی تحت تأثیرتیمارهای آزمایشی قرارگرفتند به طوری که اثرمتقابل دورگ های ذرت وباکتری های محرک رشد گیاه برای وزن ترهربوته وتعداد بر

گ های بالای بلال معنی داری(p<0/5) وبرای سایرویژگی های بسیارمعنی دار(p<0/01) بود .
همچنین مشخص گردید که دورگ ساده ۷۰۴ که بذرهای آن با هرچهارباکتری تلقیح شده بودند از لحاظ عملکرد علوفه سیلویی درهکتاروسایرویژگی های مورد بررسی نسبت به دیگردورگ ها بر

تری داشت [۴].

تأثیر کوددهی

فصل دوم:

بررسی منابع

۲-۱ خصوصیات فنولوژیکی :
۲-۱-۱ کاشت تا سبزشدن :
فرآیند جوانه زنی تا حدزیادی تحت تأثیرعوامل محیطی قرار می گیرددما حدود وسرعت جوانه زنی را تعیین می کند . کافمن نشان داد که حداکثرجوانه زنی ذرت دردرجه حرارت بالای ۱۰ درجه سانتی گراد حاصل شده ودرکمترازآن جوانه زنی شدیداً به تاخیرافتاده یا کاهش می یابد .طول دوره ازکاشت تا سبزشدن به طورمستقیم تحت تأثیردمای خاک وبه طورغیرمستقیم تحت تأثیردرجه حرارت هوا قراردارد .درمطالعه آلسی وپاوراگرچه درجه حرارت خاک وعمق کاشت هردواثرمعنی

داری برزمان سبزشدن ذرت داشتند،ولی سبزشدن گیاهچه های ذرت دردرجه اول تحت تأثیرتجمع درجه حرارت خاک بود وعمق کاشت اثرکمتری داشت.اگرمتوسط درجه حرارت هوا نزدیک به ۲۱ درجه سانتی گراد باشد.سبزشدن ذرت ممکن است بین ۵تا ۶ روز طول بکشد،اما درجه حر

ارتهای بین ۱۰ تا ۱۳ درجه سانتی گراد این مدت را افزایش داده وبه ۱۸ تا ۲۰ روز می رساند. شرایط رطوبتی خاک نیزتأثیرعمده ای برسبزشدن دارد.دلیل این امرنقش مرطوبت درفعال شدن فرآیندهای فیزیولوژیکی بذر واثرات آن روی ویژگیهای خاک است با کاهش رطوبت خاک زما

ن لازم برای سبزشدن گیاهچه ها افزایش می دهد وبا تشکیل سله درخاکهای ریزبافت وفاقدموادآلی،سبزشدن بذوربا مشکلات بیشتری همراه می باشد [۱۶].
نتایج مطالعات مختلف نشان می دهد تعداد روز تا ۵۰ درصد سبزشدن بین هیبریدهای ذرت،درگروههای رسیدگی مختلف،تفاوتی وجود نداشته وبنابراین ارتباطی با اختلاف عملکرد هیبریدها ندارد .
طالبیان در مطالعه خود گزارش نمود که فاصله بوته روی ردیف نیزتأثیری برطول این دوره نداشت.به نظرمی رسد رقابت برای عامل محیطی درحدی نبوده است که سبب بروزتفاوت دراین مرحله از رشد گردد .

۲-۱-۲ کاشت تا انتقال مریستم رویشی به زایشی :
مرحله کاشت تا انتقال مریستم به زایشی را دوره رشد رویشی اولیه نیز می ماند.دراین دوره بعد ازظهورکلئوپتیل درسطح خاک،برگ های جنینی موجود دربذربه تدریج رشد کرده وگسترش می یابند . به دلیل طویل نشدن میانگره چند واحد ساختاری ابتدایی،مریستم انتهایی ساقه تا مدتی بعد همچنان درزیرسطح خاک باقی می ماند . طی جوانه زنی وسبزشدن این مریستم ساده

ومتمایزنیافته ودارای ساختمانی نیمه کروی است این وضعیت تا زمان تمایزورود به مرحله زایشی مشاهده می شود . درمرحله ۴ تا ۷ برگی مریستم انتهایی شروع به طویل شدن کرده وطرح اولیه گل آذین نردرمریستم انتهایی،به عنوان شروع گل آذین نردرنظرگرفته می شود.این زمان خاتمه نمورویشی درذرت ومرحله انتقال ازنمورویشی به زایشی است.بعدازتغییرمریستم انتهائی،برگ دیگری روی ساقه اصلی تشکیل نمی شود. بنابراین زمان شروع نمودزایشی،تعدادبرگ ،گره

ومیانگره روی ساقه اصلی را تعیین می کند نمی شود . بنابراین،زمانی شروع نموزایشی،است .بعد ازتغییرمریستم انتهایی،برگ دیگری روی ساقه اصلی را تعیین می کند وهرچه نموزایشی دیرترآغازشود تعداداجزاء تولید شده بیشترخواهد بود .
زمان لازم برای طی این دوره نیز همانند سایرمراحل نموی گیاه تحت تأثیرعوامل محیطی وژنوتیپ قرارمی گیرد درمطالعه وارینگتون وکانماسوافزایش درجه حرارت وکاهش طول روز سبب تسریع وافزایش طول روزسبب تأخیردرآغازش گل آذین نرگردید.تاریخ کاشت می تواند ازطریق تغییردرطول روزودرجه حرارت برمرحله انتقال اثرگذارد .
طالبیان گزارش کرد که هیبریدهای دیررس،درمقایسه با هیبریدهای زودرس ومیان رس،دیرتربه مرحله انتقال مریستم رسیدند.اختلاف درسرعت نمو مریستم می تواند درحساسیت نسبی ارقام به تنش های محیطی مانند تگرگ،سرما یا گرما مهم باشد به این ترتیب ،ژنوتیپ های که سریعتربه مرحله آغازش گل آذین نربرسند زودتر نسبت به تنش های محیطی حساس می شوند[۱۶] .

۲-۱-۳ کاشت تا کاکل دهی :
فاصله بین انتقال مریستم رویشی به زایشی تاظهورکاکل ها را دوره فعال رشد رویشی نامیده اند.بونت بیان کرد که همزمان با آغازش گل آذین نر،رشد میانگره ها وافزایش خطی سطح برگ نیزشروع می شودبرگها،ساقه ها وجوانه های آغازین اندام های زایشی،طی این دوره فعال توسعه می یابند با ظهورکاکل ها،رشد رویشی گیاه تکمیل شده واین مرحله خاتمه می یابد.طی این دوره تقریباً همه میانگره های ساقه وبرگها به طول نهایی خود رسیده با رشد وشکل گیری گل آذین ماده،تعداد بالقوه دانه نیز تعیین می شود مشخصه دوره رویشی سرعت رشد زیاد،فتوسنتزوجذب آب ومواد غذایی است دوره های رشد رویشی اولیه وفعال مجموعاً تعداد روزکاشت تا کاکل دهی را تشکیل می دهند .
محققین زیادی گزارش نموده اند مراحل نموی ذرت به شدت تحت تأثیردرجه حرارت های محیط قرارگرفته وبنابراین درمناطق گرمترمحصول زودتر می رسد .
گزارشات مختلف نشان می دهند که تعداد روزهای پس ازکاشت ودرجه-روزرشد (GDD)تاظهور کاکل درژنوتیپ های ذرت متفاوت است . ژنوتیپ های زودرس،نسبت به دیررسها،تعداد روزتا کاکل دهی کمتری دارنداین اختلاف به تفاوت درتعداد اجزاء گیاهی تولیدشده(برگ،گره ومیاگره)سرع

ت رشد وعکس العمل گیاه به عوامل محیطی نسبت داده شده است . ازعوامل محیطی،درجه حرارت ورطوبت خاک برطول این دوره مؤثربوده به طوری که درجه حرارت بالاترورطوبت مطلوب عموماً نموسریعتررا باعث می شوند . درژنوتیپ های حساس،طول روزنیزعامل موثردیگری بردوام این مرحله است ومعمولاً با کاهش طول روز،کاکل دهی تسریع می شود .
مطالعات انجام شده نشان داده غالباً همبستگی مثبت بسیارمعنی داری بین تعداد روزتا کاکل دهی وعملکرد وجود دارد.واضح است که دوره ازکاشت تا کاکل دهی با اثربروضعیت رویشی گیا

ه (سطح برگ وتجمع ماده خشک ) درمیزان عملکرد موثراست دویروهمکاران گزارش کردند که درهیبریدهای دیرس تر،زمان طولانی ترتاکاکل دهی منجربه افزایش وزن خشک وسطح برگ این هیبریدها گردید.کرک وکاننبرگ گزارش کردند که با افزایش دوره ازکاشت تا کاکل دهی،با اثربروضعیت رویشی گیاه (سطح برگ وتجمع ماده خشک)درمیزان عملکرد موثراست دویروهمکاران گزارش کردندکه با افزایش دوره ازکاشت تا کاکل دهی،ارتفاع وسطح برگ بوته نیزافزایش یافت ومنجربه افزایش عملکرد شد این محققین نتیجه گیری کردند که افزایش اندازه سطوح فتوسنتزکننده(منبع)،ازیک سوموجب افزایش تعداد دانه درگیاه (مخزن)شده وازسوی دیگربا افزایش تجمع مواد پرورده،سرعت پرشدن دانه ووزن دانه را افزایش مید هد که درنهایت به عملکرد بیشترمنتهی می شود .

کاکل ذرت
۲-۱-۴ گرده افشانی وکاکل دهی :
برخی از ویژگیهای فیزیولوژیکی وموفولوژیکی ذرت که بطور عمده شامل طول رشته های ابرایشمی بلال،فاصله زمانی ظهوراندام نر،کاکل دهی،میزان ماده خشک وذخایرفتوسنتزی قبل ازکاکل دهی،تغییرات شاخص سطح برگ واندام های فتوسنتزکننده،دیررسی یا زودرسی رقم وبعضی خصوصیات ژنتیکی برموفقیت گیاه درگرده افشانی،باروری وتولید دانه موثرند.طویل شدن رشته های ابریشمی ابتدا سریع وسپس بتدریج کاهش می یابد و۹ تا ۱۰ روز بعدازظهر ابریشم متوقف می شوند وحدود ۸-۷ روز پس ازظهور رشته های ابریشمی از۳ میلی متری محل اتصال به بلال شروع به تخریب وپیرشدن می نمایند .
عقیمی وعدم باروری گلهای ذرت یا دراثرپیربودن گل ویا عقیمی سلول تخم (zygote)می باشد وهمچنین طویل بودن غلاف بلال موجب تاخیردرخروج وظهور ابریشم وعدم موفقیت گل درباروری می گردند .
مشخص شده است که عدم موفقیت ذرت درتولید دانه به دلیل قابلیت ابریشم ها درگرفتن دانه گرده می باشند دانه های گرده ای که ۷ روز پس ازمرحله کاکل دهی،گرده افشانی را انجام می دهند به دلیل پیری ابریشم ناموفق هستند حداکثرتعداد دانه زمانی حاصل می شود که گرده افشانی دوروز پس از کاکل دهی صورت گیرد . ولذا گروه افشانی ذرت پس از ۴ تا ۵ روز

بعدازظهرابریشم،استقراروتشکیل دانه را مشکل می کند وزمانیکه تمام ابریشم ها ظاهرشدند.با هرروزتاخیردرگرده افشانی حدود ۲۰ تا ۲۸ درصد تشکیل دانه کاهش می یابد . کاهش شدید تعداد دانه درهربلال می تواند ناشی ازغیرهمزمانی نمو اندام گل نروکاکل دهی،غیرنرمال بودن نمو کیسه جنینی قبل اززمان کاکل دهی ومیزان سرعت نمو دانه بعد ازگرده افشانی وباروری باشد

.
دوره ابریشم دهی تا دانه بندی ذرت برای ارقام زودرس ودیررس وهمچنین برای تاریخ های کاشت زودترودیرترحدود ۴۸ روز می باشد ارقام دیررس تربرگ های سبزخود را نسبت ارقام زودرس تر،درمدت زمان طولانی تری بعد ازمرحله دانه بندی نگهداری می کنند وبرگهای گیاهانی که دراولین تاریخ کاشت قرارداشتند زودترریزش می نمایند .
ارقام زودرس ذرت به یک دوره کوتاهترزمانی برای رسیدن به مرحله ظهور ابریشم درمقایسه با

ارقام دیررس نیازدارند.مدت زمان بین ظهور ابریشم وزمان دانه بستن هم برای زودرس ترین رقم با دیررس ترین رقم وهم برای دیرترین وزودترین تاریخ کاشت حدود۴۰ روز فاصله داشت .
وزن خشک اندام هوایی قبل یا درزمان کاکل دهی به عنوان یک ویژگی فیزیولوژیکی همبستگی مثبت معنی داری با تعداد دانه نهایی (۵۲/۰) وبا عملکرد دانه (۵۵/۰)نشان داده است . عملکرد دانه تابعی ازمیزان کل ماده خشک تجمع یافته تا مرحله گرده افشانی ومیزان انتقال مواد حاصل ازفتوسنتزبعدازاین مرحله می باشد.همچنین وزن خشک گیاه قبل از گلدهی خطی با تعداد دانه

درهربوته داردوبیوماس بالاترقبل ازگلدهی تعداد دانه درهربوته را افزایش می دهد،تجمع ماده خشک درهردوره قبل ازگلدهی به تنهایی برعملکرد دانه ذرت ازطریق تاثیربرتعداد دانه درهربلال موثرنبوده بلکه نحوه تخصیص این ماده خشک توسط گیاه دربین ساختمانها واجزاء رویشی وزایشی نیزبه عنوان یک فاکتورتعیین کننده می باشد .
پتانسیل عملکرد ذرت علاوه برعوامل فوق،تحت تأثیرخصوصیات فیزیولوژیکی ارقام ازجمله،مدت زمان تجمع ماده خشک،میزان وسرعت تجمع ماده خشک می باشد طول دوره پرشدن دانه همبستگی به رابطه مثبت با زمان شروع گلدهی وباروری بوته ذرت دارد.گرچه کنترل دروه پرشدن دانه تحت تأثیرعوامل پیچیده ای زیادی است که هنوزشناخته نشده اند ولی ظرفیت دانه برای تداوم استفاده ازمواد فتوسنتزی وتوانایی بافت های ذخیره ای برای استمرارتجمع بیشتراین مواد دردرون دانه

ازعوامل مهمی هستند که طول دوره پرشدن دانه را تعیین می کنند .
دربررسی های اخیرنیزعملکرد بالاترذرت(درمقایسه با سورگرم)را،به علت طولانی تربودن طول دوره پرشدن دانه(ابریشم دهی تا رسیدن فیزیولوژیکی)ذرت از۹ تا ۴۲ روزذکر نموده اند بطوریکه ارقام ذرت ۵۶ روز پس ازکاکل دهی دوره پرشدن دانه(رسیدن فیزیولوژیکی)را سپری می نمایند.ازطرفی دوره پرشدن دانه ذرت تابع مقدار وحجم مخزن(sink)می باشد زیرا معلوم شده است که فاصله زمانی بین کاکل دهی ورسیدن محصول ذرت،به میزان زیادی دراثر افزایش تجمع ماده خشک درسنبلچه و وجود تعداد کمترسنبله درهربلال،کاهش یافت . محققین تأخیریا تعجیل درکاشت ذرت را به طوری که موجب برخورد زمان گل دهی با اوج گرمای منطقه گردد،را باعث افزایش عقیمی،کچلی و کاهش عملکرد دانه ذکرکرده اند .
۲-۲ خصوصیات رشد رویشی :
۲-۲-۱ تعداد برگ :
غالب ارقام دارای ۵ تا ۶ برگ جنینی دردرون بذرهستند بنابراین،این حداقل تعداد برگی است که روی ساقه گیاه تشکیل می شود دروه کاشت تا آغازش گل نر،تنها فرصتی است که گیاه می تواند برگهای جدیدی ایجاد نماید طی این مرحله جوانه های آغازین (آغازه)برگ بصورت متراکم درمریستم انتهایی تشکیل می شوند .تعداد این آغازها تحت تأثیردوفرآیند نموی است که نخستین آن سرعت آغازش برگ درمریستم انتهایی ساقه ودومین فرآیند،فاصله زمانی بین کاشت تا آغازش گل نریا

دوام دوره نمورویشی می باشد بدیهی است که تغییرهریک ازاین دوکمیت،تعدادآغازه های تشکیل شده را تغییرخواهد داد.به محض پیدایش نخستین علائم تغییروضعیت مریستم،آغازه دیگری تشکیل نخواهدشد.با احتساب این برگها،علاوه بربرگهای جنینی پتانسیل ژنتیکی با تعداد نهایی برگ دربوته بدست می آید