مقاله در مورد تهیه و بسته‌بندی آب معدنی در ظروف PET

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله در مورد تهیه و بسته‌بندی آب معدنی در ظروف PET دارای ۱۱۱ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله در مورد تهیه و بسته‌بندی آب معدنی در ظروف PET  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد تهیه و بسته‌بندی آب معدنی در ظروف PET،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله در مورد تهیه و بسته‌بندی آب معدنی در ظروف PET :

تهیه و بسته‌بندی آب معدنی در ظروف PET

عنوان صفحه
فصل اول
مقدمه ۱
موارد مصرف و کاربرد آب معدنی ۲
فصل دوم
آب معدنی و انواع آن ۳
تعریف و منشأ آبهای معدنی ۳
– سطحی یا ژئوترمال ۴

– عمقی یا ژورنیل ۵
تقسیم‌بندی چشمه‌ها ۵
– چشمه‌های معدنی ۵
– چشمه‌های گازدار ۶
– چشمه‌های طبی ۶
– چشمه‌های آب گرم ۶
استخراج آبهای معدنی ۶
اختصاصات آبهای معدنی ۸
اختصاصات ظاهری ۸
اختصاصات ظاهری ۸
اختصاصات فیزیکی ۹
– آبده چشمه‌ها ۹

– درجه حرارت ۱۰
– مقاومت الکتریکی ۱۱
عنوان صفحه
– رادیواکتیویته ۱۱
اختصاصات شیمیائی ۱۲
– pH 12

– گازها ۱۳
– املاح محلول ۱۴
– املاح تام ۱۴
هالوژنها ۱۴
گوگرد ۱۵
ترکیبات ازته ۱۵
ارسنیک ۱۵
کربن و کربناتها ۱۵
سیلیسیم ۱۶
بر ۱۶
کاتیونهای قلیائی ۱۶
آلومینیوم ۱۷
آهن ۱۷
تاریخچه و محل چشمه‌های معدنی ایران پ ۱۷
فصل سوم
شرح مراحل مختلف آماده‌سازی آب معدنی ۲۱
آماده سازی و سالمسازی آب ۲۱
– انتقال آب از منابع آب ۲۱
– مخازن ذخیره آب ۲۲
عنوان صفحه
– فیلتراسیون آب ۲۲
– تعدیل طعم، رنگ و بوی آب ۲۲
– مرحله فیلتراسیون نهایی آب ۲۲
– مرحله استریلیزاسیون آب ۲۳
تصفیه آب ۲۳
– شفاف کردن آب ۲۳
– مراحل شفاف سازی ۲۴

– انعقاد ۲۴
– لخته شدن ۲۵
– ته‌نشین‌سازی ۲۵
– کلاریفایر ۲۵
– فیلتراسیون ۲۵
انواع فیلترها ۲۶
– فیلترهای گراویتی ۲۶
– فیلتر فشاری ۲۷

فصل چهارم:
ضدعفونی کردن آب ۲۸
کلرزنی ۲۸
اشعه ماوراء‌بنفش ۲۹
مزایای استفاده از سیستم UV 31
کاربرد لامپهای UV جهت ضدعفونی‌کردن آب آشامیدنی ۳۱
سیستم ضدعفونی آب به روش تزریق گاز ازن ۳۳
عنوان صفحه
تجهیزات جنبی سیستم ازن ۳۸
فصل پنجم
آب معدنی گازدار ۴۳
دی‌اکسیدکربن در آب معدنی، ناخالصی‌ها و مقادیر مجاز ۴۳
خصوصیات کلی CO2 44
روشهای تولید CO2 44
ناخالصیهای موجود در CO2 46
اهمیت تصفیه گاز CO2 49
فصل ششم
بسته بندی آب معدنی ۵۲
پرکردن آب معدنی در بطری ۵۲
– مرحله ردیف کردن بطری ۵۲
– شستشوی بطری، پر کردن و دربندی ۵۲
– مرحله برچسب زنی ۵۳
– مرحله چاپ مشخصات تولید ۵۳
– مرحله شیرینگ کردن ۵۴
– مرحله شیرینگ پالت ۵۴
انواع بسته بندی ۵۴
– شیشه ۵۴
– پلاستیک ۵۵

– P.V.C 55
– P.E.T 55
عنوان صفحه
– HDPE 56
– P.P 56

– P.C 56
کارتن های چندلایه مقوایی / آلومینیوم فویل / پلاستیکی ۵۶
تولید بطری ۵۹
نمودار فرآیند ۶۱
فصل هفتم
بررسی مالی و اقتصادی واحد بسته بندی آب معدنی ۶۴
دلایل احداث کارخانه ۶۴
– قیمت داخلی و جهانی محصول ۶۴
– بارندگی سالیانه ایران و جهان ۶۴
– منابع آب زیرزمینی ایران ۶۵
– شرایط صادرات محصول ۶۵
– وضعیت عرضه و تقاضا ۶۶
– واحدهای تولید آب معدنی ۶۷
– طرح توجیهی واحد بسته بندی آب معدنی ۶۸
پیوست
منابع

فصل اول

مقدمه
آب این ماده حیاتی و پراهمیت استراتژیک در دنیا نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری تمدنها و استمرار آنها داشته است مروری بر سوابق تمدنهائی که در طول تاریخ شکل گرفته و شکوفا شده‌اند نشانگر این واقعیت است که وجود آب و امکان دسترسی به آن یکی از کلیدی‌ترین عوامل فراگیری و استمرار آنها بوده است.
جوامع متمدن و توسعه یافته برای تامین نیازهای خود تاسیسات مهندسی

پیشرفته‌ای نیز ایجاد کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به شاهکارهای مهندسی ایرانیان اشاره کرد. نقش آب در توسعه همواره در تاریخ به عنوان یک شاخص استراتژیک مطرح بوده است. افزایش جمعیت و نیاز به تولید بیشتر مواد غذایی از طریق آبیاری به شیوه‌های مختلف، پراکندگی وتوزیع مکانی اسکان جمعیت و توسعه مناطق شهری، وقوع انقلاب صنعتی وتوسعه سریع صنایع، نیاز

بشر به تولید انرژی بیشتر و از جمله نیروی برقی- آبی، استفاده از منابع آب برای پرورش آبزیان و بالاخره تغییرات اساسی که در الگوی زندگی بشر بوجود آمده است. نقش استراتژیک آب را کاملاً پیچیده کرده است. افزایش تقاضا برای آب و اوجگیری رقابت بین مصرف کنندگان مختلف موجب شده انسان برای ایجاد موازنه و تعادل بین توزیع نیازها و منابع آب موجود مستقیماً در وضعیت

طبیعی رودخانه‌ها دخالت کند و با ایجاد تاسیسات گوناگون ذخیره و توزیع آب، شرایط طبیعه منظور تامین نیازهای خود تغییر دهد. از طرف دیگر نیاز به توسعه در کلیه شئون اقتصادی جامع باعث شده طرحهای مختلف توسعه منابع آب در یک ناحیه جغرافیایی و در سطح حوزه آبریز متمرکز شوند و از سوی دیگر موضوع انتقال بین حوزه‌ای آب برای تامین یا حفظ شرایط توسعه اجتماعی- اقتصادی در حوزه‌های کم آب مطرح گردد.
موارد مصرف و کاربرد:
آب معدنی و آب شرب به عنوان یکی از نیازهای اساسی روزمره انسان و استمرار حیات می‌باشد. میزان نیاز روزمره هر فرد ۲-۱ لیتر می‌باشد که بستگی به شرایط آب‌و هوایی و سن و سال دارد. استفاده از آب آشامیدنی سالم و گوارا یکی از مهمترین فاکتورهای مصرف آب می‌باشد که از سالیان بسیار دور به آن توجه شده است. منشاء حدود ۸۰% از بیماریهای انسان عدم دسترسی به آب سالم است. ۷۵% از مردم جهان سوم از امکانات آب برای مصارف بهداشتی محرومند بنابراین، زمان این تصور نادرست که آب سالم به هر میزان که مورد نیاز باشد به وفور در دسترس است دیگری سپری شده است واقعیت آن است که آب سالم و گوارا کمیاب و گرانبها می‌باشد آلودگیها با ایجاد تغییرات نامطلوب در خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی کیفیت آب را تنزل می‌دهند و در مراحلی آب را از حیطه انتقاع ساقط می‌نمایند. برخی از آلودگیها زوال پذیرند و به آسانی تجزیه و یا تقلیل داده می‌شوند نظیر مواد زائد کشاورزی و حیوانی و فاضلابهای انسانی بعضی از آلاینده‌ها نیز انحطاط ناپذیرند مانند جیوه، سرب و برخی از ترکیبات پلاستیکها که از افزایش آنها در آب باید جداً جلوگیری شود.
فصل دوم
آب معدنی و انواع آن
آب معدنی، محصول بسته‌بندی شده، آب گوارا و قابل شربی است با ویژگیهای فیزیکوشیمیایی، میکروبیولوژی و ارگانولپتیکی تعریف شده که مستقیماً از چشمه و یا نقاط حفر شده، از طبقات زیرزمینی بدست می‌آید دارای خواص بهداشتی و درمانی باشد و در معرض هیچگونه پالایش خارج از استانداردهای مربوطه قرار نگیرد و در محل چشمه و یا منابع آبی مربوطه در شرایط خاص بهداشتی، بسته‌بندی گردد.
آب معدنی گازدار- آبی است که پس از تصفیه‌های لازم و بسته‌بندی مقدار گاز آن برابر با مقدار گازی باشد که آب در مظهر چشمه دارد.
آب معدنی بدون گاز- آب معدنی است که پس از تصفیه و بسته‌بندی فاقد گاز کربنیک مازاد بر مقدار لازم جهت نگاهداری املاح بی‌کربنات موجود و یا گازهای دیگر باشد.
آب معدنی گازدار شده- آب معدنی است که پس از تصفیه‌های لازم از منبع دیگری گازکربنیک به آن اضافه شود.
تعریف و منشاء آبهای معدنی

آبهای معدنی طبیعی و گازهای معدنی طبیعی، آبها و گازهایی هستند که از تشکیلات زمین‌شناسی خارج و دارای خواص درمانی بوده که توسط مجمع علمی پزشکی شناخته و دا

رای اجازه رسمی دولتی برای بهره‌برداری باشند.
منشاء آبهای معدنی را به دو صورت می‌دانند:
۱) سطحی یا ژئوترمال:
این دسته آبها دارای منشاء خارجی یا جوی بوده که به داخل زمین نفوذ کرده و حتی تا عمق زیاد پائین رفته و در این جریان تغییراتی در ترکیب شیمیایی آب حاصل و در یک شاخه صعودی به طرف بالا جریان پیدا کرده است. آب دو حرکت پائین‌رو سرد و حرکت صعودی گرم را داراست.
در صورتیکه ستون آب گرم در نزدیک زمین به یک منطقه بسته برخورد کند سفره آبدار محصور را بوجود می‌آورد، در این صورت می‌توان از این آبها به تعداد فراوان با حفر چاههای عمیق بهره‌برداری کرد و گاهی ترکیب شیمیایی این آبها مشابه آبهای خوراکی می‌باشد.
۲) عمقی یا ژوونیل:
آبهای عمقی یا سنتز شده یا بکر دسته آبهایی هستند که از اعماق بسیار زیاد زمین منشاء گرفته و می‌توانند حاصل بخار اخرین مرحله ماگمای مذاب درون زمین بوده که با تظاهرات آتشفشانی در ارتباط می باشند. غالب آبهایی که در طبیعت وجود دارند از دسته آبهای با منشاء خارجی می باشند و مقدار کمی عمقی هستند.
تقسیم بندی چشمه‌ها براساس املاح محلول، گازهای محلول و درجه حرارت
۱) چشمه های معدنی
به آبی گفته می‌شود که مقدار املاح محلول در آن حداقل یک گرم در لیتر باشد. به چشمه ای که املاح محول در آن به میزان مزبور باشد. چشمه آب معدنی گویند که در سطح زمین از راههای مختلف ظاهر می‌شود. بسته به اینکه کدامیک از یونهای موجود در آب نسبت به یونهای دیگر برتری داشته باشد، آب ها را تقسیم بندی می‌کنند.
آب های سد یک کلروره: میزان یونهای سدیم و کلسیم بیشتر از سایر یونها می‌باشد.

آب های کلسیم کلروره: مقدار کلسیم و کلر بیشتر از سایر یونها می‌باشد.
آب های سد یک هیدروژن کربنات: یون Na و هیدروژن کربنات بیشتری دارند.
آب های منیزیم – هیدروژن کربنات : یون Mg و هیدروژن کربنات بیشتری دارند.
آب های سدیک – سولفات: یون Na و سولفات بیشتری دارند.
آب های منیزیم – سولفات: یون Mg و سولفات بیشتری دارند.

آب های کلسیم سولفات: یون کلسیم و سولفات بیشتری دارند.
چشمه های آهن دار چشمه هایی هستند که میزان آهن آن حداقل
۱۵ میلی‌گرم در لیتر باشد.
۲) چشمه های گازدار
در اینگونه چشمه ها گازهای متعددی مانند اکسیژن، هیدروژن، ازت، انیدرید کربنیک، هیدروژن سولفوره، متان و … وجود دارد.
منشاء O2 از آبهای جوی است که هوا به داخل آب منتقل می‌کند. هیدروژن در چشمه‌های آب فشان که منشاء عمیق و آتش فشانی دارد یافت می‌شود.
گاز هیدروژن سولفوره که در چشمه های گوگردی یافت می‌شود و منشاء آن عمدتاً آتش‌فشانی است. انیدرید سولفوره و متان اغلب با هیدروکربنها مرتبط است و همچنین در اثر احیاء سولفاتها بوجود می‌آید.
۳) چشمه های طبی
نقش درمانی دارند و بیماری‌های جلدی را از بین می برند.
۴) چشمه های آب گرم
در صورتیکه با حرارت سنج معمولی، درجه حرارت آب چند دهانه چشمه را اندازه بگیریم متفاوت خواهد بود. این دما در فصول مختلف و باتوجه به گرمای زمین و فعالیت آتش فشانی در مناطق مختلف متفاوت است.
استخراج آبهای معدنی
بهره برداری از یک چشمه معدنی با کاپتاژ صحیح امکان می پذیرد. کاپتاژ عبارت از تدارکاتی است که در مظهر چشمه فراهم می‌شود به دو منظور: حصول به حداکثر آبده چشمه و دیگر حفاظت از اصالت آب چشمه یا به عبارت دیگر جلوگیری از کم شدن حرارت، آلودگی میکروبی و اختلاط با آبهای سطحی نافذ. عملیات کاپتاژ را بایستی بعد از یک مطلعه زمین شناشی کامل محلی انجام داد. اطلاعات لازم درباره رگه آب معدنی، عمق جریان آب که باعث ساختمان

شیمیائی و رادیواکتیویته آب می‌شود بایستی کسب شود.
بهر نحوی که رگه آب معدنی به سطح زمین برسد بایستی کاپتاژ را تا نقطه‌ اصلی خروج آب از گسل یا شکافها ادامه داد که ممکن است بصورت حفریات، گالری افقی، چاه عمیق یا مجرای خروجی کاملاً عایق باشد.
لازم است که رگه آب خروجی خصوصاً در مقابل آبهای خروجی که در سفره‌های سطحی غالباً جمع می‌شوند محافظت شود. عدم رعایت این مسئله علاوه بر آن که احتمال بهم زدن ت

رکیب اصلی شیمیایی آب را دربردارد می تواند باعث آلودگی میکروبی آب نیز بشود. در بعضی موارد برای جلوگیری از وارد شدن آبهای نافذ به رگه آب معدنی ساختن زه کشهایی در اطراف آن الزامی است.

گازهای آب معدنی که غالباً به همراه آب از زمین خارج می‌شوند قبل ازخروج به حالت محلول و تعادل در آب درمی آیند. در مجاورت زمین فشار وارده بر حجم معین آب کم می شو د و در نتیجه تفکیک گازها از آب به سرعت انجام می پذیرد، پایین آمدن درجه حررات آب باعث بالا رفتن حلالیت گاز در آب می‌گردد این دو عمل مخالف سبب باقی گذاردن حجم معینی گاز در آب معدنی می‌شود. آنچه که بیشتر از این جنبه مورد نظر است مسأاه ادیواکتیویته آبهاست که ببیشتر به صورت گاز دادن بوده و باعث ایجاد رادیواکتیویته موقتی آب می‌شود. گازهای همراه آب را می‌توان با وسایل مخصوصی از آب جدا کرد و برای استفاده اختصاصی آن را به مصرف رسانید.
بطور کلی، آنچه را که در بهره بردرای از آب معدنی باید در نظر گرفت حفظ اصالت آب از نقطه اولیه کاپتاژ تا محل مصرف آن است که بدین منظور آب را به صورت جریان طبیعی و دایم بدون دخالت آبهای خارجی و خروج گازها و رادیواکتیویته موقت به نقاط مصرف هدایت می‌کنند.
خلاصه آن که عملیات کاپتاژ بایستی در نهایت دقت باتوجه به مسائل غیرپیش‌بینی شده در هنگام عملیات و مبتنی بر نتایج تجزیه آب و مطالعات زمین شناسی اولیه انجام گیرد و در این کار همکاری زمین شناس، مهندس فنی، شیمیست و میکروب شناس الزامی است.
اختصاصات آبهای معدنی
اختصاصات ظاهری
املاح موجود در آب عموماً سازنده اختصاصات ظاهری آب نیز می باشند. آبهای گوگردی می توانند دارای کدورتی کم و بیش زیاد بوده که ممکن است از محل مظهر یا پس از قرار گرفتن در مق

ابل هوا و یا بالاخره پس از رسوب گوگرد کلوئیدی ظاهر شده باشد.
همین طور هیدروژن سولفوره نیز ممکن است در مراحل مختلف از آب خارج گردد. غالباً آب های معدنی بدین رنگ بوده ولی در برخی موارد آب های آهن و یا گوگرددار به رنگهای قرمز و یا شیری می توانند باشند. مزه آبهای معدنی نیز در رابطه با املاح موجود در آنهاست.

چنانچه آب های کلرور سدیک شور، آهن دار قابض، و منیزیم دار تلخ می باشند و بالاخره آب های سیلیس دار دارای لمس چسبنده هستند.
اختصاصات فیزیکی
الف) آبده چشمه‌ها
آبده چشمه عبارت از مقدار آب حاصله از چشمه در واحد زمان می باشد. آبده چشمه‌ها همیشه ثابت نبوده و تحت اثر عوامل مختلفی، مانند تغییرات فشار اتمسفر، باران، ذوب برف و یخچالها، بسته شدن مجرای خروج گاز در اثر رسوب گذاری توسط خود آب، تغییرات سطح آب در اثر برداشت آب کم و زیاد می‌شود. بهرحال وجود مجرایی ثابت جهت خروج آب معدنی لازم بوده تا بتوان با کاپتاژ مناسب از آب معدنی استفاده کرد.
ب) درجه حرارت
حرارت آب معدنی در رابطه با منشاء آن می‌باشد. عمق فشار آب (در ۳۰۰۰ متری از سطح زمین حرارت آب به C 100 می‌رسد) و سرعت بالا آمدن آب دو عامل اصلی سازنده درجه حرارت آب می باشند.
درجه حرارت آب های معدنی با عواملی چند مانند حرکات ارتعاشی زمین و اختلاط با آب های خارجی که باعث تغییرات فصلی می شود در رابطه است. تغییرات ناگهانی درجه حرارت می تواند در اثر وارد شدن آب سفره ابهای سطحی باشد که احتمالا باعث آلودگی می‌گردد. درجه حرارت آب چشمه ها از کم تا حد جوشش می‌باشد.
آب های معدنی را از نظر درجه حرارت تقسیم بندی کرده‌اند که در زیر به یک نوع آن اشاره می شود.
آبهای خیلی گرم: بالای ۴۵ درجه سانتی گراد
آبهای گرم: ۳۵ الی ۴۵ درجه سانتی گراد
آبهای نیمه گرم: ۲۸ الی ۳۵ درجه سانتیگراد
آبهای معتدل: ۲۳ الی ۲۸ درجه سانتیگراد
آبهای سرد: زیر ۲۳ درجه سانتیگراد
پ) مقاومت الکتریکی
اندازه گیری مقاوت الکتریکی نشاندهنده میزان املاح موجود در آب می‌باشد. این میزان در آبهای سنگین خیلی کم و برای آبهای سبک زیاد می‌باشد. از این خاصیت برای کنترل آبهای معدنی استفاده می‌شود (عکس مقاومت الکتریکی، هدایت الکتریکی می‌باشد که گاهی آن را محاسبه می‌کنند).

ت) رادیو اکتیویته
رادیواکتیویته آبهای معدنی که یک از اختصاصات درمانی آبها می تواند باشد مورد مطالعه فراوان بوده است. رادیواکتیویته به دو صورت گازی شکل که معمولاً بصورت گازدادن با نیمه عمر کم می‌باشد و یا به سبب عناصر رادیواکتیویته ابها در رابطه با زمین‌هایی می‌باشد که آب از آن عبور کرده که عموماً چشمه هایی که بیشتر رادیواکتیو هستند از زمین های قدیمی تر سرچشمه گرفت

ه اند.
۲ نوع رادیواکتیو در آب ها دیده می‌شود: یکی موقت معمولاً به صورت گاز دادن در آب های سرد و در محل خروج آب با نیمه عمر کم و با منشاء سطحی و دیگری دائمی که با منشاء عمیق و حاصل مواد رادیواکتیو سنیگن گرفته شده از زمین‌های سیلیسی عمقی می‌باشد.
اختصاصات شیمیائی
اختصاصات شیمیائی در رابطه با املاح و گازهای موجود می‌باشد که خود در رابطه با منشاء آب است. همچنین عواملی چون ترکیب زمینهایی که آب از آنها گذشته، فشار، حرارت، سرعت حرکت و مدت جریان آب در زمین نیز در آن مؤثر است.
در آب های معدنی از نظر ترکیب شیمیائی اختلافاتی با آبهای سطحی خوراکی دیده می‌شود ماندن عدم وجود ترکیبات ازته بطور طبیعی در آنها و چنانچه یافت شوند علامت آلودگی آنها می‌باشد ولی ممکن است نمکهای آمونیوم که از منشاء آتشفشانها می‌باشد در آب ها یافت شوند. پس از خروج از زمین در آب‌های معدنی تغییرات سریع رخ می‌دهد مانند کم شدن رادیواکتیویته آب، از دست دادن گازها، اکسیداسیون و تعلیق و احتمالا رسوب مواد آن .
الف – pH (حالت اسیدی و قلیایی)
pH که یکی از عوامل مشخص کننده آبهای معدنی است در تفسیر نتایج آزمایش آب بکار می‌رود. آبهایی با pH کم معمولاً دارای اسیدکربنیک آزاد، هیدروژن سولفوره آزاد و اسیدهای هومیک می باشند. آبهای زمینهای پیریتی یا آتشفشانی دارای اسیدکلریدریک و اسدسولفوریک هستند.
آبهای زمینهای سیلیسی دارای pH پائین تر از ۷ می باشند. آبهای آهکی و سولفورسدیک دارای pH‌بالا بین ۸ الی ۱۰ و آبهای سولفوره کلسیک pH 5/6 الی ۵/۷ دارند.
آبهای بیکربناته سدیک معمولاً دارای pH کمی پائین تر از ۷ می باشند. PH آب پس از خروج از چشمه در طول زمان تغییراتی را به سبب از دست دادن گاز کربنیک و یا اکسیداسیون و غیره حاصل می کند. در اثر اکسیداسیون سولفورهای آب به سولفات تبدیل و در نتیجه pH آب کم می‌شود و چنانچه اسیدکربنیک آب از دست داده شود ازدیاد pH حاصل خواهد شد.
گازها
گازهایی که در آبهای معدنی یافت می‌شوند عبارتند از: اکسیژن که به ندرت به مقدار قابل تشخیص بوده و اگر در آب پیدا شود بیشتر دارای منشاء خارجی می‌باشد. هیدروژن در آبهای آبفشانها که دارای منشاء عمیق هستند یافت می‌شود.
ازت دارای منشاء خارجی بوده و در آبهای معدنی غالباً وجود دارد ولی این گاز می‌تواند دارای منشاء آتشفشانی نیز باشد. هیدروژن سولفوره که در آبهای سولفوره وجود دارد غالباً از هی

درولیز سولفورهای قلیائی، قلیائی خاکی و یا احیاء سولفاتها حاصل می شود .
انیدریدکربنیک که دارای منشاء عمیق است تشکیل آن در رابطه با کربناتها و خصوصاً کبنات کلسیم می باشد. متان نیز از زمینهایی که دارای منابع هیدروکربور هستند مانند برخی از نقاط ایران از زمین خارج شده و یا از منشاء تخمیری مواد آلی که باعث احیاء سولفاتهای آبهای سولفاته کلسیک

شدید می‌شوند منشاء می‌گیرد.
در آبهای معدنی علاوه بر گازهای فوق گازهای کمیابی چون هلیم، نئون، آرگون، کریپتون و گزنون نیز به مقدار متفاوت یافت می‌شود.
املاح محلول
۱- املاح تام
املاح تام آب که بوجود آورنده هدایت الکتریکی آب است یکی از عوامل مشخص‌کننده آب های معدنی می‌باشد تغییرات آن نشاندهنده اختلاط آب معدنی با آبهای نافذ می‌باشد.
۲- هالوژنها
فلئور در آبهای معدنی به مقدار کم و بیش یافت می‌شود.
کلرورها که از زمین های دوران سوم که نمکی می باشند گرفته می‌شود در آبهای معدنی با منشاء سطحی به مقدار فراوان یافت می‌شود.
برم و ید که در آبهای معدنی یافت می‌شوند غالباً دارای منشاء مردابی هستند.
گوگرد
به صور مختلف در آبهای معدنی وجود دارد. سولفات که به صورت املاح مختلف در آبهاست از زمینهای دوره تریاس و یا از اکسیداسیون آبهای زمینهای پیریتی حاصل می‌شود. گوگردی که از نظر درمانی حائز اهمیت است. بصورت تیوسولفات، پلی‌سولفور و سولفیت که از انواع سولفورها می باشند یافت می‌گردد.
ترکیبات ازته
دارای اهمیت خاصی در آبهای مشروب می‌باشد و در آبهای معدنی هیچگونه اهمیتی نداشته و وجود آنها در آبهای معدنی می تواند نشاندهنده آلودگی با آبهای سطحی باشد. در موارد استثنایی در آبهای معدنی با منشاء آتشفشانی نیترات و نمکهای آمونیوم یافت می‌شود.
آرسنیک
در برخی از آبهای معدنی یافت می‌شود که در زمین به صورت ۳ ظرفیتی و پس از خروج اکسیده شده به ظرفیتهای بالاتر تبدیل می‌شود.
کربن و کربناتها

در آبهای معدنی کربن به صورت انیدریدکربنیک، کربنات و اسیدهای هومیک یافت می‌شود. انیدریدکربنیک نقش تنظیم کننده کربناتهای آب را داراست پس از خروج از زمین به سبب کم شدن فشار خارجی از آب خارج شده و باعث بهم زدن تعادل کربناتهای آب و در نتیجه عمل رسوبگذاری کربناتهای مختلف را در اطراف چشمه می‌شود.

سیلیسیم
غالب آبهای معدنی دارای مقداری سیلیس به صورت یونی یا کلوئیدی آزاد می باشند. سیلیکاتها در جریان تماس با ابها به صورت محلول درآمده که به سادگی در اثر عمل هیدرولیز به سبب کم قلیایی بودن آب تجزیه می‌شوند. انیدرید کربنیک که در این عمل نقش مهمی را دارد باعث تجزیه آن در آب و ایجاد رسوبات کلئیدی سیلیس می‌گردد.
بر
در آبهای معدنی بطور پراکنده وجود دارد. منشاء آن می تواند از سطح زمین و بیشتر از کانیهای براته یا عمقی باشد.
کاتیونهای قلیایی
سدیم و پتاسیم که در طبیعت تقریباً بصورت مساوی وجود دارند در آب ها نسبت آنها متفاوت و سدیم ۱۰ تا ۲۰ برابر پتاسیم می‌باشد. سدیم غالباً به همراه آنیون کلرور در آبهای معدنی وجود دارد. در کنار این دو عنصر روبیدیم و منیزیم نیز به مقدار کمی در آبهای معدنی یافت می‌شوند.
کلسیم در غالب آبهای معدنی وجود دارد و میزان آن با ازدیاد انیدریدکربنیک آزاد آب بالا رفته و عموماً به صورت کربنات یا سولفات یا سولفور می‌باشد به همراه کلسیم، استرانسیم و باریم به مقدار کمی در آبهای معدنی وجود دارد. منیزیم و لیتیم نیز به مقدار ناچیز یافت می‌شوند.
آلومینیوم
در آبهای معدنی به مقدار کمی وجود دارد.
آهن
در غالب آبهای معدنی به مقدار کم یا زیاد آهن یافت می‌شود. اهن از انحلال اکسیدها یا کربناتهای اهن در اثر زیادی اسیدکربنیک یا اسیدسولفوریک حاصل از تجریه پیریت در آب حاصل می‌شود. وجود اهن در آبهای معدنی مسئله فلوکوله شدن آن را پس از خروج از زمین یا در بطری کردن مطرح می سازد که برای جلوگیری از آن مقداری از آهن را از آب حذف می‌کنند. منگنز نیز به مقدار کم همراه آهن وجود دارد.
در آبهای معدنی علاوه بر عناصر فوق، عناصر کمیاب نیز یافت می شوند، مانند روی، کادمیم، مولیبدن، تنگستن، ژرمانیم، تلور، نیکل، کبالت، مس و نقره.
تاریخچه و محل چشمه‌های معدنی ایران
بررسی آبهای معدنی ایران از نیمه دوم قرن نوزدهم شروع شده است. این مطالعات که غالباً توسط سیاحان و هیأتهای علمی خارجی در ایران انجام گرفته بدین صورت بوده که آنها با خود مقداری از آب چشمه ها را به خارج برده اند و پس از مدت زیادی که از هنگام برداشت آن گذشته به مورد آزمایش قرار داده اند.
از سال ۱۳۰۶ خورشیدی بررسی آبهای معدنی ایران بطور علمی شروع شد و در سال ۱۳۰۷ اولین آب معدنی در آبعلی در شرق تهران مورد استفاده قرار گرفت. . در سال ۱۳۲۸ به موجب طرحی توسط سازمان برنامه مطالعه آبهای معدنی محلات و اردبیل به مرحله اجرا درآمد.
قبل از جنگ جهانی دوم در نقاط مختلف ایران، مانند رامسر و لاهیجان ایستگاههای آب معدن شروع و بعضی از آنها مانند رامسر خاتمه یافته و حتی بعداً توسعه نیز پیدا کرده است و بر

خی مانند لاریجان در پایه قله دماوند بطور ناتمام باقی مانده است. بررسی این ابها نشان دهنده آن است که در ایران مجموعه ای از انواع آبهای معدنی معروف را می‌توان یافت.
امروزه غالب چشمه های مطالعه شده بدون استفاده واقعی به رودخانه ها ریخته و یا به مصرف کشاورزی می رسند. عدم وجود کاپتاژ باعث آن شده که برخی از آنها منشاء انتشار پاره

ای از بیماریها نیز بشوند. جای آن است که به آبهای معدنی فراوان کشورمان که در سلامت جامعه و اقتصاد کشور می تواند اثرات نیکویی داشته باشد توجه بیشتری مبذول گردد و از اتلاف این ثروت ملی جلوگیری به عمل آید.
مطالعه علمی چشمه‌های معدنی معمولاً در ۲ مرحله انجام می‌گیرد. مرحله اول بررسی و مطالعه ایستگاهها و یا چشمه‌های موجود در یک منطقه که این چشمه ها ممکن است از یک تا تعداد زیاد باشد. مرحله دوم مطالعه چشمه هایی که در یک تشکیلات از نظر زمین شناسی واقع شده اند.
مثلاً بررسی آبهای رشته کوههای البرز در ایران که می‌توان در انتها به نتایج کلی رسید. عده ای این مطالعات را از نظر جغرافیایی تقسیم بندی کرده‌اند مثلاً مطالعه آبهای استان آذربایجان نحوه مطالعه چشمه های معدنی اطراف تهران که کلیه آنها در رشته کوههای البرز واقع شده‌اند در واقع شروع و مرحله مختلف بررسی آبهای رشته البرز به شمار می رود.
ایستگاه‌ها و چشمه‌های مورد مطالعه به ۶ منطقه خلاصه شده است که برای هر کدام بررسی جغرافیائی فیزیکی و شیمیائی آب در سرچشمه و در آزمایشگاه، ژئوشیمی آبها و بالاخره هیدروژئولوژی آن موردنظر و مطالعه دقیق با وسائل موجود بوده است.

آب معدنی انواع شیمیائی گاز آهن درجه حرارت خواص درمانی
یله‌گنبد – قزوین بیکربناته کلسیک گاز آهن C 44 رماتیسم – دردهای عصبی مفصلی- بیماری‌های گوارشی
عمارت – آمل بیکربناته کلسیک گاز ــ C 20 گوارش معده – پانکراس – کبد – روده
سنگرود – قزوین بیکربناته کلسیک گاز ــ C 30 استحمام تسکین‌دهنده درد – بیماری‌های گوارشی – اشتهاآور
زمان‌آباد – همدان بیکربناته کلسیک گاز آهن C 13 گوارش معده – پانکراس – کبد – روده – مجاری صفراوی – بیماری‌های تغذیه – اشتهاآور
چشمه اعلا – دماوند بیکربناته کلسیک گاز آثار C 5/12 در صورت کاپتاژ مناسب شرب – بیماری‌های گوارشی

نی‌دشت – مازندران بیکربناته کلسیک گاز آهن C 19 کم خونی – اشتهاآور – بیماری گوارشی
کلاردشت – چالوس بیکربناته کلسیک گاز ــ C 25 گوارش معده – کبد – پانکراس – روده – مدر – خاصیت ضدسمی – رماتیسم

کلشتر – منجیل بیکربناته‌ سولفات کلسیک ــ ــ C 34 بیماری‌های گوارشی – متابولیسم گلوسیدها و پروتیدها مدر
آب البرز- آبعلی بیکربناته سولفات کلسین و منیزین گاز آهن C 15 مدر – کبد – مجاری صفرا – کم‌خونی – صفرآور
باباگرگر – همدان بیکربناته مخلوط گاز آهن C 22 بیماری‌های گوارشی – کبد- کم‌خونی – تغذیه
آبعلی – هراز بیکربناته مخلوط گاز آهن C 15 گوارش – کلسترول – اسیداوریک
هرمس – اسک بیکربناته مخلوط گاز ــ C 29 گوارش معده – کبد – پانکراس – روده – بیماری‌های مجاری صفراوری – تغذیه
خرقان – قزوین کلروبیکربناته مخلوط گاز ــ C 17 گوارش – لنفاتیسم – ضد تورم – آرام‌بخش – مدر
چشمه اعلا – جنوب تهران کلروبیکربناته و سولفاته‌ کلسیک ــ آهن C 41 استحمام – گوارش- اشتهادهنده – ملین – کم‌خونی
شاهدشت – کرج سولفاته سدیک کلروره کلسیک گاز آثار ـــ بیماری‌های پوستی – دستگاه گوارش- گواتر
محلات – قم سولفاته کلسیک ــ ــ C 50 آرام بخش – مدر – ملین – ضدمسمومیت
آب ترش و لرزان – قزوین سولفاته کلسیک گاز آهن C 18 آشامیدنی – کم‌خونی
فصل سوم
شرح مراحل مختلف آماده سازی آب معدنی
تکنولوژی و روش های تولید آب معدنی را می‌توان به دو بخش عمده تقسیم نمود:
۱) آماده سازی و سالمسازی و پر کردن آب معدنی .
۲) تولید ظروف موردنیاز جهت بسته بندی آب.
۱- آماده سازی و سالمسازی آب
در این قسمت آب معدن هدایت شده از منابع آب معدنی طی مراحل زیر جهت انتقال به خط پرکن آماده می‌گردد از آنجایی‌که براساس تعاریف انجام شود، محصول آب معدنی، آب طبیعی خارج شده از منابع آب (چشمه یا چاه) می‌باشد که بدون هیچ گونه تغییری در ترکیبات شیمیائی آن در ب

طری پر شده باشد لذا جهت آماده سازی صرفاً از مراحل زیر استفاده می‌گردد:
الف) انتقال آب از منابع آب
در این مرحله با توجه به محل استقرار چشمه و یا آب زیرزمینی، آب از منابع مذکور بصورت کاملاً بهداشتی به منابع ذخیره آب هوایی یا زیرزمینی، واحد منتقل می‌گردد. طی آن مرحله ضمن ته نشینی مواد خارجی سنگین سعی می‌گردد از هرگونه آلودگی جنبی آب جلوگیری بعمل آید.
ب) مخازن ذخیره آب